Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh Liên hệ đến việc chọn lọc, tiếp thu giá trị tốt đẹp dân tộc nhân loại để từ hình thành lực, phẩm chất cốt lõi người sinh viên Việt Nam kỷ XXI

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

TIỂU LUẬN MƠN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

ĐỀ TÀI 1
CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH. LIÊN HỆ ĐẾN VIỆC
CHỌN LỌC VÀ TIẾP THU NHỮNG GIÁ TRỊ TỐT ĐẸP CỦA DÂN TỘC VÀ
NHÂN DÂN ĐỂ TỪ ĐĨ HÌNH THÀNH PHẨM CHẤT CỐT LÕI CỦA
NGƯỜI SINH VIÊN VIỆT NAM TRONG THẾ KỶ XXI
GVHD: Phan Thị Thanh Hương
Nhóm: A02-01
1. Nguyễn Minh Cảm

1710648

2. Nguyễn Hồng Chín

1710684

3. Võ Đình Dương

1710913

4. Mai Thanh Sơn

1712966

5. Bào Ngọc Thảo

1710296

6. Thới Đỗ Kiều Trang

1713572


LỜI MỞ ĐẦU
Lời đầu tiên, chúng em xin cảm ơn Ban giám hiệu Đại học Bách Khoa Thành phố Hồ Chí
Minh đã tạo điều kiện cho sinh viên chúng em được tiếp cận với các mơn học thơng qua
hình thức online. Dù gặp phải một số khó khăn về mặt khoảng cách nhưng những kiến thức
bổ ích, bài giảng tâm huyết và những bài kiểm tra đều đặn đã tạo động lực to lớn để chúng
em tiếp tục con đường học vấn của mình.
Chúng em xin cảm ơn Bộ mơn Lý luận chính trị đã giúp chúng em mở mang tri thức về bộ
mơn Tư tưởng Hồ Chí Minh, một nền tảng tư tưởng hết sức quan trọng, đối với việc xây
dựng và phát triển đất nước. Hiểu được quan điểm về những vấn đề cơ bản của cách mạng
Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách mạng xã hội chủ nghĩa; vận
dụng và phát triển Chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam.
Chúng em xin chân thành cảm ơn cô Phan Thị Thanh Hương đã tận tình giải đáp những
thắc mắc của chúng em trong quá trình học tập. Sau những nỗ lực tìm hiểu mơn học, phát
triển bài tiểu luận chúng em mong ràng có thể phần nào đưa ra những lý luận đúng đắn về
Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. Đồng thời, mang đến góc nhìn tư duy mới trong
việc nhìn nhận vấn đề chọn lọc, tiếp thu những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại của
sinh viên Việt Nam trong thế kỷ XXI.
Chúng em mong Cơ bỏ qua nếu có những phân tích, nhận định chưa đúng đắn về vấn đề
trong bài luận. Chúng em rất mong được sự đón nhận và góp ý từ Cơ để nhóm chúng em
có thể hồn thiện hơn về mặt nội dung bài tiểu luận cũng như về quan điểm đối với Tư
tưởng của Bác Hồ Chí Minh vĩ đại.
Chúng em xin chân thành cảm ơn!
Tập thể nhóm A02-01.

2


MỤC LỤC
PHẦN 1: PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 4
1.

Giới thiệu đề tài ............................................................................................................................... 4

2.

Mục đích, yêu cầu ........................................................................................................................... 4

3.

Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................................................... 4

4.

Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................................... 4

5.

Phạm vi nghiên cứu......................................................................................................................... 4

6.

Kết cấu đề tài ................................................................................................................................... 4

7.

Kết quả nghiên cứu ......................................................................................................................... 5

PHẦN 2: NỘI DUNG.................................................................................................................................. 6
Chương 1: Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh .............................................................................. 6
1.

Cơ sở khách quan............................................................................................................................ 6
1.1.

2.

3.

Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh .................................................................. 6

Cơ sở chủ quan ................................................................................................................................ 8
2.1

Khả năng tư duy và trí tuệ của Hồ Chí Minh ............................................................................ 9

2.2

Phẩm chất đạo đức và năng lực hoạt động thực tiễn.............................................................. 10

Trái tim yêu nước, thương dân, một tấm lòng nhiệt thành cách mạng ................................... 13

CHƯƠNG 2: Việc chọn lọc, tiếp thu những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại để từ đó hình
thành năng lực, phẩm chất cốt lõi của người sinh viên Việt Nam trong thế kỷ XXI .......................... 15
1.

Tiếp thu những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc .......................................................... 15
1.1 Những điểm tích cực trong việc tiếp thu giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc ....................... 15
1.2 Những điều chưa đạt được trong việc tiếp thu giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc .............. 17

2.

Tiếp thu những tinh hoa văn hoá của nhân loại......................................................................... 18
2.1 Đối với văn hố phương Đơng ...................................................................................................... 18
2.2

3.

Đối với văn hố phương Tây................................................................................................... 19

Kết luận .......................................................................................................................................... 19

CHƯƠNG 3: Sự vận dụng của Đảng và nhà nước ta đối với việc phát huy năng lực, phẩm chất cốt
lõi của người sinh viên Việt Nam hiện nay ............................................................................................. 21
1.

Tác động từ phía Đảng và Nhà nước: ................................................................................... 21

2. Đề xuất cải thiện để nâng cao phát huy năng lực, phẩm chất cốt lõi của người sinh viên Việt
Nam hiện nay ......................................................................................................................................... 26
PHẦN 3: KẾT LUẬN ............................................................................................................................... 28
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................................ 30

3

PHẦN 1: PHẦN MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu đề tài
Đề tài 1: “Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. Liên hệ đến việc chọn lọc, tiếp thu
những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại để từ đó hình thành năng lực, phẩm chất cốt
lõi của người sinh viên Việt Nam trong thế kỷ XXI”
2. Mục đích, yêu cầu
Mục đích: Giúp mọi người nhận thức đúng về cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh, từ
đó hiểu được giá trị cố lõi để vững tin, đồng thời tiếp tục tiếp nối phát triến những giá trị,
phẩm chất tốt đẹp từ bản chất của tư tưởng Hồ Chí Minh.
u cầu: Nắm vững cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh.
3. Đối tượng nghiên cứu
Bài tiểu luận gồm có 2 đối tượng nghiên cứu chính là
 Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
 Việc chọn lọc, tiếp thu những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại để từ đó hình
thành năng lực, phẩm chất cốt lõi của người sinh viên Việt Nam trong thế kỷ XXI
4. Phương pháp nghiên cứu
Kết hợp phương pháp logic với diễn giải, so sánh, tổng hợp, phân tích, chứng minh…
5. Phạm vi nghiên cứu
Những tài liệu lịch sử cụ thể cùng hệ thống tư liệu về tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời tìm
hiểu những tài liệu thực tiễn từ các nguồn thơng tin chính thống.
6. Kết cấu đề tài
Gồm có 3 chương:
 Chương 1 Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

4


 Chương 2 Việc chọn lọc, tiếp thu những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại để
từ đó hình thành năng lực, phẩm chất cốt lõi của người sinh viên Việt Nam trong

thế kỷ XXI
 Chương 3 Sự vận dụng của Đảng và nhà nước ta đối với việc phát huy năng lực,
phẩm chất cốt lõi của người sinh viên Việt Nam hiện nay
7. Kết quả nghiên cứu
Nhận thức được tầm quan trọng của các cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh bao gồm
cơ sở khách quan và chủ quan. Từ đó nhận thức sâu sắc hơn về tài sản tinh thần to lớn của
Đảng và dân tộc, mãi mãi soi đường cho nhân dân ta giành thắng lợi. Đồng thời, tạo động
lực để tiếp thu những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại để từ đó hình thành năng lực,
phẩm chất cốt lõi của người sinh viên Việt Nam trong thế kỷ XXI.

5


PHẦN 2: NỘI DUNG
Chương 1: Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
1. Cơ sở khách quan
1.1.

Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

1.1.1.

Bối cảnh lịch sử Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

Chính quyền triều Nguyễn đã từng bước khuất phục trước cuộc xâm lược của tư bản Pháp,
lần lượt ký kết các hiệp ước đầu hàng, thừa nhận nền bảo hộ của thực dân Pháp trên toàn
cõi Việt Nam. Cuối thế kỷ XIX, các cuộc khời nghĩa vũ trang dưới khẩu hiệu “Cần Vương”
do các sĩ phu, văn thân lãnh đạo cuối cũng đã thất bại. Hệ tư tưởng phong kiến tỏ ra lỗi
thời trước các nhiệm vụ lịch sử.
Cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp khiến cho xã hội nước ta có sự biến chuyển và

phân hóa, giai cấp công nhân, tầng lớp tiểu tư sản và tư sản bắt đầu xuất hiện, tạo ra những
tiền đề bên trong cho phong trào yêu nước giải phóng dân tộc Việt Nam đầu thế kỷ XX.
Các sĩ phu nho học có tư tưởng tiến bộ, thức thời, tiêu biểu như: Phan Bội Châu, Phan
Châu Trinh đã cố gắng tổ chức và vận động cuộc đấu tranh yêu nước chống Pháp theo mục
tiêu và phương pháp mới nhưng đều thất bại. Do vậy, phong trào cứu nước của nhân dân
ta muốn giành thắng lợi phải đi theo một con đường mới.
Các “tân thư’’, “tân văn”, “tân báo” và những ảnh hưởng của trào lưu cải cách ở Nhật Bản,
Trung Quốc tràn vào Việt Nam, phong trào yêu nước của nhân dân ta chuyển dần sang xu
hướng dân chủ tư sản1.
1.1.2 Bối cảnh thời đại
Với sự ra đời của quốc tế cộng sản (3-1919), phong trào công nhân trong các nước tư bản
chủ nghĩa phương Tây và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa phương Đơng
ngày càng có quan hệ mật thiết với nhau hơn trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung là
chủ nghĩa đế quốc.

1

Báo điện tử Đảng Cộng Sản Việt Nam, cập nhật 11:24 ngày 12/05/2011.

6


Những tiền đề tư tưởng - lý luận
 Giá trị truyền thống dân tộc
Lịch sử dựng nước và giữ nước lâu đời đã hình thành nên những giá trị truyền thống hết
sức đặc sắc và cao quý của dân tộc Việt Nam, trở thành tiền đề tư tưởng – lý luận xuất phát
hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó là truyền thống yêu nước, kiên cường bất khuất, là
tinh thần tương thân tương ái, lòng nhân nghĩa, ý thức cố kết cộng đồng, ý chí vươn lên,
vượt qua mọi khó khăn thử thách, thơng minh, sáng tạo, q trọng hiền tài….
Trong các giá trị đó, chủ nghĩa yêu nước truyền thống là tư tưởng, tình cảm cao quý thiêng

liêng nhất, là cội nguồn của trí tuệ sáng tạo và lòng dũng cảm của người Việt Nam, cũng
là chuẩn mục đạo đức cơ bản của xã hội. Chủ nghĩa yêu nước sẽ biến thành lực lượng vật
chất thực sự khi nó ăn sâu vào tiềm thức, vào ý chí và hành động của mỗi con người. Chính
chủ nghĩa yêu nước đã thúc giục Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước.
 Giá trị tinh hoa văn hóa nhân loại
Kết hợp các giá trị truyền thống của văn bản hóa phương Đông với các thành tựu hiện đại
của văn minh phương Tây - chính là nét đặc sắc trong quá trình hình thành nhân cách và
văn bản hóa Hồ Chí Minh.
Tinh hoa văn hóa phương Đơng
 Nho giáo: Hồ Chí Minh đã tiếp thu những mặt tích cực của Nho giáo, đó là triết lý
hành động, tư tưởng nhập thế, hành động giúp đời, ước vọng về một xã hội bình trị,
hịa mục, triết lý nhân sinh, tu nhân dưỡng tính, đề cao văn hóa lễ giáo, tọa ra truyền
thống hiếu học.
 Phật giáo: Hồ Chí Minh tiếp thu và chịu ảnh hưởng sâu sắc các tư tưởng vị tha, từ
bi bác ái, cứu khổ cứu nạn, thương người, nếp sống có đạo đức, trong sạch, giản dị,
chăm lo làm điều thiên; tinh thần bình đẳng, chống phân biệt đẳng cấp; đề cao lao
động, chống lười biến; chủ trương sống khơng xa lánh đời, gắn bó với nhân dân,
tham gia vào cuộc đấu tranh chống kể thù của dân tộc.2

2

Giáo trình tư tưởng Hồ Chí Minh (Tái bản 2018), NXB Chính trị Quốc gia sự thật, Bộ GD&ĐT.

7


 Chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn, Bác thấy trong đó “những điều thích hợp
với điều kiện của nước ta”, đó là dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh
phúc.
Tinh hoa văn hóa phương Tây

 Hồ Chí Minh nghiên cứu tiếp thu ảnh hưởng của nền văn hóa dân chủ và cách mạng
phương Tây (văn hóa Pháp, tìm hiểu các cuộc cách mạng ở Pháp và Mỹ).
 Tiếp thu các giá trị của bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Đại Cách
mạng Pháp, các giá trị về quyền sống, quyền mưu cầu hạnh phúc của bản Tuyên
ngôn độc lập ở Mỹ năm 1776.
Sau này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có lần nói: “Tây phương hay Đơng phương có cái gì
tốt, ta học lấy để tạo ra một nền văn hóa Việt Nam. Nghĩa là lấy kinh nghiệm tốt của văn
hóa xưa và văn hóa nay, trau dồi cho văn hóa Việt Nam có tinh thần thuần túy Việt Nam
để hợp với tinh thần dân chủ”3.
Chủ nghĩa Mác – Lênin
Chủ nghĩa Mác – Lênin là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của tư tưởng Hồ Chí
Minh.
Hồ Chí Minh tiếp thu chủ nghĩa Mác – Lênin trên nền tảng những tri thức văn hóa tinh túy
được chắt lọc, hấp thụ và một vốn chính trị, vốn hiểu biết phong phú, được tích lũy qua
thực tiễn hoạt động vì mục tiêu cứu nước và giải phóng dân tộc.
2. Cơ sở chủ quan
Cùng thời có biết bao Đảng viên Đảng Xã hội Pháp người Việt cũng đọc Luận cương của
Lênin, nhưng chỉ có Nguyễn Ái Quốc sớm nhìn ra con đường chân chính cho sự nghiệp
cứu nước và giải phóng các dân tộc thuộc địa. Nhân tố chủ quan là một nhân tố quan trọng

3

Trang Thông tin điện tử tổng hợp Ban nội chính Trung ương, cập nhật 28/01/2020. Tiêu đề: Nguyễn Ái Quốc - Hồ
Chí Minh với vấn đề văn hóa của Đảng cầm quyền.

8


trong việc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh, tác động rất lớn đến việc hình thành và phát
triển tư tưởng của Người.

2.1

Khả năng tư duy và trí tuệ của Hồ Chí Minh

Hồ Chí Minh có tư duy độc lập, tự chủ và sáng tạo, có óc phê phán tinh tường và sáng
suốt trong việc nghiên cứu, tìm hiểu tinh hoa văn hóa của dân tộc và nhân loại.
Hồ Chí Minh đã có lần nói về việc bồi đắp trí tuệ của mình bằng cách học ở Khổng Tử
“sự tu dưỡng đạo đức cá nhân”, ở Giêsu “lòng nhân ái cao cả”, ở Chủ nghĩa Marx “phương
pháp biện chứng”, ở chủ nghĩa Tơn Dật Tiên “chính sách phù hợp với điều kiện nước ta”.
Theo Hồ Chí Minh, họ gặp nhau ở điểm chung là “muốn mưu cầu hạnh phúc cho lồi
người, phúc lợi cho xã hội”. Chính vì thế mà Người “cố gắng làm người học trò nhỏ của
các vị ấy”. Làm thế vì Khổng Tử, Giêsu, Karl Marx, Tơn Dật Tiên…chính là những người
có học thức nhất của thời đại họ đã sống. Họ vừa là sản phẩm của nền văn minh mà thời
đại của họ đạt được, vừa là những đồng tác giả góp phần tạo ra nền văn minh đó4.
Vì vậy Bác đã khơng ngừng tự học cùng với một quyết tâm cao điển hình về việc tự học
ngoại ngữ, cần học chữ nào Bác liền viết lên cánh tay, vừa đi vừa xem, vừa làm vừa học,
đến cuối ngày chữ mờ dần đi cũng là lúc Bác nhớ được hết5.
Đồng thời Hồ Chí Minh đã khơng ngừng quan sát, nhận xét thực tiễn, làm phong phú
thêm sự hiểu biết của mình, đồng thời hình thành những cơ sở quan trọng để tạo dựng nên
những thành công trong lĩnh vực hoạt động lý luận của Người về sau, nhất là thực tiễn
phương Đông để xem xét, đánh giá và bổ sung cơ sở triết lý phương Đông cho học thuyết
Mác-Lênin.
Cùng với việc học tập phải đi đôi với hành: Quan điểm của Bác là: Học để sửa chữa tư
tưởng, học để tu dưỡng đạo đức cách mạng, học để tin tưởng, học để hành. Nói về tầm
quan trọng của việc học đi đơi với hành, Bác nói: Một người học xong đại học, có thể gọi

4

Ấn phẩm báo Khoa học và Phát triển Tia sáng, cập nhật ngày 27/08/2010. Tiêu đề: Đảng ta là đạo đức, là văn
minh

5
Trang Thơng tin điện tử tổng hợp Ban nội chính Trung ương, cập nhật 31/01/2014. Tiêu đề: Bác Hồ - Tấm gương
học tập suốt đời

9


là trí thức. Song, y khơng biết cày ruộng, khơng biết làm công, không biết đánh giặc,
không biết làm nhiều việc khác. Nói tóm lại: cơng việc thực tế, y khơng biết gì cả. Thế là
y chỉ có trí thức một nửa. Y muốn thành một người trí thức hồn tồn, thì phải đem cái trí
thức đó áp dụng vào thực tế. Bác cịn giải thích: “Do thực hành mà sinh ra hiểu biết. Lại
do thực hành mà chứng thực và phát triển sự thật. Từ hiểu biết bằng cảm giác tiến lên hiểu
biết bằng lý trí. Lại từ hiểu biết bằng lý trí tiến lên thực hành lãnh đạo cách mạng, cải tạo
thế giới. Thực hành, hiểu biết, lại thực hành, lại hiểu biết nữa. Cứ đi vòng như thế mãi,
không bao giờ ngừng.5
Những năm tháng hoạt động trong nước và nước ngồi, bơn ba suốt 30 năm, vượt qua 3
đại dương, 4 châu lục, đặt chân đến gần 30 nước1. Hồ Chí Minh đã khám phá các quy luật
vận động xã hội, đời sống văn hóa và cuộc đấu tranh của các dân tộc trong hoàn cảnh cụ
thể để khái quát thành lý luận, đem lý luận chỉ đạo thực tiễn và được kiểm nghiệm trong
thực tiễn. Nhờ vậy mà lý luận của Hồ Chí Minh mang giá trị khách quan, cách mạng và
khoa học.
"Mãi đến khi (...) nhà yêu nước vĩ đại sinh ra đời ở đất Lam Hồng đã hấp thụ sâu sắc tinh
hoa của truyền thống văn hóa Việt Nam, lại có hiểu biết sâu rộng về văn hóa Phương
Đơng. Trải qua bao năm bơn ba khắp bốn biển năm Châu, Người đã nhạy bén tiếp thu
tinh hoa các nền văn hóa trên thế giới (...). Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam chứa một chất
lượng mới, một sức mạnh mới. Người đã xây dựng một chủ nghĩa nhân văn cao cả, coi
trọng quyền sống thiêng liêng của con người, một triết lý nhân văn hành động, giải phóng
dân tộc gắn liền với giải phóng xã hội, giải phóng con người" 6. Là những gì Đại tướng
Võ Nguyên Giáp nói về bác.
2.2

Phẩm chất đạo đức và năng lực hoạt động thực tiễn

Tư tưởng Hồ Chí Minh là sản phẩm hoạt động tinh thần của cá nhân, do Người sáng tạo
trên cơ sở những nhân tố khách quan. Do đó, tư tưởng Hồ Chí Minh phụ thuộc rất lớn vào
các yếu tố nhân cách, phẩm chất và năng lực tư duy của chính người sáng tạo ra nó. Khơng
6

Ấn phẩm báo Khoa học và Phát triển Tia sáng, cập nhật ngày 04/05/2007. Tiêu đề: Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí
Minh.

10


chỉ ở nước ta mà có nhiều chính khách, nhiều nhà hoạt động văn hóa-xã hội ở nước ngồi
đã nêu nhiều ý kiến sâu sắc về nhân cách, phẩm chất, về tài năng trí tuệ của Hồ Chí Minh.
Ngay từ năm 1923, lúc Hồ Chí Minh vào trạc tuổi 33, nhà báo Liên Xơ Ơ. Manđenxtam
khi tiếp xúc với Hồ Chí Minh đã sớm nhận biết: "Từ Nguyễn Ái Quốc đã tỏa ra một thứ
văn hóa, khơng phải văn hóa Âu châu, mà có lẽ là một nền văn hóa tương lai”. Văn hóa
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh ngày càng tỏa sáng theo dòng thời gian của dân tộc và
thời đại.
Nhân cách, phẩm chất, tài năng của Hồ Chí Minh đã tác động rất lớn đến sự hình thành
và phát triển tư tưởng của Người. Đó là một con người sống có hồi bão, có lý tưởng, u
nước, thương dân, có bản lĩnh kiên định, có lịng tin vào nhân dân, khiêm tốn, bình dị,
ham học hỏi, nhạy bén với cái mới, thơng minh, có hiểu biết sâu rộng, có phương pháp
biện chứng, có đầu óc thực tiễn, v.v. Chính nhờ vậy, người đã khám phá sáng tạo về lý
luận cách mạng thuộc địa trong thời đại mới, xây dựng được một hệ thống quan điểm toàn
diện, sâu sắc và sáng tạo về cách mạng Việt Nam, đã vượt qua mọi thử thách, sóng gió
trong hoạt động thực tiễn, kiên trì chân lý, định ra các quyết sách đúng đắn và sáng tạo,
biến tư tưởng thành hiện thực cách mạng.

Xuất phát từ nhận thức đúng đắn về vai trị của đạo đức, Hồ Chí Minh đã tự rèn luyện để
có phẩm chất đạo đức cao quý của người cộng sản. Suốt thời gian bơn ba ở nước ngồi,
tìm đường giải phóng cho dân tộc, Hồ Chí Minh đã trở thành người cộng sản có đạo đức
cách mạng sáng ngời.
Đạo đức của Cụ Hồ như lời của Phạm Văn Đồng nói là: “Trung với nước, hiếu với dân,
là cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng, vơ tư, trong đó trung với nước, hiếu với dân thuộc về
đạo, nói một cách khác đó là độc lập, chủ nghĩa xã hội; cịn cần, kiệm, liêm, chính, chí
cơng, vơ tư là thuộc về đức, là bộ phận quan trọng của Đức, đức trong tư tưởng của Cụ
Hồ còn rộng lớn hơn nhiều, đức có thể được định nghĩa như là những tính con người cần
phải rèn luyện để thực hiện cái đạo cơ bản hơn”7.
7

Ấn phẩm báo Khoa học và Phát triển Tia sáng, cập nhật ngày 06/09/2010. Tiêu đề: Đạo đức và nhân cách: đặc
điểm số một của tư tưởng Hồ Chí Minh.

11


Hồ Chí Minh là hiện thân của sự hồn thiện, hoàn mỹ về đạo đức: Yêu đồng bào, yêu
nhân dân, triệt để cách mạng và vô cùng nhân từ; uyên bác mà cực kỳ khiêm tốn; vĩ đại
mà rất mực bình dị.
“Khi Cụ Hồ từ trần, thì ở Pháp rộ lên một loạt bài báo của những nhân vật tiếng tăm tuyên
dương Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà lãnh tụ Cộng sản trên thế giới, đã đặc biệt chú trọng
đến vấn đề đạo đức trong lý luận và trong thực tiễn, không vị lãnh tụ nào sánh bằng. Họ
nhấn mạnh Hồ Chủ Tịch của chúng ta đã đặt vị trí “ưu tiên cho đạo đức”7.
Vì vậy trong suốt q trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh thường xuyên
quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cho mọi người. Tùy theo từng thời kỳ cách mạng,
Người đã đề ra những yêu cầu đạo đức sát hợp để mọi người phấn đấu rèn luyện, nhằm
hoàn thành nhiệm vụ ngày càng nặng nề, khó khăn, phức tạp hơn, từ đó mà giành thắng
lợi ngày càng to lớn cho cách mạng.

Khi Đảng ta trở thành Đảng cầm quyền, Hồ Chí Minh đặc biệt nhấn mạnh đến đạo đức
của người cán bộ, đảng viên. Hai mươi bốn năm trên cương vị Chủ tịch nước, Người đã
kiên trì giáo dục cán bộ, đảng viên về đạo đức mới, đạo đức cách mạng. Nếu quyền lực là
sức mạnh để giữ vững những thành quả cách mạng, để tổ chức và xây dựng chế độ xã hội
mới, để phát triển kinh tế và văn hóa, để biến đất nước ta từ nghèo nàn, lạc hậu trở thành
giàu mạnh, văn minh, thì quyền lực lại có mặt trái của nó là có thể làm tha hóa con người
nắm quyền lực, có thể đưa đến những tổn thất lớn cho cách mạng. Hồ Chí Minh đã nhìn
thấy điều này từ rất sớm, khơng phải chỉ ở trong nước, mà còn ở nhiều nước khác.8
Những vấn đề đạo đức mà Người đặt ra với cán bộ, đảng viên chính là nhằm ngăn chặn,
khắc phục những hiện tượng tha hóa có thể hoặc đã xảy ra, nhất là để chống lại những
khuynh hướng sai lệch về quyền lực như quan liêu, cậy thế, cậy quyền, lợi dụng quyền
lực, lạm dụng quyền lực, say mê quyền lực, chạy theo quyền lực, tranh giành quyền lực,

8

Trang thông tin Bộ nội vụ, cập nhật ngày 19/05/2015. Tiêu đề: Đạo đức Hồ Chí Minh - nền tảng sự phát triển của
xã hội Việt Nam hiện nay.

12


tham quyền, cố vị... những tệ nạn có thể trở thành nguy cơ làm sụp đổ sự nghiệp của một
người, thậm chí của cả một Đảng Cộng sản.
“Suốt cuộc đời Người, Chủ tịch Hồ Chí Minh ln quan tâm đến công tác giáo dục lý
tưởng và đạo đức cách mạng cho những người yêu nước, cán bộ, đảng viên, thanh niên
và cho quần chúng nhân dân. Hầu như bài nói, bài viết nào của Người cũng đều đề cập
đến vấn đề đạo đức cách mạng. Trong bản Di chúc để lại cho toàn Ðảng, toàn quân và
toàn dân ta trước lúc ra đi, Người vẫn ln đau đáu dặn dị: “Ðảng ta là một đảng cầm
quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần
kiệm liêm chính, chí cơng vơ tư. Phải giữ gìn Ðảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là

người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”9.
Điều căn dặn tâm huyết ấy của Người mãi mãi có ý nghĩa đối với việc tu dưỡng rèn luyện
đạo đức của cán bộ, đảng viên, đối với cơng tác xây dựng Đảng.
Đạo đức Hồ Chí Minh là cơ sở để xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng nói riêng
và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam nói chung hiện nay. Nó là phương
hướng đúng đắn và là yếu tố trọng yếu đảm bảo cho cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi
này đến thắng lợi khác trong mọi thời kỳ và hiện nay vẫn còn nguyên giá trị trong sự
nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước của Đảng và dân tộc ta.
3.

Trái tim yêu nước, thương dân, một tấm lịng nhiệt thành cách mạng

Bác có tâm hồn của một nhà yêu nước, một chiến sĩ cộng sản nhiệt thành cách mạng, một
trái tim yêu nước thương dân sẵn sàng chịu đựng gian khổ, hy sinh vì độc lập, tự do của
Tổ quốc, hạnh phúc cho Nhân dân10.
Tóm lại: tư tưởng Hồ Chí Minh là sản phẩm của sự tổng hòa của những điều kiện khách
quan và chủ quan, của truyền thống văn hóa dân tộc và tinh hoa nhân loại. Cùng với thực
tiễn dân tộc và thời đại được Hồ Chí Minh tổng kết, chuyển hóa sắc sao, tinh tế với một
phương pháp khoa học, biện chứng, do vậy tư tưởng Hồ Chí Minh đã trở thành tư tưởng
9

Trang thơng tin Tiếng nói của Đảng Bộ và Nhân dân Nam Định, cập nhật ngày 18/12/2018. Tiêu đề: Giá trị lý luận
và thực tiễn của tác phẩm "Đạo đức cách mạng" đối với công tác xây dựng Đảng hiện nay.
10
Hội đồng nhân nhân tỉnh Bạc Liêu. Tiêu đề: Khái niệm, Nguồn gốc, Quá trình hình thành Tư Tưởng Hồ Chí Minh.

13


Việt Nam hiện đại trong đó nội dung cốt lõi là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã

hội.

14


CHƯƠNG 2: Việc chọn lọc, tiếp thu những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại
để từ đó hình thành năng lực, phẩm chất cốt lõi của người sinh viên Việt Nam trong
thế kỷ XXI
1. Tiếp thu những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc
1.1 Những điểm tích cực trong việc tiếp thu giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc
Tư tưởng Hồ Chí Minh có cội nguồn từ những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Khi
tôn vinh Người là danh nhân văn hóa kiệt xuất và Anh hùng giải phóng dân tộc, tổ chức
UNESCO đã ghi nhận: Nhà văn hóa kiệt xuất Hồ Chí Minh là kết tinh của truyền thống
văn hóa ngàn năm của dân tộc Việt Nam và những tư tưởng của Người là hiện thân của
những khát vọng của các dân tộc trong việc khẳng định bản sắc của mình và tiêu biểu cho
việc thúc đẩy hiểu biết lẫn nhau…
Dân tộc Việt Nam trải qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước đã tạo lập cho
mình một nền văn hóa riêng, phong phú và bền vững với những giá trị truyền thống tốt đẹp
và cao quý.11
Trước hết đó là chủ nghĩa yêu nước và ý chí bất khuất đấu tranh để dựng nước và giữ
nước. Nó là cơ sở xuất phát, là động lực, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt cuộc đời hoạt động cách
mạng của Bác. Bác từng nói: “Dân ta có một lịng nồng nàn yêu nước đó là một truyền
thống quý báu của ta từ xưa đến nay”12, câu nói trên của chủ tịch Hồ Chí Minh đã thể hiện
giá trị cốt lõi nhất của dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay và vẫn còn tiếp tục trong tương
lai. Lòng yêu nước gắn liền với yêu quê hương, yêu con người Việt Nam, yêu truyền thống
văn hóa quý giá. Ở thế kỷ XXI tinh thần yêu nước đã thấm nhuần vào tư tưởng của mỗi
sinh viên Việt Nam. Với sinh viên, có rất nhiều cách để thể hiện lịng u nước của mình
thơng qua các hoạt động như: tham gia bầu phiếu, tham gia tuyên truyền về những chính
sách của Đảng và nhà nước, tích cực học tập và rèn luyện để có thể giúp ích cho tổ quốc.

11

Trang tin tức Đại học Kinh tế, ĐH Quốc Gia Hà Nội, cập nhật ngày 28/01/2013. Tiêu đề: Hồ Chí Minh kế thừa và
phát triển giá trị văn hóa dân tộc và nhân loại.
12
Cổng thơng tin điện tử Quốc hội nước Cơng hịa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Ấn phẩm: Lịch sử Quốc hội Việt Nam
(1946-1960) – Tập 1.

15


Sau đó là tinh thần nhân nghĩa, truyền thống đồn kết, tương thân, tương ái. Truyền thống
này hình thành một lúc với sự hình thành dân tộc, từ hồn cảnh và nhu cầu đấu tranh quyết
liệt với thiên nhiên và giặc ngoại xâm. Người Việt Nam gắn bó với nhau trong tình làng,
nghĩa xóm. Với sinh viên hiện nay, tinh thần này được thể hiện qua các hoạt động: chung
tay chống dịch COVID - 19, tham gia các hoạt động tình nguyện về giúp đỡ người nghèo,
người già neo đơn, trẻ em mồ côi…
Một câu chuyện gần đây được chia sẻ trên cơng đồng mạng và Báo Thanh Niên có đề cập
có tiêu đề “Lá thư xin ra trận”. Lá thư xin ra thực hiện chốt kiểm soát dịch bệnh Covid-19
của cơ giáo trẻ Đồn Thị Hồng Lương (Trường Tiểu học Lê Hồng Phong, thành phố Hải
Phòng) đã khiến nhiều người xúc động. Trong lá thư “xin ra trận”, Hồng Lương bày tỏ:
“Hình ảnh các bác cựu chiến binh ngày đêm trực chốt tại các tổ dân phố, các bạn sinh
viên căng mình ra sức hỗ trợ tại các khu cách ly tập trung... khiến cho tơi, một đồn viên
thanh niên có sức khỏe, sức trẻ, rất băn khoăn, trăn trở muốn đóng góp sức mình vào cơng
tác phịng chống dịch tại địa phương”13
Ghi nhận của phóng viên, trong ngày 20-3, hàng chục sinh viên trong khối ĐH Quốc gia
TPHCM đã điền vào đơn đăng ký làm tình nguyện viên để gửi cho Trung tâm Quản lý ký
túc xá. Sau đó, những sinh viên trẻ tuổi và nhiệt huyết này bắt tay vào dọn dẹp, đóng gói
đồ đạc trong các phòng ký túc xá, giảm tải áp lực cho các dân qn và sẵn sàng đón các
đồn người cách ly đổ về.14

Một số chia sẻ về Chiến dịch Mùa hè xanh của sinh viên ĐH Bách Khoa TPHCM 2019 tại
Huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre. “Trải qua 30 ngày chiến dịch, các chiến sĩ TN MHX Bách
Khoa đã cùng nhân dân địa phương làm nhiều cơng trình, phần việc có ý nghĩa như: bê
tơng hóa 10 tuyến đường giao thơng nông thôn với chiều dài 10.292m theo chuẩn nông
thôn mới; xây dựng 02 cầu giao thông nông thôn tại tỉnh Bến Tre; tặng 15.000m dây điện
và 1.000 bóng đèn tiết kiệm điện để thực hiện chương trình thắp sáng đường quê; tặng 01
13

Báo Thanh Niên, cập nhật ngày 05/04/2020. Tiêu đề: Cảm động những lá thư tình nguyện chống dịch Covid-19
của thanh niên.
14
Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh, cập nhật ngày 20/03/2020. Tiêu đề: Sinh viên tình nguyện dọn ký túc xá đón
người cách ly.

16


nhà tình nghĩa, 02 nhà tình bạn tại huyện Châu Thành và huyện Chợ Lách; lắp đặt 08 hệ
thống lọc nước tại các trường học của huyện Châu Thành, huyện Mỏ Cày Nam, huyện Chợ
Lách; phối hợp với khoa Y – ĐHQG-HCM thăm, khám chữa bệnh cho người dân; các hoạt
động đền ơn đáp nghĩa, bảo vệ môi trường, ôn tập hè, sinh hoạt thiếu nhi, văn hóa văn
nghệ, thể dục thể thao”15.
1.2 Những điều chưa đạt được trong việc tiếp thu giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc
Xoay quanh hạt nhân của đời sống mới là cần, kiệm, liêm, chính. Hồ Chí Minh đã nói đến
thuần phong mỹ tục, khơng có cờ bạc, hút xách, bợm bài, trộm cắp. Mặt khác, khi trân
trọng giữ gìn thuần phong mỹ tục, Hồ Chí Minh ln gắn với việc phê phán, bài trừ đồi
phong, bại tục. Song, người yêu cầu xóa bỏ cái xấu (tính lười biếng, tham lam…), sửa đổi
các phiền phức (cúng bái, cưới hỏi quá xa xỉ…).
Nhưng thực tế, những vấn đề nêu trên vẫn luôn là câu chuyện không hồi kết xuất hiện trên
hầu hết các mặt báo, thông tin thời sự. Một câu chuyện điển hình về tệ nạn cờ bạc được

đăng trên Báo Hà Nội Mới có viết: “Thời điểm trước, trong và sau Tết Canh Tý 2020, tệ
nạn cờ bạc trên địa bàn Hà Nội, đặc biệt là khu vực nông thôn, lại diễn biến phức tạp.
Thực tế cho thấy, tham gia vào tệ nạn cờ bạc dễ dẫn đến những hành vi phạm pháp hình
sự như trộm cắp, lừa đảo… để có tiền chơi và trả nợ. Ngồi ra, có khơng ít vụ việc vì mâu
thuẫn trong quá trình đánh bạc đã gây ra những vụ án cố ý gây thương tích hoặc giết
người.”
Hay nhắc đến một câu chuyện khác về tệ nạn mê tín dị đoan như việc vào đầu năm mới,
những cảnh tượng gây phản cảm thường xảy ra tại nhiều cơ sở thờ tự như đền, chùa, miếu
mạo là tình trạng người dân chen lấn, xơ đẩy tranh cướp lộc, rải tiền, xoa tiền vào tượng
Phật, đốt tiền, vàng mã số lượng lớn... Hơn thế, gần đây, xem bói online đang thu hút nhiều
người, nhất là giới trẻ. Lợi ích chưa thấy đâu nhưng càng làm tăng thêm sự mù qng, mê
tín dị đoan. Theo trang Báo Mới có đăng tải “Trên một trang facebook có tên “Hồng Minh
Đức” có gần 10.000 người theo dõi cũng thường xuyên đăng trạng thái “Xem tạo phúc
15

Bản tin Trường Đại học Bách Khoa TPHCM, cập nhật ngày 24/07/2019. Tiêu đề: Rộn ràng mùa hè xanh Đại học
Bách Khoa năm 2019

17


cho bách gia trăm họ, chia sẻ lên 20 nhóm hữu duyên”. Chỉ trong vòng 1, 2 giờ phát trực
tiếp, trang này đã có hàng chục nghìn lượt xem, hàng trăm người bình luận và gần 500
lượt chia sẻ. Thậm chí có ngày số lượng người tương tác cịn lên tới gần 10.000 người.
Người theo dõi liên tục bình luận ghi rõ ngày, tháng, năm sinh để mong được “thầy” gọi
tên xem bói trực tuyến. Các đối tượng theo dõi chủ yếu trong độ tuổi 15-35 với nhu cầu
xem về học vấn, tình dun, gia đình, cơng danh, sự nghiệp... Trong q trình vừa live xem
bói “thầy” cũng khơng ngừng nhắc nhở các “tín đồ” like, chia sẻ bài viết của mình lên
trang cá nhân và các hội nhóm để “thầy” có thể nhìn thấy comment và tạo phúc cho nhiều
người hơn. Mỗi lần như vậy, “thầy” cũng tiện thể giới thiệu các sản phẩm như vịng, nhẫn

với nhiều cơng dụng đặc biệt để ai có nhu cầu thì... đặt mua.”16
Tóm lại, bên cạnh những giá trị tốt đẹp trong giá trị truyền thống dân tộc thì vẫn cịn tồn
động rất nhiều vấn đề trong xã hội của chúng ta. Vì thế, tồn dân, tồn Đảng phải cùng
chung tay và đấu tranh để bài trừ những hạn chế nêu trên. Có như vậy, thì giá trị dân tộc
mới phát huy được tồn lực trong cội nguồn của trí tuệ sáng tạo và lòng dũng cảm của
người Việt Nam, chuẩn mực đạo đức cơ bản của dân tộc.
2. Tiếp thu những tinh hoa văn hoá của nhân loại
Kết hợp các giá trị truyền thống của văn hố phương Đơng và văn hố phương Tây- đó
là nét đặc sắc trong q trình hình thành tư tưởng nhân cách và văn hố Hồ Chí Minh.
2.1 Đối với văn hố phương Đơng
Những tư tưởng triết học trong tử tưởng của Lão Tử, Mặc Tử, Quản Tử... về hành vi của
con người trong quan hệ xã hội vẫn còn được thể hiện ở sinh viên. Nhưng khơng phải là
hồn tồn mà là chọn lọc và chỉ tiếp thu điều còn hợp lý như việc bỏ một số tư tưởng như
trọng nam khinh nữ, tư tưởng đẳng cấp, khinh lao động chân tay, khinh phụ nữ, khinh
thường thực nghiệm, doanh lợi…khơng cịn hợp lý với thời đại đối với nữ giới mà phải
tiếp thu có chọn lọc.

16

Trang thông tin điện tử Báo Mới, đăng ngày 16/04/2019. Tiêu đề: Xem bói online - hình thức lừa đảo mới.

18


Những mặt tích cực của Nho giáo là các triết lý hành động, tư tưởng nhập thể, hành đạo,
giúp đời; đó là ước vọng về một xã hội bình trị, hoà mục, hoà đồng; là triết lý nhân sinh,
tu dưỡng nhân tính, đề cao văn hố lễ giáo.
Về Phật giáo ta học được về tư tưởng vị tha, từ bi bác ái, cứu khổ cứu nạn; là nếp sống có
đạo đức, trong sạch, giản dị, chăm lo làm việc thiện; là tinh thần bình đẳng, dân chủ, chống
phân biệt đẳng cấp; là việc đề cao lao động, chống lười biếng “nhất nhật bất tác, nhất nhật

bất thực”.
 Những tư tưởng này đã đang và sẽ luôn là kim chỉ nam không chỉ sinh viên mà là tất
cả mọi người ở quá khứ và trong tương lai, thể hiện nhu cầu thiết yếu của con người về
một xã hội tự do, hạnh phúc, độc lập hướng đến xã hội chủ nghĩa.
2.2

Đối với văn hoá phương Tây

Tiếp thu những giá trị về quyền con người trong bảng Tuyên ngôn độc lập của Mỹ và dân
quyền của đại cách mạng Pháp và bản Tuyên ngôn độc lập của nước Việt Nam ta, sinh viên
luôn thể hiện sự tôn trọng về nhân quyền đối với nhau và đối với sinh viên quốc tế. Nói
đến việc kết hợp văn hóa phương Tây, chúng ta khơng thể khơng đề cập đến sự kế thừa
lịng nhân ái, đức hy sinh, những giá trị cơ bản của Thiên Chúa giáo. Lòng thương người,
thương dân, thương các chiến sỹ ngồi mặt trận - đó là những tư tưởng thấm đậm những
giá trị cao cả mang tính nhân loại mà Thiên chúa giáo đã khởi xướng và răn dạy.
Bên cạnh đó chúng ta phải sáng suốt để nhận định và lên án những kẻ “giả danh Chúa” để
thực hiện những “hành vi ác quỷ”: dẫn đường cho đội quân viễn chinh; cướp của cải, đánh
đập, bắt giết người (đặc biệt là trẻ em); chiếm ruộng đất canh tác,... Những kẻ nhân danh
Chúa để quan hệ mật thiết với thế lực thực dân, tham gia vào guồng máy của chủ nghĩa
thực dân, xâm nhập về kinh tế và quân sự, áp đặt nền văn hóa thực dân, làm xuất hiện nguy
cơ bá quyền văn hóa, ...17
Ln học hỏi tìm hiểu những công nghệ mới, những phương pháp phát triển bản thân,
quan hệ xã hội ở các nước lớn để hình thành sinh viên Việt Nam thời đại mới.
3. Kết luận
17

Luận văn Thạc sĩ ĐH Đà Nẵng, Vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về Đạo đức về việc giáo dục đạo đức cho sinh
viên các trường Cao Đẳng nghề ở Quảng Nam 2014. Trang 9.

19

Nước ta đã có nhiều thay đổi trong thế kỷ XXI nhưng tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn là kim
chỉ nam, là phẩm chất cốt lõi của dân tộc ta thể hiện qua sinh viên Việt Nam với những
phẩm chất như tinh thần u nước, u hồ bình, tơn trọng quyền tự do bình đẳng của mỗi
người, khiêm tốn, thích học hỏi, có tinh thần bác ái... Đó là tinh hoa của tư tưởng Hồ Chí
Minh được thể hiện qua con người của người, người cha vĩ đại của dân tộc.
Bên cạnh đó ln có những thành phần bất hảo có tinh thần nổi loạn ở trong và ngồi nước.
Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khố IX tại Đại hội đại biểu tồn
quốc lần thứ X của Đảng đã nêu: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có
những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thối về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng,
sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa
địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vơ ngun tắc…”18 (Báo cáo chính trị, 2006)
Vì vậy mỗi sinh viên cần phải rèn luyện bản thân để xứng với cha ông ta thời xưa và xứng
với những gì chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ dạy. Thêm vào đó trình độ phát triển của nước ra
vẫn còn thấp so với nhiều nước trên thế giới vì vậy mỗi thanh niên cần phải liên tục cải
thiện bản thân để đưa nước ta phát triển song hành với những phẩm chất cốt lõi của dân
tộc Việt.

18

Cổng thông tin Bộ nội vụ, ngày đăng 11/09/2015. Tiêu đề: Vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào việc giáo
dục Đảng viên trẻ trong thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

20


CHƯƠNG 3: Sự vận dụng của Đảng và nhà nước ta đối với việc phát huy năng lực,
phẩm chất cốt lõi của người sinh viên Việt Nam hiện nay

Khơng ít người thường nhấn mạnh yêu cầu bảo tồn, giữ gìn văn hóa dân tộc trong
q trình tồn cầu hóa. Điều đó đúng, cần thiết, song có lẽ chưa đầy đủ. Chúng ta
hồn tồn có thể phát triển, hiện đại hóa nền văn hóa dân tộc trong q trình trên.
Xong lực lượng nịng cốt để kế thừa và phát huy đó chính là tầng lớp học sinh viên.
1.

Tác động từ phía Đảng và Nhà nước:

Về phía Đảng và Nhà nước trong khoảng thời gian gần đây đã có nhiều những chính
sách mới được đưa ra nhằm khuyết khích, vận động tầng lớp học sinh sinh viên kế
thừa phát huy những truyền thống quý báu của dân tộc.
Chiều 22/3/2020, tại trụ sở T.Ư Đoàn đã diễn ra cuộc giao ban trực tuyến của T.Ư Hội Sinh
viên Việt Nam với các tổ chức Hội Sinh viên, Hội Thanh niên, Sinh viên Việt Nam ở nước
ngồi, dưới sự chủ trì của anh Bùi Quang Huy, Bí thư T.Ư Đồn, Chủ tịch Hội Sinh viên
Việt Nam; anh Nguyễn Tùng Lâm, Ủy viên Ban thường vụ T.Ư Đồn, Phó chủ tịch thường
trực Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam; và 15 tổ chức Hội Sinh viên, Hội Thanh niên,
Sinh viên Việt Nam ở nước ngoài. Kết luận tại giao ban, anh Bùi Quang Huy đánh giá
“thời gian qua, tổ chức Hội Sinh viên và Hội Thanh niên, Sinh viên Việt Nam ở nước ngoài
đã triển khai được nhiều chương trình, hoạt động có quy mơ, đạt hiệu quả thiết thực. Đặc
biệt là trong mùa dịch Covid -19, tổ chức Hội đã có nhiều hoạt động sáng tạo chung tay
cùng cộng đồng giúp đỡ sinh viên Việt Nam ở nước ngồi n tâm phịng dịch.”
“Tơi đánh giá rất cao điều này. Các bạn đang làm bằng cả tâm huyết, nỗ lực và cả sự hy
sinh, với mong muốn đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Đó là biểu hiện cụ thể của
lịng u nước”, anh Huy nói (19).
Nhằm mục tiêu tăng cường sự hiểu biết cho học sinh, sinh viên về luật giao thông đường
bộ góp phần giảm thiểu tai nạn giao thơng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức hội thi Tìm
hiểu Luật giao thơng đường bộ và lái xe an tồn cho học sinh, sinh viên khu vực Đông Bắc
Bộ trong 02 ngày 7-8/12/2019 tại Trường Đại học Hạ Long. Tham gia Hội thi có 5 trường
gồm: Đại học Hạ Long, Đại học Hải Phịng, Đại học Cơng nghiệp, Cao đẳng Y tế Quảng
21

Ninh, Cao đẳng Nông lâm Đông Bắc. Các đội thi trải qua ba phần thi: Thực hành lái xe an
toàn, thi lý thuyết về luật giao thông đường bộ và thi tiểu phẩm về thực trạng vi phạm luật
giao thông. Đội thi của Trường Cao đẳng Y tế Quảng Ninh với tổng số 16 thành viên đã tổ
chức luyện tập và nhiệt tình tham gia Hội thi. Với sự nỗ lực của các thành viên, đội thi của
nhà trường đã xuất sắc vượt qua tất cả các bài thi của Ban tổ chức. Chung cuộc Đội thi đã
đạt Giải Ba toàn đoàn được Ban tổ chức Hội thi tặng cờ và Giấy chứng nhận.
Hội thi “Tìm hiểu luật giao thơng đường bộ và kỹ năng lái xe mô tô an tồn” thực sự là
một sân chơi bổ ích và lý thú cho học sinh sinh viên. Hội thi đã góp phần cung cấp thêm
kiến thức, hiểu biết về Luật giao thơng đường bộ và tạo cơ hội để các đồn được giao lưu,
học hỏi lẫn nhau và để lại nhiều kỉ niệm đẹp cho các em sinh viên tham gia (20).
Chiều 17/12/2019 tại Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương (Hà Nội), Bộ GD&ĐT tổ
chức lễ phát động và tuyên truyền về phòng chống tệ nạn xã hội trong nhà trường năm học
2019 - 2020. Phát biểu tại lễ phát động, ông Bùi Văn Linh - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Chính
trị và Cơng tác HSSV (Bộ GD&ĐT) cho biết: “Hiện nay, cơng tác phịng, chống tệ nạn xã
hội có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc đảm bảo an ninh trật tự, an tồn XH, tạo mơi
trường lành mạnh, đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước.”
Ông Bùi Văn Linh nhấn mạnh: Ngành Giáo dục với gần 24 triệu HSSV, các em chính là
những chủ nhân tương lai của đất nước, là nhân tố quan trọng đóng góp cho sự phát triển
bền vững của đất nước. Để đào tạo thế hệ trẻ trở thành những công dân phát triển tồn diện
về sức khỏe, trí tuệ, ý thức, thói quen tuân thủ pháp luật, cần tiếp tục thực hiện có hiệu quả
các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về phòng chống tội phạm, vi
phạm pháp luật, tệ nạn xã hội, xây dựng mơi trường giáo dục an tồn, lành mạnh, thân
thiện. Bộ GD&ĐT đề nghị các Sở GD&ĐT, các nhà trường quán triệt và triển khai nghiêm
túc các chủ trương, chính sách, quy định về cơng tác phịng, chống tội phạm, vi phạm pháp
luật và tệ nạn xã hội trong đội ngũ cán bộ, nhà giáo, học sinh sinh viên; bảo đảm tốt nhất
và an toàn về thể chất và tinh thần cho tất cả các thành viên trong nhà trường. Tăng cường
và đổi mới công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật, các quy chế, quy định, nội quy của
nhà trường. Phát huy tính chủ động, sáng tạo của HSSV cán bộ, giáo viên trong việc lồng

ghép, tích hợp cơng tác phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội vào nội
22


dung một số môn học và hoạt động giáo dục của nhà trường bảo đảm phù hợp, hiệu quả.
Cần phối hợp đồng bộ giữa ngành Giáo dục và các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể liên quan;
giữa nhà trường, gia đình và XH trong cơng tác tun truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.
Điều tra, xử lý kịp thời nghiêm minh các vụ việc vi phạm pháp luật, gây mất an ninh trật
tự trường học. Các cơ sở giáo dục tổ chức ký cam kết giữa Đại diện sinh viên- Nhà trườngCơ quan công an (ban đại diện cha mẹ học sinh đối với khối phổ thông) không vi phạm
pháp luật và tích cực tham gia cơng tác phịng chống tội phạm, vi phạm pháp luật và tệ nạn
xã hội. Các cơ quan quản lý giáo dục, cán bộ quản lý các nhà trường rà soát, điều chỉnh
sửa đổi các nội quy, quy định của địa phương, nhà trường phù hợp với nhu cầu và điều
kiện thực tế của nhà trường; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, nhằm bảo đảm các quy định
được thực hiện đầy đủ và hạn chế tối đa lỗ hổng trong quản lý. Công tác phát triển Đảng
trong sinh viên và cán bộ trẻ là một nội dung hoạt động trọng tâm được đề ra và áp
dụng đối với các trường đại học cũng như cơ sở giáo dục tương đương. Cùng với
sự giới thiệu, dìu dắt của chi đoàn, chi bộ các cấp, các đảng viên trẻ đã ngày càng
trưởng thành, trở thành hạt nhân của phong trào chung. Tuy nhiên, bối cảnh mới
cũng đặt ra nhiều thách thức cần đổi mới trong công tác này (21) .
Sáng 7/11/2019, tại Hà Nội, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân diễn ra Hội thảo khoa học
quốc gia Nghiên cứu và giảng dạy các môn lý luận chính trị trong bối cảnh hiện nay. Dự
hội thảo có ông Phạm Văn Linh - Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương;
ông Bùi Văn Linh - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Chính trị và Cơng tác HSSV (Bộ GD&ĐT),
bà Trần Thị Vân Hoa- Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cùng đại diện
lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ GD&ĐT; các nhà khoa học, nhà quản lý, giảng
viên đến từ các trường đại học trong cả nước. Hội thảo được tổ chức nhằm tăng cường giao
lưu, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm nghiên cứu, giảng dạy của các nhà quản lý, các nhà khoa
học, các giảng viên Lý luận chính trị ở các trường đại học trong triển khai giảng dạy chương
trình, giáo trình mới các mơn Lý luận chính trị trong bối cảnh hội nhập quốc tế và Cách
mạng công nghiệp 4.0, theo chỉ đạo của Ban Bí thư Trung ương Đảng, Ban Tuyên giáo

Trung ương và Bộ GD&ĐT… Đánh giá cao sáng kiến, nỗ lực của Trường Đại học Kinh tế
Quốc dân tổ chức Hội thảo rất có ý nghĩa, ông Bùi Văn Linh- Vụ trưởng Vụ Giáo dục
23


Chính trị và Cơng tác HSSV nhấn mạnh: Cơng tác giáo dục Lý luận chính trị, các mơn
Khoa học Mác Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh là cấu phần có ý nghĩa đặc biệt quan trọng
trong hệ thống giáo dục quốc dân; vượt qua khỏi nhiệm vụ cung cấp kiến thức thuần túy
mà còn trang bị thế giới quan, nhân sinh quan, bản lĩnh chính trị cho HSSV.(22)
Chiều ngày 15/8/2019, tại Trường Đại học Hàng Hải Việt Nam, Bộ GD&ĐT phối hợp T.Ư
Đồn tổ chức Hội thảo "Văn hóa ứng xử trong trường học" nhằm thúc đẩy triển khai thực
hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử
trong trường học, giai đoạn 2018 - 2025”. Tham dự Hội thảo có đại diện Trung ương Đồn,
Ban Tun giáo Trung ương, Văn phịng Chính phủ, lãnh đạo các Sở GD&ĐT, các đại học,
một số trường THPT khu vực miền Bắc, Bắc Trung Bộ…. Tại hội thảo, các đại biểu đã
thảo luận, trao đổi thẳng thắn, chỉ ra những mặt làm tốt, những mặt còn làm chưa tốt, tồn
tại trong việc xây dựng văn hóa ứng xử học đường. Tiếp thu những ý kiến tham luận, ông
Bùi Văn Linh nhấn mạnh: Bộ GD&ĐT sẽ chỉ đạo các sở GD&ĐT, các trường đẩy mạnh
thực hiện các nội dung xây dựng văn hóa ứng xử học đường. Tiếp tục phát huy và hoàn
thiện các nội dung đã thực hiện tốt trong thời gian vừa qua như: xây dựng hình mẫu, tấm
gương sáng trong văn hóa ứng xử; xây dựng bảng tin, mạng xã hội của trường để đẩy mạnh
truyền thông; tổ chức các cuộc thi ứng xử, nét đẹp học đường…Xây dựng bộ quy tắc ứng
xử phù hợp với từng trường cụ thể, từng địa phương. Bộ GDĐT sẽ tiếp tục nghiên cứu và
ban hành Quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục đại học, dự kiến trong năm 2020. Đổi mới
nội dung, phương pháp, mơi trường giáo dục văn hóa ứng xử trong trường học; xây dựng
các tài liệu giáo dục, thực hành văn hóa ứng xử cho giáo viên, HSSV, phụ huynh… Nâng
cao năng lực ứng xử văn hóa, cải thiện mơi trường giáo dục. Bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
quản lý giáo dục, giảng viên, nâng cao nhận thức, kỹ năng về văn hóa ứng xử trong trường
học. Nêu cao vai trị nêu gương của người đứng đầu. Tăng cường hiệu quả phối hợp giữa
nhà trường, gia đình và xã hội. Xây dựng qui định trách nhiệm cụ thể các chủ thể trong

trường, gia đình và chính quyền địa phương triển khai giáo dục ứng xử văn hóa cho
HSSV…
Chiến lược đại đồn kết Hồ Chí Minh trong thời kì xây dựng, bảo vệ xã hội chủ nghĩa được
chủ trương đề ra gồm một số luận điểm như sau:
24


 Một là, xây dựng một nhận thức đúng đắn và niềm tin vững chắc vào chủ nghĩa
xã hội là cơ sở để hình thành đại đồn kết tồn dân trong thời kỳ lịch sử mới.
 Hai là, để đảm bảo đại đoàn kết trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà
nước chăm lo, bảo vệ những lợi ích chính đáng của nhân dân lao động và xóa
bỏ định kiến để vun đắp đại đoàn kết trong thời kỳ cách mạng mới.
 Ba là, nâng đường lối đối ngoại và hoạt động đoàn kết quốc tế lên một tầm cao
mới.(23)
Sáng 10/5/2020, tại Hà Nội diễn ra Hội thảo khoa học tồn quốc Mơ hình gia đình nhà
trường xã hội trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên đáp ứng yêu cầu đổi
mới đất nước và hội nhập quốc tế. Hội thảo do Chương trình Khoa học và công nghệ cấp
quốc gia KHGD/16-20 phối hợp với Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Vụ Giáo dục Chính
trị và Cơng tác HSSV (Bộ GD&ĐT) tổ chức. Hội thảo nằm trong khuôn khổ đề tài
KHGD/16-20.ĐT.024 thuộc Chương trình khoa học giáo dục cấp nhà nước giai đoạn 20162020, góp phần thực hiện nhiệm vụ, giải pháp quan trọng đã được Bộ trưởng chỉ đạo trong
giai đoạn hiện nay, đáp ứng yêu cầu đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế.
Tại Hội thảo, các đại biểu được nghe 22 báo cáo từ các thành viên của nhóm nghiên cứu
đề tài KHGD/16-20.ĐT.024 và các nhà nghiên cứu, nhà quản lí, các nhà hoạch định chính
sách, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực giáo dục đạo đức, lối sống cho HSSV. Đồng thời,
Hội thảo nhận được các ý kiến, thảo luận của các nhà khoa học có uy tín trên cả nước. Nội
dung các báo cáo tập trung vào 5 nhóm vấn đề chính: Nghiên cứu lí luận có tính chất định
hướng; Phân tích những kết quả ngiên cứu ban đầu về thực tiễn vận hành mơ hình qua khảo
sát diện rộng tại 7 địa phương; Phân tích những kinh nghiệm quốc tế; Phân tích các mơ
hình điển hình trong thực tế; Làm rõ mục tiêu giáo dục đạo đức ở trường phổ thông.(24)
Trong 2 ngày (10, 11/8/2019), tại Trường Đại học Quy Nhơn, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối

hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức Hội nghị tập huấn công tác thông tin đối
ngoại, tun truyền biển, đảo; cơng tác giáo dục chính trị và học sinh, sinh viên (HSSV)
năm học 2018-2019 cho cán bộ làm cơng tác chính trị tư tưởng, cơng tác học sinh, sinh
viên các Sở GDĐT và các đại học, trường đại học, cao đẳng sư phạm, trung cấp sư phạm
toàn quốc. Tại Hội nghị, báo cáo viên đến từ Bộ Cơng an, Học viện Chính trị quốc gia Hồ
25