Bai 12 Cach lam bai van bieu cam ve tac pham van hoc

Kính chào q thầy cơ !
Chào các em học sinh thân mến!
BÀI GIẢNG

NGỮ VĂN

GIÁO VIÊN DẠY : NHỊ KIM UYÊN


Tuần 13
Tiết 50

Phần Tập làm văn
Tên bài dạy:

CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM
VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC


VÌ NHỚ MÀ BUỒN
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trơng cá cá lặn trông sao sao mờ
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai ?
Buồn trông chênh chếch sao mai
Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ?
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ.

CẢM NGHĨ VỀ MỘT BÀI CA DAO
Đêm qua ra đứng bờ ao

Đ
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ…
Cảnh minh họa trong bài có bóng một người đầu đội khăn, mặc áo dài, chắp tay sau lưng, quay mặt trông trời lấp lánh
Đ
1 sao, bên cái cầu rửa ở bờ ao tối mờ mờ.
1

Đ
2
Đ
3
Đ
4
Đ
5

Có lúc tơi đã nghĩ đây là một người quen thật của tơi, có thể là họ hàng ruột thịt kiếm ăn ở một phương xa đang hướng về
cố hương:
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai?
Tôi chỉ lơ mơ nghe thầy giáo giảng các nghĩa, các ý và so sánh hình tượng. Tất cả tâm trí và mắt nhìn của tơi như càng
dính vào mạng tơ rung rung trước gió với một con nhện lơ lửng giữa khoảng không đang giơ giơ càng, vừa ra vẻ nghển trông,
vừa ra vẻ vờn đón, ngạc nhiên và thất vọng. Tiếng gió khuya vu vu. Và chính bóng người chỉ thấy đầu đội khăn, tay chắp sau
lưng mà không thấy mặt kia, đang nấc lên mà gọi trời, gọi sao, gọi nhện.
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chi sao Tinh Đẩu đã ba năm trịn…

Thì ra cái vùng sao như cát, như thủy tinh vãi kia ở trong tranh minh họa là dải Ngân Hà? A! Sơng Ngân! Sơng Ngân!
Thế là con sơng điển tích mà tôi được biết bấy lâu, hàng năm cứ đến tháng bảy thì có một đơi vợ chồng tên là Ngưu Lang và
Chức Nữ được quá giang gặp nhau, và chỉ được gặp nhau có một ngày thơi ấy, lại chính là con sơng có một người khơng có tên
nhưng tôi lại thấy quen quen và thân thương, đang ngước mặt lên trông ngắm mà nhớ thương, mà mong đợi. Mong đợi và nhớ
thương không tả rõ là ai, là đâu, là gì, mà sao vẫn thấy có một người, có một nơi, có một tình, có một cảnh, vừa man mác, vừa
bâng khng, vừa da diết vơ cùng.
Đá mịn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ
Lại con sông Tào Khê này nữa! Hơn bốn mươi năm sau đấy, tôi đã được tới đứng bên bờ phù sa của nó mà trơng trời mây
sơng nước rồi cả sao khuya. Sông Tào Khê vắt qua huyện Quế Võ tỉnh Hà Bắc, thông ra sông Cầu, nhỏ hẹp thơi, nhưng cũng
chảy xiết lịng người, khiến những ai kia phải nghẹn ngào:
Đá mịn nhưng dạ chẳng mịn
mà nói với sơng:
- Ơi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mịn đấy! Nhưng dịng nước Tào Khê khơng bao giờ cạn chính là lịng chung thủy của
ta !
Vì nhớ mà buồn, một bài khơng phải học kĩ mà cũng thuộc lịng ngay, cả nhiều bạn tôi xưa kia cũng thấy như thế.

1

( Nguyên Hồng, Một tuổi thơ văn)


Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ…

Cảnh minh họa trong bài học có
bóng một người đội khăn, mặc áo
dài, chắp tay sau lưng, quay mặt
trông trời lấp lánh sao, bên cái cầu
rửa ở cái bờ ao tối mờ mờ.

Tưởng tượng


Có lúc tơi đã nghĩ đây là một người quen thật của tơi, có
thể là họ hàng ruột thịt kiếm ăn ở một phương xa đang
hướng về cố hương…

Liên tưởng về một người đang nhớ quê

Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai ?

Hồi tưởng về lời thầy giãng

Tôi chỉ lơ mơ nghe thầy giáo giảng các nghĩa, các ý và so sánh
hình tượng. Tất cả tâm trí và mắt nhìn của tơi càng như dính
vào mạng tơ rung rung trước gió với một con nhện lơ lửng giữa
khoảng không đang giơ giơ càng, vừa ra vẻ nghển trơng, vừa ra
vẻ vờn đón, nhạc nhiên và thất vọng. …Tiếng gió khuya vu vu.
Và chính bóng người chỉ thấy đội đầu khăn , tay chắp sau lưng
mà không thấy mặt kia, đang nấc lên mà gọi trời, gọi sao, gọi
nhện.
Tưởng tượng cảnh ngóng trơng và tiếng kêu nức nở của người ngóng


Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm trịn
Thì ra cái vùng sao như cát, như thủy tinh vãi kia ở trong tranh
minh họa là dải Ngân Hà? A! Sông Ngân! Sông Ngân! Thế là con

sông điển tích mà tơi được biết bấy lâu, hàng năm cứ đến tháng bảy
thì có một đơi vợ chồng tên là Ngưu Lang và Chức Nữ được quá
giang gặp nhau, và chỉ được gặp nhau có một ngày thơi ấy, lại
chính là con sơng có một người khơng có tên nhưng tôi lại thấy
quen quen và thân thương, đang ngước mặt lên trông ngắm mà nhớ
thương, mà mong đợi. Mong đợi và nhớ thương không tả rõ là ai,
là đâu, là gì, mà sao vẫn thấy có một người, có một nơi, có một
tình, có một cảnh, vừa man mác, vừa bâng khuâng, vừa da diết vô
cùng.
(về dải Ngân Hà gắn liền với hình ảnh

Tưởng tượng
Ngưu Lang - Chức Nữ)


Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy vẫn cịn trơ trơ.
Lại con sơng Tào Khê này nữa! Hơn bốn mươi năm sau đấy,
tôi đã được tới đứng bên bờ phù sa của nó mà trơng trời mây
sơng nước rồi cả sao khuya. Sông Tào Khê vắt qua huyện Quế
Võ tỉnh Hà Bắc, thông ra sông Cầu, nhỏ hẹp thơi, nhưng cũng
chảy xiết lịng người, khiến những ai kia phải nghẹn ngào:
Đá mịn nhưng dạ chẳng mịn
mà nói với sơng:
- Ơi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mịn đấy! Nhưng dịng
nước Tào Khê khơng bao giờ cạn chính là lịng chung thủy của
ta !

Tưởng tượng tình huống và suy ngẫm

Vì nhớ mà buồn, một bài khơng phải học kĩ
mà cũng thuộc lịng ngay, cả nhiều bạn tơi
xưa kia cũng thấy như thế.

Cảm xúc, ấn tượng chung về bài ca dao


MỞ BÀI
THÂN BÀI
KẾT BÀI

Khuyết Khuyết
mở bài

CẢM NGHĨ VỀ MỘT BÀI CA DAO

Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trơng sao sao mờ…
Cảnh minh họa trong bài có bóng một người đầu đội khăn, mặc áo dài, chắp tay sau lưng, quay mặt trông trời lấp lánh
sao, bên cái cầu rửa ở bờ ao tối mờ mờ.
Có lúc tơi đã nghĩ đây là một người quen thật của tôi, có thể là họ hàng ruột thịt kiếm ăn ở một phương xa đang hướng về
cố hương:
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai?
Tôi chỉ lơ mơ nghe thầy giáo giảng các nghĩa, các ý và so sánh hình tượng. Tất cả tâm trí và mắt nhìn của tơi như càng
dính vào mạng tơ rung rung trước gió với một con nhện lơ lửng giữa khoảng không đang giơ giơ càng, vừa ra vẻ nghển trơng,
vừa ra vẻ vờn đón, ngạc nhiên và thất vọng. Tiếng gió khuya vu vu. Và chính bóng người chỉ thấy đầu đội khăn, tay chắp sau
lưng mà không thấy mặt kia, đang nấc lên mà gọi trời, gọi sao, gọi nhện.
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà

Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm trịn…
Thì ra cái vùng sao như cát, như thủy tinh vãi kia ở trong tranh minh họa là dải Ngân Hà? A! Sông Ngân! Sông Ngân!
Thế là con sơng điển tích mà tơi được biết bấy lâu, hàng năm cứ đến tháng bảy thì có một đơi vợ chồng tên là Ngưu Lang và
Chức Nữ được quá giang gặp nhau, và chỉ được gặp nhau có một ngày thơi ấy, lại chính là con sơng có một người khơng có tên
nhưng tơi lại thấy quen quen và thân thương, đang ngước mặt lên trông ngắm mà nhớ thương, mà mong đợi. Mong đợi và nhớ
thương không tả rõ là ai, là đâu, là gì, mà sao vẫn thấy có một người, có một nơi, có một tình, có một cảnh, vừa man mác, vừa
bâng khuâng, vừa da diết vơ cùng.
Đá mịn nhưng dạ chẳng mịn
Tào Khê nước chảy vẫn cịn trơ trơ
Lại con sơng Tào Khê này nữa! Hơn bốn mươi năm sau đấy, tôi đã được tới đứng bên bờ phù sa của nó mà trơng trời mây
sông nước rồi cả sao khuya. Sông Tào Khê vắt qua huyện Quế Võ tỉnh Hà Bắc, thông ra sơng Cầu, nhỏ hẹp thơi, nhưng cũng
chảy xiết lịng người, khiến những ai kia phải nghẹn ngào:
Đá mòn nhưng dạ chẳng mịn
mà nói với sơng:
- Ơi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Nhưng dòng nước Tào Khê khơng bao giờ cạn chính là lịng chung thủy của
ta !
Vì nhớ mà buồn, một bài khơng phải học kĩ mà cũng thuộc lịng ngay, cả nhiều bạn tơi xưa kia cũng thấy như thế.

1

( Nguyên Hồng, Một tuổi thơ văn)


Giới thiệu về bài ca dao, hoàn cảnh tiếp
xúc và nêu cảm xúc chung về bài ca
dao.
Đoạn 1: Từ Đêm qua đến… ở bờ ao tối
mờ mờ ( Cảm xúc về câu 1, 2)

Khuyết mở bài

Đoạn 2: Từ Có lúc đến …gọi sao, gọi
nhện ( Cảm xúc về câu 3, 4)
Thân bài

Đoạn 3: Từ Thì ra đến …vừa da diết vô
cùng ( Cảm xúc về câu 5, 6)
Đoạn 4: Từ Lại con sơng đến… lịng
chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu 7, 8 )
Đoạn 5: Phần còn lại ( Ấn tượng chung
về bài ca dao)

Kết bài


Đoạn 1: Giới thiệu về bài ca dao, hoàn
cảnh tiếp xúc và nêu cảm xúc chung
về bài ca dao.

Vậy,bố cục của
bài cảm nghĩ về
Đoạn 2: Từ Đêm qua đến… ở bờ ao
tốimột
mờ mờ (tác
Cảm xúc
về câu 1, 2)
phẩm
Đoạn
3: Từhọc
Có lúc đến

…gọi sao, gọi
văn
gồm
nhện
( Cảm xúc về câu 3, 4)
mấy
phần?
Nội
Đoạn
4: Từ Thì
ra đến …vừa
da diết vơ
cùng ( Cảm xúc về câu 5, 6)
dung
của
mỗi
Đoạn 5: Từ Lại con sơng đến… lịng
chung thủy của ta. ( Cảm xúc về câu
phần như thế
7, 8 )
nào?
Đoạn
6: Phần còn lại ( Ấn tượng
chung về bài ca dao)

Mở bài

Giới thiệu tác
phẩm và hoàn
cảnh tiếp xúc với

tác phẩm

Thân bài

Kết bài

Những
cảm xúc,
suy nghĩ
do tác
phẩm gợi
lên.

Ấn tượng
chung về tác
phẩm


LƯU Ý

 Hiểu về nội dung và nghệ
thuật của tác phẩm.
 Nắm chắc các bước làm bài.

Để làm tốt bài văn
PHAT BIỂU CẢM NGHĨ
VÈ MỘT TÁC PHẨM
VĂN HỌC

Trau dồi hứng thú với thơ văn.

Trau dồi hiểu biết về cuộc sống
và văn chương.
Trau dồi vốn từ.


II. Luyện tập
Bài tập 1
Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ " Cảnh khuya" của Hồ
Chí Minh.


Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
(Hồ Chí Minh - 1947)

NỘI DUNG:
- Vẽ nên bức tranh cảnh khuya núi rừng Việt Bắc sống động
nên thơ.( 2 câu thơ đầu)
- Thề hiện tâm hồn yêu thiên nhiên và tấm lòng thiết tha đối
với đất nước.( 2 câu thơ cuối)
NGHỆ THUẬT
- Sử dụng biện pháp nghệ thuật đặc sắc: so sánh , tiểu đối,
điệp từ, ngơn ngữ bình dị, gợi cảm.


II. Luyện tập
Bài tập 1

Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ " Cảnh khuya" của Hồ
Chí Minh.
Bài tập 2
Lập dàn ý cho bài thơ " Ngẫu nhiên viết nhân buổi
mới về quê"


NGẪU NHIÊN VIẾT TRONG BUỔI MỚI VỀ QUÊ
Hạ Tri Chương
Bản dịch thơ

Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ khơng chào
Hỏi rằng khách ở chốn nào lại chơi?
NỘI DUNG:
- Thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, mãnh liệt của tác giả
là trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân tới quê hương.
NGHỆ THUẬT
- Sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt .
- Nghệ thuật đối.
- Biểu cảm thông qua tự sự và miêu tả.


Lập dàn ý bài NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI
MỚI VỀ QUÊ
* Mở bài:
Giới thiệu TP và hoàn cảnh sáng tác.
* Thân bài:
Cảm xúc chủ đạo:

- Nỗi ngạc nhiên, buồn, cô đơn của nhà thơ sau bao nhiêu
năm xa cách nay trở về quê hương.
- Đồng cảm với tình yêu quê hương được biểu hiện trong
hoàn cảnh đặc biệt xa lạ ngay giữa quê hương
* Kết bài:
Ấn tượng chung về TP.


Củng cố
* Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học
(bài văn, bài thơ) là trình bày những cảm xúc,
tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội
dung và hình thức của tác phẩm đó.
* Bài cảm nghĩ về tác phẩm văn học có ba phần:
- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh
tiếp xúc với tác phẩm.
- Thân bài: Những cảm xúc, suy nghĩ do tác
phẩm gợi lên.
- Kết bài: Ấn tượng chung về tác phẩm.


Dặn dị
- Về học thuộc ghi nhớ.
- Hồn thiện bài phát biểu cảm nghĩ về bài thơ
Cảnh khuya của Hồ Chí Minh.
- Sưu tầm các đoạn văn hay phát biểu cảm nghĩ
về tác phẩm văn học đã được học.
- Soạn tiết: Viết bài TLV số 3 (tại lớp):
+ Các bước làm bài văn biểu cảm?
+ Yêu cầu một bài văn biểu cảm.

+ Các cách làm một bài văn biểu cảm.
+ Chuẩn bị tốt dàn bài đề văn SGK/145.