Tài liệu Chần đoán và các phương pháp điều trị u não (Kỳ 3) ppt

Chần đoán và các phương pháp
điều trị u não (Kỳ 3)
D. TÁC DỤNG PHỤ CỦA ĐIỀU TRỊ U NÃO?
Việc điều trị có thể gây tổn thương các tế bào và mô lành, do đó sẽ xuất
hiện những tác dụng phụ. Tác dụng phụ tuỳ thuộc nhiều yếu tố, bao gồm vị trí của
khối u, loại u và phạm vi điều trị. Tác dụng phụ thay đổi tuỳ theo bịnh nhân, theo
từng giai đoạn và đợt điều trị. Trước khi tiến hành điều trị, bác sĩ giải thích về tất
cả các tác dụng phụ có khả năng xảy ra và những cách thức mà bịnh nhân nên áp
dụng để đối phó với chúng.
1. Phẫu thuật
- Bệnh nhân thường bị nhức đầu hoặc bất an trong những ngày đầu sau
phẫu thuật. Tuy nhiên dùng thuốc có thể kiểm soát được sự đau đớn.
- Bệnh nhân cũng thường cảm thấy yếu đuối và mệt mỏi. Thời gian hồi
phục sau phẫu thuật thay đổi theo từng bệnh nhân.
- Một số vấn đề khác tuy ít gặp nhưng vẫn có thể xảy ra. Dịch não tuỷ hoặc
máu có thể tích tụ trong não và gây sưng phù não. Cần theo dõi các triệu chứng để
phát hiện tình trạng này. Dùng steroids sẽ làm giảm bớt sung phù. Đôi khi cần
phẫu thuật lần 2 để dẫn lưu dịch. Bác sĩ phẫu thuật sẽ đặt một ống dài và mỏng
(shunt) trong não thất. Ống này được luồn dưới da xuống đến bụng. Dịch dư thừa
từ não được dẫn lưu xuống bụng. Đôi khi dịch được dẫn lưu vào tim.
- Khi nhiễm trùng xảy ra, bệnh nhân sẽ được dùng kháng sinh.
- Phẫu thuật não có thể gây thương tổn đến mô lành. Tổn thương não là vấn
đề nghiêm trọng. Bệnh nhân sẽ có những vấn đề về tư duy, thị giác và ngôn ngữ.
Bệnh nhân có thể có thay đổi về nhân cách hoặc co giật. Đa số những biến chứng
này thường giảm hoặc biến mất đi theo thời gian, nhưng đôi khi tổn thương não là
vĩnh viễn. Bệnh nhân sẽ cần đến các phương pháp vật lý trị liệu, điều trị tiếng nói
(speech therapy) hoặc điều trị bằng công việc (occupational therapy).
2. Xạ trị
- Buồn nôn nhiều giờ sau xạ trị. Mệt mỏi ngày càng tăng sau xạ trị. Nghỉ
ngơi là cần thiết nhưng bệnh nhân cũng cần phải hoạt động tích cực.
- Xạ trị thường gây rụng tóc. Tóc sẽ mọc lại sau vài tháng. Xạ trị còn gây

ảnh hưởng vùng da tương ứng. Da đầu và tai đỏ, khô và đau.
- Xạ trị đôi khi gây sưng não và nhức đầu. Dùng thuốc giảm đau sẽ đỡ hơn.
- Xạ trị có thể tiêu diệt cả mô não khoẻ mạnh. Tác dụng phụ này gọi là hoại
tử sau xạ trị. Hoại tử não gây đau, co giật và có thể tử vong.
- Ở trẻ em xạ trị có thể ảnh hưởng đến tuyến yên và các mô não bình
thường khác. Điều này sẽ gây những khó khăn trong học vấn và sự phát triển của
cơ thể sau này. Ngoài ra, xạ trị khi bé có thể tăng nguy cơ u thứ phát về sau. Các
nhà nghiên cứu đang tìm hiểu xem hoá trị có thể thay thế cho xạ trị ở trẻ em hay
không
- Tác dụng phụ sẽ nặng hơn khi hoá trị và xạ trị được sử dụng đồng thời.
3. Hoá trị
- Tác dụng phụ của hoá trị tuỳ thuộc vào loại thuốc được dùng. Những tác
dụng phụ thường gặp nhất bao gồm sốt và lạnh run, chán ăn và cảm giác yếu mệt.
Dùng thuốc có thể giảm bớt các triệu chứng .
- Bệnh nhân được cấy viên nhện (wafer) có chứa thuốc sẽ được theo dõi
các dấu hiệu nhiễm trùng. Điều trị kháng sinh nếu có nhiễm trùng.
*** Điều Trị Hỗ Trợ: Dù ở bất cứ giai đoạn nào của bệnh, bệnh nhân u
não cũng sẽ được chăm sóc hỗ trợ để phòng tránh các vấn đề nảy sinh và cải thiện
chất lượng sống trong thời gian điều trị . Nếu đau do u não, có thể dùng giảm đau.
Có những loại chăm sóc hỗ trợ cho bệnh nhân u não sau đây:
+ Steroids: Đa số bịnh nhân u não cần phải dùng corticoids để giảm bớt
triệu chứng đau do sưng phù não
+ Thuốc chống động kinh: U não có thể gây co giật. Bịnh nhân có thể dùng
thuốc chống động kinh để đề phòng co giật.
+ Shunt: Nếu dịch tích tụ trong não, bác sĩ có thể đặt một shunt để dẫn lưu.
Đa số bệnh nhân u não thường dùng các chăm sóc hỗ trợ đồng thời với điều
trị khối u. Một số quyết định không điều trị khối u mà chỉ dùng thuốc hỗ trợ để
giảm đau.
E. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG SAU ĐIỀU TRỊ U NÃO?
Đội chăm sóc sẽ cố gắng hỗ trợ bỆnh nhân để phục hồi lại các hoạt động

thường ngày càng sớm càng tốt:
- Vật lý trị liệu: U não và điều trị u não có thể gây liệt. Có thể bị suy yếu
và rối loạn thăng bằng. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ giúp bệnh nhân lấy lại sức lực
và sự cân bằng.
- Chuyên gia điều trị giọng nói (Speech therapists) giúp những bệnh
nhân có khó khăn về giọng nói, cách diễn đạt và rối loạn nuốt.
- Các chuyên gia về điều trị bằng công việc (Occupational therapists):
Họ sẽ giúp bệnh nhân phục hồi lại các hoạt động thường ngày như ăn, dùng nhà vệ
sinh, tắm rửa và thay quần áo.
Các chăm sóc hỗ trợ đặc biệt cần thiết ở trẻ em u não nhằm phục hồi và duy
trì những hoạt động của não
F- ĐIỀU GÌ XẢY RA SAU ĐIỀU TRỊ U NÃO?
Tái khám đều đặn rất quan trọng sau điều trị u não. Bác sĩ sẽ chú ý khám
kỹ lâm sàng và thần kinh để kiểm tra xem u có tái phát. Tuỳ theo tình huống mà
bác sĩ có thể cho chụp lại MRI hoặc CT scan để kiểm tra. Nếu bỆnh nhân được đặt
shunt, bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng hoạt động của nó. Bác sĩ sẽ giải thích cho bệnh
nhân về kế hoạch theo dõi bệnh, thời gian tái khám và các xét nghiệm cần làm để
kiểm tra.
BS. ĐỒNG NGỌC KHANH - BV Đa Khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn.