Gioi thieu chung ve PP BTNB

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THỪA THIÊN HUẾ
PHÒNG GIÁO DỤC TIỂU HỌC

GIỚI THIỆU PHƯƠNG PHÁP
BÀN TAY NẶN BỘT

HUẾ - THÁNG 9/2015


NỘI DUNG TRÌNH BÀY
A. Phương pháp “Bàn tay nặn bột” (PP-BTNB) là gì ?
B. Các nguyên tắc của PP-BTNB
C. Các lưu ý khi áp dụng PP-BTNB
D. Tiến trình dạy học theo PP-BTNB

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015


A. “BÀN TAY NẶN BỘT” LÀ GÌ ?
Tên gọi: La main à la pâte (LAMAP), Hands-on
Khởi xướng: GS. Georges Charpak (tại Pháp,1995)
Là phương pháp dạy học khoa học
• dựa trên cơ sở sự tìm tịi-nghiên cứu
• áp dụng cho việc dạy học các mơn KHTN (Lý, Hóa, Sinh)
• thích hợp đối với bậc tiểu học và THCS.

Chính HS tự tìm ra câu trả lời
• cho các vấn đề được đặt ra trong cuộc sống
• thơng qua tiến hành thí nghiệm, quan sát, nghiên cứu tài
liệu, điều tra
• từ đó tự hình thành kiến thức cho bản thân.

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.


A. “BÀN TAY NẶN BỘT” LÀ GÌ ?
Mục tiêu
• Tạo nên tính tị mị, ham muốn khám phá, u và say mê
khoa học sáng tạo, phát hiện, giải quyết vấn đề của HS.
• Chú ý nhiều đến việc rèn luyện kỹ năng diễn đạt thơng
qua ngơn ngữ nói và viết cho HS.

Lợi ích
• HS nhớ lâu và hiểu rõ câu trả lời mình tìm được,
• HS tạo lập thói quen làm việc như các nhà khoa học:
– hình thành khả năng suy luận theo phương pháp nghiên
cứu từ nhỏ,
– hình thành tác phong, phương pháp làm việc khi trưởng
thành.
Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.


B. 10 NGUYÊN TẮC CỦA PP-BTNB
6 nguyên tắc đối với dạy – học
1. HS quan sát sự vật / hiện tượng thực, gần gũi.
2. HS lập luận, bảo vệ ý kiến cá nhân, thảo luận với tập thể.
3. GV tổ chức các hoạt động theo tiến trình sư phạm nhằm
 nâng cao dần mức độ học tập
 dành cho HS phần tự chủ khá lớn.

4. Tối thiểu 2 giờ/tuần, trong nhiều tuần liền cho 01 đề tài.
5. HS bắt buộc có 1 vở thực hành do chính các em tự ghi

chép theo cách thức và ngơn ngữ của chính các em.
6. Mục tiêu: HS chiếm lĩnh dần dần các khái niệm khoa học
và kỹ thuật được thực hành, củng cố ngơn ngữ viết và nói.
Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

5


B. 10 NGUYÊN TẮC CỦA PP-BTNB
4 nguyên tắc đối với các đối tượng tham gia
7. Gia đình / khu phố được khuyến khích thực hiện các
cơng việc của lớp học.
8. Các cơ sở khoa học ở địa phương (Viện nghiên cứu,
ĐH, CĐ…) giúp các hoạt động của lớp theo khả năng.
9. Trường CĐSP, ĐHSP ở địa phương giúp giáo viên về
kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy.
10. Giáo viên là người chịu trách nhiệm giáo dục và đề xuất
những hoạt động của lớp mình phụ trách, tìm trợ giúp:
 ở các website có nội dung liên quan,
 qua trao đổi với các đồng nghiệp, các nhà sư phạm, các
nhà khoa học.
Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

6


C. CÁC LƯU Ý KHI ÁP DỤNG
Đối với giáo viên
• Giảng dạy theo PP-BTNB hoàn toàn khác nhau giữa các
lớp, phù thuộc vào trình độ của học sinh.

• GV phải năng động khơng theo một khn mẫu nhất định
• GV được quyền đề xuất một tiến trình giảng dạy của
mình phù hợp với từng đối tượng học sinh, từng lớp học.

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

7


C. CÁC LƯU Ý KHI ÁP DỤNG
Đối với học sinh
• Tự làm thí nghiệm là cốt lõi của việc tiếp thu kiến thức KH.
• HS cần phải hiểu rõ câu hỏi đặt ra (vấn đề trọng tâm của
bài học)
• Tìm tòi-nghiên cứu khoa học đòi hỏi HS nhiều kỹ năng. Kỹ
năng cơ bản là thực hiện một quan sát có chủ đích.
• Trong học khoa học, HS cịn cần phải:
– biết lập luận, trao đổi với các học sinh khác,
– biết viết cho mình và cho người khác hiểu.

• Dùng tài liệu khoa học để kết thúc quá trình tìm tịi-n/c
• Khoa học là một cơng việc cần sự cộng tác.
Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

8


D. TIẾN TRÌNH SƯ PHẠM 5 BƯỚC
B1. Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề
B2. Bộc lộ suy nghĩ, quan niệm ban đầu của HS

B3. Đề xuất câu hỏi / giả thuyết và thiết kế phương
án thực nghiệm
B4. Tiến hành thí nghiệm tìm tịi-nghiên cứu
B5. Kết luận và hợp thức hóa kiến thức.
Cụ thể:
Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

9


D1. BƯỚC 1
Các bước
Bước 1:
Tình huống
xuất phát
và câu hỏi
nêu vấn đề

Nhiệm vụ của HS
- Quan sát,
- Suy nghĩ.

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

Nhiệm vụ của GV
- Chủ động đưa ra một tình
huống mở có liên quan đến
vấn đề khoa học đặt ra.
-Câu hỏi nêu vấn đề:
 ngắn gọn,

 gần gũi,
 dễ hiểu,
 phù hợp với trình độ,
 gây mâu thuẫn nhận
thức
 và kích thích tính tị
mị, thích tìm tịi,
nghiên cứu…
10


D2. BƯỚC 2
Các bước
Bước 2:
Bộc lộ
suy nghĩ,
quan niệm
ban đầu
của HS

Nhiệm vụ của HS

Nhiệm vụ của GV

- Bộc lộ quan niệm
ban đầu
- Nêu những suy
nghĩ
- hình thành câu
hỏi, giả thuyết.

- ….. bằng nhiều
cách nói, viết, vẽ.
  Đây là bước
quan trọng đặc
trưng của PPBTNB.

- Khuyến khích HS nêu
những suy nghĩ …. bằng
nhiều cách nói, viết, vẽ.
- Quan sát nhanh để tìm
các hình vẽ khác biệt.
- Khơng nhất thiết phải chú
ý tới các quan niệm
ĐÚNG.
- Cần phải chú trọng đến
các quan niệm SAI.

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

11


D3. BƯỚC 3a
Các bước
Bước 3:
Đề xuất
câu hỏi,
giả thuyết
và thiết kế
phương án

thực nghiệm

Nhiệm vụ của HS

Nhiệm vụ của GV

a. Đề xuất câu hỏi

- Giúp HS đề xuất câu hỏi

- Từ các khác biệt

liên quan đến nội dung

và phong phú về

bài học.

biểu tượng ban đầu, - Kiểm sốt lời nói, cấu trúc
HS đề xuất câu hỏi

câu hỏi, chính xác hố từ

liên quan đến nội

vựng của HS.

dung bài học.

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

12


D3. BƯỚC 3b
Các bước

Nhiệm vụ của HS

Nhiệm vụ của GV

Bước 3:
Đề xuất
câu hỏi,
giả thuyết
và thiết kế
phương án
thực nghiệm

b, Đề xuất phương
án thực nghiệm
-Bắt đầu từ những
vấn đề khoa học
được xác định, HS
xây dựng giả thuyết.
-HS trình bày các ý
tưởng của mình,
đối chiếu nó với
những bạn khác.

- Đặt câu hỏi
- Đề nghị HS đề xuất thực
nghiệm tìm tịi nghiên cứu
để trả lời cho câu hỏi đó.
- Ghi lại các cách đề xuất
của HS (không lặp lại).
- Nhận xét chung và quyết
định tiến hành PP thí
nghiệm đã chuẩn bị sẵn.
-

(Nếu HS chưa đề xuất được
GV có thể gợi ý hay đề xuất
phương án cụ thể. Chú ý làm
rõ và quan tâm đến sự khác
biệt giữa các ý kiến).


D4. BƯỚC 4
Các bước
Bước 4:
Tiến hành
thí nghiệm
tìm tịi
nghiên cứu

Nhiệm vụ của HS
- Hình dung có thể
kiểm chứng các giả
thuyết bằng…

- …thí nghiệm (Ưu tiên
thí nghiệm trực tiếp
trên vật thật).
- … quan sát
- … điều tra
- … nghiên cứu tài liệu.
- HS ghi chép lại vật
liệu thí nghiệm, cách
bố trí, và thực hiện thí
nghiệm (mơ tả bằng
lời hay hình vẽ).

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

Nhiệm vụ của GV
-

Nêu rõ yêu cầu, mục đích thí
nghiệm sau đó mới phát các
dụng cụ và vật liệu thí nghiệm
Bao quát và nhắc nhở các
nhóm chưa thực hiện, hoặc
thực hiện sai…
Tổ chức việc đối chiếu các ý
kiến sau một thời gian tạm đủ
mà HS có thể suy nghĩ
Khẳng định lại các ý kiến về
phương pháp kiểm chứng giả
thuyết mà HS đề xuất.
Không chỉnh sửa cho HS.

14


D4. BƯỚC 4 (tt)
Các bước
Bước 4:
Tiến hành
thí nghiệm
tìm tịi
nghiên cứu

Nhiệm vụ của HS

Nhiệm vụ của GV

- Kiểm chứng các
- Tập hợp các điều kiện thí
giả thuyết của
nghiệm nhằm kiểm chứng
mình bằng một
các ý tưởng nghiên cứu
hoặc các phương
được đề xuất.
pháp đã hình
- Giúp HS phương pháp
dung ở trên (thí
trình bày các kết quả.
nghiệm, quan sát,
điều tra, nghiên

cứu tài liệu).
- Thu nhận các kết
quả và ghi chép
lại để trình bày

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

15


D5. BƯỚC 5
Các bước

Nhiệm vụ của HS

Bước 5:
Kết luận và
hợp thức
hóa
kiến thức

- Kiểm tra lại tính
hợp lý của các
giả thuyết mà
mình đưa ra.
• Nếu giả thuyết
sai: quay lại bước
3.
• Nếu giả thuyết
đúng: kết luận và

ghi nhận chúng.

Nhiệm vụ của GV
-

-

Sở Giáo dục và Đào tạo Thừa Thiên Huế - Tháng 9/2015.

Động viên HS và yêu cầu bắt
đầu lại tiến trình nghiên cứu.
Giúp HS lựa chọn các lý luận
và hình thành kết luận.
Sau khi thực hiện n/c, các câu
hỏi dần dần được giải quyết,
các giả thuyết dần dần được
kiểm chứng tuy nhiên vẫn
chưa có hệ thống hoặc chưa
chính xác một cách khoa học.
Có trách nhiệm tóm tắt, kết
luận và hệ thống lại để học
sinh ghi vào vở coi như là kiến
thức bài học.
Khắc sâu kiến thức bằng cách
đối chiếu biểu tượng ban đầu
16