Giao an van minh thanh lich lop 7

PHÂN PHỐI CHƯƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC NẾP SỐNG TLVM CHO HỌC SINH HÀ NỘI
LỚP 7
BÀI

TIẾT
1

1

NỘI DUNG DẠY

TiÕng nãi cđa ngêi hµ
néi

GHI CHÚ


Tiếng nói của ngời hà
nội

2

3

GIAO TIếP, ứng xử trong
gia đình

2

GIAO TIếP, ứng xử trong
gia đình

4

Giao tiếp ứng xử trong
nhà trờng

5
3
6

Giao tiÕp øng xư trong
nhµ trƯêng

Ngày soạn: 2/ 9/ 2016
Ngày dạy: 5/ 9/ 2016
Tiết 1 - Bài 1:

Tiếng nói của người Hà Nội.
I, Mục tiêu cần đạt:
1, Kiến thức: Học sinh hiểu về nét đẹp riêng của tiếng nói người Hà Nội.
2, Kĩ Năng :Tự hào về cách nói năng thanh lịch, văn minh của người Hà Nội.
3, Thái Độ : Có ý thức thực hiện việc nói năng thanh lịch văn minh thơng qua việc
rèn luyện để nói đúng, nói lời hay và nói phù hợp với hồn cảnh giao tiếp và đối tượng
giao tiếp.
II, Chuẩn bị:


1, Giáo Viên: Tư liệu, bài viết, mẩu chuyện băng đĩa, tranh ảnh,..cần thiết

- Phiếu thảo luận bảng phụ, đạo cụ.
- Giáo án, SGK
2, Học Sinh:Vở viết, và sưa tầm một số chuyện
III, Tiến trình dạy học:
1, Ổn định tổ chức lớp: (1P)
2, Kiểm tra bài cũ: (3P)
- Kiểm tra sách vở đồ dùng của học sinh.
3, Bài mới: (35P)
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
*Hoạt động 1 : khởi động(2’)

NỘI DUNG BÀI HỌC
1. Đặc điểm của tiếng nói người Hà Nội:

Gv giới thiệu vài nét về sự cần thiết của + Về mặt ngữ âm: Các nguyên âm được
môn học, cấu trúc của môn học,và yêu phát ra rõ ràng. Sáu thanh điệu được phát
cầu của mơn học.

âm chính xác.Các phụ âm cuối được phát

* Hoạt động 2(10’): Thử phân biệt giọng âm đúng chuẩn.
nói Hà Nội với giọng nói của địa phương + Về mặt từ vựng: Người nói tiếng Hà
khác.

Nội sử dụng vốn từ toàn dân trong mọi

- GV cho HS nghe giọng nói của phát hoạt động giao tiếp.
thanh viên trên đài phát thanh và truyền + Về mặt chính tả: Mặc dù thiếu vắng một
hình Huế, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh và số phụ âm đầu và một số vần trong khi
Hà Nội qua băng.

phát âm nhưng khi viết chính tả, người Hà

? Em có cảm nhận như thế nào về giọng Nội phân biệt rất chính xác cá từ đó.
nói và cách phát âm cảu các phát thanh
viên trong băng?
? Hãy so sánh các giọng nói có gì giống
và khác nhau?
- GV dẫn dắt vào bài: Hà Nội không chỉ
đẹp về phong cảnh mà Hà Nội còn đẹp
bởi cốt cách con người . Một trong những


yếu tố góp phần làm nên nét đẹp của
người Hà Nội chính là tiếng nói của
người Hà Nội.
* Hoạt động 3(10’): Giúp HS hiểu về đặc
điểm của tiếng nói người Hà Nội.
? Em hãy cho biết, tiếng Hà Nội có những + Người Hà Nội có cách phát âm nhẹ
đặc điểm gì về mặt ngữ âm, từ vựng, ngữ nhàng, mềm mại “ tròn vành, rõ chữ.
pháp?

+ Cách uốn giọng ngọt ngào, uyển

? So sánh với ngơn ngữ của tồn dân, em chuyển,tạo nên nét độc đáo và riêng biệt.
thấy tiếng Hà Nội có điểm giống và khác + Là tiếng nói hội tụ tinh hoa của bốn
như thế nào?

phương đất nước, làm rạng rỡ mảnh đất

- GV kết luận về kiến thức cơ bản.

Thăng Long ngàn năm văn hiến.

* Hoạt động 4(13’): Tìm hiểu tiếng Hà
Nội . Sự kết tinh những nét đẹp của ngôn
ngữ Việt Nam.
- Chia lớp thành 4 nhóm, hội ý trong 2
phút sau đó cử 1 đại diện lên bảng viết
nhanh chính tả cá từ của các vùng miền
trên đất nước và phát âm các từ đó theo
tiếng của vùng miền đó. Nhóm nào viết
nhanh, viết đúng, phát âm chuẩn được
nhiều từ thì nhóm đó sẽ thắng.
- GV cho HS nghe một đoạn băng ghi âm
tiếng nói của người Hà Nội.
? Em có nhận xét gì về cách phát âm cà
cách viết của người Hà Nội?
? Vị trí của tiếng Hà Nội trong ngơn ngữ
chung của cả nước?
- GV kết luận:


4, Củng cố: (4P)
- GV yêu cầu HS nhắc lại những đặc điểm chính của tiếng nói người Hà
Nội và nêu cảm nhận của mình khi chính mình là người Hà Nội?
- Cho HS nghe một số bài hát về Hà Nội và xem một số đoạn băng hình về
cảnh đẹp của Hà Nội.
5, Hướng dẫn về nhà : (2P)
- Tìm hiểu cách nói năng của người Hà Nội.

- Sưu tầm một số bài thơ, đoạn văn hay nói về nét đẹp của hà Nội.

Ngày soạn: 17/2/2014
Ngµy giảng: 20/2/2014 và 27/2/2014
Bài 1
Tiết 1+2
Tiếng nói của ngời hà nội
i. Mục tiêu cần đạt
- Học sinh hiểu về nét đẹp riêng của tiếng nói ngời Hà Nội.
- Tự hào về cách nói năng thanh lịch, văn minh của ngời Hà Nội.
- Có ý thức thực hiện việc nói năng thanh lịch, văn minh thông qua việc rèn
luyện để nói đúng, nói lời hay và nói phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp và đối tợng giao
tiếp.
II/Phơng tiện dạy học
- T liệu, bài viết, mẩu chuyện, băng hình, tranh ảnh tham khảo về ngời Hà
Nội và cách nói năng của ngời Hà Nội thanh lịch, văn minh.
- Máy chiếu (nếu có)
- Phiếu thảo luận, bảng phụ, đạo cụ
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học
1. n nh t chc
2. Kim tra bài cũ(Kiểm tra sự chuẩn bị của HS)


3. Bi mi(Vo bi)

Hoạt động của học sinh-giáo viên
Nội dung bài học
Giới thiệu bài
i. nét đẹp riêng của
GV cho học sinh nghe giọng nói của phát tiếng nói ngời hà nội

thanh viên trên Đài tiếng nói Việt Nam và 1. Đặc điểm của tiếng Hà Nội
giọng nói của phát thanh viên trên đài Hà Nội
qua băng.
+ Em có cảm nhận nh thế nào về giọng nói và
cách phát âm của phát thanh viên trong băng?
HÃy so sánh hai giọng nói có gì giống và khác
nhau?
- Giáo viên : Hà Nội không chỉ đẹp về phong
cảnh mà Hà Nội còn đẹp bởi cốt cách con
ngời. Một trong những yếu tố góp phần làm
nên nét đẹp của ngời Hà Nội chính là tiếng
nói của ngời Hà Nội
Hoạt động 2: Giúp học sinh hiểu về đặc điểm
của tiếng nói ngời Hà Nội
+ Em hÃy cho biết, tiếng Hà nội có những
đặc điểm gì về mặt ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp?
+ So sánh với ngôn ngữ toàn dân, em thấy tiếng
Hà Nội có điểm giống và khác nh thế nào?
+ Em có nhận xét gì về cách phát âm và cách
viết của ngời Hà Nội?

+ Vị trí của tiếng Hà Nội trong ngôn ngữ
chung của cả nớc?
GV kết luận:+ Ngời Hà Nội có cách phát âm

Tiếng Hà Nội là Tiếng Việt mang
đặc trng của phơng ngữ Bắc Bộ,
đồng thời cũng có những đặc thù
riêng
- Về mặt ngữ âm: Các nguyên âm

đợc phát ra rõ ràng. Sáu thanh điệu
đợc phát âm chính xác. Các phụ
âm cuối đợc phát âm đúng chuẩn.
- Về mặt từ vựng: Tiếng Hà Nội
sử dụng vốn từ toàn dân trong mọi
hoạt động giao tiếp.
- Về mặt chính tả: Mặc dù thiếu
vắng một số phụ âm đầu và một số
vần trong khi phát âm nhng khi
viết chính tả, ngời Hà Nội lại phân
biệt rất chính xác các từ ngữ đó.
2. Tiếng Hà Nội - sự kết tinh
những nét đẹp của ngôn ngữ
Việt Nam
.Cách phát âm nhẹ nhàng, mềm

nhẹ nhàng, mềm mại,tròn vành rõ chữ.
+ Cách uốn giọng ngọt ngào, uyển chuyển, tạo
nên nét độc đáo và riêng biệt.
+ Là tiếng nói hội tụ tinh hoa của bốn phơng
đất nớc đợc nhiều phơng ngữ bồi đắp và hun
mại, tròn vành rõ chữ .
đúc nên ,là tiếng nói, giọng nói phổ thông, dễ
nghe, dễ hiểu hơn cả ,làm rạng rỡ mảnh đất -Hệ thống ngữ âm giàu chất nhạc
trầm bổng, uyển chuyển, cách uốn
Thăng Long ngàn năm văn hiến.


Hoạt động 4: Tìm hiểu về cách nói năng
thanh lịch, văn minh của ngời Hà Nội

- Có thể tổ chức cho häc sinh th¶o ln
nhãm nh»m gióp häc sinh hiĨu về cách nói
năng thanh lịch, văn minh của ngời Hà Nội:
+ Ngời Hà Nội có cách nói năng thanh
lịch văn minh nh thế nào (về cách phát âm,
dùng từ, xng hô trong giao tiếp)? Khi nói có
cách uốn giọng làm dáng rất điệu đà ở các
thanh hỏi, thanh sắc và thanh ngÃ, lâu dần
thành quen tạo nên sức hấp dẫn, độc đáo của
tiếng Hà Nội
+ Nêu một vài ví dụ minh họa cụ thể mà em
biết?
Giáo viên kết luận :
+ Ngời Hà Nội có cách nói năng nhẹ nhàng, dễ
nghe.
+ Ngời Hà Nội có cách xng hô đúng mực, c xử
nhà nhặn, lịch sự, tôn trọng ngời đối thoại.
+ Ngời Hà Nội thờng nói những lời tế nhị,
không xô bồ.
+ Ngời Hà Nội luôn biết chon lọc từ ngữ để sử
dụng khi giao tiếp

giọng ngọt ngào thật độc đáo .
-Tiếng Hà Nội là sự hội tụ của
bốn phơng, là tinh hoa của một
nền văn hóa , dễ nghe, dễ hiểu .
-Tiếng Hà Nội là một trong những
nhân tố làm rạng rỡ cho mảnh đất
Thăng Long Hà Nội ngàn năm
văn hiến

II. giữ gìn và làm đẹp
thêm tiếng nói ngời hà
nội
1. Tự hào về cách nói năng
thanh lịch, văn minh của ngời
Hà Nội
-Nói năng nhẹ nhàng, thanh lịch,
đầy nhạc tính, dễ nghe, dùng từ
chính xác, giọng nói có âm sắc
ngọt ngào..
-Cách xng h« đúng mực thể hiện
nÕp sèng, nÕp c xư nhà nhặn, lịch
sự, tôn trọng ngời đối thoại.
-Nói những lời tế nhị, lời chào khi
gặp gỡ, lúc chia tay, các từ cảm
ơn, xin lỗi nh đà thành lời cửa
miệng.
-Vốn từ giàu có, biết cách dùng từ
đúng chỗ, đúng lúc và biết lựa
chọn những từ ngữ tế nhị, không
xô b
-Luôn có ý thức và niềm tự hào về
lời ăn tiếng nói trong các mối quan
hệ giao tiếp
Tit 2:
2. Học sinh Hà Nội nói năng
thanh lịch, văn minh


Hoạt động 5: Hớng dẫn học sinh biết cách nói

năng thanh lịch, văn minh
- Để hớng dẫn học sinh có ý thức nói năng
thanh lịch, văn minh, giáo viên có thể cho học
sinh đóng tiểu phẩm theo nội dung câu chuyện
Làm đẹp tiếng Hà thành sau đó hớng dẫn
học sinh thảo luận:
+ Em có nhận xét gì cách sử dụng ngôn ngữ
của Vân?
+ Thái độ và lời nói của bố Vân giúp cho em
hiểu điều gì về cách nói năng của mỗi ngời?
- Để giữ gìn và làm đẹp thêm tiếng nói ngời Hà
Nội, học sinh cần rèn luyện cho mình thói
quen:
+ Nói đúng: Phát âm chuẩn, dùng từ chính xác,
viết đúng chính tả, đặt câu đúng ngữ
pháp.Ting Vit giu và đẹp,có đủ điều kiện để
diễn tả các suy nghĩ ,tình cảm ,thái độ của
chúng ta .Vì vậy ta phải vận dụng vốn Tiếng
Việt trong sáng và giàu sức biểu cảm ,hạn chế
vay mượn ngơn ngữ nước ngồi ,dùng tiếng
lóng…
+ Nói lời hay Biết tha gửi, chào hỏi, cảm ơn,
xin lỗi khi giao tiếp. Biết xng hô phù hợp với

a. Nói để ngời khác nghe
- Nói đúng: Phát âm chuẩn, dùng
từ chính xác, viết đúng chính tả,
đặt câu đúng ngữ pháp.

- Nói lời hay:

+Biết tha gửi, chào hỏi, cảm ơn,
xin lỗi khi giao tiếp.
+Biết xng hô phù hợp vi i
tng giao tip

-Cách nói hay
+Nói ngắn gọn ,rõ ràng, dễ
đối tợng giao tiếp. Không nói tc,chi th,gõy hiểu,thái độ từ tốn ,lễ phép.
+Biết kết hợp lời nói với thái độ
g,cói ln
nét mặt, cử chỉ để gây thiện cảm
Luụn cú ý thc chn la li p ý hay ,ngụn với đối tợng giao tiÕp.
ngữ có văn hóa,giữ gìn sự trong sáng của Ting +Biết tiếp thu cái hay, cái đẹp của
ngôn ngữ khác nhng không kệch
Vit .
cỡm, lai căng.
Cách nói hay
+ Nói phù hợp với đối tợng giao
Khi nói ,ta cần diễn đạt ntn?
tiếp
Ta cần nói ngắn gọn,rõ ràng,từ tốn,lễ phép
Biết kết hợp lời nói với thái độ nét mặt, cử chỉ
để gây thiện cảm với đối tợng giao tiếp. Biết
tiếp thu cái hay, cái đẹp của ngôn ngữ khác nhng không kệch cỡm, lai căng.Cần luyện tập để
không nói ngọng ,nói l¸p,nãi qu¸ to,qu¸
nhanh,nãi lÝ nhÝ,qu¸ nhá


+ Nói phù hợp với đối tợng giao tiếp: tùy từng
đối tợng giao tiếp mà có cách nói năng sao cho

phù hợp.
Khi giao tiếp,ta cần đặc biệt chú ý dến đối tợng
giao tiếp ,phải xác định đối tợng giao tiếp với
mình là ai?Ngời đó có quan hệ với mình ntn ?
Từ đó mà có lời nói ,cử chỉ ,thái độ,cách ứng xử
,xng hô sao cho phù hợp.
Với ngời lớn tuổi,thầy cô,bề trên ta cần thể hiện
tháI độ kính trọng ,lễ phép
Với bạn bè cần thân thiện ,tự nhiên
Ngời mới quen thì phảI tỏ ra tôn trọng nhng
không im lặng hoặc nói quá nhiều
Với ngời nớc ngoài cần tự tin ,hiểu biết
Có cách chào ,xng hô tùy theo đối tợng giao
tiếp,chủ động chào trớc với ngời lớn, với bạn
bè,có thể nói: Xin chào khi chia tay :Tạm
biệt
Trong giao tiếp,cần chú ý đến hoàn cảnh giao
tiếp thì sẽ tạo hiệu quả cho cuộc giao tiếp.Tùy
theo hoàn cảnh mà lựa chọn cách nói,lời nói kết
hợp thái độ ,cử chỉ sao cho phù hợp .
Khi đến thăm ngời ốm ,trong bệnh viện,trong
đảm tang chỉ nói vừa đủ nghe ,không nên nói
oang oang gây khó chịu cho ngời khác .
Khi có việc cần nhờ ngời khác giúp nên nói rõ
ràng ,không hỏi trống không.
Khi đợc ngời khác nhờ giúp,nếu biết có thể trả
lời nhà nhặn ,lịch sự.Nếu không biết có thể
nói :Xin lỗi ,em(cháu)không biết ạ
Khi đựơc ngờ khác giúp không quên nói lời
cảm ơn chân thành ,đợc cảm ơn có thể nói

:Không có gì ,chuyện nhỏ mà
Khi có lỗi ,phải nói lời xin lỗi ,khi ngời khác
xin lỗi mình thì có thể nói Đợc,không có gì và
cời thân thiện
Mỗi cuộc giao tiếp đều có những chuẩn mực
riêng,nhng dù giao tiếp trong bất kì hoàn cảnh
nào,đối tợng nào,thì lời nói cũng phải đúng
mực,cách nói phải rõ ràng ,dễ hiểu ,rõ ràng
mạch lạc với thái độ hòa nhà ,chân thành,sẽ để

b)Nghe ngời khác nói
-Giữ lịch sự khi nghe ngời khác
nói chính là biểu hiện của con ngời
lịch sự ,văn minh
+Cần biết tôn trọng ngời nói ,biết
chăm chú lắng nghe ,vừa nghe vừa
nhìn ngời nói ,không nhìn đi chỗ


lại ấn tợng tốt đẹp với ngời nghe.
Cùng với biết nói ,cần phải biết nghe
+Cần biết tôn trọng ngời nói ,biết chăm chú
lắng nghe ,vừa nghe vừa nhìn ngời nói ,không
nhìn đi chỗ khác
+Không nói leo,không cắt ngang lời,khi không
nhất trí có thể xin lỗi trớc khi nêu ý kiến
+Không vơn vai ,ngáp dài ,lộ vẻ đau khổ mệt
mỏi,có cử chỉ sốt ruột,chê bai.
+Biết động viên ngời nói bằng cử chỉ gật đầu
,vỗ tay,mỉm cời..

khác
+Không nói leo,không cắt ngang
lời,khi không nhất trí có thể xin lỗi
trớc khi nêu ý kiến
+Không vơn vai ,ngáp dài ,lộ vẻ
đau khổ mệt mỏi,có cử chỉ sốt
ruột,chê bai.
+Biết động viên ngời nói bằng cử
chỉ gật đầu ,vỗ tay,mỉm cời...

Hoạt động 6: Liên hệ với cách nói năng của
học sinh Hà Nội hiện nay.
- GV có thể đa một số tình huống về cách
nói năng của học sinh hiện nay để học sinh trao
đổi và thảo luận, phân tích những nét đẹp và cha
đẹp trong việc sử dụng ngôn ngữ.
- Học sinh trình bày kết quả su tầm tục ngữ, ca
dao, thành ngữ, châm ngônnói về cách nói
năng của con ngời (Có thể tổ chức theo hình
thức trò chơi)
- Học sinh tự rút ra kết luận
Gv kết luận:Là học sinh của Thủ đô ngàn năm văn hiến,chúng ta luôn tự hào vì mình
là ngời Hà Nội ,đợc nói tiếng Hà Nội .Vì vậy ,việc nói năng sao cho đúng,cho hay,phù
hợp với các chuẩn mực đạo đức của xà hội là điều rất cần thiết của mỗi ngời.Chúng ta
hÃy cùng nhau giữ gìn và làm đẹp thêm tiếng nói của ngời Hà Nội bằng những lời nói
văn minh ,thanh lịch hàng ngày.
4: Hng dn cỏc hot ng tip theo
- Giáo viên hớng dẫn học sinh tóm tắt nội dung bài học
- Giải đáp thắc mắc (nếu có)

Ngày soạn: 3/3/2014
Ngy ging: 6,13/3/2014
Bài 2
Tiết 3+4 GIAO TIếP, ứng xử trong gia đình
I. MụC TIÊU CầN ĐạT
Giúp HS :
- Nắm đợc những nét cơ bản về tổ chức gia đình của ngời Hà Nội (các thế hệ
trong một gia đình, quan hệ họ hàng); những mối quan hệ trong gia ®×nh.


- Rèn luyện kĩ năng, hành vi giao tiếp ứng xử thanh lịch, văn minh đối với các
mối quan hệ trong gia đình nói riêng và đối với dòng họ nói chung, có hớng điều chỉnh
và có ý thức thực hiện hành vi ở mức độ đúng, dần dần nâng lên mức độ hành vi đẹp.
Từ đó, xây dựng, hình thành thói quen và lối sống đẹp.
- Luôn có ý thức rèn luyện cách giao tiếp, ứng xử thanh lịch, văn minh trong gia
đình.
II/Phơng tiện dạy học
T liệu, bài viết, mẩu chuyện, băng hình, tranh ảnh tham khảo về ngời Hà Nội
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy häc
1.Ổn định tổ chức
2.Kiểm tra bài cũ(Kiểm tra sự chuẩn b ca HS)
3.Bi mi(Vo bi)
Hoạt động của học sinh-giáo viên
Nội dung bài học
GV nên giới thiệu qua, không nên quá đi sâu, chi I. tổ chức gia đình của
tiết :
ngời Hµ néi
Thế nào là gia đình 2 thế hệ ?
1. Các thế hệ trong một gia
Gia đình hai thế hệ: ( gia đình hạt nhân) gồm hai thế đình

hệ sống chung: cha mẹ và con. Đây là kiểu gia đình a. Gia đình hai thế hệ: ( gia
phổ biến của Hà Nội hiện nay trong xu hớng phát đình hạt nhân) gồm hai thế hệ
triển của xà hội hiện đại.
sống chung: cha mẹ và con.
Gia đình nhiều thế hệ l gia ỡnh ntn?: (còn gọi là
đại gia đình) gồm ba, bốn thế hệ cùng một mái nhà:
ông, bà, cha mẹ, con, cháu, gọi là tam đại, tứ đại
đồng đờng. Đây là kiểu gia đình truyền thống của
ngời Hà Nội xa.
Gia đình càng lớn, mối quan hệ ứng xử giữa các b) Gia đình nhiều thế hệ: (còn
gọi là đại gia đình) gồm ba, bốn
thành viên càng nhiều, càng phức tạp.
+ Cã thĨ cho HS lÊy vÝ dơ trùc tiÕp vỊ các thế hệ thế hệ cùng một mái nhà ,kiểu
trong gia đình mình...Từ đó, nhấn mạnh ý : Các mối gia đình truyền thống của ngời
quan hệ ứng xử giữa các thành viên trong gia đình Hà Nội xa.
qui tụ lại thành nếp sống gia đình mà ta gọi đó lµ gia
phong.
+ VỊ quan hƯ hä hµng :
2. Quan hƯ họ hàng
Nêu sự khác nhau giữa quan hệ họ hàng ở ngoại -ở ngoại thành, quan hệ họ
thành với quan hƯ hä hµng ë néi thµnh. ?
hµng n»m trong tỉng thể nét
ở ngoại thành, quan hệ họ hàng nằm trong tổng thể văn hoá của làng xÃ. Đó là sự
nét văn hoá của làng xÃ. Đó là sự gắn kết, ràng buộc gắn kết, ràng buộc chặt chẽ
chặt chẽ giữa gia đình và dòng họ. Mỗi cá nhân, mỗi giữa gia đình và dòng họ.
gia đình vẫn chịu sự qui định riêng của mỗi dòng họ


và mỗi năm, họ thờng họp mặt ôn lại truyền thống
của dòng họ mình vào một ngày nhất định, gọi là

ngày giỗ Tổ. Mỗi dòng họ tạo nên những nét riêng,
làm cho văn hoá làng xà thêm phong phú.
ở nội thành, do dân nhiều nơi tụ hội chín ngời mời
làng ; mặt khác, do tính chất độc lập cá nhân cao, nên
mối quan hệ họ hàng không có nhiều ảnh hởng và
ràng buộc nh ở ngoại thành. Tuy nhiên, ngời Hà Nội
bao giờ cũng giữ gìn và phát huy những truyền thống
tốt đẹp đợc duy trì từ đời này qua đời khác của dòng
họ mình
Vậy, HS phải làm gì ?

Hoạt động 2 : Hớng dẫn HS các hành vi giao tiếp,
ứng xử thanh lịch, văn minh trong gia đình
Trớc khi ®i vµo híng dÉn hµnh vi cơ thĨ, GV cã thể
khái quát hoá kiến thức bằng 1 sơ đồ
Giao tiếp, ứng xử đối với ông bà
Tục ngữ có câu:
Uống nớc nhớ nguồn.
hay Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Với ông bà ,chúng ta phải có thái độ và tình cảm
ntn?.
Con cháu phải tôn kính và hiếu thảo đối với ông bà.
Tuổi tác cuả ông bà và con cháu cách nhau khá xa, vì
vậy, thờng nảy sinh các mâu thuẫn thế hệ. Vì trong
xà hội hiện đại, ngời già thờng rất hay rơi vào tình
trạng cô đơn, sống xa lạ ngay giữa con cháu, gia đình
mình. Hơn nữa, tuổi già thờng hay trái tính, trái
nết, nhiều khi gây ra sự hiểu lầm, khó chịu cho con
cháu. Chính vì thế, cần phải quan sát, lắng nghe và
học cách thấu hiểu đối với ông bà, từ đó có cách ứng

xử phù hợp với tình cảm và đạo lý truyền thống
HÃy lập một bảng thống kê tìm hiều về tâm lý, lối
sống, sở thích của ông bà mình. Sau đó, thảo luận và
tìm ra những tình huống mà em thờng gặp, từ đó, tìm

-ở nội thành, do dân nhiều nơi
tụ hội chín ngời mời làng ; mặt
khác, do tính chất độc lập cá
nhân cao, quan hệ họ hàng
không có nhiều ảnh hởng và
ràng buộc nh ở ngoại thành.
Tuy nhiên, ngời Hà Nội bao giờ
cũng giữ gìn và phát huy những
truyền thống tốt đẹp của dòng
họ mình.

Tit 2
II. Giao tiếp, ứng xử
thanh lịch, văn minh
trong gia ®×nh

1. Giao tiÕp, øng xư trong
gia ®×nh
a. Giao tiÕp, øng xử đối với ông
bà
-Con cháu phải tôn kính và hiếu
thảo đối với ông bà.


ra những hành vi giao tiếp, ứng xử khéo léo, tế nhị

với ông bà của mình?
(?) Theo em, vấn đề nào là vấn đề nổi cộm, rất hay
xảy ra mâu thuẫn giữa ông bà và con cháu trong gia
đình? Em hÃy đề xuất những hành vi ứng xử tế nhị,
khéo léo để xoa dịu những mâu thuẫn ấy?
Ông bà thích truyền thống, hay nói về cái đà qua:
- Khi ông bà kể những chuyện cũ (có thể đà nghe
nhiều lần), hÃy chú ý lắng nghe bằng một thái độ vui
vẻ, đừng cau có hoặc nói những câu sỗ sàng: Có mỗi

-Quan sát, lắng nghe và học
cách thấu hiểu đối với ông bà,
từ đó có cách ứng xử phù hợp
với tình cảm và đạo lý truyền
thống.

chuyện ấy mà ông bà cứ nói mÃi. Nh thế, sẽ làm ông
bà không vui.
- Bởi ông bà tuổi đà cao nên tiếp thu cái mới thờng
chậm chạp. Ngợc lại, các cháu thích cái mới, nên tiếp
thu cái mới nhanh. Vì thế, ông bà có gì cha hiểu, hÃy
nhẹ nhàng giải thích để ông bà hiểu. Tránh cáu gắt, to
tiếng dễ làm ông bà tủi thân.
Ông bà thích yên tĩnh, thờng hay đau yếu:
- Đừng ồn ào, mở nhạc, hát hò, nói cời ầm ĩ làm ông
bà không hài lòng. Khi ông bà nằm nghỉ, hÃy đi lại
nhẹ nhàng, tránh tiếng động vì ngời già rất dễ thức
giấc.
- HÃy vui lòng nhờng ti-vi khi ông bà đang xem chơng trình yêu thích.
Ông bà thích sống có nền nếp, ngăn nắp, rất trân

trọng những kỉ vật cũ:- Không nên để ông bà nhắc
-HÃy chú ý lắng nghe ông bà
nhở vì lối sống lộn xộn, bừa bÃi.
nói về cái đà qua bằng thái độ
- Không đợc nghịch vào những đồ vật cũ, kỉ vật cũ
vui vẻ
của ông bà khi ông bà cha cho phép.
- Khi nói chuyện với ông bà phải tha gửi lễ phép. Khi
nhận quà từ ông bà phải đón nhận bằng hai tay, nhớ
nói lời cảm ơn.
- HÃy nhớ tới ngày sinh nhật của ông bà và tặng ông
bà những món quà mình tự làm.
- Cần thờng xuyên thăm hỏi, động viên ông bà. Chăm
sóc chu đáo, tận tình khi ông bà bị ốm: xúc cho ông
bà ăn, lấy nớc cho ông bà uống, kể chuyện cho ông
- Khi ông bà cha hiểu ,hÃy nhẹ


bà nghe, đấm lng, dìu ông bà khi ông bà muốn đi
chơi... Không lẩn tránh, cáu gắt, miệt thị...khi ông bà
đau yếu.
Công cha nh núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ nh nớc trong nguồn chảy ra.
+ GV có thể đa các tình huống để học sinh thảo
luận. Từ đó, HS nhận thức đợc những hành vi đúng
sai. Trên cơ sở nhận thức ấy, HS đề xuất phơng án
giải quyết tình huống và cách thực hiện hành vi sao
cho đúng và phù hợp với từng hoàn cảnh cụ thể.
+ Có thể đa ra bài tập trắc nghiệm nhanh để HS dựa
vào những hành vi tài liệu hớng dẫn hoặc trải nghiệm

của bản thân, tự đánh giá hành vi của mình.
+ HS đóng tiểu phẩm nhỏ để các nhóm nhận thức đợc
hành vi đúng – sai.
+ Giao bµi tËp thùc hiƯn hµnh vi. VÝ dơ:
Em h·y tù lµm mét mãn quµ thËt ý nghÜa kèm theo
những lời nói yêu thơng, chân thành nhất dành tặng
bố hoặc mẹ, làm bố mẹ bất ngờ. Sau đó, em hÃy ghi
lại cảm xúc của mình trớc phản ứng của bố mẹ khi
nhận đợc món quà.
Thông qua bài tập này, HS sẽ nhận thức đợc ý nghĩa
của những hành vi đẹp
Với cha mẹ, ta phải:
Yêu thơng, kính trọng cha mẹ, học cách làm bố mẹ
vui lòng:
- Nói năng, tha gửi lễ phép, đúng mực. Lắng nghe,
vâng lời khi cha mẹ dạy bảo.
- Chăm chỉ, cố gắng trong học tập để đạt đợc kết quả
cao.
- Giúp đỡ bố mẹ những công việc hàng ngày: dọn dẹp
nhà cửa, cơm nớc, trông em...
- Không vòi vĩnh, đua đòi, yêu cầu bố mẹ đáp ứng
những nhu cầu không phù hợp với lứa tuổi và hoàn
cảnh gia đình.
- Khi đi ra ngoài nhớ xin phép và nói rõ mình đi
đâu, làm gì để bố mẹ khỏi lo lắng. Khi về muộn,
nhớ gọi điện hoặc thông báo địa điểm để bố mẹ yên
tâm, đề phòng những bất trắc xảy ra.
- Có thái độ tôn trọng, lịch sự, lễ phép khi khách của

nhàng giải thích ,tránh cáu gắt,

to tiếng

- Đừng ồn ào, khi ông bà nằm
nghỉ, hÃy đi lại nhẹ nhàng vì
ngời già rất dễ thức giấc.

- Không nên để ông bà nhắc
nhở vì lối sống lộn xộn, bừa
bÃi.

- Khi nói chuyện với ông bà
phải tha gửi lễ phép. Khi nhận
quà từ ông bà phải đón nhận
bằng hai tay, nhớ nói lời cảm
ơn.

- HÃy nhớ tới ngày sinh nhật
của ông bà và tặng ông bà


bố mẹ đến nhà. Nếu bố mẹ không có nhà, hÃy lắng
nghe ý kiến của khách và tha lại chính xác với bố mẹ.
Học cách quan tâm và chia sẻ cïng bè mĐ:
- Thêng xuyªn kĨ chun ë líp cho bố mẹ vào buổi
tối, giờ ăn cơm, hoặc lúc cả nhà quây quần vui vẻ.
- Ngày sinh nhật của bố hoặc của mẹ, đừng quên
chúc mừng và tặng bố mẹ những món quà nho nhỏ.
Ví dụ nh một tấm thiếp tự làm, một điểm mời, một
bông hoa cắm vào lọ ®Ĩ ë bµn lµm viƯc cđa bè mĐ
kÌm theo lêi chúc, nấu một món ăn ngon để bố mẹ

thởng thức, dọn dẹp nhà cửa ngăn nắp, gọn gàng...
- Vào những ngày đặc biệt của bố mẹ, hÃy bộc lộ tình
yêu của mình với bố mẹ theo cách riêng.
- Khi bố mẹ trách mắng, hÃy kiềm chế và tự đặt mình
vào địa vị của bố mẹ để giữ thái độ lễ phép. Không đợc hỗn láo, cÃi lại bố mẹ. Đợi bố mẹ nguôi giận, hÃy
đến gần và tâm sự vì sao mình lại làm nh vậy. Nếu
mình sai, hÃy mạnh dạn xin lỗi và hứa sẽ sửa chữa lỗi
lầm của mình.
- Nếu là bạn gái, hÃy tâm sự với mẹ mọi khúc mắc
nh những thay đổi của tuổi mới lớn. HÃy nhờ mẹ hớng dẫn làm các món ăn ngon, tập nấu một bữa cơm
cho gia đình, trang điểm, vệ sinh tuổi mới lớn, cách
ứng xử với bạn khác giới.
- Nếu là bạn nam, hÃy tâm sự với bố, nhờ bố dạy cho
cách tập làm ngời lớn: biết giúp đỡ ngời khác, tâm lý
với mẹ và em gái, chị gái...biết ứng phó với những
tình huống trong cuộc sống.
- Khi bố mẹ có chuyện buồn, gặp khó khăn trong
công việc, nếu có thể, hÃy tâm sự cùng bố mẹ. Dù
không giúp đợc gì, nhng cũng là cách làm bố mẹ vơi
đi nỗi buồn hoặc có thêm động lực vợt qua khó khăn
trong cuộc sống.
- Khi bố mẹ đi công tác xa, đừng quên chúc bố mẹ đi
đờng bình an, hoàn thành tốt công việc. Có thể viết
một lời chúc để vào vali cđa bè mĐ tríc khi ®i...
Anh em nh thĨ chân tay

những món quà mình tự làm.
- Cần thờng xuyên thăm hỏi,
động viên ông bà, chăm sóc
chu đáo, tận tình khi ông bà bị

ốm .

b. Giao tiếp ứng xử với cha
mÑ


Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần.
GV có thể đa ra tình huống nhng bỏ ngỏ hành vi. Yêu
cầu HS phải điền những hành vi thích hợp với từng
hoàn cảnh cụ thể.
HÃy bộc lộ những suy nghĩ của mình về mâu thuẫn
hay gặp phải với chính anh chị em của mình để các
bạn cùng tháo gỡ.
Là anh chị em trong một nhà, chúng ta cần phải:
Yêu thơng, đùm bọc, nhêng nhÞn lÉn nhau.
- Khi nãi chun víi anh chÞ cần lễ phép, đúng mực.
Khi nói chuyện với các em cần nhẹ nhàng, không cáu
gắt, nặng lời, quát nạt.
- Là anh chị lớn trong nhà cần giúp đỡ bố mẹ bằng
cách chăm sóc cho các em nh: tắm rửa, thay quần áo,
dọn đồ chơi cho em....
- HÃy chia sẻ đồ ăn ngon, đồ chơi đẹp với các anh chị
em trong gia đình. Chia sẻ sẽ làm ta vui vẻ và hạnh
phúc hơn. Cùng nhau tổ chức sinh nhật cho mỗi anh
chị em theo những cách riêng khi có điều kiện.
Tôn trọng, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ:
- Là anh chị, khi em sai phải nhẹ nhàng chỉ bảo cho
em những lỗi sai để em nhận ra tự sửa và tránh.
Không đợc cậy lớn, quát nạt hoặc gây gổ đánh em.
- Hớng dẫn em cách để đồ chơi gọn gàng, ngăn nắp.

Dạy cho em cách làm hoặc chơi những trò chơi bổ
ích. Không rủ em chơi những trò chơi nguy hiểm,
hoặc đùa nghịch dại dột. Chỉ bảo, hớng dẫn cho em
những bài tập khó. Dạy cho em những cách học hay
để em học tập tiến bộ.
- Đối với anh chị lớn cần tôn trọng, không đợc nghịch
vào đồ của anh chị khi cha có sự đồng ý. Không đợc
gọi anh chị hoặc em của mình bằng những biệt hiệu
xấu, hoặc lôi tật xấu của mỗi ngời ra để chọc ghẹo,
trêu đùa.
- Không đợc tự tiện lấy quần, áo, mũ, tất...của anh chÞ
em ra dïng khi cha cã sù cho phÐp. Khi anh chị em
có chuyện buồn, hÃy tâm sự, lắng nghe và chia sẻ để
tình anh em thêm thắm thiết.

Với cha mẹ, ta phải:
Yêu thơng, kính trọng cha mẹ,
học cách làm bố mẹ vui lòng.
+Lễ phép,vâng lời
+Chăm chỉ,cố gắng trong học
tập
+Giúp đỡ bố mẹ công việc hàng
ngày
+Tôn trọng ,lịch sự với khách
của bố mẹ
-Học cách quan tâm và chia sẻ
cùng bố mẹ.
+Chia sẻ, kể chuyện ở lớp, ở trờng.
+Quan tâm đến ngày sinh nhật
của bố hoặc mẹ, bộc lộ tình yêu

của mình với bố mẹ theo cách
riêng.
+ Học cách kìm chế, khéo léo
trong ứng xử khi bố mẹ giận
dữ.
+ Học cách tâm sự...
c. Giao tiếp ứng xử đối với anh
chị em
-Yêu thơng, đùm bọc, nhờng
nhịn lẫn nhau
+Nói năng nhẹ nhàng,đúng
mực
+Chăm sóc , giúp đỡ nhau
-Tôn trọng, giúp đỡ nhau cùng
tiến bộ:


Giao tiếp, ứng xử đối với dòng họ
GV có thể liên hệ với các đoạn phim, câu chuyện có
liên quan.
Gv có thể giới thiệu nhanh bằng đoạn phim phù
hợp với từng địa phơng về truyền thống dòng họ.
Đa ra những hành vi ứng xử phù hợp để hớng dẫn
HS.
Mỗi gia đình Hà Nội thờng nằm trong sự gắn bó
khăng khít của các mối quan hệ họ hàng, dòng họ.
Dòng họ nào cũng có truyền thống lâu đời. Cái đặc
sắc của Hà Nội là mỗi dòng họ đều duy trì cho mình
một truyền thống nhất định nh: truyền thống hiếu
học, truyền thống nghề nghiệp, truyền thống gia giáo

hoà thuận...Vì thế, con cháu của mỗi gia đình đều ý
thức rất rõ về cội nguồn dòng họ của mình.
. Truyền thống dòng họ
Các gia đình thờng họp nhau ở nhà thờ tổ, thăm
ngôi mộ tổ, thắp một nén nhang khi giỗ chạp, khi tết
đến xuân về, kể cho nhau nghe chuyện các cụ đời trớc để khuyên răn con cháu học tập và rèn luyện kế
nghiệp xa không để hổ danh dòng họ.
Họ lập tộc phả, gia phả ghi chép lại lai lịch phát triển
của dòng tộc, của chi họ, của gia đình để mọi nhành
biết lẫn nhau, tránh chuyện thị phi, dèm pha, công
kích, tranh chấp để xảy ra chuyện đánh nhau vỡ đầu
mới nhận họ.
Họ khuyến học, khuyến tài, lËp q khen thëng, cÊp
häc bỉng cho con ch¸u cã điều kiện học hành đến nơi
đến chốn. Những tấm gơng ngời tốt, việc tốt đều đợc
nêu gơng, ghi chép lại trong sổ vàng lu tại nhà thờ
họ. Ngời cao tuổi, vợ chồng già song toàn, con cái
làm ăn phơng trởng đợc họ mừng thọ, tặng danh hiệu
phúc - lộc - thọ. Đây là những việc làm hết sức tinh tế
để tạo sự gắn kết giữa các gia đình. Họ còn là trung
tâm để đùm bọc, cứu giúp nhau với tinh thần một giọt
máu đào hơn ao nớc lÃ, chị ngà em nâng, lá lành
đùm lá rách. Họ lập ra những ban hoà giải, thu xếp

+Nhẹ nhàng chỉ bảo giúp nhau
sửa chữa khuyết điểm
+Tôn trọng những điều riêng t
của nhau
Tâm sự ,lắng nghe,chia sẻ
niềm vui ,nỗi buồn.

2. Giao tiếp, ứng xử đối với
dòng họ
. Dòng họ nào cũng có truyền
thống lâu đời. Cái đặc sắc của
Hà Nội là mỗi dòng họ đều duy
trì cho mình một truyền thống
nhất định nh: truyền thống hiếu
học, truyền thống nghề nghiệp,
truyền thống gia giáo hoà
thuận..., con cháu của mỗi gia
đình đều ý thức rất rõ về cội
nguồn dòng họ của mình.
a.Truyền thống dòng họ
+ Các gia đình thờng họp
nhau ở nhà thờ tổ, thăm ngôi
mộ tổ, thắp nhang khi giỗ
chạp, khi Tết đến xuân về, kể
cho nhau nghe chuyện các cụ
đời trớc để khuyên răn con
cháu học tập và rèn luyện kế
nghiệp xa để rạng danh dòng
họ.
+ Họ khuyến học, khuyến tài,
lập quĩ khen thởng, cấp học
bổng cho con cháu có điều kiện
học hành .
b. Cách giao tiếp ứng xử
ý thức đợc vai trò, trách nhiệm
của bản thân trong gia đình và
trong dòng họ của mình để có

thái độ đúng mực với những
ngời trong dòng họ.
- Học tập và rèn luyện để xứng


những bất hòa nội bộ nhằm ngăn cản những hành
động sai tr¸i cđa ngêi trong hä...
C¸ch giao tiÕp øng xư
ý thức đợc vai trò, trách nhiệm của bản thân trong
gia đình nói riêng và trong dòng họ của mình nói
chung để làm gì?
Chúng ta cần phải làm gì ?.
- Học tập và rèn luyện để xứng danh với tổ tông, với
truyền thống của dòng họ.
Thờng xuyên thăm hỏi mọi ngời trong họ. Nếu ở xa,
mỗi năm nên về thăm nhà thờ tổ, thăm mộ tổ để luôn
nhớ tới nguồn gốc của mình, và biết đợc truyền thống
của dòng họ mình.
Tham gia vào các hoạt động chung do dòng họ phát
động, giúp đỡ, động viên, đối xử tốt với nhau để góp
phần gìn giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp của
gia đình, dòng họ

danh với tổ tông, với truyền
thống của dòng họ.
-Thờng xuyên thăm hỏi mọi
ngời trong họ. Nếu ở xa, mỗi
năm nên về thăm nhà thờ tổ,
thăm mộ tổ để luôn nhớ tới
nguồn gốc của mình, và biết đợc truyền thống của dòng họ

mình.
- Tham gia vào các hoạt động
chung do dòng họ phát động.

Giao tip ng
x trong gia
Giao
tip
ng xử
đối với
ơng bà

Giao
tiếp
ứng xử
đối với
cha mẹ

Giao
tiếp
ứng xử
với
anh

4: Híng dÉn c¸c hoạt động tiếp theo
- GV sơ kết lại bài học, nhấn mạnh những ý chính: XÃ hội hiện đại ngày càng
phát triển, vai trò của gia đình càng trở nên quan trọng trong cuộc sống của mỗi ngời.
Gia đình là nguồn cội. Gốc có vững bền, cây mới phát triển xanh tốt. Chính vì vậy,
chúng ta cần phải giữ gìn, phát huy truyền thống của gia đình, học cách giao tiếp, ứng
xử thanh lịch, văn minh, xây dựng một nếp sống có văn hóa... để mỗi gia đình thực sự

là tỉ Êm cđa mäi ngêi.


Ngày soạn: 17/3/2014
Ngy ging: 20,27/3/2014
Tiết 5+6

Giao tiếp ứng xử trong nhà trờng
I. MụC TIÊU CầN ĐạT
Giúp HS :
- Nắm đợc những mối quan hệ trong nhà trờng : thầy cô, bạn bè, nhân viên,
khách đến trờng...
- Rèn luyện kĩ năng, hành vi giao tiếp ứng xử thanh lịch, văn minh đối với các
mối quan hệ trong nhà trờng ở từng hoàn cảnh cụ thể.
- Nhận thức, phân biệt đợc những hành vi đúng - sai. Từ đó, HS tự giác ®iỊu
chØnh vµ cã ý thøc thùc hiƯn hµnh vi ë mức độ đúng, dần dần nâng lên mức độ hành vi
đẹp, hình thành thói quen và lối sống đẹp.
II/Phơng tiện dạy học
T liệu, bài viết, mẩu chuyện, băng hình, tranh ảnh tham khảo về ngời Hà Nội
- Máy chiếu (nếu có
- Phiếu thảo luận, bảng phụ, đạo cụ
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học
1.n nh t chc
2.Kim tra bài cũ(Kiểm tra sự chuận bị của HS)
3.Bài mới(Vào bi)
Hoạt động của học sinh-giáo viên
Nội dung bài học
: Hớng dẫn HS tìm hiểu về các yếu tố I. Các yếu tố trong một nhà
trong một nhà trờng.
trờng

GV cần cho HS thấy đợc : Trờng
Trờng học là một môi trờng đặc thù
học là một môi trờng đặc thù bởi những bởi những đặc trng riêng về cơ sở vật chất,
đặc trng riêng về cơ sở vật chất, cảnh
cảnh quan và con ngời.
quan, môi trờng.
Về cơ sở vật chất, trờng học bao
VỊ c¬ së vËt chÊt, trêng häc bao
gåm: khu hiƯu bộ, các phòng học, phòng gồm: khu hiệu bộ, các phòng học, phòng
chức năng, th viện, sân chơi... Trờng học chức năng, th viện, sân chơi...
Trong nhà trờng có đội ngũ thầy cô
đợc trang bị bàn ghế, các công cụ hỗ trợ,
giáo, các lớp học sinh và nhân viên phục