Bai 33 Toi va Chung ta

TƠI VÀ CHÚNG TA (Tiết 1)
(Trích cảnh ba)
Lưu Quang Vũ
I. Mục tiêu cần đạt:
- H/S hiểu được phần nào tính cách của nhân vật tiêu biểu Hồng Việt, Nguyễn Chính, từ đó thấy
được cuộc đấu tranh gay gắt giữa những con người mạnh dạn đổi mới, có tinh thần dám nghĩ, dám
làm, dám chịu trách nhiệm với những kẻ mang tư tưởng bảo thủ, lạc hậu trong sự chuyển mình
mạnh mẽ của XH ta.
- Hiểu thêm về đặc điểm của thể loại kịch: Cách tạo tình huống, phát triển mâu thuẫn, diễn tả hành
động, ngôn ngữ.
II. Chuẩn bị:
- G/V: Bài soạn; chân dung nhà viết kịch; bối cảnh XH; kinh tế đất nước ta những năm sau 1975.
- H/S: Đọc, tìm hiểu đoạn trích của vở kịch.
III. Tiến trình bài dạy:
* HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI ĐỘNG.
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra:
- Phân tích rõ xung đột kịch, hành động kịch trong đoạn trích học vở kịch Bắc Sơn. Nguyễn Huy
Tưởng.
- Tâm Trạng, hành động của nhân vật Thơm?
3. Giới thiệu bài:
- Giới thiệu về TG Lưu Quang Vũ; Vở kịch Tôi và Chúng Ta.
- Chú ý tới hoàn cảnh, thời điểm sáng tác vở kịch.
- Đoạn trích học là cảnh ba của vở kịch.
* Giới thiệu: Vở kịch gồm 9 cảnh, Đoạn trích học là cảnh 3.
- Vị trí của đoạn trích học trong vở kịch.
* HOẠT ĐỘNG 2. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

Hoạt động của GV và HS
* Phần bố cục:

Nội dung cần đạt
I. Tiếp xúc văn bản


Y/C H/S trả lời

1. Đọc:

Các nhân vật tham gia là ai?

- Chú ý qua lời đối thoại, bộc lộ rõ tính
cách của nhân vật

Nội dung cơ bản được thể hiện là gì?
Tồn bộ vở kịch có mấy cảnh? đây là
cảnh thứ mấy?

- Đọc chú thích;

* Phần phân tích:

* 1, 2

Vấn đề cơ bản đặt ra là gì?

3. Bố cục

Ý nghĩa đối với XH nước ta lúc bấy
giờ?

Đoạn trích cảnh 3 của vở kịch; các
nhân vật tham gia? Nội dung cơ bản
được thể hiện?

Theo em ngày nay còn giá trị như thể
nào?
(G/V gợi ý: Nêu lại hoàn cảnh ra đời
của TP, XH nước ta lúc bấy giờ; sự
đấu tranh gay gắn trong sự chuyển
mình mạnh mẽ của XH)

2. Tìm hiểu chú thích

II. Phân tích văn bản
1. Vấn đề cơ bản của vở kịch đặt ra,
ý nghĩa của nó đối với thực tiễn phát
triển của XH ta thời kì bấy giờ:
- Khơng thể cứ khư khư giữ lấy nguyên
tắc cứng nhắc, lạc hậu mà phải mạnh
dạn thay đổi tổ chức, quản lí để thúc
đẩy sản xuất phát triển; không chạy
theo chủ nghĩa hình thức mà cần coi
trọng thực tiễn.
- Khơng có thứ chủ nghĩa tập thể
chung chung. Cái chúng ta tạo thành từ
những cái tơi cụ thể. Vì thế cần quan
tâm một cách thiết thực đến cuộc sống
quyền lợi cuả mỗi cá nhân.

Sự việc cụ thể diễn ra ở xí nghiệp đã

tạo thành tình huống kịch ntn?

 Đặt trong tình hình đất nước ta
những năm bấy giờ vấn đề Tôi Và
Chúng ta đặt ra có ý nghĩa thực tiễn
thật lớn lao. Có ý nghĩa trực tiếp đối
với sự phát triển của đất nước.
2. Tình huống kịch, mâu thuẫn cơ
bản ở đoạn trích:

- Tình huống kịch:
Nhân vật thể hiện rõ tình huống kịch
và tạo ra những mâu thuẫn cơ bản đó là Tình trạng ngưng trệ sản xuất ở xí
ai?
nghiệp phải giải quyết bằng những
quyết định táo bạo. Giám Đốc Hoàng
Việt cùng kỹ sư Lê Sơn phải công khai
“Tuyên chiến” với cơ chế quản lí


phương thức tổ chức lỗi thời, lạc hậu
Tình huống kịch ngày càng căng thẳng gây bất ngờ với phó GĐ Chính, quản
thể hiện rõ sự phản ứng gay gắt của ai? đốc phân xưởng Trương.
- Tình huống ngày càng căng thẳng tạo
ra xung đột, mâu thuẫn:
Đọc rõ những lời thoại?
+ Phản ứng của trưởng phòng tổ chức
lao động, phòng tài vụ.
Đó là mâu thuẫn ntn?(Giữa ai với ai?
+ Phản ứng của quản đốc Trương.

giữa những tư tưởng nào?)
+ Phản ứng gay gắt của phó GĐ
Nguyễn Chính.
Nhận xét về NT viết kịch của TG qua
phần đã phân tích?

 Mâu thuẫn quyết liệt giữa hai tuyến
nhân vật: Những người tiên tiến và
những người bảo thủ, máy móc.
→ Đó là nghệ thuật viết kịch sắc sảo
của TG đặt ra một vấn đề nội dung có
ý nghĩa lớn lao.

* HOẠT ĐỘNG 3. LUYỆN TẬP
* Luyện tập ở tiết 1
+ Phân tích tiết 2 nội dung đã học
+ Tìm ra đặc điểm chung của thể loại
kịch (liên hệ với vở kịch Bắc Sơn đã
học)

- Kết hợp với việc phân tích nội dung 1
và 2.
- So sánh với vở kịch Bắc Sơn để tìm
ra đặc điểm chung của thể loại kịch.

* HOẠT ĐỘNG 4. CỦNG CỐ – DẶN DÒ
- Kiểm tra nội dung đã luyện tập
* G/V nêu Y/C phần củng cố:
(3 yêu cầu)

- Hai tuyến nhân vật đó là ai? được thể
hiện tình huống chuyện ntn?
- Đọc lại các lời đối thoại thể hiện rõ
những tình huống đó.

* G/V nêu Y/C về nhà

* Về nhà:
Đọc lại đoạn trích; phân tích cách xây


+ Chú ý chuẩn bị cho tiết 2.

dựng nhân vật, lời đối thoại, ngôn ngữ
để cho 2 tiết.
Chuẩn bị cho tiết tổng kết VH; đọc và
trả lời các câu hỏi SGK trang 181.

TƠI VÀ CHÚNG TA (Tiết 2)
(Trích cảnh ba)
Lưu Quang Vũ
I. Mục tiêu cần đạt:
- Tiếp tục phân tích việc xây dựng nhân vật, thể hiện ngôn ngữ đối thoại giữa các nhân vật để thể
hiện nội dung của đoạn trích trong vở kịch Tơi và Chúng Ta.
- Hiểu thêm về đặc điểm của thể loại kịch: Cách tạo tình huống, phát triển mâu thuẫn, diễn tả hành
động, ngơn ngữ.
II. Chuẩn bị:
- G/V: Bài soạn; chân dung nhà viết kịch; bối cảnh XH; kinh tế đất nước ta những năm sau 1975.
- H/S: Học bài ở tiết 1 chuẩn bị cho tiết 2 theo yêu cầu...
III. Tiến trình bài dạy:

* HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI ĐỘNG.
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra:
- Giới thiệu tác giả và vở kịch “Tôi và Chúng Ta”
- Vai trò cơ bản của vở kịch đặt ra là gì?
- Tình huống kịch? Mâu thuẫn cơ bản ở đoạn trích?
3. Giới thiệu bài:
- Để hiểu rõ hành động kịch và tính cách của các nhân vật trong cuộc đấu tranh gay gắt cho sự
thắng lợi của cái nới cái tiến bộ; tiếp tục ở tiết 2 trong đoạn trích học.
* HOẠT ĐỘNG 2. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN


Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

Ở tiết 1 đã học: tác giả đã xây dựng các II. Phân tích văn bản
nhân vật thành hai tuyển N/V cụ thể là 3. Tính cách của các nhân vật:
gì?
Giám đốc Hồng Việt. Kĩ sư Lê Sơn,
Phó GĐ Nguyễn Chính, Quản đốc
Đưa ra những lời đối thoại giữa giám
phân xưởng Trương.
đốc Hoàng Việt với các nhân vật
- Hoàng Việt: Chúng ta sẽ thực hiện...
khác?
- Lê Sơn: Anh hiểu cho: Đến cả cơpec-nich cũng có lúc khơng dám cơng
Nhận xét về cách tổ chức các lời đối
bố những ý kiến của mình nữa là tơi.
thoại? Ngơn ngữ của nhân vật: (Qua ví - Hoàng Việt: Cấp trên cao hơn, lại dựa

dụ đã đưa ra)
vào cấp trên cao hơn nữa...ngược đời.
Thể hiện rõ xung đột gì?
Tình huống ntn?

- Nguyễn Chính: Chỉ tại anh khơng cho
phép đó thơi.

Sự mâu thuẫn phát triển ra sao?

- Hồng Việt: Tơi khơng cho.

Hồng Việt khi đấu tranh cho sự tiến
bộ đó là cuộc đấu tranh ntn? Tính cách
của N/V này?
Phó GĐ Nguyễn Chính, Trương, là
người ntn?

- Nguyễn Chính: Tơi ngỡ như mình
đang ngủ mê.
- Hồng Việt: Thì anh hãy thức dậy.
- Hồng Việt: Cụ thể cơng việc của
Quản đốc là gì?
- Trương: Dạ...là...là...trơng coi, quản
lí, đốc thúc các tổ thợ...

Cuộc đấu tranh của phe lạc hậu, bảo
thủ, nhiều mánh kh này có cơng khai - Hồng Việt: ở xí nghiệp ta chức quản
khơng?
đốc phân xưởng là thừa...

Làm cho mức độ của tình huống ntn?

→ Hồng Việt: Người giám đốc có
trách nhiệm cao, dám nghĩ, dám làm,
dũng cảm kiên quyết có niềm tin vào
chân lí
Kĩ sư Lê Sơn: Có chun mơn giỏi,
biết cuộc đấu tranh sẽ khó khăn vẫn
cùng Hồng Việt cải tiến tồn diện
đem lại lợi ích cho đơn vị.
Phó GĐ Nguyễn Chính: Máy móc, bảo
thủ gian ngoan, mánh khoé, nguyên tắc


cứng nhắc, lạc hậu.
Cuộc đấu tranh này diễn ra ntn? Những Quản đốc Trương: Suy nghĩ, làm việc
người táo bạo đổi mới cho sự tiến bộ
như cái máy khô cằn tình người.
họ phải có phẩm chất gì?
4. Cảm nhận về cuộc đấu tranh, về
xu thế phát triển và kết thúc tình
huống kịch.
Tình huống kịch nêu ra vấn đề của
thực tiễn đời sống ntn?
Cuộc đấu tranh ấy vì sao sự thắng lợi
lại thuộc về cái tiến bộ.

- Đây là cuộc đấu tranh giữa hai con
đường đi đến sự đổi mới rất gay gắt.
- Tình huống xung đột của vở kịch nêu

ra vấn đề nóng bỏng của thực tiễn đời
sống sinh động.

- Cuộc đấu tranh gay go nhưng phần
thắng sẽ thuộc về cái mới, cái tiến bộ
vì phù hợp với yêu cầu của thực tế đời
sống, thúc đẩy sự phát triển đi lên của
Nhận xét về ý nghĩa biểu tượng và tính
XH.
thời sự của vở kịch?
→ Đây là điểm sáng chói trong kịch
+ G/V đưa d/c vở kịch “Hồn trương
của tác giả: Vừa giàu tính biểu tượng
Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ”
sâu sắc vừa giàu tính thời sự.
cùng với vở kịch này đã gây ấn tượng
Cái chúng ta phải tạo thành từ cái tôi
mạnh mẽ với công chúng.
cụ thể, không có sự chung chung hình
Giá trị nội dung, nghệ thuật của vở
thức.
kịch (qua đoạn trích học)?

* HOẠT ĐỘNG 3. TỔNG KẾT (Ghi nhớ/SGK trang 180)
* HOẠT ĐỘNG 4. CỦNG CỐ – DẶN DÒ
* Luyện tập:
* Luyện tập ở tiết 2 (4 yêu cầu)

+ Chú ý: Đưa ra các VD cụ thể về lời
đối thoại giữa các nhân vật.

Sự cảm nhận của em?

- Tóm tắt sự pháp triển mâu thuẫn kịch
trong đoạn trích?
- Tính cách của các nhân vật như mục
3 đã học?
- Sự cảm nhận của em về cuộc đấu
tranh giữa hai tuyến N/V; giữa hai con
đường để đi đến sự đổi mới tiến bộ
ntn? kết thúc của tình huống kịch?
- Đọc các lời đối thoại của các N?V


làm bộc lộ rõ nghệ thuật viết kịch sắc
sảo cuả TG.
* Về nhà:
* Yêu cầu về nhà:

- Học bài theo Y/C ở 2 tiết học.

+ Chú ý:

- Đặc điểm chung của thể loại kịch?

- Tìm đọc: Về TG Lưu Quang Vũ là
nhà viết kịch, là nhà thơ đã được tác
Về TG Lưu Quang Vũ là nhà viết kịch, giả Hoài Thanh đánh giá cao.
nhà thơ.
- Các câu hỏi bài tổng kết VH (Trang
181)

Về đặc điểm của thể loại kịch.

4 câu hỏi: Trả lời vào vở bài tập; yêu
cầu này đã cho ở tiết trước.