Tài liệu Giáo trình: Mạng máy tính pptx

HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG
- - - - - - - ( - - - - - - -




SÁCH HNG DN HC TP
MNG MÁY TÍNH
Biên son : Ts. PHM TH QU













Lu hành ni b


HÀ NI - 2006

M U
Tài liu này phc v cho sinh viên h đào đi hc t xa hc tp và nghiên cu v “Mng
máy tính”.
Tài liu gm các ni dung chính sau:

Chng I: Gii thiu tng quan v mng máy tính. Khái nim c bn v kin trúc và các
giao thc mng, các loi mng máy tính và mc tiêu ng dng ca nó.
Chng II: Nghiên cu các nguyên tc c bn đ thit k mt mô hình giao thc mng máy
tính theo quan đim chia các tin trình truyn thông thành cu trúc nhiu tng, đc xp chng lên
nhau đ thc hin mt tin trình truyn thông hoàn chnh. Gii thiu mô hình OSI, đc xem nh
là mt mô hình chun, mt chin lc phát trin các h thng m và mt khung khái nim v giao
thc và dch v.
Chng III: Gii thiu mt s b giao thc mng mang tính đc trng và đc áp dng ph
bin. c bit trong chng này tìm hiu sâu hn b giao thc TCP/IP đã tr thành chun chung
cho mng máy tính toàn cu, mng Internet.
Chng IV: Chng này gii thiu các công ngh mng cc b. Kin trúc mng cc b
Ethrnet, Virtual LAN, Local ATM , LAN ARCnet
Chng V: Gii thiu v công ngh và k thut mng din rng WAN. C th xem xét
công ngh các mng tích hp s đa dch v ISDN và bng rng B-ISDN, Frame Relay và X25,
dch v SDMS và phng thc truyn dn không đng b ATM.
Chng VI: Gii thiu mt s công ngh mi nh công ngh đng dây thuê bao s DSL,
các mng chuyn mch gói chuyn ti ting nói trên nn IP, ATM và Frame Raly. Các công ngh
chuyn mch nhãn đa giao thc IP/MPLS, chuyn mch mm Softswitch s dng trong mng hi
t và mng th h sau NGN.
Chng VII:  cp đn mt s vn đ bo v thông tin trên mng. Chng này gii thiu
cách tip cn các h mt mã, các giao thc bo mt, mng riêng o VPN và các gii pháp an toàn
mng, xác thc đin t, các gii pháp ch ký đin t, xác minh ch ký và t chi ch ký gi mo
Tài liu không ch đ cp đn nhng vn đ c s lý lun mà còn trình bày mt s k nng,
kinh nghim cn thit đ thit k và cài đt các mng máy tính. Hy vng s có ích cho các bn hc
sinh sinh viên và nhng ngi mun xây dng các h thng tin hc ng dng phc v cho sn
xut, qun lý trong các doanh nghip. Có th còn nhiu thiu sót trong trình bày và biên son do
kh nng, trình đ, nhng ngi biên son mnh dn gii thiu tài liu này và mong nhn đc s
góp ý ca bn đc.

TS Phm Th Qu
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
CHNG I: KHÁI NIM V MNG MÁY TÍNH
Ni dung ca chng s trình bày các khái nim c bn ca mng máy tính, đnh ngha
mng máy tính, mc tiêu và ng dng ca mng, cu trúc và các thành phn c bn ca mt mng
máy tính. Các thc th trên mng có th tham gia truyn thông vi nhau cn tuân theo tp các
phn mm điu khin hot đng ca mng, đc gi là chun, hay còn gi là tp các giao thc
mng (Protocols). Ni dung ca chng bao gm các phn sau:
• nh ngha mng máy tính
• Mc tiêu mng máy tính.
• Các dch v mng.
• Cu trúc mng (Topology)
• Khái nim giao thc mng máy tính (Protocols)
• Mng LAN, MAN, WAN.
• Mng chuyn mch kênh (Circuit switched Networks)
• Mng chuyn mch gói (Packet Switched Networks).
• Các mô hình x lý d liu
1.1. nh ngha mng máy tính
Mng máy tính là tp hp các máy tính đn l đc kt ni vi nhau bng các phng tin
truyn vt lý (Transmission Medium) và theo mt kin trúc mng xác đnh (Network Architecture).
Mng vin thông cng là mng máy tính. Các node chuyn mch là h thng máy tính đc
kt ni vi nhau bng các đng truyn dn và hot đng truyn thông tuân theo các chun mô
hình tham chiu OSI. Hình 1.2 mô t khái quát các thành phn ca đnh ngha.

Terminal
Các node mng
Printer

Hình 1.1 Mng máy tính

5
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
Kin trúc mng gm cu trúc mng (Topology) và giao thc mng (Protocols). Topology là
cu trúc hình hc ca các thc th mng và giao thc mng là tp các quy tc chun các thc th
hot đng truyn thông phi tuân theo.
1.2. Mc tiêu mng máy tính
1.2.1. Mc tiêu kt ni mng máy tính
- Cùng chia s các tài nguyên chung, bt k ngi s dng nào cng có quyn khai thác, s
dng tài nguyên ca mng mà không ph thuc vào v trí đa lý ca nó.
- Nâng cao đ tin cy ca h thng nh kh nng thay th khi mt s thành phn ca mng
xy ra s c k thut thì vn duy trì s hot đng bình thng ca h thng.
- To môi trng giao tip gia ngi vi ngi. Chinh phc đc khong cách, con ngi
có th trao đi, tho lun vi nhau cách xa nhau hàng nghìn km.
1.2.2. Li ích kt ni mng
- Có th gim s lng máy in, đa cng và các thit b khác. Kinh t trong vic đu t xây
dng cho mt h thng tin hc ca mt c quan, xí nghiêp, doanh nghip
- Dùng chung tài nguyên đt tin nh máy in, phn mm Tránh d tha d liu, tài nguyên
mng. Có kh nng t chc và trin khai các đ án ln thun li và d dàng.
- Bo đm các tiêu chun thng nht v tính bo mt, an toàn d liu khi nhiu ngi s
dng ti các thit b đu cui khác nhau cùng làm vic trên các h c s d liu.
Tóm li, mc tiêu kt ni các máy tính thành mng là cung cp các dch v mng đa dng,
chia s tài nguyên chung và gim bt các chi phí v đu t trang thit b.
1.3. Các dch v mng
1.3.1. Các xu hng phát trin dch v mng máy tính

- Cung cp các dch v truy nhp vào các ngun thông tin  xa đ khai thác và x lý thông
tin. Cung cp các dch v mua bán, giao dch qua mng
- Phát trin các dch v tng tác gia ngi vi ngi trên phm vi din rng. áp ng
nhu cu trao đi thông tin đa dch v, đa phng tin. To các kh nng làm vic theo nhóm bng
các dch v th đin t, video hi ngh, cha bnh t xa
- Xu hng phát trin các dch v gii trí trc tuyn (Online) hin đi. Các hình thc dch
v truyn hình, nghe nhc, chi game trc tuyn qua mng
1.3.2. Các dch v ph bin trên mng máy tính
- Dch v tp (File services) cho phép chia s tài nguyên thông tin chung, chuyn giao các
tp d liu t máy này sang máy khác. Tìm kim thông tin và điu khin truy nhp. Dch v th
đin t E_Mail (Electronic mail) cung cp cho ngi s dng phng tin trao đi, tranh lun
bng th đin t. Dch v th đin t giá thành h, chuyn phát nhanh, an toàn và ni dung có th
tích hp các loi d liu.

6
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
- Dch v in n: Có th dùng chung các máy in đt tin trên mng. Cung cp kh nng đa
truy nhp đn máy in, phc v đng thi cho nhiu nhu cu in khác nhau. Cung cp các dch v
FAX và qun lý đc các trang thit b in chuyên dng.
- Các dch v ng dng hng đi tng: S dng các dch v thông đip (Message) làm
trung gian tác đng đn các đi tng truyn thông. i tng ch bàn giao d liu cho tác nhân
(Agent) và tác nhân s bàn giao d liu cho đi tng đích.
- Các dch v ng dng qun tr lung công vic trong nhóm làm vic: nh tuyn các tài
liu đin t gia nhng ngi trong nhóm. Khi ch ký đin t đc xác nhn trong các phiên giao
dch thì có th thay th đc nhiu tin trình mi hiu qu và nhanh chóng hn.
- Dch v c s d liu là dch v ph bin v các dch v ng dng, là các ng dng theo
mô hình Client/Server. Dch v x lý phân tán lu tr d liu phân tán trên mng, ngi dùng
trong sut và d s dng, đáp ng các nhu cu truy nhp ca ngi s dng.
1.4. Cu trúc mng (Topology)
Topology là cu trúc hình hc không gian ca mng thc cht là cách b trí v trí vt lý các

node và cách thc kt ni chúng li vi nhau. Có hai kiu cu trúc mng: kiu đim - đim (Point
to Point) và kiu qung bá (Multi Point).
1.4.1. Kiu đim - đim (Point to Point)
ng truyn ni tng cp node li vi nhau theo mt hình hc xác đnh. Mt kênh truyn
vt lý s đc thit lp gia 2 node có nhu cu trao đi thông tin. Chc nng các node trung gian:
tip nhn, lu tr tm thi và gi tip thông tin sang node tip theo khi đng truyn ri. Cu trúc
đim- đim gi là mng lu và gi tip (Store - and - Forward).
u đim là ít kh nng đng đ thông tin (Collision). Nhc đim ca nó là hiu sut s
dng đng truyn thp. Chim dng nhiu tài nguyên, đ tr ln, tiêu tn nhiu thi gian đ thit
lp đng truyn và x lý ti các node. Vì vy tc đ trao đi thông tin thp.












Mng hình sao
(Star)
Mng chu trình
(Loop)
Mng đy đ
(Complete)
Hình 1.2 Các mng có cu trúc đim - đim

7
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
1.4.2. Kiu đa đim hay qung bá (Point to Multipoint, Broadcasting)
Tt c các node cùng truy nhp chung trên mt đng truyn vt lý. Mt thông đip đc
truyn đi t mt node nào đó s đc tt c các node còn li tip nhn và kim tra đa ch đích trong
thông đip có phi ca nó hay không. Cn thit phi có c ch đ gii quyt vn đ đng đ thông
tin (Collision) hay tc nghn thông tin trên đng truyn trong các mng hình BUS và hình RING.
Các mng có cu trúc qung bá đc phân chia thành hai loi: qung bá tnh và qung bá
đng ph thuc vào vic cp phát đng truyn cho các node. Trong qung bá đng có qung bá
đng tp trung và qung bá đng phân tán.
Qung bá tnh: Chia thi gian thành nhiu khong ri rc và dùng c ch quay vòng
(Round Robin) đ cp phát đng truyn. Các node có quyn đc truy nhp khi đn ca thi
gian ca nó.
Qung bá đng tp trung: Mt thit b trung gian có chc nng tip nhn yêu cu liên lc và
cp phát đng truyn cho các node. Kiu cp phát này gim đc ti đa thi gian cht ca đng
truyn, hiu sut kênh truyn cao, nhng thit k phc tp và khó khn.
Qung bá đng phân tán: Không có b trung gian, các node t quyt đnh có nên hay không
nên truy nhp đng truyn, ph thuc vào trng thái ca mng.

Mng hình BUS


Mng hình vòng RING

V

tinh
Hình 1.3 Các mng có cu trúc qung bá
1.5. Khái nim giao thc mng máy tính (Protocols)
1.5.1. Khái nim v giao thc
Các thc th ca mng mun trao đi thông tin vi nhau phi bt tay, đàm phán v mt s
th tc, quy tc Cùng phi “nói chung mt ngôn ng”. Tp quy tc hi thoi đc gi là giao
thc mng (Protocols). Các thành phn chính ca mt giao thc bao gm:
- Cú pháp: đnh dng d liu, phng thc mã hoá và các mc tín hiu.
- Ng ngha: thông tin điu khin, điu khin lu lng và x lý li
Trao đi thông tin gia hai thc th có th là trc tip hoc gián tip. Trong hai h thng kt
ni đim - đim, các thc th có th trao đi thông tin trc tip không có s can thip ca các thc
th trung gian. Trong cu trúc qung bá, hai thc th trao đi d liu vi nhau phi thông qua các

8
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
thc th trung gian. Phc tp hn khi các thc th không chia s trên cùng mt mng chuyn
mch, kt ni gián tip phi qua nhiu mng con.
1.5.2. Chc nng giao thc
óng gói: Trong quá trình trao đi thông tin, các gói d liu đc thêm vào mt s thông tin
điu khin, bao gm đa ch ngun và đa ch đích, mã phát hin li, điu khin giao thc Vic
thêm thông tin điu khin vào các gói d liu đc gi là quá trình đóng gói (Encapsulation). Bên

thu s đc thc hin ngc li, thông tin điu khin s đc g b khi gói tin đc chuyn t tng
di lên tng trên.
Phân đon và hp li: Mng truyn thông ch chp nhn kích thc các gói d liu c đnh.
Các giao thc  các tng thp cn phi ct d liu thành nhng gói có kích thc quy đnh. Quá
trình này gi là quá trình phân đon. Ngc vi quá trình phân đon bên phát là quá trình hp li
bên thu. D liu phân đon cn phi đc hp li thành thông đip thích hp  tng ng dng
(Application). Vì vy vn đ đm bo th t các gói đn đích là rt quan trng. Gói d liu trao
đi gia hai thc th qua giao thc gi là đn v giao thc d liu PDU (Protocol Data Unit).
iu khin liên kt: Trao đi thông tin gia các thc th có th thc hin theo hai phng
thc: hng liên kt (Connection - Oriented) và không liên kt (Connectionless). Truyn không
liên kt không yêu cu có đ tin cy cao, không yêu cu cht lng dch v và không yêu cu xác
nhn. Ngc li, truyn theo phng thc hng liên kt, yêu cu có đ tin cy cao, đm bo cht
lng dch v và có xác nhn. Trc khi hai thc th trao đi thông tin vi nhau, gia chúng mt
kt ni đc thit lp và sau khi trao đi xong, kt ni này s đc gii phóng.
Giám sát: Các gói tin PDU có th lu chuyn đc lp theo các con đng khác nhau, khi
đn đích có th không theo th t nh khi phát. Trong phng thc hng liên kt, các gói tin
phi đc yêu cu giám sát. Mi mt PDU có mt mã tp hp duy nht và đc đng ký theo
tun t. Các thc th nhn s khôi phc th t các gói tin nh th t bên phát.
iu khin lu lng liên quan đn kh nng tip nhn các gói tin ca thc th bên thu và
s lng hoc tc đ ca d liu đc truyn bi thc th bên phát sao cho bên thu không b tràn
ngp, đm bo tc đ cao nht. Mt dng đn gin ca ca điu khin lu lng là th tc dng
và đi (Stop-and Wait), trong đó mi PDU đã phát cn phi đc xác nhn trc khi truyn gói
tin tip theo. Có đ tin cy cao khi truyn mt s lng nht đnh d liu mà không cn xác nhn.
K thut ca s trt là thí d c ch này. iu khin lu lng là mt chc nng quan trng cn
phi đc thc hin trong mt s giao thc.
iu khin li là k thut cn thit nhm bo v d liu không b mt hoc b hng trong
quá trình trao đi thông tin. Phát hin và sa li bao gm vic phát hin li trên c s kim tra
khung và truyn li các PDU khi có li. Nu mt thc th nhn xác nhn PDU li, thông thng
gói tin đó s phi đc phát li.
ng b hoá: Các thc th giao thc có các tham s v các bin trng thái và đnh ngha

trng thái, đó là các tham s v kích thc ca s, tham s liên kt và giá tr thi gian. Hai thc
th truyn thông trong giao thc cn phi đng thi trong cùng mt trng thái xác đnh. Ví d
cùng trng thái khi to, đim kim tra và hu b, đc gi là đng b hoá. ng b hoá s khó
khn nu mt thc th ch xác đnh đc trng thái ca thc th khác khi nhn các gói tin. Các gói

9
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
tin không đn ngay mà phi mt mt khong thi gian đ lu chuyn t ngun đn đích và các gói
tin PDU cng có th b tht lc trong quá trình truyn.
a ch hoá: Hai thc th có th truyn thông đc vi nhau, cn phi nhn dng đc
nhau. Trong mng qung bá, các thc th phi nhn dng đnh danh ca nó trong gói tin. Trong
các mng chuyn mch, mng cn nhn bit thc th đích đ đnh tuyn d liu trc khi thit lp
kt ni.
1.6. Cáp mng - phng tin truyn (Network Medium)
Phng tin truyn vt lý là vt truyn ti các tín hiu đin t gia các thành phn mng vi
nhau, bao gm các loi cáp và các phng tin vô tuyn.
1.6.1. c trng c bn ca đng truyn
Bng thông (Bandwidth): Bng thông ca mt đng truyn là min tn s gii hn thp và
tn s gii hn cao, tc là min tn s mà đng truyn đó có th đáp ng đc. Ví d bng thông
ca cáp thoi t 400 đn 4000 Hz, có ngha là nó có th truyn các tín hiu vi tn s t 400 đn
4000 chu k/giây. Bng thông ca cáp ph thuc vào chiu dài ca cáp. Cáp ngn bng thông cao
và ngc li. Vì vy khi thit k lp đt cáp, chiu dài cáp sao cho không vt qua gii hn cho
phép, vì có th xy ra li trong quá trình truyn.
Thông lng (Throughput) Thông lng ca đng truyn là s lng các bit (chui bit)
đc truyn đi trong mt giây. Hay nói cách khác là tc đ ca đng truyn dn. Ký hiu là bit/s
hoc bps. Tc đ ca đng truyn ph thuc vào bng thông và đ dài ca nó. Mt mng LAN
Ethernet tc đ truyn 10 Mbps và có bng thông là 10 Mbps.
Suy hao (Attenuation): Là đ đo s suy yu ca các tín hiu trên đng truyn. Suy hao ph
thuc vào đ dài ca cáp, cáp càng dài thì suy hao càng cao. Khi thit k cáp cng rt cn quan
tâm đn gii hn chiu dài cho phép ca tng loi cáp.

1.6.2. Các loi cáp mng
Cáp đng trc (Coaxial cable): Là phng tin truyn các tín hiu có ph rng và tc đ
cao. Bng thông ca cáp đng trc t 2,5 Mbps (ARCnet) đn 10 Mbps (Ethernet). Thng s
dng đ lp đt mng hình BUS (các loi mng LAN cc b Thick Ethernet, Thin Ethernet) và
mng hình sao (mng ARCnet).
Cáp đng trc gm: mt dây dn trung tâm, mt dây dn ngoài, to nên đng ng bao
quanh trc, tng cách đin gia 2 dây dn và cáp v bc ngoài.
Các loi cáp đng trc .
- Cáp RC-8 và RCA-11, 50 Ohm dùng cho mng Thick Ethernet.
- Cáp RC-58 , 50 Ohm dùng cho mng Thin Ethernet.
- Cáp RG-59 , 75 Ohm dùng cho truyn hình cáp.
- Cáp RC-62, 93 Ohm dùng cho mng ARCnet.
Cáp xon đôi (Twisted Pair cable): Cáp xon đôi đc s dng trong các mng LAN cc
b. Giá thành r, d cài đt, có v bc tránh nhit đ, đ m và có loi có kh nng chng nhiu

10
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
STP (Shield Twisted Pair). Cáp c bn có 2 dây đng xon vào nhau, gim đ nhy ca cáp vi
EMI, gim bc x âm nhiu tn s radio gây nhiu. Các loi cáp xon:
- Cáp có màng chn (STP): Loi cáp STP thng có tc đ truyn vào khong 16 Mbps
trong loi mng Token Ring. Vi chiu dài 100 m tc đ đt 155 Mbps (lý thuyt là 500 Mbps).
Suy hao cho phép khong 100 m, đc tính EMI cao. Giá thành cao hn cáp Thin Ethernet, cáp
xon trn, nhng li r hn giá thành loi cáp Thick Ethernet hay cáp si quang. Cài đt đòi hi
tay ngh và k nng cao.
- Loi cáp không có v bc UTP (Unshield Twisted Pair): Cáp trn không có kh nng
chng nhiu, tc đ truyn khong 100 Mbps. c tính suy hao nh cáp đng, gii hn đ dài ti
đa 100m. Do thiu màng chn nên rt nhy cm vi EMI, không phù hp vi môi trng các nhà
máy. c dùng ph bin cho các loi mng, giá thành h, d lp đt.
Cáp si quang (Fiber Optic Cable) rt lý tng cho vic truyn d liu, bng thông có th
đt 2 Gbps, tránh nhiu tt, tc đ truyn 100 Mbps trên đon cáp dài vài km. Cáp si quang gm

mt hoc nhiu si quang trung tâm đc bao bc bi mt lp v nha phn x các tín hiu tr
li, vì vy hn ch s suy hao, mt mát tín hiu. Cáp si quang ch truyn các tín hiu quang. Các
tín hiu d liu đc bin đi thành các tín hiu quang trên đng truyn và khi nhn, các tín hiu
quang chuyn thành các tín hiu d liu. Cáp si quang hot đng mt trong hai ch đ: ch đ
đn (Single Mode) và đa ch đ (Multi Mode). Cài đt cáp si quang đòi hi phi có k nng cao,
quy trình khó và phc tp.
1.6.3. Các phng tin vô tuyn
Radio: Quang ph ca đin t nm trong khong 10 KHz đn 1GHz. Có nhiu gii tn:
Sóng ngn (Short Wave), VHF (VeryHightFrequency)-Tivi&Radio FM và UHF (Ultra Hight
Frequency)-Tivi
c tính truyn: tn s đn, công sut thp không h tr tc đ d liu các mng cc b
LAN yêu cu. Tn s đn, công sut cao d cài đt, bng thông cao t 1 - 10 Mbps, suy hao chm.
Kh nng nhiu t thp, bo mt kém. Giá thành cao trung bình. Radio quang ph tri (Spread
spectrum) đ tin cy cao, bo mt d liu. Bng thông cao, tc đ truyn có th đt theo yêu cu
ca các mng cc b.
Viba: Truyn thông viba có hai dng: Viba mt đt và v tinh. Viba mt đt s dng các
trm thu và phát. K thut truyn thông v tinh s dng các trm thu mt đt (các đa v tinh) và
các v tinh. Tín hiu đn v tinh và t v tinh đn trm thu mt lt đi hoc v 23.000 dm. Thi
gian truyn mt tín hiu đc lp vi khong cách. Thi gian truyn tín hiu t v tinh đn các
trm nm vòng tròn 1/3 chu vi qu đt là nh nhau, gi là tr lan truyn (Propagation Delay).
Thông thng là 0,5-5 giây.
Tia hng ngoi (Infrared system): Có 2 phng thc kt ni mng Point - to - Point và
Multi Point. Point - to – Point tip sóng các tín hiu hng ngoi t thit b này sang thit b
khác.Gii tn t 100 GHz đn 1000 THz, tc đ truyn khong 100 Kbps-16 Mbps. Multi Point
truyn đng thi các tín hiu hng ngoi đn các thit b. Gii tn s t 100 GHz đn 1000 THz,
nhng tc đ truyn ch đt ti đa 1 Mbps.

11
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
1.7. Phân loi mng

1.7.1. Theo khong cách
a. Mng cc b LAN (Local Area Networks):
Mng cc b LAN: kt ni các máy tính đn l thành mng ni b, to kh nng trao đi
thông tin và chia s tài nguyên trong c quan, xí nhip Có hai loi mng LAN khác nhau: LAN
ni dây (s dng các loi cáp) và LAN không dây (s dng sóng cao tn hay tia hng ngoi). c
trng c bn ca mng cc b:
Quy mô ca mng nh, phm vi hot đng vào khong vài km. Các máy trong mt tòa nhà,
mt c quan hay xí nghip ni li vi nhau. Qun tr và bo dng mng đn gin.
Công ngh truyn dn s dng trong mng LAN thng là qung bá (Broadcast), bao gm
mt cáp đn ni tt c các máy. Tc đ truyn d liu cao, t 10÷100 Mbps đn hàng trm Gbps,
thi gian tr nh (c 10μs), đ tin cy cao, t s li bit t 10
-8
đn 10
-11
.
Cu trúc tôpô ca mng đa dng. Ví d Mng hình BUS, hình vòng (Ring), hình sao (Star)
và các loi mng kt hp, lai ghép




Terminator
Bus
Terminator
T-connector

Hình 1.4 Cu trúc mng hình BUS

- Mng hình BUS hot đng theo kiu qung bá (Broadcast). Tt c các node truy nhp
chung trên mt đng truyn vt lý có đu và cui (BUS). Chun IEEE 802.3 đc gi là
Ethernet, là mt mng hình BUS qung bá vi c ch điu khin qung bá đng phân tán, trao đi
thông tin vi tc đ 10 Mbps hoc 100 Mbps.
Phng thc truy nhp đng truyn đc s dng trong mng hình BUS hoc TOKEN
BUS, hoc đa truy nhp s dng sóng mang vi vic phát hin xung đt thông tin trên đng
truyn CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection).
- Mng hình vòng (RING) là mng qung bá (Broadcast), tt c các node cùng truy nhp
chung trên mt đng truyn vt lý. Tín hiu đc lu chuyn trên vòng theo mt chiu duy nht,
theo liên kt đim - đim. D liu đc chuyn mt cách tun t tng bit quanh vòng, qua các b
chuyn tip. B chuyn tip có ba chc nng: chèn, nhn và hy b thông tin. Các b chuyn tip
s kim tra đa ch đích trong các gói d liu khi đi qua nó.

12
Chng 1: Khái nim v mng máy tính

Repeater
Chiu truyn
d
 liu

Hình 1.5 Cu trúc mng hình RING

- Mng hình sao (Star) các trm kt ni vi mt thit b trung tâm có chc nng điu khin
toàn b hot đng ca mng. D liu đc truyn theo các liên kt đim - đim. Thit b trung
tâm có th là mt b chuyn mch, mt b chn đng hoc đn gin là mt HUB.
- Mng LAN hng ngoi (Infrared) s dng sóng hng ngoi đ truyn d liu. Phm vi
hot đng ca mng b hn ch trong mt phòng, vì tín hiu hng ngoi không đi xuyên qua t-
ng. Có hai phng pháp kt ni đim- đim và kt ni qung bá. Các mng đim - đim hot
đng bng cách chuyn tip các tín hiu hng ngoi t mt thit b ti thit b k tip. Tc đ d
liu đt khong 100Kb/s đn 16Mb/s. Các mng qung bá hng ngoi có tc đ truyn d liu
thc t ch đt di 1Mb/s.

Thit b
trung tâm
Hub, Switch or
Repeater








Hình 1.6 Cu trúc mng hình sao

- Mng LAN tri ph (Spread spectrum) S dng k thut tri ph, thng dùng trong công
nghip và y t.
- Mng LAN vi ba bng hp: Hot đng vi tn s vi ba nhng không tri ph. Có hai
dng truyn thng: vi ba mt đt và v tinh. Các h thng vi ba mt đt thng hot đng 

bng tn 4-6 GHz và 21- 23 GHz, tc đ truyn d liu khong vài chc Mbps.

13
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
b. Mng đô th MAN (Metropolitan Area Networks)
Mng đô th MAN hot đng theo kiu qung bá, LAN to LAN. Mng cung cp các dch v
thoi và phi thoi và truyn hình cáp. Trong mt mng MAN, có th s dng mt hoc hai đng
truyn vt lý và không cha thc th chuyn mch. Da trên tiêu chun DQDB (Distributed
Queue Dual Bus - IEEE 802.6) quy đnh 2 cáp đn kt ni tt c các máy tính li vi nhau, các
máy bên trái liên lc vi các máy bên phi thông tin vn chuyn trên đng BUS trên. Các máy
bên trái liên lc vi các máy bên phi, thông tin đi theo đng BUS di.



Bus A
Head-End
Hng truyn d liu trên bus A
Hng truyn d liu trên bus B

Bus B








Hình 1.7: Cu trúc mng đô th MAN

c. Mng din rng WAN (Wide Area Networks)
c trng c bn ca mt mng WAN:
- Hot đng trên phm vi mt quc gia hoc trên toàn cu.
- Tc đ truyn d liu thp so vi mng cc b.
- Li truyn cao.

Route
r












Hình 1.8: Cu trúc mt mng din rng WAN

Mt s mng din rng đin hình
- Mng tích s hp đa dch v ISDN (Integrated Services Digital Network)

14
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
- Mng X25 và chuyn mch khung Frame Relay
- Phng thc truyn không đng b ATM (Asynchronous Transfer Mode)
- Mng hi t- mng th h sau NGN (Next Generation Network)

d. Kt ni liên mng (Internet Connectivity)
Nhu cu trao đi thông tin và chia s tài nguyên chung đòi hi các hot đng truyn thông
cn thit phi kt ni nhiu mng thành mt mng ln, gi là liên mng.
Liên mng (internet) là mng ca các mng con, là mt tp các mng LAN, WAN, MAN
đc lp đc kt ni li vi nhau. Kt ni liên mng có mt s li ích sau:
Gim lu thông trên mng: Các gói tin thng đc lu chuyn trên các mng con và các
gói tin lu thông trên liên mng khi các mng con liên lc vi nhau.
Ti u hoá hiu nng: Gim lu thông trên mng là ti u hiu nng ca mng, tuy nhiên
máy ch (Server Load) s phi tng ti khi nó đc s dng nh mt Router.
n gin hoá vic qun tr mng: Có th xác đnh các s c k thut và cô lp d dàng hn
trong mt mng có quy mô nh, thng là trong mt mng cc b chng hn.
Hiu qu hn so vi mng WAN có phm vi hot đng ln, chi phí gim, hiu nng liên
mng tng và đ phc tp ca vic qun lý nh hn.
Mt trong nhng chc nng ch yu ca các thit b kt ni liên mng là chc nng đnh
tuyn (Routing). Có 3 phng thc kt ni liên mng c bn:
- Kt ni các mng LAN thun nht ti tng vt lý to ra liên mng có phm vi hot đng
rng và tng s lng các node trên mng, gim bt lu lng trên mi mng con, hn ch tc
nghn và đng đ thông tin. Các mng con hot đng hiu qu hn.
- Kt ni các mng LAN không thun nht ti tng 2 (Data Link) to ra mt liên mng bao
gm mt s mng LAN cc b kt ni vi nhau bng các b chuyn mch đn các máy ch cô lp
vi tc đ cao.
- Kt ni các mng LAN các kiu khác nhau ti tng 3 (Network Layer) to ra mt mng
WAN đn. Các node chuyn mch kt ni vi nhau theo mt cu trúc li. Mi mt node chuyn
mch cung cp dch v cho tp hp các thit b đu cui (DTE) ca nó.
1.7.2. Mng chuyn mch kênh (Circuit Switched Networks)
- Trc khi trao đi thông tin, h thng s thit lp kt ni gia 2 thc th bng mt đng
truyn vt lý. Thc th đích nu bn, kt ni này s b hu b.
- Duy trì kt ni trong sut quá trình 2 thc th trao đi thông tin.
- Gii phóng kt ni: Sau khi truyn xong d liu, kt ni s đc hu b, gii phóng các tài
nguyên đã b chim dng đ sn sàng phc v cho các yêu cu kt ni khác.

Nhc đim là cn nhiu thi gian đ thit lp kênh truyn, vì vy thi gian thit lp kênh
chm và xác sut kt ni không thành công cao. Khi c hai không còn thông tin đ truyn, kênh b
b không trong khi các thc th khác có nhu cu.
1.7.3. Mng chuyn mch gói (Packet Switched Networks)

15
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
Nguyên lý chuyn mch gói: Thông đip (Message) ca ngi s dng đc chia thành
nhiu gói nh (Packet) có đ dài quy đnh.  dài gói tin cc đi (Maximum Transfer Unit) MTU
trong các mng khác nhau là khác nhau. Các gói tin ca mt thông đip có th truyn đc lp trên
nhiu tuyn hng đích và các gói tin ca nhiu thông đip khác nhau có th cùng truyn trên mt
tuyn liên mng. Ti mi node, các gói tin đc tip nhn, lu tr, x lý ti b nh, không cn
phi lu tr tm thi trên b nh ngoài (nh đa cng) và đc chuyn tip đn node k tip. nh
tuyn các gói tin qua mng nhanh hn và hiu qu hn.
K thut chuyn mch gói có nhiu u đim hn so vi chuyn mch kênh:
- Các gói tin lu chuyn hng đích đc lp, trên mt đng có th chia s cho nhiu gói
tin. Vì vy hiu sut đng truyn cao hn.
- Các gói tin đc xp hàng và truyn qua tuyn kt ni.
- Hai thc th có tc đ d liu khác nhau có th trao đi các gói vi tc đ phù hp.
- Trong mng chuyn mch kênh, khi lu lng tng thì mng t chi thêm các yêu cu kt
ni (do nghn) cho đn khi gim xung. Trong mng chuyn mch gói, các gói tin vn đc chp
nhn, nhng tr phân phát gói tin có th tng lên.
Các công ngh chuyn mch gói: Nu mt thc th gi mt gói d liu qua mng có đ dài
ln hn kích thc gói cc đi MTU, nó s đc chia thành các gói nh có đ dài quy đnh và gi
lên mng. Có hai k thut đc s dng trong các mng chuyn mch gói là k thut datagram
trong mng không liên kt (Connectionless) và k thut kênh o cho mng hng liên kt
(Connection- Oriented).
- Phng thc datagram s dng trong mng không liên kt: Mi mt gói tin đc lu
chuyn và x lý đc lp, không cn tham chiu đn các gói tin đã gi trc. Mi mt gói tin đc
xem nh là mt datagram.

u, nhc đim ca phng thc datagram: Giai đon thit lp và gii phóng kt ni s
đc b qua. Phù hp vi yêu cu truyn khi lng d liu không ln trong thi gian ngn.
Phng thc linh hot hn so vi phng thc kênh o. Nu xy ra nghn thông tin, các datagram
có th đc đnh tuyn ra khi vùng nghn. Và nu có node b hng, các gói tin t tìm mt tuyn
khác đ lu chuyn hng đích, vic phân phát các gói tin tin cy hn.
Phng thc kênh o VC (Virtual Circuit) s dng trong mng hng liên kt: Trc khi
trao đi thông tin, hai thc th tham gia truyn thông đàm phán vi nhau v các tham s truyn
thông nh kích thc ti đa ca gói tin, các ca s, đng truyn Mt kênh o đã đc hình
thành thông qua liên mng và tn ti cho đn khi các thc th ngng trao đi vi nhau. Ti mt
thi đim, có th có nhiu kênh o đi và đn t nhiu hng khác nhau. Các gói tin vn đc đm
ti mi node và đc xp hàng đu ra trên mt đng truyn, các gói tin ca các thông đip khác
trên kênh o khác có th chia s s dng đng truyn này.
u, nhc đim ca phng pháp kênh o: Mng có th cung cp các dch v kênh o, bao
gm vic điu khin li và th t các gói tin. Tt c các gói tin đi trên cùng mt tuyn s đn theo
th t ban đu. iu khin li đm bo không ch các gói đn đích theo đúng th t mà cho tt c
các gói không b li. Mt u đim khác là các gói tin lu chuyn trên mng s nhanh hn vì
không cn phi đnh tuyn ti các node. Tuy nhiên s khó khn hn vic thích ng vi nghn. Nu

16
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
có node b hng thì tt c các kênh o qua node đó s b mt, vic phân phát datagram càng khó
khn hn, đ tin cy không cao.
1.8. Các mô hình x lý d liu
1.8.1. Mô hình Client-Server
Mô hình Client/Server mô t các dch v mng và các ng dng đc s dng đ truy nhp
các dch v. Là mô hình phân chia các thao tác thành hai phn: phía Client cung cp cho ngi s
dng mt giao din đ yêu cu dch v t mng và phía Server tip nhn các yêu cu t phía
Client và cung cp các dch v mt cách thông sut cho ngi s dng.
Chng trình Server đc khi đng trên mt máy ch và  trng thái sn sàng nhn các
yêu cu t phía Client. Chng trình Client cng đc khi đng mt cách đc lp vi chng

trình Server. Yêu cu dch v đc chng trình Client gi đn máy ch cung cp dch v và
chng trình Server trên máy ch s đáp ng các yêu cu ca Client. Sau khi thc hin các yêu
cu t phía Client, Server s tr v trng thái ch các yêu cu khác.

http://
Host A (Web Server)

Host B (Web Client)
(Trang Web t hotsA.com)
Máy khách yêu cu
Máy ch đáp ng
Hình 1.9: Mô hình ch /khách (Client / Server)






Trong mô hình Client/Server nhiu lp, quá trình x lý đc phân tán trên 3 lp khác nhau
vi các chc nng riêng bit. Mô hình này thích hp cho vic t chc h thng thông tin trên
mng Internet/ Intranet. Phát trin mô hình 3 lp s khc phc đc mt s hn ch ca mô hình 2
lp. Các h c s d liu đc cài đt trên các máy ch Web Server và có th đc truy nhp
không hn ch các ng dng và s lng ngi dùng.
Lp khách (Clients) cung cp dch v trình bày (Presentation Services), giao tip ngi s
dng vi lp giao dch thông qua trình duyt Browser hay trình ng dng đ thao tác và x lý d
liu. Giao din ngi s dng là trình duyt Internet Explorer hay Netscape.
Hình 1.10 Ví d mô hình Client-Server 2 lp
1. Trình duyt Browser gi yêu cu cho Web Server.
2. Web Server tr kt qu v cho trình duyt
Tower System

Main Frame Computer
Data base

Network









17
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
Lp giao dch (Business) cung cp các dch v qun tr, t chc và khai thác c s d liu.
Các componenet trc đây đc cài đt trên lp khách, nay đc cài đt trên lp giao dch. Ví d,
mt ngi s dng trên máy khách đt mua hàng, lp giao dch kim tra mã mt hàng đ quyt
đnh tip tc bán hay không bán. Thành phn ca lp giao dch trong mô hình Internet là Web
Server và COM+/MTS. Công ngh ca Microsoft vi Web Server là IIS (Internet Information
Services) s dng ASP đ kt ni Client vi COM. Web Server giao tip vi COM+/MTS
component qua COM. COM+/MTS component điu khin tt c giao tip vi lp d liu ngun
thông qua ODBC hoc OLE - DB.
Lp ngun d liu (Data Source) cung cp các dch v t chc và lu tr các h c s d
liu quan h. Sn sàng cung cp d liu cho lp giao dch. c trng ca lp này là ngôn ng tìm
kim, truy vn d liu SQL.
1.8.2. Mô hình ngang hàng (Peer-to-Peer)
Trong mô hình ngang hàng tt c các máy đu là máy ch đng thi cng là máy khách.

Các máy trên mng chia s tài nguyên không ph thuc vào nhau. Mng ngang hàng thng đc
t chc thành các nhóm làm vic Workgroup. Mô hình này không có quá trình đng nhp tp
trung, nu đã đng nhp vào mng có th s dng tt c tài nguyên trên mng. Truy cp vào các
tài nguyên ph thuc vào ngi đã chia s các tài nguyên đó, vì vy có th phi bit mt khu đ
có th truy nhp đc ti các tài nguyên đc chia s.
Mô hình lai (Hybrid): S kt hp gia Client-Server và Peer-to-Peer. Phn ln các mng
máy tính trên thc t thuc mô hình này.













Tow er Sy st em

Application
Server

Database
Tow er Sy st em

Middleware
Server

Tow er Sy st em

Application Server
Tow er Sy st em

Database Server


Network





Network

Hình 1.11 Mô hình Client-Server nhiu lp


18
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
Câu hi trc nghim:
1. Hãy chn câu đúng nht v đnh ngha mng máy tính:
A. Tp các máy tính kt ni vi nhau bng đng truyn vt lý.
B. Tp các máy tính kt ni vi nhau và hot đng tuân theo tp giao thc.
C. Tp các máy tính kt ni vi nhau bng các đng truyn vt lý và hot đng theo
mt kin trúc mng xác đnh
2. Mc tiêu kt ni mng máy tính:
A. Chia s tài nguyên mng, nâng cao đ tin cy, chinh phc khong cách.
B. Chia s phn cng, phn mm, nâng cao đ tin cy, chinh phc khong cách.

C. Chia s thông tin, nâng cao đ tin cy, chinh phc khong cách.
D. Cung cp các dch v mng đa dng, chia s tài nguyên, nâng cao đ tin cy, chinh
phc khong cách và gim bt các chi phí v đu t .
3. Các xu hng phát trin dch v mng máy tính:
A. Cung cp các dch v truy nhp vào các ngun thông tin  xa
B. Phát trin các dch v tng tác gia ngi vi ngi trên phm vi din rng.
C. Xu hng phát trin các dch v gii trí trc tuyn (Online) hin đi.
D. C 3 câu trên.
4. Mng có cu trúc đim- đim (Point to Point) là:
A. Mng lu và gi tip (Store - and - Forward).
B. Ni tng cp node li vi nhau theo mt hình hc xác đnh.
C. Các node trung gian: tip nhn, lu tr tm thi và gi tip thông tin
5. Nhc đim ca mng có cu trúc đim- đim (Point to Point) là:
A. Kh nng đng đ thông tin (Collision) thp.
B. Hiu sut s dng đng truyn thp. Chim dng nhiu tài nguyên
C.  tr ln, tn nhiu thi gian đ thit lp đng truyn và x lý ti các node.
D. Tc đ trao đi thông tin thp.
6. c trng ca mng qung bá (Point to Multipoint, Broadcasting)
A. Tt c các node cùng truy nhp chung trên mt đng truyn vt lý.
B. Ni tng cp node li vi nhau theo mt hình hc xác đnh.
C. Các node trung gian: tip nhn, lu tr tm thi và gi tip thông tin
7. Chc nng giao thc:
A. óng gói, phân đon và hp li
B. iu khin liên kt và giám sát.
C. iu khin lu lng và điu khin li.
D. ng b hoá và đa ch hoá.

19
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
E. Tt c các khng đnh trên.

8. c trng c bn ca đng truyn
A. Bng thông (Bandwidth).
B. Thông lng (Throughput)
C. Suy hao (Attenuation)
D. Tc đ truyn dn.
9. Mng cc b LAN (Local Area Networks):
A. Quy mô ca mng nh, phm vi khong vài km.
B. Công ngh truyn dn s dng thng là qung bá (Broadcast)
C. Tc đ truyn d liu cao, t 10÷100 Mbps đn hàng trm Gbps,
D. Thi gian tr c 10μs , đ tin cy cao, t s li bit t 10-
8
đn 10
-11
.
E. Cu trúc tôpô ca mng đa dng.
F. Tt c các khng đnh trên.
10. c trng c bn ca mt mng WAN:
A. Hot đng trên phm vi mt quc gia hoc trên toàn cu.
B. Tc đ truyn d liu thp so vi mng cc b.
C. Li truyn cao.
D. Tt c các khng đnh trên.
11. Li ích khi kt ni liên mng:
A. Gim lu thông trên mng
B. Ti u hoá hiu nng
C. n gin hoá vic qun tr mng
D. Hiu qu hn so vi mng WAN có phm vi hot đng ln.
12. Mng chuyn mch kênh (Circuit Switched Networks)
A. Thit lp kt ni vt lý gia 2 thc th, duy trì kt ni trong quá trình trao đi thông
tin và gii phóng kt ni khi truyn xong d liu.
B. Thit lp kt ni logic gia 2 thc th , duy trì kt ni trong quá trình trao đi thông

tin và gii phóng kt ni khi truyn xong d liu.
C. Truyn d liu gia 2 thc th.
13. Khng đnh đúng nht trong mng chuyn mch gói (Packet Switched Networks):
A. Gói tin lu chuyn trên các kt ni logic.
B. Gói tin lu chuyn trên các kt ni vt lý.
C. Gói tin lu chuyn đc lp hng đích.
D. Các gói tin lu chuyn hng đích đc lp và trên mt đng có th chia s cho nhiu
gói tin.

20
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
14.  dài gói tin cc đi MTU (Maximum Transfer Unit)
A. Trong các mng khác nhau là khác nhau.
B. Trong các mng khác nhau là nh nhau.
C. Trong các mng không quan tâm đn đ dài gói tin
15. Hãy chn nhng khng đnh đúng sau:
A. K thut datagram s dng trong các mng không liên kt (Connectionless)
B. K thut datagram s dng trong các mng hng liên kt (Connection- Oriented).
K thut datagram s dng trong các mng chuyn mch kênh.
C. K thut datagram s dng trong các mng chuyn gói X25.
16. Hãy chn nhng khng đnh đúng sau:
A. K thut kênh o VC (Virtual Circuit) s dng trong các mng không liên kt
B. K thut kênh o VC s dng trong các mng hng liên kt
C. K thut kênh o VC s dng trong các mng chuyn mch kênh.
D. K thut kênh o VC s dng trong các mng chuyn gói X25.
Câu hi
1. Hãy trình bày mc tiêu và ng dng mng máy tính.
2. Hãy phát biu các li ích khi ni máy tính thành mng.
3. Hãy trình bày tng quát v xu hng phát trin các dch v mng.
4. Hiu th nào là mng máy tính. Hãy trình bày tóm tt chc nng các thành phn ch yu

ca mt mng máy tính ?.
5. Hãy trình bày khái quát v các đc trng c bn ca đng truyn: Bng thông
(bandwidth), thông lng (throughput) và suy hao (attenuation).
6. Khái quát các đc trng c bn ca các phng tin truyn: Cáp đng trc (Coaxial
cable), cáp xon đôi (Twisted pair cable), cáp si quang (Fiber optic cable).
7. Hãy trình bày cu trúc kiu đim - đim (Point to Point).
8. Trong k thut chuyn mch kênh, vai trò đa ch nh th nào ?.
9. Hãy trình bày kiu qung bá (Point to Multipoint, Broadcast).
10. Trình bày u, nhc đim các phng thc qung bá tnh và đng, Qung bá đng tp
trung và phân tán ?.
11. Nhng khác bit c bn gia kiu đim - đim và qung bá ?.
12. Hiu th nào là giao thc, vai trò ca giao thc trong truyn thông ?.
13. Trình bày các chc nng ca giao thc.
14. Mng cc b LAN (Local Area Networks) và các đc trng c bn ca nó
15. Hãy trình bày cu trúc mng hình BUS, RING và STAR.
16. S khác nhau c bn gia mng hình BUS và mng hình RING ?.

21
Chng 1: Khái nim v mng máy tính
17. Hãy trình bày nhng đc trng c bn ca các mng LAN không dây ?.
18. Mng đô th MAN (Metropolitan Area Networks) và đc trng c bn ca nó.
19. Mng din rngWAN và nhng đc trng ca mng din rng.
20. Hiu th nào là liên mng (Internetworking). Mng WAN là mt liên mng ?.
21. Chc nng ca các thit b kt ni liên mng.
22. HUB là thit b kt ni liên mng ?.
23. Chc nng ca b đnh tuyn ROUTER. Có th thay th HUB trong kt ni liên mng. Ví
d minh ha ?.
24. Hiu th nào là dch v hng liên kt (Connection - Oriented) và không liên kt
(Connectioless). Hãy cho thí d minh ha.
25. Nguyên tc hot đng ca mng chuyn mch kênh (Circuit Switched Networks).

26. Trình bày u, nhc đim ca k thut chuyn mch kênh.
27. Trình bày nguyên tc hot đng ca mng chuyn mch gói (Packet Switched Networks).
28. Vì sao nói k thut chuyn mch gói có hiu sut kênh truyn cao, vì sao ?.
29. u nhc đim ca k thut chuyn nch gói ?.
30. Nói mng chuyn mch gói là mng X25 ?.
31. K thut chuyn mch gói nhiu u đim hn k thut chuyn mch kênh, vì sao ?.
32. Trình bày phng thc Datagram.
33. Trình bày phng thc kênh o VC (Virtual circuit)
34. So sánh u, nhc ca phng pháp kênh o và Datagram.
35. Phng thc kênh o và chuyn mch kênh khác nhau, ging nhau ?.
36. Vì sao mng chuyn mch gói có tc đ trao đi thông tin nhanh hn tc đ trao đi thông
tin trong mch chuyn mch tin báo.
37. Hiu th nào là cu trúc mng Client/Server, Peer to Peer ?

22
Chng 2: Kin trúc mng và mô hình kt ni các h thng m OSI
CHNG II: KIN TRÚC MNG VÀ MÔ HÌNH
KT NI CÁC H THNG M OSI
Ni dung ca chng này s trình bày các khái nim v kin trúc phân tng và mô hình kt
ni các h thng m OSI (Open System Interconnection) vi mc tiêu kt ni các sn phm ca
các hãng sn xut khác nhau. Mô hình OSI là gii pháp cho các vn đ truyn thông gia các máy
tính và đc thit k theo quan đim có cu trúc đa tng. Mi mt tng thc hin mt s chc
nng truyn thông, các tng đc xp chng lên nhau, gi là chng giao thc, thc hin các tin
trình truyn thông hoàn chnh. Gia các tng k nhau đc xác đnh bi giao din bng các hàm
dch v nguyên thu. Ni dung gm các phn nh sau:
• Các t chc chun hóa mng
• Mô hình kin trúc đa tng và các quy tc phân tng.
• Mô hình kt ni các h thng m OSI .
• Nhng vn đ c bn thit k mô hình kin trúc.
• ánh giá đ tin cy ca mng.

• Mt s mô hình kin trúc chun khác.
2.1. Các t chc tiêu chun hóa mng máy tính
2.1.1. C s xut hin kin trúc đa tng
S khác bit v kin trúc mng đã gây tr ngi cho ngi s dng khi kt ni liên mng,
nh hng đn sc sn xut và tiêu th các sn phm v mng. Cn xây dng mô hình chun làm
c s cho các nhà nghiên cu và thit k mng to ra các sn phm m v mng và to điu kin
cho vic phát trin và s dng mng. Vì vy các t chc tiêu chun quc t đã ra đi. Các nhà sn
xut đã có ting nói chung cho các sn phm ca h, đó là các chun, các khuyn ngh quy đnh
thit k và sn xut các sn phm mng.
2.1.2. Các t chc tiêu chun
ISO (International Standards Organization): T chc tiêu chun quc t hot đng di s
bo tr ca Liên Hip Quc. Chia thành nhiu ban k thuât- Technical Commitee- ký hiu là TC,
trong đó ban TC97 đm nhn vic nghiên cu chun hoá x lý thông tin. Các sn phm ca nó gi
là các chun- Standard - Mô hình OSI - Open Systems Interconnection là sn phm đin hình ca
t chc này.
CCITT (International Telegraphand Telephone Consultative Commintte): U ban t vn đin
tín & đin thoi quc t nay là Hip hi Vin thông quc t ITU (International Telecommunication
Union). Là t chc bao gm các c quan Bu chính Vin thông ca các nc. Các sn phm đc
gi là các khuyn ngh (Recommendation):

23
Chng 2: Kin trúc mng và mô hình kt ni các h thng m OSI
- Khuyn ngh loi V: Tp các tiêu chun v truyn d liu bng Modem: V21 tc đ 300
bps, V32 tc đ 9600 - 14.400 bps, V90, V92 cho tc đ 56 Kbps.
- Khuyn ngh loi X: Tp các tiêu chun liên quan đn mng truyn s liu. Quy đnh các
th tc giao din ngi s dng và giao din mng: X21, X25,
- Khuyn ngh loi I: Các tiêu chun liên quan đn mng ISDN
- IEEE (Institute of Electronical And Electronic Engineers): Vin các k s đin và đin t.
Tp các th tc tng vt lý.
2.2. Mô hình kin trúc đa tng

Các mng máy tính đc thit k và cài đt theo quan đim có cu trúc đa tng. Mi mt
thành phn ca mng đc xem nh mt h thng gm nhiu tng và mi mt tng bao gm mt
s chc nng truyn thông. Các tng đc chng lên nhau, s lng và chc nng ca các tng
ph thuc vào các nhà sn xut và thit k. Tuy nhiên quan đim chung là trong mi tng có nhiu
thc th (các tin trình) thc hin mt s chc nng nhm cung cp mt s dch v, th tc cho
các thc th tng trên hot đng.
2.2.1. Các quy tc phân tng
T chc tiêu chun quc t ISO quy đnh các quy tc phân tng nh sau:
- Không đnh ngha quá nhiu tng, s lng tng, vai trò và chc nng ca các tng trong
mi h thng ca mng là nh nhau, không quá phc tp khi xác đnh và ghép ni các tng. Chc
nng các tng đc lp vi nhau và có tính m.
- Trong mi h thng, cn xác đnh rõ mi quan h gia các tng k nhau, mi quan h này gi
là giao din tng (Interface). Mi quan h này quy đnh nhng thao tác và dch v c bn mà tng k
di cung cp cho tng k trên và s các tng tác qua li gia hai tng k nhau là nh nht.
- Xác đnh mi quan h gia các đng tng đ thng nht v các phng thc hot đng
trong quá trình truyn thông, mi quan h đó là tp các quy tc và các tho thun trong hi thoi
gia các h thng, gi là giao thc tng.
- D liu không đc truyn trc tip t tng th i ca h thng phát sang tng th i ca h
thng nhn (tr tng thp nht- tng vt lý) mà đc chuyn t tng cao xung tng thp nht bên
h thng phát và qua đng truyn vt lý, d liu là chui bit không cu trúc đc truyn sang
tng thp nht ca h thng nhn và t đó d liu đc chuyn ngc lên các tng trên. Gia các
đng tng xác đnh liên kt logic, gia các tng vt lý có liên kt vt lý.
Nh vy mi mt tng có hai quan h: quan h theo chiu ngang và quan h theo chiu dc.
S lng các tng và các giao thc tng đc gi là kin trúc mng (Network Architecture).
Quan h theo chiu ngang phn ánh s hot đng ca các đng tng. Các đng tng trc
khi trao đi thông tin vi nhau phi bt tay, hi thoi và tha thun vi nhau bng các tham s ca
các giao thc (hay là th tc), đc gi là giao thc tng.
Quan h theo chiu dc là quan h gia các tng k nhau trong cùng mt h thng. Gia
chúng tn ti giao din xác đnh các thao tác nguyên thy và các dch v tng di cung cp cho
tng trên. c gi là giao din tng.

24
Chng 2: Kin trúc mng và mô hình kt ni các h thng m OSI
Trong mi mt tng có mt hoc nhiu thc th (Entity) hot đng. Các thc th có th là
mt tin trình (Process) trong mt h đa x lý, hoc có th là mt chng trình con Chúng thc
hin các chc nng ca tng N và giao thc truyn thông vi các thc th đng tng trong các h
thng khác. Ký hiu N_Entity là thc th tng N.
Các thc th truyn thông vi các thc th tng trên nó và các thc th tng di nó thông
qua các đim truy nhp dch v trên các giao din SAP (Service Access Point). Các thc th phi
bit nó cung cp nhng dch v gì cho các hot đng tng trên k nó và các hot đng truyn
thông ca nó đc s dng nhng dch v gì do tng k di nó cung cp thông qua các li gi
hàm qua các đim truy nhp SAP trên giao din các tng.
Khi mô t hot đng ca bt k giao thc nào trong mô hình OSI, cn phi phân bit đc
các dch v cung cp bi tng k di, hot đng bên trong ca tng và các dch v mà nó khai
thác. S tách bit gia các tng giúp cho vic b sung, sa đi chc nng ca giao thc tng mà
không nh hng đn hot đng ca các tng khác.

Giao thc tng 2
Giao thc tng N -1
Giao thc tng 1
Giao thc tng N
Tng N
Tng N-1
Tng 2
Tng 1
Tng N
Tng N-1
Tng 2
Tng 1
Giao din
tng N/N-1
Hinh 2.1 Mô hình kin trúc phân tng
ng truyn vt lý
H thng A
H thng B
Giao din
tng 2/1

2.2.2. Lu chuyn thông tin trong kin trúc đa tng
Hình 2.2 là mt ví d minh ho cho s lu chuyn thông tin trong mng máy tính kt ni
gia 2 h thng A và B gm N=5 tng.




25

Chng 2: Kin trúc mng và mô hình kt ni các h thng m OSI














Hinh 2.2 Ví d v lu chuyn thông tin
ng truyn vt lý
M M
Giao thc tng 5
M H
4
M H
4
M
1
H
4
H
3
M

2
H
4
H
3
M
1
H
4
H
3
M
2
H
4
H
3
T
2
M
2
H
4
H
3
H
2
T
2
M

1
H
4
H
2
T
2
M
2
H
4
H
3
H
2
T
2
M
1
H
4
H
3
H
2
(
5
)

(

4
)

(
3
(
2
)

(
1
)

Giao thc tng 4
Giao thc tng 3
Giao thc tng 2
H thng A
H
3
H thng B
2.2.3. Nguyên tc truyn thông đng tng
 truyn thông đng tng, gói tin khi chuyn xung qua các tng s đc b sung thêm
vào phn đu bng thông tin điu khin ca tng. Vic thêm Header vào đu các gói tin khi đi qua
mi tng trong quá trình truyn d liu đc gi là quá trình Encapsulation. Quá trình bên nhn
s din ra theo chiu ngc li, khi đi qua các tng, gói tin s tách thông tin điu khin thuc nó
trc khi chuyn d liu lên tng trên.
n v d liu đc s dng trong các tng bao gm
- Thông tin điu khin giao thc PCI (Protocol Control Information): Thông tin đc thêm
vào đu các gói tin trong quá trình hot đng truyn thông ca các thc th. Ký hiu N_PCI là
thông tin điu khin tng N.

- n v d liu dch v SDU (Service Data Unit): Là đn v d liu truyn thông gia các
tng k nhau. Ký hiu N_SDU là đn v d liu truyn t tng (N+1) xung tng N cha thêm
thông tin điu khin.
- n v d liu giao thc PDU (Protocol Data Unit) : n v d liu giao thc tng. Ký
hiu PDU = PCI + SDU, ngha là đn v d liu giao thc bao gm thông tin điu khin PCI đc
thêm vào đu đn v d liu dch v SDU.
2.2.4. Giao din tng, quan h các tng k nhau và dch v
Chc nng ca các tng là cung cp dch v cho tng trên k nó. Trong mi tng có mt hay
nhiu thc th. Thc th  tng N thc hin các dch v mà tng N+1 yêu cu s dng, Các thc
th trao đi dch v vi nhau qua các đim truy cp dch v SAP (Service Access Points). Các
thc th tng N cung cp dch v cho tng N+1 qua các SAP trên giao din N+1/N. Mi mt SAP
có mt nhn dng duy nht.

26
Chng 2: Kin trúc mng và mô hình kt ni các h thng m OSI

Giao thc tng (N-1)
Hình 2.3 Khái nim giao din và dch v trong môi trng các h thng m
N
- SDU
N
- PCI
N
- PDU
SAP
SAP
N
- SDU
N
-PCI
N
-PDU
SAP
(
N
-1
)
SDU
(
N-1
)
PCI
(
N
-1
)

PDU
SAP
(
N-1
)
SDU
(
N-1
)
PCI
(
N - 1
)
PDU
Tng N
Tng N-1

Hai tng trao đi thông tin vi nhau phi có nhng tho thun v thit lp các quy tc giao
din. Thc th ca tng N+1 chuyn mt PDU ti thc th tng N qua SAP. PDU bao gm mt
đn v d liu dch v SDU và thông tin điu khin PCI. SDU là thông tin gi qua mng ti thc
th đng tng và sau đó đa lên tng N+1. Nu đ dài ca SDU ln hn đ dài quy đnh, các thc
th tng N chia SDU ra nhiu gói nh có đ dài quy đnh và thêm Header PCI vào mi gói tin.
Header ca PDU đc các thc th đng tng nhn dng PDU nào cha d liu và PDU nào cha
thông tin điu khin
Hình 2.3 minh ho giao din và dch v trong các tng k nhau. Nh đã bit, thc th  tng
N t h thng A không th truyn d liu trc tip sang tng N ca h thng B mà phi chuyn
tun t xung các tng di nó, cho ti tng thp nht, tng vt lý. Bng phng tin truyn vt
lý, d liu là nhng chui bit 0 và 1 đc truyn sang tng vt lý ca h thng B. T đây d liu
đc chuyn lên các tng trên.
2.2.5 Dch v và cht lng dch v

Tng N s phi bit s dng dch v nào ca tng N-1 và cung cp nhng dch v gì cho
tng N+1. Quá trình cung cp dch v thông qua các đim truy nhp SAP trên các giao din tng
N/N+1. Có hai loi dch v khác nhau: dch v hng liên kt (Connection Oriented) và dch v
không liên kt (Connectionless).
a. Dch v hng liên kt (Connection Oriented): Các dch v và giao thc trong các mô
hình h thng m thc hin truyn thông 3 giai đon theo th t thi gian nh sau:

27