Tài liệu Giáo trình: Luật kinh doanh pptx

HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG






LUT KINH DOANH
(Dùng cho sinh viên h đào to đi hc t xa)
Lu hành ni b










HÀ NI - 2007



HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG

LUT KINH DOANH

Biên son : CN. TRN OÀN HNH

3
LI NÓI U
Pháp Lut kinh doanh nói chung và Lut kinh doanh nói riêng đc coi là b phn cu
thành ca c ch kinh t, gi vai trò ngày càng quan trng trong đi sng kinh t ca đt nc. Lý
lun v Lut kinh doanh hin nay  nc ta đang là mt vn đ phc tp do Vit Nam đang trong
quá trình đi mi c ch qun lý kinh t và hi nhp vào nn kinh t khu vc và th gii. Trong
điu kin khi môi tr
ng pháp lut đang chu nhng thay đi thì vic nghiên cu h thng pháp
Lut kinh doanh hin hành đang đt ra nhiu vn đ lý lun mi.
Trong nhng nm qua, cùng vi s chuyn đi nhanh chóng ca nn kinh t Vit Nam,
pháp lut kinh t đã thay đi c bn ngành lut kinh t đc đi tên gi thành Lut kinh doanh,
Lut thng mi cho phù hp hn vi các quan h kinh t trong tình hình m
i. Lut kinh doanh
đã đc đa vào ging dy ti các trng chuyên ngành lut nh Khoa Lut - Trng i hc
quc gia Hà ni, i hc Lut Hà ni và các trng đào to v kinh t và qun tr kinh doanh.
Cng nh vy đây là môn hc thuc phn kin thc giáo dc đi cng theo chng trình khung
đào to đi hc ngành Qun tr kinh doanh ca Hc vi
n công ngh bu chính vin thông. ây là
môn hc ht sc cn thit cho các nhà qun lý kinh doanh trong tng lai vì nó trang b nhng
kin thc ht sc c bn, thc t v các thành phn kinh t hin nay trong nn kinh t th trng
Vit Nam nh pháp lut v các loi hình doanh nghip trong nc và nc ngoài đang tn ti.
Cng nh các hin tng ca đi sng kinh t nh

 pháp lut v các loi hp đng trong thng
mi, v phá sn, v cnh tranh và chng đc quyn, v các phng thc gii quyt tranh chp
trong kinh doanh
Tài liu đc kt cu thành 7 chng theo đ cng môn Lut kinh doanh dành cho chng
trình đi hc ngành Qun tr kinh doanh ca Hc vin CNBCVT. Trong đó chng I trình bày các
vn đ lý lun chung v Lut kinh doanh, các chng sau trình bày v các loi hình doanh nghip,
pháp lut v đu t, pháp lut v các loi hp đng trong thng mi, pháp lut v phá sn, pháp
lut v cnh tranh và chng đc quyn, pháp lut v các phng thc gii quyt tranh chp trong
kinh doanh ây là nhng quan h kinh t rt ph bin đang tn ti trong đi sng xã hi hin
nay cn đc điu chnh bng pháp lut.
Do
đc biên son ln đu tiên mt cách chính thc, mc dù tác gi đã c gng cp nhp
nhng vn bn pháp lut mi nht trong lnh vc này và có s tham kho giáo trình, tài liu ca
mt s trng i hc nhng không th tránh khi nhng thiu sót và hn ch nht đnh. Mong
nhn đc s đóng góp đ tài liu đc hoàn thin hn./.

Hà N
i, tháng 04 nm 2007
Tác gi

Chng I: Lý lun chung v Lut kinh doanh


5
CHNG I: LÝ LUN CHUNG V LUT KINH DOANH
GII THIU CHNG I
Ni dung ca chng I trình bày nhng vn đ lý lun chung v Lut kinh doanh vi t
cách là mt ngành lut đc lp trong h thng pháp lut Vit Nam. T nhng khái nim v Lut
kinh doanh đ đa ti cho ngi hc nhng hiu bit nht đnh v đi tng điu chnh và

phng pháp điu chnh ca ngành lut này là nhng quan h xã h
i nào? S tác đng ca ngành
lut đó lên các quan h thuc đi tng điu chnh ca mình s bng nhng phng pháp và cách
thc nào đ đt đc mc đích điu chnh?
Trong ni dung chng I cng đ cp ti ch th ca ngành Lut kinh doanh là ai qua đó
cng đ cp ti các điu kin đ tr thành ch th c
a ngành lut này. Mi mt ngành lut trong
h thng pháp lut Vit Nam đu có nhng ch th riêng vi nhng yêu cu nht đnh ca mình,
cng nh vy mun tr thành ch th ca Lut kinh doanh phi đáp ng các điu kin đc pháp
lut kinh t quy đnh. Quy đnh này đc áp dng riêng vi cá nhân và c quan t chc. T đó
tin hành phân lo
i các ch th ca Lut kinh doanh, trong đó đc bit chú ý đn ch th kinh
doanh.
Trong thi đi ngày nay, nhà nc nào cng có chc nng và vai trò kinh t, chc nng điu
tit, đnh hng và qun lý các hot đng kinh t. Vì vy đ thc hin chc nng đó, nhà nc
bao gi cng ban hành mt h thng các quy phm pháp lut đ điu chnh mt b
 phn ln và
đc thù ca các quan h xã hi, các quan h kinh t. Các quan h kinh t ny sinh trong đi sng
xã hi ngày càng đa dng, phong phú và nng đng. S phát trin ca các quan h xã hi trong
lnh vc kinh t tt yu s dn ti s trng thành ca c ch điu chnh pháp lut nói chung và
ca h thng pháp lut v qun lý kinh t nói riêng. 
điu chnh các quan h kinh t, nhà nc
s dng nhiu ngành lut khác nhau vi phng pháp và đi tng điu chnh khác nhau, trong
đó Lut kinh doanh gi vai trò đc bit quan trng. Trong phn cui ca chng I đã đ cp đn
vai trò ca Lut kinh doanh trong nn kinh t, trong đó vai trò ca Lut kinh doanh đc so sánh
 hai thi k, hai giai đon vi hai c ch qun lý kinh t khác nhau. 
ó là trong giai đon nn
kinh t tp trung và giai đon nn kinh t th trng.
NI DUNG
1.1- KHÁI NIM LUT KINH DOANH

1.1.1- nh ngha Lut kinh doanh:
1. Quan nim v Lut kinh doanh:
 Vit Nam, thut ng " Lut kinh doanh" hay "Pháp lut kinh doanh" đc bàn đn vào
nhng nm đu ca thp k 90 th k XX, trong các đ tài nghiên cu khoa hc và hi tho khoa
hc. Theo PGS.TS Lê Hng Hnh " Lut kinh doanh điu chnh các quan h gn lin vi hot
đng sn xut kinh doanh ". Cng theo PGS.TS Dng ng Hu, pháp Lut kinh doanh nói m
t
cách nôm na nht là tng hp các vn bn pháp lut điu chnh các quan h phát sinh trong quá
trình t chc hot đng và gii th doanh nghip. Ni dung ca kinh doanh gm bn b phn c
Chng I: Lý lun chung v Lut kinh doanh


6
bn cu thành là: pháp lut v các loi hình doanh nghip; pháp lut v hành vi kinh doanh; pháp
lut v v n, phá sn; pháp lut v c quan tài phán trong kinh doanh.
T nhng quan nim trên cho thy dù quan nim Lut kinh doanh là ngành lut hay môn
hc thì ni dung c bn ca nó cng cha đng hai vn đ pháp lý c bn đó là: pháp lut v hot
đng kinh doanh ca các ch th kinh doanh và pháp lut v qun lý nhà nc đi v
i hot đng
kinh doanh. Suy cho cùng, nhng vn đ trong ni dung ca Lut kinh doanh c bn ging nh
ni dung c bn ca lut kinh t, có chng ch khác v cách thc, mc đ can thip (qun lý) bng
pháp lut ca các nhà nc đi vi hot đng kinh doanh trong tng thi k lch s.
2. Khái nim Lut kinh doanh:
Lut kinh doanh là tng hp các quy phm pháp lut do Nhà nc ban hành, đ
iu chnh các
quan h kinh t phát sinh trong quá trình t chc và qun lý kinh t ca Nhà nc và trong quá
trình kinh doanh ca các ch th kinh doanh vi nhau.
a. i tng điu chnh
i tng điu chnh ca Lut kinh doanh là nhng quan h kinh t do Lut kinh doanh tác
đng vào bao gm:

* Nhóm quan h qun lý kinh t:
Là quan h phát sinh trong quá trình qun lý kinh t gia các c quan qun lý nhà nc v
kinh t vi các ch th
kinh doanh.
Nhóm quan h này có đc đim:
- Quan h qun ký kinh t phát sinh và tn ti gia các c quan qun lý và c quan b qun
lý (các ch th kinh doanh) khi các c quan qun lý thc hin chc nng qun lý ca mình.
- Ch th tham gia quan h này  v trí không bình đng (vì quan h này đc hình thành và
đc thc hin trên nguyên tc quyn uy phc tùng).
- C s pháp lý: ch yu thông qua các vn bn pháp lý do các c quan qun lý có th
m
quyn ban hành.
* Quan h kinh t phát sinh trong quá trình kinh doanh gia các ch th kinh doanh vi
nhau: ây là nhng quan h kinh t thng phát sinh do thc hin hot đng sn xut, hot đng
tiêu th sn phm hoc thc hin các hot đng dch v trên th trng nhm mc đích sinh li
nhun. Trong h thng các quan h kinh t thuc đi tng điu chnh c
a Lut kinh doanh, nhóm
quan h này là quan h ch yu, thng xuyên và ph bin nht.
Nhóm quan h này có đc đim:
- Chúng phát sinh trc tip trong quá trình kinh doanh nhm đáp ng các yêu cu kinh
doanh ca các ch th.
- Chúng phát sinh trên c s thng nht ý chí ca các bên thông qua hình thc pháp lý là
hp đng kinh t hoc nhng tho thun khác.
- Ch th ca nhng quan h này ch yu là các ch th kinh doanh thuc các thành phn
kinh t, tham gia vào các quan h này trên nguyên tc bình đng, t nguyn và cùng có li.
- ây là nhóm quan h hàng hoá tin t vi mc đích kinh doanh.
* Quan h kinh t phát sinh trong ni b mt s doanh nghip:
Chng I: Lý lun chung v Lut kinh doanh

7
Là các quan h kinh t phát sinh trong quá trình hot đng kinh doanh gia Tng công ty,
tp đoàn kinh doanh và các đn v thành viên cng nh gia các đn v thành viên trong ni b
Tng công ty hoc Tp đoàn kinh doanh đó vi nhau.
C s pháp lý ca quan h là thông qua ni quy, quy ch, điu l, cam kt.
* Quan h kinh t phát sinh trong hot đng tài phán trong kinh doanh, trong phá sn
doanh nghip: nhóm này bao gm các quan h t chc và hot đng ca h th
ng các c quan, t
chc tài phán kinh t và th tc gii quyt các tranh chp kinh t, phá sn doanh nghip.
b. Phng pháp điu chnh:
Lut kinh doanh va điu chnh các quan h qun lý kinh t gia các ch th bt bình đng,
va điu chnh các quan h sn xut kinh doanh gia các ch th bình đng, do vy mà nó s
dng và phi hp nhiu ph
ng pháp điu chnh khác nhau.
* Phng pháp mnh lnh:
c s dng ch yu đ điu chnh nhóm quan h qun lý kinh t gia các ch th có v trí
không bình đng vi nhau.  phù hp vi đc trng ca nhóm quan h này, Lut kinh doanh đã
tác đng vào chúng bng cách quy đnh cho các c quan qun lý nhà nc v kinh t trong phm
vi chc nng ca mình, có quyn ra quyt đnh mang tính ch
t bt buc đi vi các ch th kinh
doanh (bên b qun lý) và bên này có ngha v thc hin quyt đnh đó.
* Phng pháp tha thun:
c s dng đ điu chnh các quan h kinh t phát sinh trong quá trình kinh doanh gia
các ch th bình đng vi nhau. Bn cht ca phng pháp này th hin  ch: Lut kinh doanh
quy đnh cho các bên tham gia quan h kinh t có quyn bình đng vi nhau, cùng th
a thun
nhng vn đ mà hai bên cùng quan tâm. Khi thit lp hoc chm dt quan h kinh t s không b
ph thuc vào ý chí ca bt k cá nhân, c quan hay t chc nào. iu này có ngha là pháp lut
quy đnh quan h kinh t ch đc coi là hình thành trên c s có s thng nht ý chí ca các bên
và không trái vi quy đnh ca nhà nc.

1.1.2- Ch th ca Lut kinh doanh
Lut kinh doanh có h thng các ch
 th riêng, bao gm nhng c quan, t chc và cá nhân
có đ điu kin đ tham gia vào nhng quan h do Lut kinh doanh điu chnh.
1- iu kin (du hiu) đ tr thành ch th ca Lut kinh doanh
a. i vi c quan, t chc:
- Phi đc thành lp hp pháp: nhng c quan, t chc đc coi là thành lp hp pháp khi
chúng đc c quan nhà nc có th
m quyn ra quyt đnh thành lp, cp giy phép đu t hoc
cp giy chng nhn đng ký hot đng.
- Phi có tài sn riêng: đ tham gia vào các quan h kinh t, c quan t chc phi có tài sn
riêng, đng thi có quyn chi phi khi lng tài sn đó đ có th t chu trách nhim đc lp v
tài sn trong hot đng ca mình. Quyn chi ph
i tài sn riêng ca t chc hoc cá nhân thng
th hin di hình thc quyn s hu hoc quyn qun lý tài sn.
- Phi có thm quyn kinh t: thm quyn kinh t là tng hp các quyn và ngha v v kinh
t đc pháp lut ghi nhn hoc công nhn. Thm quyn kinh t ca ch th Lut kinh doanh luôn
Chng I: Lý lun chung v Lut kinh doanh


8
phi tung ng vi chc nng, nhim v và lnh vc hot đng ca nó. Vì vy, trên thc t các
ch th Lut kinh doanh có nhng quyn và ngha v c th không hoàn toàn ging nhau.
b. i vi cá nhân:
- Phi có nng lc hành vi dân s hoàn toàn: nng lc hành vi dân s ca cá nhân là kh
nng ca cá nhân bng chính hành vi ca mình đ xác lp, thc hin quyn và ngha v dân s
.
iu đó có ngha là cá nhân có kh nng nhn thc đc hành vi ca mình và t chu trách nhim
v hành vi đó. Pháp lut nc ta quy đnh, ngi đ 18 tui tr lên không mc bnh tâm thn hoc
bnh lý khác làm mt hoc hn ch kh nng nhn thc hành vi ca mình là có đ nng lc hành

vi dân s.
- Có giy phép hot đng và đã đng ký kinh doanh hoc đc c
p giy chng nhn đng
ký kinh doanh: cá nhân có nng lc hành vi dân s ch mi là điu kin cn.  tr thành ch th
kinh doanh, phn ln các cá nhân còn phi xin phép hoc đng ký kinh doanh (tùy theo ngành
ngh kinh doanh)  các c quan Nhà nc có thm quyn. Ch sau khi đc cp giy phép kinh
doanh và đã đng ký kinh doanh, cá nhân mi có nng lc pháp lut trong quan h Lut kinh
doanh, có quyn hot đng kinh doanh và khi đó mi tr thành ch th
ca Lut kinh doanh.
2- Phân loi ch th ca Lut kinh doanh:
* Ch th là các c quan qun lý Nhà nc v kinh t:
- Chính ph
- Các B qun lý chuyên ngành kinh t - k thut nh công nghip, nông nghip, giao thông
vn ti, bu chính vin thông, đin lc
- Các B, c quan ngang B, c quan trc thuc Chính ph có thm quyn qun lý theo
chc nng hot đng nh tài chính, ngân hàng, k ho
ch đu t,
- Các U ban nhân dân đa phng
- Các S, phòng kinh t  đa phng.
* Ch th là các đn v kinh t:
- Doanh nghip Nhà nc
- T chc kinh t tp th (Hp tác xã, Liên hip Hp tác xã)
- Doanh nghip theo Lut doanh nghip: Công ty TNHH, Công ty c phn, Công ty hp
danh, doanh nghip t nhân
- Doanh nghip có vn đu t nc ngoài
- H kinh doanh cá th.
3- Ch th kinh doanh:
Mc dù khái ni
m ch th kinh doanh không đc đnh ngha v mt pháp lý nhng xut
phát t khái nim v hành vi kinh doanh thì ch th ca hành vi kinh doanh hiu theo ngha thc

t và pháp lý là nhng pháp nhân hay th nhân thc hin trên thc t nhng hành vi kinh doanh.
Theo điu 4 Lut doanh nghip quy đnh thì " Kinh doanh là vic thc hin liên tc mt,
mt s hoc tt c các công đon ca quá trình đu t, t s
n xut đn tiêu th sn phm hoc
cung ng dch v trên th trng nhm mc đích sinh li ". Nh vy theo đnh ngha này thì mt
hành vi đc coi là hành vi kinh doanh nu đáp ng đc các du hiu sau:
- Hành vi đó phi mang tính cht ngh nghip
Chng I: Lý lun chung v Lut kinh doanh


9
- Hành vi đó phi din ra trên th trng
- Hành vi phi din ra thng xuyên, liên tc
- Hành vi đó có mc đích sinh li.
Nh vy, có th hiu ch th kinh doanh bao gm hai loi pháp nhân và th nhân.
* Pháp nhân: là mt thc th pháp lý
- c thành lp hay tha nhn mt cách hp pháp
Nhng c quan, t chc đc coi là thành lp hp pháp khi chúng đc c quan nhà nc
có thm quyn ra quyt đnh thành lp ho
c cho phép thành lp hoc tuân th các th tc do lut
đnh ra, đc t chc di nhng hình thc nht đnh vi chc nng, nhim v và phm vi hot
đng rõ ràng theo các quy đnh ca pháp lut.
- Có tài sn riêng: 1 t chc đc coi là có tài sn riêng khi
+ T chc đó có mt khi lng tài sn nht đnh phân bit vi tài sn ca c quan cp
trên hoc ca các t
chc khác
+ Có mt s quyn nng nht đnh đ chi phi khi lng tài sn đó và t chu trách
nhim đc lp bng chính tài sn đó.
- T chu trách nhim v mi hot đng ca mình bng s tài sn riêng đó
- Là nguyên đn hay b đn trc c quan tài phán

* Th nhân: là nhng thc th pháp lý đc lp v t cách ch th
, song  đó không có s
tách bch v tài sn gia phn ca thc th đó vi ch s hu ca nó.
Tóm li ch th kinh doanh hp pháp trên thc t là nhng đn v kinh doanh có t cách
pháp nhân hoc không có t cách pháp nhân, nhng đây không phi là điu kin đ xác đnh s
tn ti hp pháp hay không ca các ch th kinh doanh. Vn đ pháp nhân hay th nhân ch liên
quan đn vic xem xét ch đ trách nhim v mt tài sn trong kinh doanh là hu hn hay vô hn
mà thôi.
Trách nhim vô hn đc hiu là tính vô hn (thm chí vnh cu) ca ngha v tr n
Trách nhim hu hn là tính có gii hn v kh nng tr n ca các doanh nghip.
1.2- VAI TRÒ CA LUT KINH DOANH TRONG NN KINH T
1.2.1- Lut kinh doanh trong nn kinh t k hoch hóa tp trung
Trong nn kinh t k hoch hoá tp trung, Lut kinh doanh đc coi là mt ngành lut trong
h thng pháp lut Vit Nam. iu đó đc th hin khá rõ nét trong các giáo trình ca các trung
tâm đào to c nhân lut  nc ta. Theo quan nim trong các giáo trình đó, Lut kinh doanh
đc hiu là tng th nhng quy phm pháp lut điu chnh các quan h kinh t phát sinh trong
quá trình lãnh đo và th
c hin các hot đng sn xut kinh doanh gia các t chc kinh t XHCN
vi nhau.
Nh vy Lut kinh doanh là ngành lut điu chnh các quan h xã hi phát sinh ch yu
gia các t chc XHCN vi nhau trong quá trình lãnh đo và thc hin hot đng sn xut kinh
doanh. Ch th ca Lut kinh doanh ch yu là nhng t chc XHCN. Trong thi k bao cp,
vic kinh doanh ch yu
đc các t chc thuc thành phn kinh t quc doanh tin hành. Chính
vì vy, đ điu chnh các quan h kinh t ny sinh trong quá trình kinh doanh XHCN, Lut kinh
Chng I: Lý lun chung v Lut kinh doanh


10
doanh trong thi k này tp trung ghi nhn các ch đ pháp lý liên quan đn vic t chc và hot

đng ca các t chc kinh t quc doanh. C th, ni dung ca Lut kinh doanh gm có nhng
ch đ pháp lý ch yu nh: đa v pháp lý ca các ch th Lut kinh doanh, ch đ pháp lý v tài
sn ca các đn v kinh t quc doanh; ch đ pháp lý v k hoch hoá n
n kinh t quc dân; ch
đ pháp lý hch toán kinh t; ch đ hp đng kinh t và trng tài kinh t.
Nói tóm li, do tính cht ca kinh doanh trong nn kinh t k hoch hoá tp trung, Lut kinh
doanh trong thi k này ch yu ghi nhn v t chc và hot đng kinh doanh ca các đn v kinh
t quc doanh. Tuy nhiên trong thi k này, Lut kinh doanh là phng tin pháp lý ca nhà nc
đ điu chnh các quan h
 kinh t phát sinh trong quá trình xây dng và thc hin k hoch nhà
nc, góp phn to ln vào vic xây dng và thc hin k hoch hàng nm, k hoch dài hn ca
Nhà nc.
1.2.2- Lut kinh doanh trong nn kinh t th trng
i mi c ch qun lý kinh t đã làm thay đi c bn tính cht ca các quan h trong kinh
doanh. iu này cng đa đn yêu cu tt yu ph
i có s thay đi trong ni dung ca Lut kinh
doanh cho phù hp vi thc t khách quan.
V thc cht, Lut kinh doanh trong giai đon này vn đc hiu là tng hp các quy phm
pháp lut do Nhà nc ban hành, điu chnh nhng quan h kinh t phát sinh trong quá trình hot
đng sn xut kinh doanh gia các doanh nghip hoc gia chúng vi c quan qun lý nhà nc
v kinh t nhm thc hin các mc tiêu kinh t - xã h
i ca đt nc. Ni dung ca Lut kinh
doanh có bn b phn quy phm pháp lut c bn đó là: pháp lut v ch th kinh doanh; ch đ
hp đng kinh t; pháp lut v phá sn doanh nghip; pháp lut v gii quyt tranh chp kinh t.
Trong nn kinh t th trng, các quyn t do kinh doanh ca công dân, t do cnh tranh
ca các t chc kinh t cng nh
các quyn nng đng sáng to ca h phi đc ghi nhn. ng
thi đ ngn nga các hin tng tiêu cc nh cnh tranh không lành mnh, gian di, la đo
trong kinh doanh nên không th thiu đc s qun lý ca nhà nc trên c s pháp lut, nht là
Lut kinh doanh đi vi toàn b nn kinh t. Vi ý ngha nêu trên, Lut kinh doanh đóng vai trò

ht sc quan trng đc th
 hin qua các đim sau:
- Thông qua Lut kinh doanh, Nhà nc đã th ch hoá các đng li, ch trng, chính
sách kinh t ca ng thành các quy đnh pháp lý có tính cht bt buc chung đi vi các ch th
ca Lut kinh doanh.
- Lut kinh doanh to hành lang pháp lý thun li đ khuyn khích t chc, cá nhân trong
và ngoài nc đu t vào kinh doanh nhm tng ngun vn kinh doanh, m rng các hot đng
kinh doanh, các hình thc t ch
c kinh doanh, các ngành ngh, lnh vc kinh doanh. Thông qua
đó thúc đy nn kinh t n đnh và tng trng.
- Lut kinh doanh là c s pháp lý xác đnh đa v pháp lý cho các ch th kinh doanh vi
đy đ các quyn và ngha v pháp lý ca nó
- Lut kinh doanh điu chnh các hành vi kinh doanh ca các ch th kinh doanh, đm bo
hot đng kinh doanh din ra lành mnh.
- Lut kinh doanh quy đnh các vn đ tài phán trong kinh doanh, quy đnh trình t, th tc,
các c
quan có thm quyn gii quyt các tranh chp trong kinh doanh va bo đm đc quyn
t đnh đot ca các ch th kinh doanh va đm bo nguyên tc pháp ch XHCN.
Chng I: Lý lun chung v Lut kinh doanh


11
- Lut kinh doanh quy đnh điu kin và trình t th tc gii quyt vic phá sn doanh
nghip, nhm bo đm quyn và li ích hp pháp cho các ch n, doanh nghip mc n và các
bên có liên quan; thúc đy doanh nghip hot đng kinh doanh có hiu qu và bo đm trt t k
cng trong hot đng kinh t và trt t xã hi.
Tóm li, trong nn kinh t th trng Lut kinh doanh
đóng vai trò ht sc quan trng. Nó
đm bo cho Nhà nc kim soát các hot đng kinh doanh ca các ch th kinh doanh mt cách
hiu qu, đng thi không can thip sâu vào hot đng ca các t chc kinh t, góp phn đm bo

nn kinh t quc dân n đnh và tng trng vng chc.
TÓM TT CHNG I
1. Khái nim Lut kinh doanh:
Lut kinh doanh là tng hp các quy phm pháp lut do Nhà nc ban hành, điu chnh các
quan h kinh t phát sinh trong quá trình t chc và qun lý kinh t ca nhà nc và trong quá
trình kinh doanh gia các ch th kinh doanh vi nhau.
2. i tng điu chnh ca Lut kinh doanh:
- Quan h qun lý kinh t
- Quan h kinh t phát sinh trong quá trình kinh doanh gia các ch th kinh doanh.
- Quan h kinh t phát sinh trong ni b mt s doanh nghip
- Quan h phát sinh trong ho
t đng tài phán
c đim và c s pháp lý ca tng nhóm quan h.
3. Phng pháp điu chnh ca Lut kinh doanh:
- Phng pháp mnh lnh
- Phng pháp tha thun
4. Ch th ca Lut kinh doanh:
- iu kin đ tr thành ch th ca Lut kinh doanh
+ i vi c quan, t chc:
c thành lp hp pháp
Có tài sn riêng
Có thm quy
n kinh t
+ i vi cá nhân:
Có nng lc hành vi dân s hoàn toàn
Có giy phép hot đng, đã đng ký kinh doanh hoc đc cp giy chng nhn
đng ký kinh doanh.
- Phân loi ch th ca Lut kinh doanh
+ Các c quan qun lý nhà nc v kinh t
+ Các đn v kinh t

- Ch th kinh doanh
+ Pháp nhân
+ Th nhân
Chng I: Lý lun chung v Lut kinh doanh


12
5. Vai trò ca Lut kinh doanh trong nn kinh t
- Vai trò ca Lut kinh doanh trong nn kinh t tp trung
- Vai trò ca Lut kinh doanh trong nn kinh t th trng
CÂU HI ÔN TP CHNG I
1. Các quan nim v Lut kinh doanh? Khái nim Lut kinh doanh?
2. i tng và phng pháp điu chnh ca Lut kinh doanh?
3. iu kin (du hiu) đ tr thành ch th ca Lut kinh doanh đi vi c quan, t chc?
4. iu kin (du hiu) đ tr thành ch th ca Lut kinh doanh đi vi cá nhân?
5. Phân loi ch th ca Lut kinh doanh?
6. Khái ni
m ch th kinh doanh?
7. Vai trò ca Lut kinh doanh trong nn kinh t tp trung?
8. Vai trò ca Lut kinh doanh trong nn kinh t th trng?




Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


13
CHNG II: PHÁP LUT V DOANH NGHIP NHÀ NC
GII THIU CHNG II

Nn kinh t Vit Nam đang vn đng và phát trin theo c ch nn kinh t nhiu thành
phn, có s qun lý ca Nhà nc và theo đnh hng XHCN trên nguyên tc Hin đnh là tt c
các thành phn kinh t đu bình đng v quyn và ngha v. Tuy nhiên ng và Nhà nc ta vn
luôn xác đnh thành phn kinh t Nhà nc (kinh t quc dân) gi vai trò ch đo, là cán cân cho
toàn b nn kinh t.
Xu
t phát t ch trng quan đim trên pháp lut v doanh nghip Nhà nc ra đi nhm
điu chnh các quan h phát sinh quanh thành phn kinh t quan trng này. Ti chng II s tìm
hiu nhng ni dung c bn nht v doanh nghip nhà nc theo Lut doanh nghip Nhà nc
nm 2003 bao gm các khái nim v doanh nghip nhà nc, phân loi, trình t thành lp, quyn
và ngha v, t chc qun lý và các n
i dung c bn khác.
Nhng ni dung s đc trình bày trong chng này s cho thy s ging và khác nhau
gia doanh nghip nhà nc vi các loi hình doanh nghip khác do tính s hu v vn đc thù
ca nó. Tuy nhiên, trên nguyên tc tt c các thành phn kinh t đu bình đng v quyn và ngha
v nên v c bn doanh nghip nhà nc ging các loi hình doanh nghip khác đc bit là v
quyn và ngha v trong các lnh vc.
NI DUNG
2.1 KHÁI NIM DOANH NGHIP NHÀ NC:
2.1.1 Khái nim doanh nghip nhà nc:
Doanh nghip Nhà nc là t chc kinh t do Nhà nc s hu toàn b vn điu l hoc có
c phn, vn góp chi phi, đc t chc di hình thc công ty nhà nc, công ty c phn, công
ty trách nhim hu hn.
2.2.2 Phân loi doanh nghip nhà nc:
Doanh nghip Nhà nc đc phân thành các loi nh sau:
- Công ty nhà nc: là doanh nghip do Nhà nc s hu toàn b vn
điu l, thành lp, t
chc qun lý, đng ký hot đng theo quy đnh ca Lut doanh nghip Nhà nc. Công ty Nhà
nc đc t chc di hình thc Công ty nhà nc đc lp, Tng công ty nhà nc.
- Doanh nghip có 100% vn Nhà nc đc t chc di hình thc: Công ty c phn Nhà

nc, Công ty TNHH nhà nc mt hoc hai thành viên tr lên.
+ Công ty c phn Nhà nc: là công ty c phn mà toàn b c
đông là các công ty nhà
nc hoc t chc đc nhà nc y quyn góp vn, đc t chc và hot đng theo quy đnh
ca Lut doanh nghip.
+ Công ty TNHH nhà nc 1 thành viên: là công ty TNHH do nhà nc s hu toàn b vn
điu l, đc t chc qun lý và đng ký hot đng theo quy đnh ca Lut doanh nghip.
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


14
+ Công ty TNHH nhà nc có 2 thành viên tr lên: là công ty TNHH trong đó tt c các
thành viên đu là công ty nhà nc hoc có thành viên là công ty nhà nc và thành viên khác là
t chc đc nhà nc y quyn góp vn, đc t chc và hot đng theo quy đnh ca Lut
doanh nghip.
- Công ty có 1 phn vn góp ca nhà nc là doanh nghip mà phn vn góp ca nhà nc
trong vn điu l chim t 50% tr xung.
2.2 THÀNH LP CÔNG TY NHÀ NC:
2.2.1 Ngành, lnh vc, đa bàn đc thành lp mi công ty nhà nc:
- Ngành, lnh vc cung cp sn phm, dch v thit yu cho xã hi
- Ngành, lnh vc ng dng công ngh cao, to đng lc phát trin nhanh cho các ngành,
lnh vc khác và toàn b nn kinh t, đòi hi đu t ln.
- Ngành, lnh vc có li th cnh tranh cao.
- a bàn có điu kin kinh t xã hi đ
c bit khó khn mà các thành phn kinh t khác
không đu t.
2.2.2 Thm quyn đ ngh thành lp Công ty nhà nc:
- B trng, Th trng c quan ngang B, c quan trc thuc Chính ph
- Ch tch y ban nhân dân cp tnh, thành ph trc thuc trung ng.
2.2.3 Thm quyn quyt đnh thành lp công ty nhà nc:

- Th tng Chính ph.
- B trng, Th trng c quan ngang B, c quan trc thuc Chính ph
- Ch tch UBND cp tnh, thành ph trc thuc TW.
2.2.4 H s đ ngh thành lp công ty nhà nc:
- T trình đ ngh thành lp công ty
-  án thành lp công ty (s cn thit thành lp, đa đim đt tr s, d kin mô hình t
chc qun lý công ty)
- D tho điu l công ty
- n xin giao đt, thuê đt
- n
đ ngh đc hng u đãi đu t theo quy đnh ca pháp lut v khuyn khích đu
t (nu có).
2.2.5 Thm đnh h s:
Sau khi nhn đc h s đ ngh thành lp công ty nhà nc, ngi có thm quyn ký quyt
đnh thành lp phi lp Hi đng thm đnh h s trên c s các điu kin sau:
- Có h s
hp l theo quy đnh ti Khon 4 iu 7 Lut doanh nghip Nhà nc
- Bo đm đ điu kin v vn; mc vn điu l phù hp vi ngành ngh kinh doanh đòi
hi phi có vn pháp đnh.
- D tho điu l ca công ty không đc trái vi quy đnh ca Lut doanh nghip Nhà
nc và các quy đnh khác ca pháp lut.
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


15
-  án thành lp mi công ty phi mang tính kh thi.
2.2.6 Quyt đnh thành lp công ty Nhà nc:
Sau khi h s thành lp công ty nhà nc đã đc thm đnh đ điu kin, trong thi gian
30 ngày ngi có thm quyn quyt đnh thành lp công ty nhà nc ký quyt đnh thành lp và
phê chun điu l, nu t chi, phi tr li bng vn bn và nêu rõ lý do.

2.2.7 ng ký kinh doanh:
Trong thi gian 60 ngày k
 t ngày có quyt đnh thành lp, công ty phi đng ký kinh
doanh ti c quan đng ký kinh doanh theo quy đnh ca Lut doanh nghip. Công ty nhà nc có
t cách pháp nhân k t ngày đc cp giy chng nhn đng ký kinh doanh. Sau đó công ty mi
đc tip nhn vn đu t t ngân sách nhà nc hoc huy đng vn đ đu t, xây dng doanh
nghip và hot đng kinh doanh.
Trong thi gian 30 ngày k t ngày đc c
p Giy chng nhn đng ký kinh doanh, công ty
phi đng báo hàng ngày ca đa phng và trung ng trong 5 s liên tip.
2.3 T CHC QUN LÝ CÔNG TY NHÀ NC:
T chc qun lý công ty nhà nc theo hai mô hình:
2.3.1 Công ty nhà nc không có Hi đng qun tr:
Công ty nhà nc không có Hi đng qun tr có c cu qun lý gm: Giám đc, các Phó
giám đc, K toán trng và B máy giúp vic.
(Quyn và ngha v c th đc quy đnh t iu 24 - 27 Lut doanh nghip NN)
- Giám đc là ngi điu hành công ty, đi din theo pháp lut ca công ty và chu trách
nhim trc ng
i b nhim, ngi ký hp đng thuê và trc pháp lut v vic thc hin các
quyn, nhim v đc giao.
- Phó Giám đc là ngi giúp Giám đc điu hành công ty theo phân công và y quyn ca
Giám đc, chu trách nhim trc Giám đc và trc pháp lut v nhim v đc phân công và
u quyn.
- K toán trng có nhim v t chc thc hin công tác k toán ca Công ty, giúp Giám
đc giám sát tài chính t
i Công ty theo pháp lut v tài chính, k toán. Chu trách nhim trc
Giám đc và trc pháp lut v nhim v đc phân công hoc y quyn.
- B máy giúp vic bao gm Vn phòng và các phòng, ban chuyên môn, nghip v có chc
nng tham mu, giúp vic cho Giám đc, các Phó giám đc trong qun lý, điu hành công vic.
2.3.2 Công ty Nhà nc có Hi đng qun tr:

Mô hình này đc áp dng  các Tng công ty nhà nc và Công ty nhà nc đc lp bao
gm:
- T
ng công ty do nhà nc quyt đnh đu t và thành lp
- Tng công ty đu t và kinh doanh vn nhà nc
- Công ty nhà nc đc lp có quy mô vn ln gi quyn chi phi doanh nghip khác.
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


16
Công ty nhà nc có Hi đng qun tr bao gm Hi đng qun tr, Ban kim soát, Tng
giám đc, các phó Tng giám đc, K toán trng và B máy giúp vic (Quyn và ngha v c
th đc quy đnh t iu 29 - 43 Lut doanh nghip Nhà nc 2003)
- Hi đng qun tr là c quan đi din trc tip ch s hu nhà nc ti Tng công ty nhà
nc, công ty nhà n
c đc lp có Hi đng qun tr, có quyn nhân danh công ty đ quyt đnh
mi vn đ liên quan đn vic xác đnh và thc hin mc tiêu, nhim v và quyn li ca công ty,
tr nhng vn đ thuc thm quyn, trách nhim ca ch s hu phân cp cho các c quan, t
chc khác là đi din ch s hu thc hin.
H
i đng qun tr chu trách nhim trc ngi quyt đnh thành lp Tng công ty nhà
nc, công ty nhà nc đc lp có Hi đng qun tr, ngi b nhim và trc pháp lut v mi
hot đng ca Tng công ty, công ty.
- Tng Giám đc là ngi đi din theo pháp lut, điu hành hot đng hàng ngày ca công
ty theo mc tiêu, k hoch phù hp vi điu l
 công ty và các ngh quyt, quyt đnh ca Hi
đng qun tr; chu trách nhim trc Hi đng qun tr và trc pháp lut v vic thc hin các
quyn và nhim v đc giao.
- Phó Tng giám đc giúp Tng giám đc điu hành công ty theo phân công và y quyn
ca Tng giám đc; chu trách nhim trc Tng giám đc và trc pháp lut v nhim v đc

phân công hoc y quyn.
- K toán trng có nhim v t chc thc hin công tác k toán ca công ty; giúp Tng
giám đc giám sát tài chính ti công ty theo pháp lut v tài chính, k toán; chu trách nhim trc
Tng giám đc và trc pháp lut v nhim v đc phân công hoc y quyn.
- B máy giúp vic bao gm Vn phòng và các phòng, ban chuyên môn, nghip v có chc
nng tham mu, giúp vic cho Hi đng qun tr, T
ng giám đc trong qun lý, điu hành công
vic.
2.4 TNG CÔNG TY NHÀ NC:
2.4.1 Khái nim Tng công ty nhà nc:
Tng công ty nhà nc là hình thc liên kt kinh t trên c s t đu t, góp vn gia các
công ty nhà nc, gia công ty nhà nc vi các doanh nghip khác hoc đc hình thành trên c
s t chc và liên kt các đn v thành viên có mi quan h gn bó vi nhau v li ích kinh t,
công ngh, th trng và các dch v kinh doanh khác, hot đng trong mt hoc mt s chuyên
ngành kinh t
-k thut chính nhm tng cng kh nng kinh doanh và li ích ca các đn v
thành viên và toàn Tng công ty.
2.4.2 Các loi hình Tng công ty nhà nc:
Lut doanh nghip Nhà nc 2003 quy đnh 3 loi hình Tng công ty bao gm:
- Tng công ty do Nhà nc quyt đnh đu t và thành lp: là hình thc liên kt và tp hp
các công ty thành viên hch toán đc lp có t cách pháp nhân, hot đng trong mt hoc mt s
chuyên ngành kinh t-k thut chính, nhm t
ng cng tích t, tp trung vn và chuyên môn hoá
kinh doanh ca các đn v thành viên và toàn Tng công ty.
Loi hình Tng công ty này có th có các đn v thành viên là: các đn v do Tng công ty
đu t toàn b vn điu l (gm công ty thành viên hch toán đc lp; đn v hch toán ph thuc;
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


17

đn v s nghip; công ty TNHH nhà nc 1 thành viên hot đng theo quy đnh ca Lut doanh
nghip; công ty tài chính), các công ty c phn, các công ty TNHH có vn góp chi phi ca Tng
công ty. Quan h gia Tng công ty vi các đn v thành viên ch yu là theo t l phn vn ca
Tng công ty  các đn v thành viên.
- Tng công ty do các doanh nghip đu t và thành lp: là hình thc liên kt thông qua đu
t, góp vn ca công ty nhà nc quy mô ln do nhà nc s
 hu tn b vn điu l vi các
doanh nghip khác, trong đó công ty nhà nc gi quyn chi phi doanh nghip khác.
Lut doanh nghip Nhà nc 2003 quy đnh loi hình Tng Công ty này nhm to ra 1
khung pháp lý cho vic đu t, chi phi ln nhau gia các doanh nghip, dn chuyn thành các tp
đoàn kinh t có s tham gia ca các thành phn kinh t khác, phù hp vi vic m rng quyn t
ch, t
chu trách nhim ca các doanh nghip. ây là loi Tng công ty nhà nc theo mô hình
Công ty m - công ty con. Loi hình Tng công ty này không có t cách pháp nhân mà ch là hình
thc liên kt bng vn đu t gia các doanh nghip có t cách pháp nhân vi nhau. Trong c cu
ca Tng công ty này có loi Tng công ty nhà nc quy mô ln nm gi quyn chi phi công ty
khác (đc gi là công ty m) và loi công ty thành viên b chi phi (đc gi là công ty con),
liên kt rt bn cht b
ng vn đu t gia các doanh nghip có t cách pháp nhân, hoàn toàn t
nguyn và ph thuc vào nng lc tài chính ca các doanh nghip liên kt.
- Tng công ty đu t và kinh doanh vn nhà nc: là tng công ty đc thành lp đ thc
hin quyn, ngha v ca ch s hu đi vi Công ty TNHH nhà nc 1 thành viên chuyn đi t
các công ty nhà nc đc lp và các công ty TNHH nhà nc 1 thành viên do mình thành lp;
thc hin chc n
ng đu t và kinh doanh vn nhà nc và quyn, ngha v ca ch s hu đi
vi c phn, vn góp ca nhà nc ti các doanh nghip đã chuyn đi s hu hoc hình thc
pháp lý t các công ty nhà nc đc lp.
Tng công ty này nhm thc hin chc nng đu t, kinh doanh vn nhà nc ti các doanh
nghip, k c đu t thành lp m
i doanh nghip, đng thi thc hin quyn, ngha v ca ch s

hu nhà nc đi vi phn vn đu t ca nhà nc  các doanh nghip khác.
2.5 QUYN VÀ NGHA V CA CÔNG TY NHÀ NC:
2.5.1 Quyn và ngha v đi vi vn và tài sn: iu 13 - 14 Lut DNNN
- Công ty nhà nc có quyn chim hu, s dng vn, tài sn ca công ty đ kinh doanh,
thc hin các li ích hp pháp t vn và tài sn ca công ty. Riêng quyn đnh đot đi vi vn và
tài sn ca công ty đc tính theo giá tr tng tài sn ca công ty. Thm quyn quyt đnh ph
thuc vào lo
i hình công ty có hoc không có Hi đng qun tr.
+ Công ty không có Hi đng qun tr đc quyt đnh các d án đu t, bán tài sn có giá
tr đn 30% tng giá tr tài sn còn li trên s k toán ca công ty hoc t l nh hn do điu l
công ty quy đnh.
+ Công ty có Hi đng qun tr đc quyt đnh d án đu t đn 50% tng giá tr tài s
n
còn li trên s k toán ca công ty hoc t l nh hn.
- S dng và qun lý các tài sn đc Nhà nc giao, cho thuê là đt đai, tài nguyên theo
quy đnh ca pháp lut v đt đai, tài nguyên.
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


18
- Công ty Nhà nc có ngha v bo toàn và phát trin vn nhà nc và vn công ty t huy
đng, chu trách nhim v các khon n và các ngha v tài sn khác ca công ty trong phm vi s
tài sn ca công ty.
Ngi đi din ch s hu nhà nc chu trách nhim v các khon n và các ngha v tài
sn khác ca công ty trong phm vi s vn ca nhà nc đu t ti công ty. i
u đó có ngha là
nhà nc ch chu trách nhim hu hn đi vi vn và tài sn ca công ty nhà nc.
2.5.2 Quyn và ngha v v kinh doanh: iu 15 - 16 Lut DNNN
- V c bn công ty nhà nc có các quyn kinh doanh tng t nh các doanh nghip hot
đng theo quy đnh ca Lut doanh nghip nh: ch đng t chc sn xut kinh doanh, t chc b

máy qun lý theo yêu cu kinh doanh và b
o đm kinh doanh có hiu qu; kinh doanh nhng
ngành ngh pháp lut không cm; m rng quy mô kinh doanh theo kh nng ca công ty và nhu
cu ca th trng trong và ngoài nc. Quyn quyt đnh các d án đu t theo quy đnh ca
pháp lut v đu t, quyt đnh s dng vn, tài sn ca công ty đ liên doanh, liên kt
- Công ty nhà nc phi kinh doanh đúng nhng ngành ngh nh đã đng ký, bo đ
m cht
lng sn phm và dch v do công ty thc hin theo tiêu chun đã đng ký; thc hin ch đ
kim toán, chu s kim tra, giám sát ca ch s hu nhà nc
2.5.3 Quyn và ngha v v tài chính: iu 17 - 18 Lut DNNN
- Công ty nhà nc có quyn huy đng vn đ kinh doanh di các hình thc: phát hành
trái phiu, tín phiu, k phiu công ty; vay vn ca các t chc ngân hàng, tín dng, các t
chc
tài chính khác, ca cá nhân, t chc ngoài công ty; vay vn ca ngi lao đng và các hình thc
huy đng vn khác theo quy đnh ca pháp lut. Vic huy đng vn đ kinh doanh theo nguyên
tc t chu trách nhim hoàn tr, bo đm hiu qu s dng vn huy đng, không đc làm thay
đi hình thc s hu công ty.
- Ch đng s dng vn cho hot đng kinh doanh ca công ty; đc s dng và qun lý
các qu ca công ty theo quy đnh ca pháp lut.
- c hng các ch đ tr cp, tr giá hoc các ch đ u đãi khác ca nhà nc khi thc
hin các nhim v hot đng công ích, quc phòng, an ninh, phòng chng thiên tai hoc cung cp
các sn phm, dch v theo chính sách giá ca nhà nc mà không đ bù đp chi phí sn xut sn
phm, dch v này ca công ty.
- Kinh doanh có lãi, bo đm ch tiêu t
sut li nhun trên vn đu t do đi din ch s
hu nhà nc giao; đng ký, kê khai và np đ thu, thc hin ngha v đi vi ch s hu và các
ngha v tài chính khác theo quy đnh ca pháp lut.
- Chp hành đy đ ch đ qun lý vn, tài sn, các qy, ch đ hch toán, k toán, kim
toán theo quy đnh ca pháp lut; chu trách nhi
m v tính trung thc và hp pháp ca các hot

đng tài chính ca Công ty.
- Thc hin ch đ báo cáo tài chính, công khai tài chính hàng nm và cung cp các thông
tin cn thit đ đánh giá trung thc v hiu qu hot đng ca công ty.
2.5.4 Quyn và ngha v khi tham gia hot đng công ích: iu 19 LDNNN
- Sn xut, cung ng sn phm, dch v công ích trên c s đu thu.
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


19
- Chu trách nhim trc Nhà nc v kt qu hot đng công ích ca công ty; chu trách
nhim trc khách hàng, trc pháp lut v sn phm, dch v công ích do công ty thc hin.
- c xem xét đu t b sung tng ng vi nhim v công ích đc giao; phi hch toán
và đc bù đp chi phí hp lý phc v hot đng công ích và bo đm li ích cho ngi lao đng.
- Xây dng, áp dng các
đnh mc chi phí, đn giá tin lng trong giá thc hin thu,
trong d toán do Nhà nc đt hàng hoc giao k hoch.
2.6 HÌNH THC VÀ NI DUNG THAM GIA QUN LÝ CÔNG TY NHÀ NC
CA NGI LAO NG:
2.6.1 Hình thc tham gia qun lý công ty nhà nc ca ngi lao đng:
Ngi lao đng tham gia qun lý công ty nhà nc thông qua các hình thc và t chc sau
đây:
- i hi toàn th hoc i hi đi biu công nhân viên chc đc t chc t t, đi, phân
xng, phòng, ban đn công ty.
- T chc công đoàn ca công ty.
- Ban thanh tra nhân dân
- Thc hin quyn kin ngh, khiu ni, t cáo theo quy đnh ca pháp lut.
2.6.2 N
i dung tham gia qun lý công ty nhà nc ca ngi lao đng:
Ngi lao đng có quyn tham gia tho lun, góp ý kin trc khi cp có thm quyn quyt
đnh các vn đ sau đây:

- Phng hng, nhim v, k hoch, bin pháp phát trin sn xut, kinh doanh, sp xp li
sn xut công ty.
- Phng án c phn hoá, đa dng hoá s hu công ty.
- Các ni quy, quy ch ca công ty liên quan trc tip đ
n quyn li và ngha v ca ngi
lao đng.
- Các bin pháp bo h lao đng, ci thin điu kin làm vic, đi sng vt cht và tinh
thn, v sinh môi trng, đào to và đào to li ngi lao đng ca công ty.
- B phiu thm dò tín nhim đi vi chc danh Ch tch Hi đng qun tr, thành viên Hi
đng qun tr
 (nu có), Tng Giám đc hoc Giám đc, K toán trng khi đc c quan nhà
nc có thm quyn yêu cu.
- Thông qua i hi toàn th hoc i hi đi biu công nhân, viên chc và t chc công
đoàn, ngi lao đng có quyn tho lun và biu quyt quyt đnh các vn đ sau đây:
+ Ni dung hoc sa đi, b sung ni dung tho c lao đng tp th
đ đi din tp th
ngi lao đng ký kt vi Tng giám đc hoc Giám đc công ty nhà nc.
+ Quy ch s dng các qu phúc li, khen thng và các ch tiêu k hoch ca công ty có
liên quan trc tip đn quyn li và ngha v ca ngi lao đng phù hp vi quy đnh ca nhà
nc.
+ ánh giá kt qu hot đng và chng trình hot đng ca Ban thanh tra nhân dân.
+ Bu Ban thanh tra nhân dân.
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


20
2.7 CHUYN I S HU CÔNG TY NHÀ NC:
2.7.1 Các hình thc chuyn đi s hu:
Công ty nhà nc đc chuyn đi s hu theo các hình thc sau đây:
- C phn hoá công ty nhà nc

- Bán toàn b mt công ty nhà nc
- Bán mt phn công ty nhà nc đ thành lp Công ty TNHH có hai thành viên tr lên,
trong đó có 1 thành viên là đi din ch s hu phn vn nhà nc.
- Giao công ty nhà nc cho tp th ngi lao đng đ chuyn thành công ty c phn hoc
Hp tác xã.
2.7.2 Loi công ty nhà n
c đc chuyn đi s hu:
Công ty nhà nc hot đng trong nhng ngành, lnh vc mà nhà nc không cn gi
100% vn điu l là đi tng đc áp dng các hình thc chuyn đi s hu.
2.7.3 Mc tiêu chuyn đi s hu công ty nhà nc:
Chuyn đi s hu công ty nhà nc nhm:
- C cu li s hu ca công ty mà nhà nc không cn ti
p tc gi 100% vn điu l đ s
dng có hiu qu hn s tài sn mà nhà nc đã đu t  công ty.
- Huy đng thêm các ngun vn đu t ca cá nhân, t chc trong và ngoài công ty đ hình
thành công ty có nhiu ngun vn ch s hu, đ đu t m rng sn xut, đi mi công ngh,
nâng cao sc cnh tranh ca công ty.
- T
o điu kin cho ngi lao đng góp vn thc s làm ch công ty và có vic làm.
2.7.4 Thm quyn chuyn đi:
- B trng, Th trng c quan ngang B, Th trng c quan thuc Chính ph, Ch tch
UBND tnh la chn và quyt đnh hình thc chuyn đi s hu công ty nhà nc.
- B trng, Th trng c quan ngang B, c quan thuc Chính ph, Ch
tch UBND cp
tnh t chc xác đnh giá tr công ty; quyt đnh giá tr công ty; phê duyt phng án chuyn đi
s hu công ty thuc quyn qun lý.
Quyt đnh t chc li công ty phi đc gi đn các ch n và thông báo cho ngi lao
đng bit trong thi hn 30 ngày, k t ngày ra quyt đnh t chc li.
Trng hp t chc li công ty dn
đn thay đi hình thc pháp lý hoc mc tiêu, ngành

ngh kinh doanh, vn điu l thì công ty phi làm th tc đng ký li hoc đng ký b sung vi c
quan đng ký kinh doanh.
- Trình t và th tc chuyn đi s hu công ty nhà nc do Chính ph quy đnh
2.7.5 Quyn ca công ty chuyn đi s hu:
- c hng u đãi đi vi công ty thành lp mi theo quy đnh ca pháp lut v
 khuyn
khích đu t.
- c min thu trc b chuyn quyn s hu đi vi tài sn ca công ty nhà nc
chuyn thành s hu ca ngi mua c phn, mua công ty.
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


21
- c tip tc các hp đng thuê đt ca công ty c theo quy đnh ca pháp lut v đt đai.
- c tip tc vay vn ti ngân hàng thng mi, Công ty tài chính, các t chc tín dng
khác ca nhà nc theo c ch và lãi sut nh đã áp dng đi vi công ty nhà nc trong thi hn
theo quy đnh ca Chính ph.
- Ngi mua công ty nhà nc thua l kéo dài đc gim giá nu tip tc duy trì công ty
đ
sn xut, kinh doanh, s dng li toàn b s lao đng ca công ty và bo đm vic làm cho h
trong thi hn do Chính ph quy đnh, tr trng hp ngi lao đng t nguyn chm dt hp
đng lao đng. Mc gim giá theo quy đnh ca Chính ph.
- Các quyn li và u đãi khác theo quy đnh ca Chính ph.
2.8 T CHC LI, GII TH VÀ PHÁ SN CÔNG TY NHÀ NC:
2.8.1 T chc li công ty nhà nc:
Các hình thc t chc li công ty nhà nc: iu 73 Lut DNNN
- Sáp nhp vào công ty nhà nc khác
- Hp nht các công ty nhà nc
- Chia công ty nhà nc
- Tách công ty nhà nc

- Chuyn công ty nhà nc thành:
+ Công ty TNHH nhà nc 1 thành viên
+ Công ty TNHH nhà nc 2 thành viên tr lên
- Khoán, cho thuê công ty nhà nc
- Chuyn tng công ty do nhà nc quyt đnh đu t và thành lp thành tng công ty do
các công ty t đu t và thành lp.
- Các hình thc khác theo quy đnh ca pháp lut.
Ch đ
trách nhim ca công ty nhà nc đc t chc li quy đnh ti iu 76 Lut doanh
nghip nhà nc.
2.8.2 Gii th công ty nhà nc:
Công ty nhà nc có th b xem xét gii th trong các trng hp sau:
- Ht thi hn hot đng ghi trong quyt đnh thành lp mà công ty không xin gia hn.
- Công ty kinh doanh thua l kéo dài nhng cha lâm vào tình trng phá sn.
- Công ty không thc hin đc các nhim v do nhà nc giao sau khi đã áp dng các bin
pháp cn thit.
- Vic tip tc duy trì công ty là không cn thit.
* Th tc gii th công ty nhà nc:
- Ngi quyt đnh thành lp công ty nhà nc có quyn quyt đnh gii th công ty nhà
nc. Quyt đnh gii th phi đc gi đn c quan đng ký kinh doanh, các ch n, ngi có
quyn li ngha v liên quan và đc thông báo cho ngi lao đng trong công ty trong thi hn 7
ngày k t ngày ra quy
t đnh gii th công ty.
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


22
- Ngi quyt đnh gii th công ty phi lp Hi đng gii th, Hi đng gii th có chc
nng tham mu cho ngi quyt đnh gii th công ty v vic quyt đnh gii th công ty và t
chc thc hin quyt đnh gii th công ty. Trình t và th tc thc hin quyt đnh gii th Công

ty do Chính ph quy đnh.
2.8.3 Phá s
n công ty nhà nc:
Vic gii quyt phá sn đi vi công ty nhà nc đc thc hin theo quy đnh ca pháp
lut v phá sn.
TÓM TT CHNG II
1. Khái nim doanh nghip Nhà nc:
Doanh nghip Nhà nc là t chc kinh t do Nhà nc s hu toàn b vn điu l hoc có
c phn, vn góp chi phi, đc t chc di hình thc công ty Nhà nc, công ty c phn, công
ty TNHH.
2. Phân loi doanh nghip Nhà nc:
- Công ty Nhà nc
- Doanh nghip có 100% vn nhà nc
- Công ty có 1 phn vn góp ca Nhà nc.
3. Th tc thành lp công ty Nhà nc:
- Ngành, lnh vc, đa bàn đc thành lp mi công ty nhà nc
- Thm quyn đ ngh thành lp công ty nhà nc
- Thm quyn quyt đnh thành lp công ty nhà nc
- H s đ ngh thành lp công ty nhà nc
- Thm đnh h s
- Quyt đnh thành lp
- ng ký kinh doanh.
4. T chc qun lý công ty nhà nc:
- Công ty nhà nc không có Hi đng qun tr
- Công ty nhà nc có Hi đng qun tr
5. T
ng công ty nhà nc
- Khái nim
- Phân loi: + Tng công ty do Nhà nc quyt đnh đu t và thành lp
+ Tng công ty do các doanh nghip đu t và thành lp

+ Tng công ty đu t và kinh doanh vn Nhà nc.
6. Quyn và ngha v ca công ty Nhà nc
- Quyn và ngha v đi vi vn và tài sn
- Quyn và ngha v v kinh doanh
- Quyn và ngha v v tài chính
7. Hình thc và ni dung tham gia qun lý công ty nhà nc ca ng
i lao đng
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


23
- Hình thc
- Ni dung
8. Chuyn đi s hu công ty nhà nc
- Các hình thc chuyn đi s hu
- Loi công ty nhà nc đc chuyn đi s hu
- Mc tiêu chuyn đi s hu công ty nhà nc
- Thm quyn chuyn đi.
9. T chc li công ty nhà nc:
- iu kin t chc li công ty nhà nc
- Các hình thc t chc li công ty nhà nc:
+ Sáp nh
p vào công ty nhà nc khác
+ Hp nht các công ty nhà nc
+ Chia công ty nhà nc
+ Tách công ty nhà nc
+ Chuyn công ty nhà nc thành công ty TNHH nhà nc 1 hoc 2 thành viên tr lên
+ Khoán, cho thuê công ty nhà nc
+ Chuyn tng công ty do nhà nc quyt đnh đu t và thành lp thành Tng công ty do
các công ty t đu t và thành lp

+ Các hình thc khác theo quy đnh ca pháp lut.
10. Gii th công ty nhà nc
- Các trng hp gii th
- Th tc gii th
11. Phá sn công ty nhà nc:
c th
c hin theo quy đnh ca pháp lut v phá sn.
CÂU HI ÔN TP CHNG II
1. Trình bày khái nim và phân loi doanh nghip nhà nc?
2. Trình t và th tc thành lp công ty nhà nc?
3. T chc qun lý công ty nhà nc theo mô hình không có Hi đng qun tr?
4. T chc qun lý công ty nhà nc theo mô hình có Hi đng qun tr?
5. Nêu khái nim Tng công ty nhà nc và phân tích các đc đim ca tng loi hình
Tng công ty nhà nc?
6. Phân tích quyn và ngha v ca công ty nhà nc trong các lnh vc?
7. Nêu hình thc và ni dung tham gia qun lý công ty nhà n
c ca ngi lao đng?
8. Mc tiêu chuyn đi s hu công ty nhà nc? Tt c các công ty nhà nc có đc
quyn chuyn đi s hu hay không?
9. Phân tích các hình thc chuyn đi s hu công ty nhà nc? Ai có thm quyn quyt
đnh vic chuyn đi s hu công ty nhà nc?
Chng II: Pháp lut v doanh nghip nhà nc


24
10. Phân tích các hình thc t chc li công ty nhà nc? Ch đ trách nhim ca công ty
nhà nc đc t chc li?
11. Các trng hp gii th công ty nhà nc? Th tc gii th?
Chng III: Pháp lut v các loi hình doanh nghip

25
CHNG III: PHÁP LUT V CÁC LOI HÌNH DOANH NGHIP
GII THIU CHNG III
Ngoài doanh nghip nhà nc là thành phn kinh t gi vai trò ch đo trong nn kinh t
quc dân thì các loi hình doanh nghip khác cng gi mt v trí quan trng, c bn. Pháp lut v
các loi hình doanh nghip  Vit Nam đc ban hành t nm 1999, gn đây nht đ đáp ng vi
yêu cu hi nhp vi nn kinh t khu vc và toàn cu vào nm 2005, pháp lut v các loi hình
doanh nghip
đã đc Quc hi khoá 11 k hp th 8 sa đi và b sung.
Pháp lut v các loi hình doanh nghip bao gm vic điu chnh các loi hình Công ty bao
gm Công ty TNHH 1 thành viên, Công ty TNHH 2 thành viên tr lên, Công ty hp danh, Công
ty c phn và Doanh nghip t nhân. ây là các loi hình công ty và doanh nghip tn ti khá ph
bin  Vit Nam hin nay phù hp vi quy mô nh và va ca doanh nghip hot đng trong các
ngành và lnh vc khác nhau ca n
n kinh t.
Ni dung ca chng III s đ cp ti khái nim chung v doanh nghip cng nh k ra các
loi hình doanh nghip thuc phm vi điu chnh ca Lut doanh nghip nm 2005. Ni dung ca
chng III s tách thành hai phn c bn: th nht là trình bày đa v pháp lý ca các loi hình
công ty trong đó nêu khái nim và đc đim ca công ty, phân loi công ty, các hình thc t ch
c
li công ty, s hình thành và chm dt t cách thành viên công ty, quyn và ngha v ca thành
viên công ty, quyn và ngha v ca công ty trong các lnh vc Sau đó s đi sâu vào vic trình
bày các quy đnh ca Lut doanh nghip v tng loi hình công ty bao gm Công ty TNHH 1
thành viên, Công ty TNHH có 2 thành viên tr lên, Công ty hp danh, Công ty c phn bao gm
các quy đnh v khái nim và đc trng pháp lý ca tng loi hình công ty, t chc qun lý, ch
đ vn và tài chính cng nh
các quy đnh ca Lut doanh nghip 2005 v loi hình doanh
nghip t nhân trong đó ch yu là các quy đnh v khái nim và đc đim, quyn và ngha v ca
ch doanh nghip t nhân.

Chng II I cng trình bày trình t, th tc thành lp doanh nghip, th tc đng ký kinh
doanh và đng báo b cáo thành lp doanh nghip, th tc gii th và phá sn đi vi các loi hình
công ty và doanh nghip t nhân theo quy đnh ca Lut doanh nghip và Lut phá sn.
NI DUNG
3.1 KHÁI NIM DOANH NGHIP VÀ CÁC LOI HÌNH DOANH NGHIP:
3.1.1 Khái nim doanh nghip:
Ti điu 3 Lut doanh nghip 2005 quy đnh " Doanh nghip là t chc kinh t có tên riêng,
có tài sn, có tr s giao dch n đnh, đc đng ký kinh doanh theo quy đnh ca pháp lut
nhm mc đích thc hin các hot đng kinh doanh ".
3.1.2 Các loi hình doanh nghip theo Lut doanh nghip:
- Công ty:
+ Công ty TNHH 1 thành viên