Ngu van 12

Chủ đề: VĂN XI THỜI KÌ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ
Ngữ văn 12 THPT, thời lượng dạy học: 4 tiết
Bước 1: Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ, năng lực hướng tới
1, Kiến thức: Giúp Học sinh
– Nắm được tư tưởng mà các tác giả gửi gắm qua những hình tượng trong hai tác
phẩm: sự lựa chọn con đường tự giải phóng của nhân dân các dân tộc Tây Nguyên
trong cuộc chiến đấu chống lại kẻ thù; nguồn gốc tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn
và những chiến thắng của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu
nước.
– Thấy được chất sử thi, ý nghĩa và giá trị của tác phẩm trong thời điểm nó được ra
đời và trong thời đại ngày nay.
– Thấy được một số nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm.
– Hiểu được đối tượng của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn
xi: tìm hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm, một đoạn trích văn
xi.
2, Kĩ năng:
– Hồn thiện kĩ năng đọc – hiểu văn bản tự sự theo đặc trưng thể loại.
– Huy động kiến thức và những cảm xúc, trải nghiệm của bản thân để viết bài nghị
luận về một tác phẩm, một đoạn văn xuôi.
3,Thái độ:
– Biết trân trọng, yêu thương, cảm phục và học tập những con người bình thường
mà giàu lịng trung hậu, vơ cùng dũng cảm đã đem xương máu để giữ gìn, bảo vệ
đất nước như người anh hùng T’nú, Chiến, Việt..
– Hình thành lịng yêu quê hương đất nước
=> Các năng lực hướng tới:
+ Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản
+ Năng lực đọc hiểu, cảm thụ văn bản thơ hiện đại
+ Năng lực hợp tác, thảo luận về giá trị của một văn bản thơ
+ Năng lực giải quyết các tình huống trong thực tiễn học tập
+ Năng lực trình bày một vấn đề bàn về các phương diện của một tác
phẩm văn học

+ Năng lực giao tiếp tiếng Việt
Bước 2: Xây dựng bảng mô tả câu hỏi/ bài tập theo định hướng phát triển
năng lực
Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng
Vận dụng thấp

Vận dụng cao

Nhận ra đề
tài của các
tác phẩm

-Hiểu chủ đề các tác
phẩm

- Vận dụng những
hiểu biết về tác
giả (cuộc đời, con
người), hoàn cảnh
ra đời của tác
phẩm để lí giải,
đọc – hiểu văn
bản

- Vận dụng các đặc điểm
phong cách nghệ thuật
của nhà thơ vào hoạt
động tiếp cận và đọc hiểu
văn bản.

Liệt kê các
nhân vật
trong
truyện

Tác động của hoàn
cảnh ra đời đến việc
thể hiện chủ đề tư
tưởng của truyện
ngắn

- Vận dụng hiểu
biết về đề tài, chủ
đề vào phân tích,
lý giải các hình
tượng nghệ thuật

- Từ việc đọc hiểu 1
truyện ngắn cụ thể để
hình thành kỹ năng đọc
hiểu 1 văn bản văn xuôi
hiện đại, cùng đề tài, giai
đoạn...

Liệt kê
được
những sự
việc, chi
tiết nghệ
thuật tiêu
biểu liên
quan đến
hình tượng
nhân vật

Lí giải thái độ, quan
điểm của nhà văn
trong mỗi truyện
ngắn qua các hình
tượng

- Biết đánh giá
hình tượng nghệ
thuật

- Biết bình luận những ý
kiến về tác phẩm văn
xuôi đã được học.
- Biết cảm thụ văn xi,
tập phê bình chi tiết, sự
việc và hình tượng...
- Vận dụng hiểu biết về
tác phẩm vào giá trị sống
hiện tại

- Biết cách tự nhận diện,
phân tích và đánh giá thế
giới hình tượng nghệ
thuật trong hai tác cùng
thể loại cùng thời kì văn
học.

Lý giải thái độ của
các nhà văn khi xây
dựng hình tượng

- So sánh các
hình tượng nghệ
thuật trung tâm

- Khái quát về nội dung
và những đóng góp của
hai tác phẩm trong nền


nhân vật

của hai tác phẩm
.

văn xi cách mạng Việt
Nam nói chung và văn
học Việt Nám hiên đại
nói chung
- So sánh với những đặc

trưng nghệ thuật của văn
xi thời kì chống Pháp

Cắt nghĩa một số chi
tiết, sự việc tiêu biểu

- Đánh giá giá trị
nghệ thuật của tác
phẩm

- Tự phát hiện và đánh giá
giá trị nghệ thuật của
những tác phẩm tương tự
không có trong chương
trình

- Hiểu và cắt nghĩa
được những đặc điểm
của hình tượng nghệ
thuật đó đặt trong bối
cảnh lịch sử xã hội
được tái hiện

- Đọc sáng tạo (khơng
chỉ thể hiện tình cảm,
cảm xúc của tác giả mà
còn bộc lộ những cảm
nhận, cảm xúc riêng của
bản thân).

- Lí giải tư tưởng của
nhà văn bộc lộ trong
các hình tượng - Hình
tượng nghệ thuật giúp
nhà thơ thể hiện cái
nhìn về con người
Việt Nam và cuộc
kháng chiến của dân
tộc như thế nào?

- Đọc nghệ thuật (đọc có
biểu diễn).- có thể sân
khấu hóa một số đoạn
truyện có sự việc tiểu
biểu, chi tiết tiêu biểu

Bước 3. Biên soạn câu hỏi /Bài tập minh họa
Bài dạy: Rừng Xà nu ( Nguyễn Trung Thành )
Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng
Thấp

- Hãy nêu đề

- Xác định chủ đề

- Cách tiếp cận một

Cao
- Tìm hiểu thêm


tài của truyện
“Rừng Xà nu”
- Kể tên các
nhân vật trong
tác phẩm
- Liệt kê các
chi tiết miêu tả
hình tượng cây
Xà nu
-Liệt kê các sự
việc, chi tiết
cho thấy xuất
thân, tính cách,
phẩm chất và
số phận của
nhân vật Tnú

- Xác định các hình
tượng nghệ thuật cần
tìm hiểu trong tác
phẩm
- Ý nghĩa của các chi
tiết miêu tả cây xà nu
- Ý nghĩa của các chi
tiết tiêu biểu để khác

họa nên hình tượng
Tnú
-Các biện pháp nghệ
thuật được sử dụng
để khắc họa các hình
tượng

hình tượng nhân vật
của tác phẩm văn
xi
-Hình tượng cây xà
nu và hình tượng
Tnu có mối quan hệ
như thế nào trong
tác phẩm
-Chủ đề của tác phẩm
được thể hiện như thế
nào trong hai hình
tượng
-Biểu hiện của
khuynh hướng sử thi
và cảm hứng lãng
mạn trong các hình
tượng nghệ thuật
trong tác phẩm

một số truyện
thời chống Mỹ để
rút ra những nhận
xét về đặc điểm

chung của hình
tượng nghệ thuật
và bút pháp nghệ
thuật của các tác
phẩm cùng giai
đoạn
-Rút ra bài học
cho bản thân từ
vẻ đep của các
hình tượng nghệ
thuật trong tác
phẩm?

Bài dạy: Những đứa con trong gia đình ( Nguyễn Thi )
Nhận biết

Thơng hiểu

- Hãy nêu đề
tài của truyện
“Những đứa
con trong gia
đình”

- Xác định chủ đề

- Kể tên các
nhân vật trong
tác phẩm

- Điểm nhìn trần
thuật trong truyện
ngắn và vai trị của
nó trong việc kể
chuyện và thể hiện
các hình tượng

-Liệt kê các sự
việc, chi tiết
cho thấy xuất
thân, tính cách,
phẩm chất và
hồn cảnh
chiến đấu của
các nhân vật

- Xác định các hình
tượng nghệ thuật cần
tìm hiểu trong tác
phẩm

- Ý nghĩa của các chi
tiết tiêu biểu để khác
họa nên hình tượng
Việt và Chiến

Vận dụng
Thấp

Cao

- Cách tiếp cận một
hình tượng nhân vật
của tác phẩm văn
xi

- Tìm hiểu thêm
một số truyện
thời chống Mỹ để
rút ra những nhận
xét về đặc điểm
chung của hình
tượng nghệ thuật
và bút pháp nghệ
thuật của các tác
phẩm cùng giai
đoạn

-Hình tượng Việt và
hình tượng Chiến có
những điểm chung
và riêng trong tác
phẩm
-Chủ đề của tác phẩm
được thể hiện như thế
nào trong hai hình
tượng
-Biểu hiện của
khuynh hướng sử thi

-Rút ra bài học
cho bản thân từ
vẻ đep của các
hình tượng nghệ
thuật trong tác


-Các biện pháp nghệ
thuật được sử dụng
để khắc họa các hình
tượng

và cảm hứng lãng
mạn trong tác phẩm

phẩm?

Bước 4. Kế hoạch thực hiện chủ đề
Hình thức
tổ
chức
dạy học

Thời
lượng

Thời
điểm

Thiết bị dạy học, học liệu

Rừng Xà
nu
(Nguyễn
Trung
Thành)

Trên lớp

2 tiết

Tiết 6566

Giáo án, Sách giáo khoa,
tranh ảnh, máy chiếu, bảng
phụ…

Những đứa
con trong
gia
đình
(Nguyễn
Thi)

Trên lớp

2 tiết

Tiết 6768

Giáo án, sách giáo khoa,
tranh ảnh, máy chiếu, bảng
phụ…

Bước 5 : Xây dựng tiến trình dạy học (Minh họa)
Hoạt động 1: Giới thiệu tên bài học, mục tiêu bài học
Cách thức hoạt động:
Ở nhà: GV yêu cầu HS đọc tài liệu và tìm hiểu trước văn xi thời chống Mỹ.
Đặc biệt tìm đọc một số truyện ngắn hay , có thể tìm đọc trọn vẹn hai truyện được
học.
Trên lớp: GV chiếú cho HS xem 1 đoạn phim về cuộc chiến tranh chống Mỹ của
nhân dân ta trong những năm tháng ác liệt nhất để tạo tâm thế
Giới thiệu: “Nếu văn học chỉ im đi một phút thơi thì chẳng khác nào cái chết
của 1 dân tộc”. Vì sao vậy ? Bởi vì, văn học có 1 thiên chức vơ cùng cao cả đó là
sự phản chiếu gương mặt tâm hồn của dân tộc qua mỗi chặng đường lịch sử. Và
nền văn học của dân tộc chúng ta đã đi cùng với lịch sử để từ đó khơng khí bi hùng
của những năm đánh Mỹ cùng với chân dung của những con người Việt nam nhân
hậu giàu yêu thương mà dũng cảm kiên cường đã tạo nên hồn phách cho mỗi trang
văn. Cho đến bây giờ, khói lửa chiến tranh đã mờ xa, đọc lại những tác phẩm văn
xuôi được viết thời chống Mỹ oanh liệt ấy, người đọc chúng ta vẫn không khỏi bồi
hồi


Với chun đề “Văn xi thời kì chống Mỹ” hơm nay giúp chúng ta hiểu thêm
về chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong chiến tranh vệ quốc của nhân dân ta ,hiểu
được vẻ đẹp của con người Việt Nam ngời lên từ trong đau thương mất mát và
nhân cách của họ, đó là lịng u nước nồng nàn, lịng căm thù giặc sâu sắc sâu
sắc, là sự trung thành tuyệt đối với cách mạng, với tổ quốc, là tinh thần chủ động
tiến công đánh giặc giữ làng, giữ nước.
Qua chuyên đề muốn giáo dục chúng ta về lòng yêu nước, tinh thần vượt lên

khó khăn gian khổ và lựa chọn con đường đi cho mình cũng như xác định lẽ sống,
lý tưởng sống trong thời đại mới.
Hoạt động 2 – Hệ thống hóa những vấn đề chính cần làm rõ trong chuyên đề
Cách thức hoạt động:
- GV yêu cầu HS đọc lại kiến thức phần Khái quát văn học Việt Nam từ Cách
mạng tháng Tám -1945 đến năm 1975
- GV định hướng cho HS đề xuất những vấn đề cần tiếp cận trong chuyên đề
+ Đề tài của các tác phẩm
+ Chủ đề của các tác phẩm
+ Hình tượng nghệ thuật được xây dựng để soi sáng chủ đề của các tác phẩm
+ Đặc điểm về nghệ thuật của các tác phẩm
Hoạt động 3 – Tổng hợp những nhận định về xăn xi cách mạng nói chung và
văn xi thời chống Mỹ nói riêng
Cách thức hoạt động: GV yêu cầu HS sưu tầm các nhận định về văn xuôi cách
mạng Việt Nam, chia sẻ những thơng tin đó cho cả lớp, GV bổ sung một số thơng
tin cịn thiếu giúp HS có thêm tri thức đọc hiểu.
Hoạt động 4 – Hướng dẫn một số kĩ năng đọc tác phẩm văn xuôi cách mạng
Cách thức hoạt động:
- GV yêu cầu HS nhắc lại/nêu cách đọc thể loại truyện –văn xuôi cách mạng qua
các tp đã được học trong chương trình
- GV hệ thống hóa cách đọc, chiếu cho HS xem hoặc yêu cầu HS đọc tài liệu.
+ Đọc các thông tin ngoài văn bản như tác giả, hoàn cảnh ra đời, xuất xứ của tác
phẩm…
+ Đọc văn bản: tập trung vào đọc nội dung và nghệ thuật.
Hoạt động 5 – Xác định những nhiệm vụ học tập trong chuyên đề
Cách thức hoạt động: GV nêu những nhiệm vụ đọc, nghe, nói, viết, từ ngữ, ngữ
pháp,... chính mà HS phải thực hiện trong chuyên đề. Trong đó các nhiệm vụ đọc
hiểu là chủ yếu.
Hoạt động 6 – Hướng dẫn HS đọc hiểu một số tác phẩm văn xuôi cách mạng Việt
Nam

Cách thức hoạt động:
- GV chọn hai VB tác phẩm văn xuôi cách mạng có trong SGK; dựa vào các câu
hỏi đã biên soạn, hướng dẫn HS đọc hiểu 2 VB đó.
- Với mỗi VB, GV yêu cầu HS tập trung vào một/một số yếu tố văn học mang đặc
trưng của văn xuôi cách mạng. Chẳng hạn:
+ Truyện ngắn “Rừng xà nu”: tập trung tìm hiểu các hình tượng : cây Xà nu, Tnú,
cụ Mết..;Nghệ thuật kể chuyện và nghệ thuật miêu tả.


+ Truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình”: tập trung tìm hiểu các hình
tượng:Việt, Chiến , chú Năm; Nghệ thuật trần thuật và nghệ thuật dựng cảnh
Tiết 1:
* Khởi động chuyên đề:
-Gv trình chiếu 1 đoạn phim về chiến tranh chống Mỹ của nhân dân ta trong giai
đoạn ác liệt nhất
-Hs quan sát và trình bày những cảm nhận và suy ngẫm
* Giới thiệu chuyên đề:
- GV giới thiệu chuyên đề
- GV định hướng cho HS về các vấn đề cần tiếp cận trong chuyên đề
+ Những vấn đề cơ bản mà người đọc phải tiếp cận khi đến với 1 tác phẩm văn
xuôi?
+ Thông qua những vấn đề nào trong mỗi tác phẩm cụ thể để thấy được đặc điểm
của văn xuôi cách mạng VN?
- GV chốt các vấn đề cần tiếp cận:
+Đề tài và chủ đề
+Hình tượng nghệ thuật
+Đặc điểm nghệ thuật
* Giao nhiệm vụ học tập:
-Gv chia lớp thành 4 nhóm học tập
-Nhiệm vụ học tập cho các nhóm:

+Tìm hiểu đề tài và chủ đề của hai truyện : Rừng xà nu và Những đứa con trong
gia đình
+Tìm hiểu các hình tượng nghệ thuật trong tp “Rừng xà nu”
+Tìm hiểu các hình tượng nghệ thuật trong tp “Những đứa con trong gia đình”
+Tìm hiểu về đặc sắc nghệ thuật trong hai tp : Rừng xà nu và Những đứa con
trong gia đình
-Các nhóm HS làm việc với nhiệm vụ học tập của mình với sự hỗ trợ của các
chuyên gia
Tiết 2:
* Trao đôi về vấn đề 1: Đề tài và chủ đề trong các tác phẩm văn xuôi cách mạng
thời chống Mỹ
-GV chuyên gia giới thiệu vấn đề
-Nhóm HS đã thực hiện nhiệm vụ sẽ trình bày:
+Đề tài của hai tác phẩm
+Chủ đề của mỗi tác phẩm
+Sự triển khai chủ đề trong từng tp
* Trao đôi về vấn đề 2: Hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm “Rừng xà nu”
- Gv chuyên gia giới thiệu vấn đề
-Nhóm HS thực hiện nhiệm vụ sẽ trình bày
+Hình tượng cây xà nu
+Hình tượng nhân vật Tnú
Tiết 3: Trao đổi về vấn đề 3: Hình tượng nhân vật trong “Những đứa con trong
gia đình”
- Gv chuyên gia giới thiệu vấn đề


-Nhóm HS thực hiện nhiệm vụ sẽ trình bày
+Hình tượng nhân vật Việt
+Hình tượng nhân vật Chiến
+Hình tượng nhân vật chú Năm

Tiết 4:
*Trao đổi về vấn đề 4:Đặc điểm nghệ thuật trong hai tác phẩm:
- Gv chuyên gia giới thiệu vấn đề
-Nhóm HS thực hiện nhiệm vụ sẽ trình bày
+Đặc sắc nghệ thuật trong tp “Rừng xà nu”
+Đắc sắc nghệ thuật trong tp “Những đứa con trong gia đình”
*Tổ chức luyện tập:
-Gv chuyển gia bài tập luyện tập để các nhóm làm việc
+Bài tập 1: So sánh hai hình tượng nhân vật: T nú và Việt
+Bài tập 2: Biểu hiện của khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn trong hai tác
phẩm
-Các nhóm HS làm việc
-Hs các nhóm trình bày kết quả
*Tổng kết chuyên đề:
- Gv chuyên gia tổng kết chuyên đề
- Gv hướng dẫn Hs tiếp tục tìm tịi và hồn thiện kiến thức kĩ năng đọc hiểu các tác
phẩm văn xi chống Mĩ nói riêng và văn xi cách mạng nói chung
THIẾT KẾ GIÁO ÁN MINH HỌA
Đọc văn :

VĂN XI THỜI KÌ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ
RỪNG XÀ NU - Nguyễn Trung Thành
NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH – Nguyễn Thi

I-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : Học sinh cần
1, Kiến thức: Giúp Học sinh
- Xác định được đề tài, chủ đề của các tác phẩm văn xi thời kì đánh Mỹ
– Nắm được tư tưởng mà các tác giả gửi gắm qua những hình tượng trong hai tác
phẩm: sự lựa chọn con đường tự giải phóng của nhân dân các dân tộc Tây Nguyên
trong cuộc chiến đấu chống lại kẻ thù; nguồn gốc tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn

và những chiến thắng của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu
nước.
– Thấy được chất sử thi, ý nghĩa và giá trị của tác phẩm trong thời điểm nó được ra
đời và trong thời đại ngày nay.
– Thấy được một số nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm.


– Hiểu được đối tượng của bài nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn
xi: tìm hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm, một đoạn trích văn
xi.
2, Kĩ năng:
*Kỹ năng mơn học
– Hồn thiện kĩ năng đọc – hiểu văn bản tự sự theo đặc trưng thể loại.
– Huy động kiến thức và những cảm xúc, trải nghiệm của bản thân để viết bài nghị
luận về một tác phẩm, một đoạn văn xuôi.
* Kỹ năng sống :
- Kỹ năng đánh giá một con người, nhân vật qua hoàn cảnh của họ
- Kỹ năng ứng phó với hồn cảnh sống.
- Kỹ năng biểu lộ cảm xúc.
3,Thái độ:
– Biết trân trọng, yêu thương, cảm phục và học tập những con người bình thường
mà giàu lịng trung hậu, vô cùng dũng cảm đã đem xương máu để giữ gìn, bảo vệ
đất nước như người anh hùng T’nú, Chiến, Việt..
– Hình thành lịng u q hương đất nước
=> Hướng tới các năng lực cần hình thành và phát triển:
+ Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản
+ Năng lực đọc hiểu, cảm thụ văn bản thơ hiện đại
+ Năng lực hợp tác, thảo luận về giá trị của một văn bản thơ
+ Năng lực giải quyết các tình huống trong thực tiễn học tập
+ Năng lực trình bày một vấn đề bàn về các phương diện của một tác

phẩm văn học
+ Năng lực giao tiếp tiếng Việt
II. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC :
Kết hợp các phương pháp : đọc hiểu văn bản, vấn đáp- đàm thoại, nêu vấn
đề, thảo luận nhóm…
III. PHƯƠNG TIỆN
SGK, SGV, máy chiếu, bảng phụ, phiếu học tập…
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC ( Dạy theo mơ hình trường học mới Việt Nam)


TIẾT 1

1. Hoạt động khởi động (Khởi động chung cho cả chuyên đề)
- Mục tiêu : Tạo tâm thế học tập cho HS chủ động, hứng thú tìm
tịi, khám phá và lĩnh hội bài học.
-Nội dung : Học sinh khắc sâu ấn tượng khơng khí lịch sư trong
những năm tháng ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ - những
năm 1965-1968 ; Cảm nhận ban đầu về mảnh đất Tây Nguyên và
đồng bằng Đông Nam bộ
- Cách thức : Giáo viên mở một số slide và nêu câu hỏi
Câu hỏi 1 : Từ đoạn phim tư liệu vừa được xem, em có nhận xét gì
về bối cảnh và khơng khí được tái hiện ? Bối cảnh đó cho em xác
định được thời kì lịch sử nào ?
Câu hỏi 2 : Em hãy giới thiệu một số tác phẩm văn học tái hiện
cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân ta đã được học ?

Từ đó giáo viên dẫn dắt vào bài :
Giới thiệu:
“Nếu văn học chỉ im đi một phút thơi thì chẳng khác nào cái chết của
1 dân tộc”. Vì sao vậy ? Bởi vì, văn học có 1 thiên chức vơ cùng cao

cả đó là sự phản chiếu gương mặt tâm hồn của dân tộc qua mỗi chặng
đường lịch sử. Và nền văn học của dân tộc chúng ta đã đi cùng với
lịch sử để từ đó khơng khí bi hùng của những năm đánh Mỹ cùng với
chân dung của những con người Việt nam nhân hậu giàu yêu thương
mà dũng cảm kiên cường đã tạo nên hồn phách cho mỗi trang văn.
Cho đến bây giờ, khói lửa chiến tranh đã mờ xa, đọc lại những tác
phẩm văn xuôi được viết thời chống Mỹ oanh liệt ấy, người đọc
chúng ta vẫn không khỏi bồi hồi
Với chuyên đề “Văn xi thời kì chống Mỹ” hơm nay, chúng ta
sẽ hiểu thêm về chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong chiến tranh vệ
quốc của nhân dân ta ,hiểu được vẻ đẹp của con người Việt Nam
ngời lên từ trong đau thương mất mát, đó là lịng u nước nồng nàn,
lịng căm thù giặc sâu sắc sâu sắc, là sự trung thành tuyệt đối với
cách mạng, với tổ quốc, là tinh thần chủ động tiến công đánh giặc giữ
làng, giữ nước.
Qua chuyên đề chúng ta sẽ được bồi dưỡng về lòng yêu nước,
tinh thần vượt lên khó khăn gian khổ và lựa chọn con đường đi cho
mình cũng như xác định lẽ sống, lý tưởng sống trong thời đại mới.
2. Hoạt động hình thành kiến thức
- Mục tiêu :


+ Giúp HS hiểu được đề tài và chủ đề của nhóm tác phẩm văn xi
thời kì kháng chiến chống Mỹ.
+ Nắm được cốt truyện để hiểu sự triển khai chủ đề trong môi
truyện ngắn
+ Cảm nhận được vẻ đẹp của các hình tượng nghệ thuật trong hai
tác phẩm
+ Hiểu được và đánh giá được những đặc sắc về nghệ thuật của mỗi
tác phẩm

+ Học sinh hình thành được kỹ năng đọc hiểu một tác phẩm văn
xuôi cách mạng.
- Cách thức tổ chức hoạt động.
+Giáo viên sử dụng kết hợp : PP nêu vấn đề, PP hoạt động nhóm,
kĩ thuật cơng đoạn, …
+Giáo viên cho HS tìm hiểu theo nhóm trên cơ sở sự chuẩn bị bài ở
nhà rồi trả lời
-Nội dung của hoạt động :
HS làm việc theo 4 nhóm với các nhiệm vụ cụ thể
+Nhóm 1 : Tìm hiểu đề tài và chủ đề của các tác phẩm
+Nhóm 2 : Tìm hiểu nhóm hình tượng nghệ thuật trong truyện ngắn
Rừng xà nu
+Nhóm 3 : Tìm hiểu nhóm hình tượng nghệ thuật trong truyện
Những đứa con trong gia đình
+Nhóm 4 : Tìm hiểu đặc sắc nghệ thuật của hai tác phẩm
-HS tiến hành hợp tác nhóm dể giải quyết nhiệm vụ học tập
TIẾT 2

Tổ chức cho các nhóm HS trình bày kết quả học tập với nhiệm vụ
được giao
2.1 Đề tài và chủ đề - Phần trình bày của nhóm HS thứ nhất dưởi sự
tổ chức của Gv chuyên gia
GV hỏi : Xác định đề tài của mỗi tác phẩm ?
Đại diện nhóm HS trả lời : Gợi ý : Nằm trong mạch chung của văn
xuôi acchs mạng VN, hai tác phẩm có chung đề tài chiến tranh cách
mạng
GV hỏi : Em có thể trình bày chủ đề của mỗi tác phẩm ?
Đại diện nhóm HS trả lời : Gợi ý :
+Rừng xà nu :Con đường giác ngộ và đấu tranh cách mạng của đồng
bào các dân tộc Tây Nguyên

+Những đứa con trong gia đình : Truyền thống yêu nước và tinh
thần đấu tranh cách mạng của nhân dân Nam bộ
Gv hỏi : Sự triển khai chủ đề trong mỗi tác phẩm như thế nào ?
Đại diện nhóm Hs trả lời : Gợi ý : Có thể mơ tả sự triển khai chủ đề
trong mỗi tác phẩm bằng một sơ đồ tối giản
+Triển khai chủ đề qua cốt truyện
+Triển khai chủ đề qua nhân vật
2.2 Hình tượng nghệ thuât :
2.2.1 Nhóm hình tượng nghệ tḥt trong tác phẩm Rừng xà nu
a. Hình tượng cây xà nu :
Gv hỏi : Cảm nhận chung về hình ảnh cây xà nu được gợi lên từ
nhan đề truyện và được khắc họa trong tác phẩm
Đại diện nhóm HS trả lời – nêu cảm nhận khái quát về hình tượng
Gv hỏi : Hình ảnh cây xà nu hiện lên trong tác phẩm với những chi
tiết miêu tả như thế nào ?
Đại diện nhóm HS trả lời : Hình ảnh cây xà nu hiện lên trong đoạn
văn mở đầu với các chi tiết rất cụ thể : Cả đồi xà nu hàng vạn cây
không cây nào khơng bj thương .. ;Trong rừng ít có loại cây nào
sinh sôi nảy nở khỏe như vậy.. ; Cũng ít có loại cây ham ánh sáng
mặt trời đến thế ; Những đồi xà nu nối tiếp nhau chạy đến chân trời
Gv hỏi : Những chi tiết miêu tả dó gợi lên điều gì ?
Đại diện nhóm HS trả lời :Cây xà nu hiện lên là loài cây cao lớn và
mạnh mẽ và cũng rất đẹp, nó như một hình ảnh tiêu biểu cho đại
ngàn Tây Nguyên.Cây xà nu đã được nhân cách hóa , có số phận bi
thương, nhưng kiên cường với 1 sức sống mãnh liệt và có khát vọng
vươn mình tìm ánh sáng. Số phận và phẩm chất của lồi cây gắn bó
với bản làng Xơ Man chính là 1 biểu tượng cho chính những đồng
bào tộc người Strá…

Gv hỏi : Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả cây xà nu của tác
giả

TIẾT 3 :

Đại diện nhóm Hs trả lời : Ngơn ngữ miêu tả giàu tính gợi hình, gợi
cảm, thủ pháp so sánh, nhân hóa, ẩn dụ
b. Hình tượng nhân vật Tnú:
Gv tung các câu hỏi định hướng:
*Phân tích xuất thân của Tnú?
*Cảm nhận về tính cách, phẩm chất của Tnú qua tác phẩm?
*Tìm hiểu cuộc đời Tnú qua tác phẩm? ( tìm và phân tích những
biến cố trong cuộc đời Tnú.Từ đó đánh giá về cuộc đời của Tnú?)
*Tìm hiểu hình ảnh đôi bàn tay Tnú?


*Câu hỏi nâng cao: Vì sao trong câu chuyện bi tráng về c.đ Tnú
cụ Mết lại có tới 4 lần nhắc đi nhắc lại câu: “Tnú không cứu được vợ
con”?
Đại diện nhóm Hs trình bày:
b.1. Xuất thân:
mồ cơi cha mẹ, được làng Xoman nuôi lớn.
Cuộc đời Tnú gắn liền với cuộc đời và số phận dân làng Xoman…
b.2. Tính cách, phẩm chất:
- Gan góc, dũng cảm, mưu trí:
+ Từ nhỏ đã cùng dân làng nuôi giấu cán bộ Đảng trong rừng trước
sự bắt bớ, giết chóc dã man của kẻ thù..
+ Đi liên lạc khơng đi đường mịn mà đi đường tắt…qua sông không
chọn chỗ nước phẳng mà chọn chỗ nước chảy xiết băng qua như con
cá kình. Vì những chỗ đó địch ít phục kích.

+ Bị địch bắt, trèo lên cây cao quan sát rồi xé rừng mà đi thốt mọi
vịng vây.
+ Nuốt thư vào bụng.
+ Vượt ngục trở về tiếp tục làm CM.
….
- Trung thành tuyệt đối với cách mạng, kiên cường, bất khuất:
+ Bị giặc bắt: nuốt thư (bảo vệ bí mật của Đảng); giặc tra tấn dã man
nhưng không khai lời nào. Lưng Tnú lằn ngang dọc những vết dao
chém… Tnú còn dõng dạc chỉ tay vào bụng: “Cộng sản đây này!”.
Trong tim Tnu luôn khắc ghi lời cụ Mết với niềm tin mãnh liệt vào
Đảng:” Cán bộ là Đảng. Đảng còn, núi nước này còn”.
+ Bị giặc bắt và đốt mười đầu ngón tay: Tnu kiên cường khơng thèm
kêu van. Bởi anh Quyết từng nói: “ Người cộng sản không thèm kêu
van…”→Phẩm chất kiên cường bất khuất, vừa có lịng kiêu hãnh của
người cộng sản, vừa có sự khinh bỉ bản chất tàn bạo hèn mạt của kẻ
thù.
→Những phẩm chất của người anh hùng.
- Giàu tình yêu thương, tình nghĩa:
+ Với vợ con: Tnú chăm sóc, che chở, u thương…: nhảy xổ vào
giữa đám lính cứu vợ con.
+ Với dân làng: đi lực lượng vũ trang ba năm được chỉ huy cho về
thăm làng, được cụ Mết dẫn ra máng nước đầu làng, Tnú “dù đã rửa
ở suối rồi nhưng Tnú vẫn xúc động để vòi nước của làng dội lên khắp
người như ngày trước”. Những tình cảm gắn bó u thương nghĩa
tình, ruột thịt…
c. Cuộc đời Tnú:
- Số phận đau thương:
+ Vợ con bị giặc giết dã man ngay trước mắt (Tnú không cứu được
vợ con)
+ Bản thân bị giặc bắt, bị tra tấn đốt mười đầu ngón tay…→Tiêu

biểu cho số phận nhân dân Tây Nguyên trong kháng chiến chống Mỹ.


+ Hình ảnh đơi bàn tay Tnú:
. Khi lành lặn: là đơi bàn tay trung thực, nghĩa tình(bàn tay cầm phấn
viết chữ anh Quyết dạy; bàn tay đập đá vào đầu đến chảy máu tự
trừng phạt mình vì học hay quên chữ; bàn tay yêu thương khi cầm tay
Mai sau ngày vượt ngục trở về: bàn tay đặt lên bụng khi dõng dạc
nói: Cộng sản ở đây này….
. Khi bị thương: là chứng tích của một giai đoạn đau thương, của thời
điểm lịng căm thù sơi trào khi bị giặc đốt mười đầu ngón tay.Đó
cũng là bàn tay kiên cường bất khuất khi Tnu xông vào hầm tên
tướng giặc dùng đơi bàn tay tật nguyền của mình bóp cổ đến chết tên
tướng giặc trong một trận chiến đấu của quân giải phóng.
→Cuộc đời Tnú ngời lên chân lí cách mạng:
Quật khởi đứng dậy cầm vũ khí tiêu diệt bọn ác ôn.
+ "Tnú không cứu được vợ con"- cụ Mết nhắc tới 4 lần để nhấn
mạnh: khi chưa cầm vũ khí, Tnú chỉ có hai bàn tay khơng thì ngay cả
những người thương yêu nhất Tnú cũng không cứu được. Câu nói đó
của cụ Mết đã khắc sâu một chân lí: chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới
là con đường sống duy nhất, mới bảo vệ được những gì thân yêu,
thiêng liêng nhất. Chân lí cách mạng đi ra từ chính thực tế máu
xương, tính mạng của dân tộc, của những người thương yêu nên chân
lí ấy phải ghi tạc vào xương cốt, tâm khảm và truyền lại cho các thế
hệ tiếp nối.
+ Số phận của người anh hùng gắn liền với số phận cộng đồng.
Cuộc đời Tnú đi từ đau thương đến cầm vũ khí thì cuộc đời của làng
Xơ Man cũng vậy.
- Khi chưa cầm vũ khí, làng Xô Man cũng đầy đau thương: Bọn
giặc đi lùng như hùm beo, tiếng cười "sằng sặc" của những thằng ác

ôn, tiếng gậy sắt nện "hù hự" xuống thân người. Anh Xút bị treo cổ.
Bà Nhan bị chặt đầu. Mẹ con Mai bị chết rất thảm. Tnú bị đốt 10 đầu
ngón tay.
- Cuộc sống ngột ngạt dồn nén đau thương, căm thù. Đên khi Tnú
bị đốt 10 đầu ngón tay, làng Xô Man đã nổi dậy "ào ào rung động",
"xác mười tên giặc ngổn ngang", tiếng cụ Mết như mệnh lệnh chiến
đấu: "Thế là bắt đầu rồi, đốt lửa lên!"
Đó là sự nổi dậy đồng khởi làm rung chuyển núi rừng. Câu chuyện
về cuộc đời một con người trở thành câu chuyện một thời, một nước.
Như vậy, câu chuyện về cuộc đời Tnú đã mang ý nghĩa cuộc đời một
dân tộc. Nhân vật sử thi của Nguyễn Trung Thành gánh trên vai sứ
mệnh lịch sử to lớn.
2.2.2 Nhóm hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm Những đứa
con trong gia đình
a. Nhân vật Việt


Gv tung các câu hỏi định hướng :Phân tích đặc điểm nhân vật Việt.
- Việt có những nét nào của cậu con trai mới lớn?
- Đêm trước ngày lên đường, thái độ của Việt khác với chị như thế
nào?
- Cách thương chị của Việt có gì đặc biệt? Ngồi tính trẻ con, hồn
nhiên, Việt cịn có vẻ đẹp nào nữa ?
- Nghệ thuật thể hiện nhân vật Việt?
Hs trả lời:
a.1. Có nét riêng của cậu con trai mới lớn, tính tình cịn trẻ con,
ngây thơ, hồn nhiên, hiếu động:
- Chiến hay nhường nhịn bao nhiêu thì Việt tranh giành phần hơn
với chị bấy nhiêu: đi bắt ếch, giết giặc, đi bộ đội …
- Thích đi câu cá, bắn chim, đến khi đi bộ đội vẫn còn đem theo ná

thun trong túi.
- Đêm trước ngày lên đường: Trong khi chị đang toan tính, thu
xếp chu đáo mọi việc (từ út em, nhà cửa, ruộng nương đến nơi gởi
bàn thờ má), bàn bạc trang nghiêm thì Việt vo lo vơ nghĩ:
+ Vơ tư “lăn kềnh ra ván cười khì khì”
+ vừa nghe vừa “chụp một con đom đóm úp trong lịng tay”
+ ngủ quên lúc nào không biết
- Cách thương chị của Việt cũng rất trẻ con: “giấu chị như giấu của
riêng” vì sợ mất chị trước những lời đùa của anh em.
- Bị thương nằm lại chiến trường: sợ ma cụt đầu, khi gặp lại anh em
thì như thằng Út ở nhà “khóc đó rồi cười đó”
a.2. Một chiến sĩ có tính cách anh hùng, tinh thần chiến đấu gan
dạ, dũng cảm, kiên cường:
- Cịn bé tí: dám xơng thẳng vào đá thằng giặc đã giết hại cha mình
- Lớn lên: nhất quyết đòi đi tòng quân để trả thù cho ba má
- Khi xông trận: chiến đấu rất dũng cảm, dùng pháo tiêu diệt được
một xe bọc thép của giặc
- Khi bị trọng thương: một mình giữa chiến trường, mặt khơng nhìn
thấy gì, tồn thân rã rịi, rõ máu nhưng vẫn trong tư thế quyết chiến
tiêu diệt giặc.
“Tao sẽ chờ mày … Mày có bắn tao thi tao cũng bắn được mày …
Mày chỉ giỏi giết gia đình tao, cịn đối với tao thì mày là thằng
chạy”
Kế tục truyền thống gia đình nhưng Việt và Chiến cịn tiến


xa hơn, lập nhiều chiến công mới hiển hách.
b. Nhân vật Chiến:
Gv tung các câu hỏi định hướng:Tìm hiểu nhận vật Chiến
+ Chiến có những nét nào giống người mẹ của mình? Nét khác biệt

của Chiến so với người mẹ là gì?
-Nét chung tính cách các nhân vật Việt và Chiến để làm rõ sự tiếp nối
truyền thống gia đình của những người con?
Hs trả lời:
b.1. Là một cô gái mới lớn, tính khí vẫn cịn nét trẻ con nhưng cũng
là một người chị biết nhường em, biết lo toan, tháo vát;
- là một cô gái vừa mới lớn nên tính khí cịn rất “trẻ con”
- là một người chị biết nhường nhịn em, biết lo toan, đảm đang,
tháo vát.
b.2. Vừa có những điểm giống mẹ, vừa có những nét riêng. Chiến
căm thù giặc sâu sắc, gan góc, dũng cảm, lập được nhiều chiến cơng.
*Chiến có những nét giớng mẹ:
- Mang vóc dáng của má: "hai bắp tay trịn vo sạm đỏ màu cháy
nắng… thân người to và chắc nịch".
- Đặc biệt giống má ở cái đêm sắp xa nhà đi bộ đội:
+ Biết lo liệu, toan tính mọi việc nhà (“nói nghe in như má vậy”),
đảm đang, tháo vát
+ Hình ảnh người mẹ như bao bọc lấy Chiến, từ cái lối nằm với thằng
út em trên giường ở trong buồng nói với ra đến lối hứ một cái "cóc"rồi
trở mình.
+ Chính Chiến cũng thấy mình trong đêm ấy đang hòa vào trong mẹ:
"Tao cũng đã lựa ý nếu má cịn sống chắc má tính vậy, nên tao cũng
tính vậy".
* Nét khác biệt so với người mẹ:
- Trẻ trung, thích làm duyên làm dáng
- Đươc trực tiếp cầm súng đánh giặc để trả thù nhà, thực hiện lời
thề như dao chém: “Đã là thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu:
Nếu giặc cịn thì tao mất”.
 Đó .là vẻ đẹp của con người sinh ra để gánh vác, để chống chọi,
để chịu đựng để chiến đấu và chiến thắng.

c. Nét tính cách chung của hai chị em:
- Hai chị em cùng sinh ra trong một gia đình chịu nhiều mất mát
đau thương (cùng chứng kiến cái chết đau thương của ba và má).
- Hai chị en có chung mối thù với bọn xâm lược. Tuy còn nhỏ tuổi,
chí căm thù đã thơi thúc hai chị em cùng một ý nghĩ: phải trả thù cho


ba má, và có cùng nguyện vọng: được cầm súng đánh giặc.
- Tình yêu thương là vẻ đẹp tâm hồn của hai chị em. Tình cảm này
được thể hiện sâu sắc và cảm động nhất trong cái đêm chị em giành
nhau ghi tên tịng qn và sáng hơm sau trước khi lên đường nhập
ngũ cùng khiêng bàn thờ má sang nhà chú Năm
- Cả hai chị em đều là những chiến sĩ gan góc dũng cảm. Đánh giặc
là niềm say mê lớn nhất của hai chị em Việt và Chiến cũng là của
tuổi trẻ miền Nam trong những năm tháng ấy: "Hạnh phúc của tuổi
trẻ là trên trận tuyến đánh quân thù".
- Hai chị em Việt đều có những nét rất ngây thơ thậm chí có phần
trẻ con (giành nhau bắt ếch nhiều hay ít, giành nhau thành tích bắn
tàu chiến giặc và giành nhau ghi tên tòng quân).
TIẾT 4

2.3.Những đặc sắc về nghệ thuật của văn xuôi kháng chiến chống Mỹ
Câu hỏi: Những phát hiện của em về đặc sắc nghệ thuật văn xuôi kháng
chiến chống Mỹ?
1. Nghệ thuật trần thuật:
- Truyện thường được kể ở ngôi thứ ba nhưng điểm nhìn trần thuật được
đặt vào nhân vật: cụ Mết ( Rừng xà nu), Việt ( Những đứa con trong gia
đình). Cách kể này làm cho câu chuyện có màu sắc chủ quan, khắc họa
được nội tâm, tính cách nhân vật và người đọc dễ hình dung về sự việc,
con người được kể.

-Giọng điệu trần thuật: Khuynh hướng sử thi tạo nên giọng điệu sang trọng
sùng kính ngợi ca hào sảng.
2. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
- Văn xuôi kháng chiến chống Mỹ xây dựng một hệ thống các nhân vật
điển hình mang dáng dấp sử thi. Đó là những con người mang tư tưởng
thời đại, khát vọng và ý chí của dân tộc, của quần chúng: T nú. Việt, Chiến
- Nhân vật trung tâm là hình ảnh những người chiến sĩ, người lính và tồn
dân trong cuộc kháng chiến vệ quốc vĩ đại: Cụ Mết, chú Năm, bé Heng…
3. Ngơn ngữ:
- Có sự kết hợp nhuần nhũn nhiều bút pháp: tả thực, lãng mạn, sử thi
- Ngôn ngữ gợi cảm, tráng lệ
- Nhiều chi tiết có giá trị biểu tượng: Đôi bàn tay T nú, cuốn sổ gia đình
--------------------------------------------------------------------------------------Hoạt động : Luyện tập
- Mục tiêu hoạt động:

-

Giúp học sinh củng cố việc nhận diện, đánh giá và tổng kết nội dung
chuyên đề. Cụ thể nắm chắc các kiến thức về 2 tác phẩm văn xuôi
kháng chiến chống Mỹ
Phương pháp tiến hành: Sử dụng kết hợp các phương pháp: thảo


luận nhóm ( cặp đơi), PP vấn đáp, thuyết trình.
-

Hình thức tổ chức: Gv trình chiếu câu hỏi, yêu cầu Hs thảo luận cặp
đôi để trả lời câu hỏi, 1 đại diện trình bày . Các nhóm khác nhận xét
bổ sung. Giáo viên đánh giá và chôt lại kiến thức.

Nội dung của hoạt động:
Câu hỏi 1: Chỉ ra những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của hai tác
phẩm “Rừng xà nu” và “Những đứa con trong gia đình”.
Câu hỏi 2: Chỉ ra sự vận động về chủ đề, hình tượng từ tác phẩm “Rừng xà
nu” đến “Những đứa con trong gia đình”.
Hoạt động: Vận dụng
- Mục tiêu hoạt động:
Giúp học sinh vận dụng những kiến thức đã học về chủ đề vào đọc hiểu,
khám phá các tầng ý nghĩa của 2 tác phẩm văn xuôi kháng chiến chống
Mỹ “Rừng xà nu” và “Những đứa con trong gia đình”, cũng như những tác
phẩm cùng thời.
- Phương pháp tiến hành: PP vấn đáp, thuyết trình.
-

Hình thức tổ chức: Gv trình chiếu câu hỏi, học sinh suy nghĩ độc lập
để trả lời phần bài tập trên lớp, hoặc nhận sự trợ giúp để hoàn thành
bài tập . Các Hs khác nhận xét bổ sung. Giáo viên đánh giá và chôt lại
kiến thức.

Nội dung của hoạt động:
Bài tập 1: Chỉ ra chất sử thi qua những chi tiết: Đôi bàn tay của T nú, Chị
en Việt Chiến khiêng bàn thơ má sang gửi nhà chú Năm.
Bài tập 2: Viết đoạn văn cảm nhận những vẻ đẹp khác nhau của T Nú và
Việt.
Hoạt động: Tìm tịi, mở rộng
- Mục tiêu hoạt động:
Giúp học sinh tiếp tục tìm tịi, mở rộng q trình đọc hiểu các tác phẩm
văn xuôi kháng chiến chống Mỹ
- Phương pháp tiến hành: thuyết trình.
-

Hình thức tổ chức: Gv trình chiếu câu hỏi, học sinh hồn thành bài
tập ở nhà .. Giáo viên đánh giá và kiểm tra vào tiết học sau.

-

Nội dung của hoạt động:

+ Tìm đọc các tác phẩm văn xuôi kháng chiến chống Mỹ
+ Viết đoạn văn bình luận các tác phẩm.
+ Vẽ chân dung nhân vật em yêu thích hoặc cảnh thiên nhiên trong hai
tác phẩm


:
: