slide thuyết trình chủ để tích hợp MIÊU tả và MIÊU tả nội tâm TRONG văn bản tự

CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP

MIÊU TẢ VÀ MIÊU TẢ
NỘI TÂM TRONG VĂN
BẢN TỰ
Nhóm Văn
9


MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức:
- Thấy được vai trò của yếu tố miêu tả hành động, sự việc, cảnh
vật, con người trong văn tự sự.
- Hiểu được vai trò của miêu tả nội tâm và mối quan hệ của nội
tâm với ngoại hình trong khi kể chuyện.
2. Kỹ năng:
Rèn luyện kỹ năng kể kết hợp với miêu tả và miêu tả nội tâm khi
viết bài văn tự sự.
3. Tư tưởng: Chủ động, tích cực, sáng tạo trong học tập và u
thích mơn Văn.


I. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN
BẢN TỰ SỰ

1. Tìm hiểu ví dụ
a. Ví dụ 1: Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều”
b. Ví dụ 2: Đoạn trích “Cảnh ngày xuân”


Phiếu học tập

số 1
TÌM CÁC CÂU THƠ TẢ NGƯỜI, TẢ CẢNH TRONG ĐOẠN TRÍCH “CHỊ EM
THÚY KIỀU” VÀ “CẢNH NGÀY XUÂN”

Đối tượng
Con người

Cảnh vật

Chi tiết miêu tả

Tác dụng


Đối tượng
Con người

Cảnh vật

Chi tiết miêu tả
- Mai cốt cách tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười
- Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
- Kiều càng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh

Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành họa hai…
- Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa…
- Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm…

Tác dụng

Tái hiện sinh động và
nổi bật chân dung “mỗi
người một vẻ mười
phân vẹn mười” của
Thúy Kiều và Thúy Vân.

Gợi tả sinh động bức
tranh thiên nhiên, lễ hội
trong ngày xuân tháng
ba tươi sáng, nên thơ,
rộn rã, náo nức,…


I. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN
BẢN TỰ SỰ

1. Tìm hiểu ví dụ

a. Ví dụ 1: Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều”
b. Ví dụ 2: Đoạn trích “Cảnh ngày xuân”
2. Kết luận: Ghi nhớ (SGK. Tr 92)

Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh
vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu
chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động.


So sánh nghệ thuật tả người trong “Kim Vân Kiều truyện” của tác giả Thanh Tâm Tài
Nhân với “Truyện Kiều” của tác giả Nguyễn Du.
Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân.
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo mặn mà.
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành địi một tài đành họa hai.
Thơng minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên chương,

Một thiên
thiên Bạc
Bạc mệnh
mệnh lại
lại càng
càng não
não nhân..
nhân.
Một
(Nguyễn
Du, Truyện
Kiều)Kiều)
(Nguyễn
Du, Truyện

Nói về ở Bắc Kinh, có một vị viên ngoại họ Vương tên
Lưỡng Tùng, tự Tử Trinh, tính tình thuần thục trung hậu,
gia kế thường thường, không dồi dào cũng không túng
kém. Vợ họ Hà, cũng là người hiền năng, sinh được một
con trai, tên Vương Quan, học tập nghiệp nho, và hai
gái, chị tên Thúy Kiều, em tên Thúy Vân, tuổi đều đang
độ thanh xuân. Cả hai chị em đều thạo thơ phú. Riêng
Thúy Kiều vẻ người tha thướt phong lưu, tính chuộng
hịa hoa, lại thích âm luật, rất thạo ngón hồ cầm. Thúy
Vân dáng yêu kiều, hiền dịu, thấy Thúy Kiều thạo hồ
cầm, thường nhân lúc rảnh can chị:
Âm nhạc không phải là cơng việc kh phịng, e
người ngồi nghe biết, khơng được nhã!
Thúy Kiều nghe em can, nhưng không cho thế là phải,
thường soạn bài ca Bạc mệnh, phả vào hồ cầm, trăm

vần thê lương, khiến người nghe ai nấy đều chau mày
rơi lệ.
(Thanh Tâm Tài Nhân, Kim Vân Kiều truyện)


So sánh nghệ thuật tả người trong “Kim Vân Kiều truyện” của tác giả Thanh Tâm Tài
Nhân với “Truyện Kiều” của tác giả Nguyễn Du.
Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân.
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo mặn mà.
So bề tài sắc lại là phần hơn:
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành địi một tài đành họa hai.
Thơng minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.
Cung thương làu bậc ngũ âm,
Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.
Khúc nhà tay lựa nên trương,
Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân…

Bút pháp ước lệ, ẩn dụ
Bút pháp ước lệ, ẩn dụ, nhân hóa, so sánh, liệt

kê, tính từ, từ láy,…

Bút pháp ước lệ, ẩn dụ, so sánh, điển tích,
nhân hóa, tính từ, từ láy,…

Bức chân dung của Thúy Kiều và Thúy Vân
được gợi tả nổi bật, ấn tượng, mỗi người một
vẻ và vơ cùng hồn mỹ, lý tưởng bằng bút pháp
ước lệ và các biện pháp tu từ đặc sắc.


Cách đưa yếu tố miêu
tả vào bài văn tự sự:
- Chọn lọc chi tiết nổi bật để miêu
tả
- Sử dụng các tính từ, từ láy kết
hợp với các biện pháp tu từ, sự
liên tưởng, tưởng tượng,…


II. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG
VĂN BẢN TỰ SỰ

1. Tìm hiểu ví dụ: Đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

TÌM NHỮNG CÂU THƠ TẢ CẢNH VÀ TẢ TÂM TRẠNG CỦA THÚY KIỀU
TRONG ĐOẠN TRÍCH “KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH”

Miêu tả ngoại cảnh
Chi tiết
miêu tả

Mối quan hệ
Tác dụng

Miêu tả nội tâm


Miêu tả ngoại cảnh
Chi tiết miêu tả

Đối tượng

Cách miêu tả
Tác dụng

- Trước lầu Ngưng Bích khóa xn
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.
- Buồn trông cửa bể chiều hơm,
Thuyền ai thấp thống cánh buồm xa xa?
Buồn trơng ngọn nước mới xa,
Hoa trôi man mác biết là về đâu?
Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
Buồn trơng gió cuốn mặt duềnh,

Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
Cảnh vật, màu sắc, đường nét, âm thanh,…
=> Là những điều có thể quan sát trực tiếp
được.

Gián tiếp
- Tái hiện đặc điểm, tính chất của ngoại cảnh
- Có thể làm phương tiện để gửi gắm tâm trạng
của nhân vật.

Miêu tả nội tâm
- Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lịng.
- Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,
Tin sương luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ,
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Xót người tựa cửa hơm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ơm.
Những suy nghĩ, tình cảm, diễn biến tâm trạng
của nhân vật.
=> Là những điều khơng thể quan sát trực tiếp
được nhưng có thể tự quan sát, thể nghiệm.

Trực tiếp

Giúp khắc họa đặc điểm, tính cách nhân
vật: sinh động, nổi bật, có chiều sâu.

II. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG
VĂN BẢN TỰ SỰ

1. Tìm hiểu ví dụ: Đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”
2. Kết luận: Ghi nhớ (SGK. Tr 117)

-

-

Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn
biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật,
làm cho nhân vật sinh động.
Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm
xúc, tình cảm của nhân vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách
miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,…của nhân vật.


Hệ thống kiến thức bài học
Miêu tả và miêu tả nội
tâm trong văn bản tự sự

Miêu tả cụ thể, chi
tiết về cảnh vật, nhân
vật và sự việc

Miêu tả nội tâm là tái
hiện những ý nghĩ,

cảm xúc, tâm trạng
của nhân vật .

Miêu tả nội tâm trực
tiếp là diễn tả những
ý nghĩ, cảm xúc, tình
cảm của nhân vật.

Làm cho câu chuyện
trở nên hấp dẫn, gợi
cảm, sinh động.

Làm cho nhân vật
sinh động, nổi bật,
ấn tượng.

Miêu tả nội tâm gián
tiếp bằng cách miêu tả
cảnh vật, nét mặt cử
chỉ, trang phục,…

Nhóm Ngữ văn 6 (2021-2022)


III. Luyện tập


Ai
nhanh
hơn?

Các con nhập mã số của lớp học
trong classpoint.
Chọn đáp án đúng cho mỗi câu hỏi.
Mỗi câu chỉ có một đáp án đúng.
Thời gian trả lời là 30 giây/ 1 câu.


00:02
00:01
00:10
00:03
00:06
00:04
00:00
00:09
00:07
00:05
00:08
Chọn câu trả lời đúng về việc sử dụng yếu tố
miêu tả và miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.

A. Lấy việc kể việc, trình bày diễn
biến của sự việc là chính, nhưng bao
giờ cũng kết hợp với miêu tả.
C. Bao giờ cũng phải có đầy đủ cả
miêu tả ngoại hình, hồn cảnh và
miêu tả nội tâm.

B. Chú trọng kể người, kể việc

cịn các yếu tố khác khơng quan
trọng.
D. Không cần thiết kế dàn ý khi
viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu
tố miêu tả.


00:02
00:00
00:01
00:10
00:06
00:03
00:04
00:09
00:07
00:05
00:08
Đoạn văn sau sử dụng cách miêu tả nào? “Mặt lão
đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép
cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và
cái miệng của lão mếu như con nít.”
(Lão
Hạc, Nam Cao)

A. Miêu tả ngoại hình

B. Miêu tả hành động

C. Miêu tả nội tâm gián tiếp

D. Miêu tả nội tâm trực tiếp


Yếu tố miêu tả trong đoạn văn sau nhằm mục đích
00:02
gì?
00:00
00:01
00:10
00:03
00:06
00:04
00:09
00:07
00:05
00:08
“Mẹ tơi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc tôi
lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tơi khơng cịm
cõi xơ xác q như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi.
Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và
nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má.”
( Trong lòng mẹ, Nguyên
Hồng)

A. Miêu tả ngoại hình

B. Miêu tả nội tâm

C. Miêu tả sự việc

D. Miêu tả hành động


dụng gì?
00:00
“Đã bao lần tơi từ những chốn xa xơi về Ku-ku-rêu,
và
lần nào cũng nghĩ thầm với một nỗi buồn da diết: “Ta
sắp được thấy chúng chưa, hai cây phong sinh đơi ấy?
Mong sao chóng về tới làng, chóng lên đồi mà đến với
hai cây phong! Rồi sau đó cứ đứng dưới gốc cây để nghe
mãi tiếng lá reo cho đến khi say sưa ngây ngất”.
phong, Ai-ma-tốp)
A. Để giới thiệu về hai cây phong

C. Để kể về hai cây phong

(Hai cây
B. Để bộc lộ nỗi nhớ mong da
diết được gặp lại hai cây phong của
nhân vật “tôi”

D. Để bộc lộ nỗi nhớ làng quê
của nhân vật “tôi”


Đọc đoan văn sau và cho biết đáp án nào chưa đúng.
“Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa không kịp đóng n, người
khơng kịp mặc áo giáp, bọn lính kị mã của mình chuồn trước

qua cầu phao, rồi nhằm hướng bắc mà chạy. Quân sĩ các
doanh nghe tin, đều hoảng hồn, tan tác bỏ chạy, tranh nhau
qua cầu phao sang sơng, xơ đẩy nhau rơi xuống mà chết rất
nhiều”…

00:02
00:00
00:01
00:10
00:03
00:06
00:04
00:09
00:07
00:05
00:08

(Hồng Lê nhất thống chí, Ngơ
gia văn phái)

A. Miêu tả chọn lọc, chi tiết

B. Tái hiện sinh động, chân
thực cảnh tháo chạy của quân
Thanh

C. Chỉ có yếu tố miêu tả

D. Bộc lộ thái độ hả hê, sung
sướng của người chiến thắng

00:02
00:00
00:01
00:10
00:03
00:06
00:04
00:09
00:07
00:05
00:08

Chỉ ra yếu tố miêu tả trong đoạn trích sau:
“Phi bèn đặt yến tiệc ở gác Triêu Dương để thết đãi Phan
Lang. Dự tiệc hơm ấy có vơ số những mĩ nhân, quần áo thướt
tha, mái tóc búi xễ. Trong số đó có một người mặt chỉ điểm
qua một chút son phấn trơng rất giống Vũ Nương. Phan có ý
nhìn trộm nhưng không dám nhận.”
(Chuyện người con gái Nam
Xương, Nguyễn Dữ)

A. Phi bèn đặt yến ở gác Triêu Dương
để thết đãi Phan Lang.

B. Dự tiệc hơm ấy có vơ số mĩ nhân,
quần áo thướt tha, mái tóc búi xễ.

C. Phan có ý nhìn trộm nhưng khơng

dám.

D. Trong số đó có một người mặt chỉ
điểm qua một chút son phấn rất giống Vũ
Nương. Phan có ý nhìn trộm nhưng khơng
dám.


Lựa chọn chi tiết miêu tả để điền vào 00:09
chỗ trống
00:02
00:00
00:01
00:10
00:06
00:03
00:04
00:07
00:05
00:08
trong đoạn văn dưới đây.
“Thời gian này, chúng tôi phải học hành rất vất vả để
chuẩn bị cho cuộc vượt vũ mơn đầy khó khăn, thử
thách. Trong những ngày tháng xa trường vì dịch bệnh,
chúng tơi ln nghĩ về ngơi nhà Giảng Võ thân thương
và luôn mong ước được đi học để /…/”
A. ngắm nhìn vườn hồng rực rỡ
khoe sắc trong nắng và căn
phịng xanh mát của lớp mình

B. cùng bạn bè học tập, vui
chơi

C. nghe những bài giảng của
các thầy cô

D. gặp lại các thầy giám thị và
các thầy cô


Giới thiệu về vẻ đẹp chị em
Thúy Kiều bằng lời văn của
mình.
Nhóm thực hiện: nhóm 4


Nhập vai nàng Kiều để ghi lại
tâm trạng của mình khi ở lầu
Ngưng Bích.
Nhóm thực hiện: nhóm 4