BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
KHOA LÍ LUẬN CHÍNH TRỊ
CHỦ ĐỀ
“Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-nin về
gia đình và sự vận dụng của Đảng ta trong
chính sách xây dựng gia đình mới”
Họ tên sinh viên:
Mã sinh viên:
Lớp:
Đoàn Thị Mai Linh
11202114
Quản trị marketing CLC 62D
Lớp học phần:
GV HƯỚNG DẪN:
LLNL1107
Nguyễn Văn Thuân
Hà Nội, ngày 10 tháng 06 năm 2021
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU
I. TẦM QUAN TRỌNG CỦA ĐỀ TÀI
II. MỤC TIÊU – NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
PHẦN NỘI DUNG
I. QUAN ĐIỂM CHỦ NGHĨA MÁC LÊ-NIN VỀ GIA ĐÌNH
1) Khái niệm, vị trí, chức năng của gia đình
a, Khái niệm gia đình
b, Vị trí của gia đình
c, Chức năng giá đình
2) Cơ sở xây dựng gia đình trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
II. SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG TA TRONG XÂY DỰNG CHÍNH
SÁCH GIA ĐÌNH MỚI
1) Chính sách xây dựng gia đình mới của Đảng ta hiện nay
2) Giải pháp – định hướng
PHẦN KẾT LUẬN
I. KẾT LUẬN
II. DANH MỤC THAM KHẢO
PHẦN MỞ ĐẦU
I. TẦM QUAN TRỌNG CỦA ĐỀ TÀI
Gia đình là một nội dung quan trọng việc nghiên cứu chủ nghĩa xã hội khoa
học. Những quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-nin về gia đình được hình thành và
xây dựng dựa trên sự nghiên cứu, khảo nghiệm và được đúc rút ra từ thực tiễn đời
sống hàng ngày. Có thể nói, đây là một vấn đề quan trọng và cũng là một trong
những chính sách được Đảng ta đặc biệt quan tâm trong giai đoạn hiện nay – xây
dựng chính sách gia đình mới. Việc lựa chọn đề tài: “ Quan điểm của chủ nghĩa
Mác Lê-nin về gia đình và sự vận dụng của Đảng ta trong chính sách xây dựng gia
đình mới” để nghiên cứu sẽ giúp ta hiểu hơn và phân tích làm rõ những quan điểm
của chủ nghĩa Mác Leenin về gia đình từ đó có cái nhìn tổng quan về gia đình. Qua
đó liên hệ tới việc vận dụng của Đảng ta trong việc xây dựng chính sách gia đình
mới hiện nay. Đây là đề tài mà em vô cùng tâm đắc, với tầm quan trọng của đề tài
này, em đã lựa chọn để nghiên cứu và bày tỏ các quan điểm cá nhân xung quan vấn
đề nhằm rút ra được những giá trị thực tiễn sâu sắc.
II. MỤC TIÊU – NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Tìm hiểu, phân tích nghiên cứu về quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-nin về gia
đình để thấy được sự đúng đắn cũng như những giá trị của quan điểm đó. Qua đó
phân tích sự vận dụng của Đảng ta trong việc xây dựng chính sách gia đình mới
hiện nay và những giải pháp – định hướng trong việc xây dựng chính sách kinh tế
mới.
PHẦN NỘI DUNG
I. QUAN ĐIỂM CHỦ NGHĨA MÁC LÊ-NIN VỀ GIA ĐÌNH
1) Khái niệm, vị trí, chức năng của gia đình
a, Khái niệm gia đình
Trong cộng đồng xã hội, gia đình là một cộng đồng người đặc biệt, là một
nhân tố, hạt nhân trong tổng thể của xã hội, có vai trị vơ cùng quan trọng đến sự
tồn tại và phát triển của xã hội: “Quan hệ thứ ba tham dự ngay từ đầu vào quá
trình phát triển lịch sử: hàng ngày tái tạo ra đời sống của bản thân mình, con
người bắt đầu tạo ra những người khác, sinh sơi, nảy nở - đó là quan hệ giữa
chồng và vợ, cha mẹ và con cái, đó là gia đình”. Như vậy có thể nói, gia đình đã
được hình thành và phát triển ngay từ những ngày đầu của sự phát triển lịch sử cho
đến ngày nay và nó vẫn sẽ cịn được duy trì mãi về sau.
Cơ sở hình thành gia đình gồm hai mối quan hệ cơ bản: quan hệ hôn nhân và
quan hệ huyết thống. Để gia đình có thể tồn tại được thì những mối quan hệ này
phải được tồn tại trong sự liên kết, gắn bó và phụ thuộc lẫn nhau bởi tình cảm, trách
nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi được quy định bằng các cơ sở đạo đức, pháp lý. Quan
hệ huyết thống nảy sinh từ quan hệ hôn nhân, là quan hệ giữa những người cùng
một dịng máu, nảy sinh từ quan hệ hơn nhân. Đó là yếu tố tự nhiên tất yếu của sự
hình thành và phát triển đơng thời cũng là yếu tố quyết định nhất đối với sự găn kết
trong gia đình. Bên cạnh đó, quan hệ ni dưỡng cung là một phần tạo nên sự gắn
kết trong gia đình – đó vừa là nhiệm vụ trách nhiệm nhưng cũng vơ cùng cao đẹp
và giàu tính nhân văn.
b, Vị trí của gia đình
Thứ nhất, gia đình là một nhân tố, một tế bào tào nên xã hội. Xã hội để có thể
tồn tại và phát triển được thì cần phải có gia đình để tái tạo ra con người thơng qua
việc duy trì nịi giống. Muốn xã hội có thể tồn tại và phát triển thì cần quan tâm đến
việc xây dựng tốt các tế bào nhỏ đó chính là gia đình: “... nhiều gia đình cộng lại
mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình càng tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt
nhân của xã hội chính là gia đình” – Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói. Trong mỗi
giai đoạn lịch sử khác nhau thì sự tác động của gia đình tới xã hội là khác nhau do
nhiều yếu tố khác nhau.
Thứ hai, gia đình đem lại các giá trị hạnh phúc, sự hài hòa trong đời sống cá
nhân của mỗi thành viên trong gia đình. Gia đình chính là nơi trao nhận yêu thương
với mỗi thành viên, là nơi mà mỗi thành việ được nuôi dưỡng giáo dục để có thể
trưởng thành và phát triển. Gia đình chính là mơi trường, trường học đầu tiên và có
vai trị quyết định cho sự hình thành, phát triển nhân cách, đạo đức, trí lực để trở
thành một thành viên tốt cho xã hội.
Thứ ba, gia đình chính là cầu nối giữa cá nhân với xã hội. Mỗi cá nhân khơng
thể chỉ tồn tại và phát triển trong gia đình, mà cịn có nhu cầu quan hệ xã hội,
quan hệ với những người khác, ngoài các thành viên trong gia đình. Mỗi cá nhân
khơng chỉ là thành viên của gia đình mà cịn là thành viên của xã hội. Thành viên
trong gia đình cũng đồng thời là thành viên của xã hội. Cá nhân khơng thể bên
ngồi gia đình và xã hội – gia đình chính là xã hội đầu tiên của con người, đáp ứng
nhu cầu quan hệ xã hội của mỗi cá nhân.
c, Chức năng gia đình
Chức năng tái sản xuất ra con người: Đây là chức năng đặc trưng của gia đình
mà khơng thể thay thế được. Chức năng này tạo nền quan hệ huyets thống trong gia
đình, đáp ứng nhu cầu duy trì nịi giống của gia đình mà đó là là điều kiện vơ cùng
quan trọng cho việc duy trì, tồn tại vài phát triển của xã hội, đó là vấn đề khơng chỉ
là việc riêng của gia đình mà cịn là vấn đề xã hội. Chức năng này có ảnh hưởng
mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống xã hội.
Chức năng nuôi dưỡng, giáo dục: Gia đình chính là trường học đầu tiên, là môi
trường nuôi dưỡng, dạy dỗ con người để trở thành người có ích cho cộng đồng, xã
hội. Nó có ý nghĩa vơ cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách đạo đức, lối
sống của con người và điều này có tác động khơng nhỏ đến sự phát triển của xã hội.
Giáo dục của gia đình phải được gắn chặt với giáo dục của xã hội. Con người sẽ
khó hịa nhập với xã hội khi chỉ được nhận sự giáo dực của xã hội và ngược lại giáo
dục xã hội sẽ khơng hiệu quả khi khơng có giáo dục từ gia đình.
Chức năng kinh tế và tổ chức tiêu dùng: Gia đình tham gia trực tiếp vào quá
trình sản xuất, tái sản sản xuất ra tư liệu sản xuất và và sức lao động xã hội, đồng
thời cũng là một tổ chức tiêu dùng trong xã hội nhằm duy trì và phát triển đời sống,
đáp ứng nhu cầu vật chất và tinh thần của mỗi thành viên trong gia đình. Gia đình
tham gia vào quá trình sản xuất và tái sản xuất ra sức lao động cho xã hội, đây
chính là điểm khác biệt giữa gia đình và các đơn vị kinh tế khác. Bên cạnh đó, gia
đình chính là một thực thể kinh tế nhỏ trong khối kinh tế xã hội đóng góp vào q
trình sản xuất và tái sản xuất ra của cải, sự giàu có và phát triển của xã hội.
Chức năng thỏa mãn nhu cầu tâm sinh lý, duy trì tình cảm gia đình: Đây là
chức năng thường xuyên của gia đình, bao gồm việc thỏa mãn nhu cầu tình cảm,
văn hóa, tinh thần cho các thành viên, đảm bảo sự cân bằng tâm lý, bảo vệ chăm
sóc sức khỏe của mỗi thành viên trong gia đình. Đó chính những tình cảm thiêng
liêng đồng thời vừa là trách nhiệm, đạo lý, lương tâm của mỗi người, có ý nghĩa
quyết định đến sựổn định và phát triển của xã hội.
Chức năng văn hóa - chính trị: Gia đình là nơi lưu giữ và phát huy truyền
thống văn hóa của dân tộc. Những phong tục, tập quán, sinh hoạt văn hóa của cộng
đồng được thực hiện trong gia đình đồng thời còn là nơi sáng tạo ra những giá
trịvăn hóa của xã hội. Gia đình cũng là một tổ chức chính trị của xã hội, là nơi thực
hiện chính sách, pháp luật của nhà nước. Gia đình là cầu nối của mối quan hệ giữa
nhà nước với công dân.
2) Cơ sở xây dựng gia đình trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
Cơ sở kinh tế-xã hội: Trước tiên là sự phát triển của lực lượng sản xuất và
quan hệ sản xuất mới- xã hội chủ nghĩa. Cốt lõi của quan hê sản xuất mới ấy là chế
độ sở hữu xã hội chủ nghĩa đối với tư liệu sản xuất từng bước hình thành và củng
cố thay thế chế độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Nguồn gốc của sự áp bức
bóc lột và bất bình đẳng trong xã hội và gia đình dần dần bị xóa bỏ, tạo cơ sở kinh
tế cho việc xây dựng quan hệ bình đẳng trong gia đình và giải phóng phụ nữ trong
trong xã hội. Đó là cơ sở để xây dựng gia đình trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội.
Cơ sở chính trị-xã hội: Đó là việc thiết lập chính quyền nhà nước của giai cấp
cơng nhân và nhân dân lao động, nhà nước xã hội chủ nghĩa, thực hiện quyền lực
của mình khơng có sự phân biệt giữa nam và nữ. Nhà nước cũng chính là cơng cụ
xóa bỏ những quy tắc lạc hậu áp đặt lên người phụ nữ đồng thời thực hiện việc giải
phóng phụ nữ và bảo vệ hạnh phúc gia đình với hệ thống pháp luật và chính sách
xã hội. Hệ thống chính sách, pháp luật hồn thiện thì việc xây dựng gia đình và
đảm bảo hạnh phúc gia đình sẽ được đảm bảo.
Cở sở văn hóa: Những giá trịvăn hóa được xây dựng trên nền tảng hệ tư tưởng
chính trị của giai cấp cơng nhân từng bước hình thành và dần dần giữ vai trị chi
phối nền tảng văn hóa, tinh thần của xã hội, đồng thời những yếu tố văn hóa
cũng lạc hậu khơng cịn phù hợp sẽ bị loại bỏ. Sự phát triển của văn hóa góp phần
nâng cao trình độ dân trí, kiến thức khoa học xã hội, nhận thức mới làm nền tảng
cho sựhình thành những giá trị, chuẩn mực mới, điều chỉnh các mối quan hệ gia
đình.
Chế độ hôn nhân tiến bộ: Hôn nhân phải được thực hiên trên tinh thần tự
nguyện xuất phát từ tình yêu. Tình yêu là khát vọng của con người trong mọi thời
đại. Hơn nhân một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng là điều kiện đảm bảo hạnh
phúc gia đình, đồng thời cũng phù hợp với quy luật tự nhiên, phù hợp với tâm lý,
tình cảm, đạo đức con người. Hơn nhân được đảm bảo về pháp. Thực hiện thủ tục
pháp lý trong hôn nhân, là thể hiện sự tôn trọng trong tình tình yêu, trách nhiệm
giữa nam và nữ, trách nhiệm của cá nhân với gia đình và xã hội và ngược lại
II. SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG TA TRONG XÂY DỰNG CHÍNH
SÁCH GIA ĐÌNH MỚI
1) Chính sách xây dựng gia đình mới của Đảng ta hiện nay
Xây dựng gia đình mới là một trong những vấn đề quan trọng mang tính xã hội
và ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của xã hội và các lĩnh vực khác trong đời
sống xã hội. Nhận thức được tầm quan trọng của việc xây dựng gia đình mới, dựa
trên nền tảng quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-nin, Đảng đã có những chính sách
xây dựng gia đình mới trong giai đoạn hiện nay, hướng đến mục tiêu gia đình hạnh
phúc.
Đảng nhận thức được rằng, gia đình là tế bào, là nền tảng của xã hội; là yếu tố
cơ bản quyết định đến sự thành công của công cuộc đổi mới đất nước theo định
hướng xã hội chủ nghĩa với mục tiêu dân chủ văn minh. Để gia đình Việt Nam phát
huy đầy đủ vai trị của mình, Đảng ban hành các chính sách, văn bản cụ thể về gia
đình như việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt như Chiến lược phát triển gia đình
Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030; tập trung vào mục tiêu xây dựng “gia đình
no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và bền vững” đã quy định trong Nghị định số
02/2013/NĐ-CP (Bộ VHTTDL, 2013).
Tiêu chí gia đình ít con: Với tâm lý cũng như tư tưởng lạc hậu vẫn còn đang
hiện hữu trong xã hội với quan niệm như “ trẻ cậy cha, già cậy con”, “ trọng nam
khinh nữ”,…đã dẫn đến việc nhiều gia đình đơng con, ảnh hưởng khơng nhỏ đến
đời sống của gia đình nhất là những gia đình khó khă. Trước hồn cảnh đó, Đảng
đã có những biện pháp như tuyên truyền khuyến khích, ban hành chính sách dân số
và kế hoạch hóa gia đình với những quy định chặt chẽ. “ Tiếp tục đổi mới, hồn
thiện chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình, chế độ thai sản, nghỉ dưỡng, khám,
chữa bệnh, bình đẳng giới. Thực hiện tốt chiến lược dân số, gia đình, chương trình
hành động vì trẻ em... đầu tư nâng cao chất lượng dân số, chỉ số phát triển con
người, bảo đảm tổng tỷ suất sinh thay thế, giảm dần sự mất cân bằng tỷ lệ giới tính
khi sinh và bảo đảm quyền trẻ em” – Quan điểm đại hội XII của Đảng.
Tiêu chí gia đình no ấm: Gia đình đang là nguồn lực quan trọng, chia sẻ
gánh nặng an sinh xã hội với Nhà nước. Hiện chính sách an sinh xã hội của Nhà
nước chủ yếu tập trung vào các đối tượng là gia đình có cơng, hộ nghèo, hộ người
dân tộc thiểu số, hộ có hồn cảnh đặc biệt khó khăn, người cao tuổi, trẻ em, người
khuyết tật...với những khoản trợ cấp kịp thời, khuyến khích việc tham gia bảo
hiểm, bảo đảm an sinh xã hội. Đồng thời, Đảng đã có những chính sách khuyến
khích phát triển kinh tế hộ gia đình nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho các
gia đình.
Tiêu chí gia đình tiến bộ: Tiêu chí này thể hiện qua giáo dục gia đình và thực
hiện bình đẳng giới. Phát huy vai trị giáo dục trong gia đình là rất cần thiết, tạo nền
tảng xây dựng trẻ em thành nhân tố hòa nhập xã hội hiện đại, thành những cơng
dân có ích. Đồng thời Đảng cũng có những biện pháp như tuyên truyền, đấu tranh
nhằm xóa bỏ những tư tưởng cổ hủ cịn tồn tại trong xã hội, hạn chế việc mất cân
bằng giới tính trong xã hội. Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường giáo
dục đạo đức, lối sống trong gia đình đã và đang được thực hiện.
Tiêu chí gia đình hạnh phúc: Đảng đã xây dựng những quy định định pháp
luật nhằm đảm bảo trong việc giữ gìn hạnh phúc gia đình như xử phạt đối với các
hành vi bạo lực gia đình, quy định chặt chẽ về về kết hôn và ly hôn trong luật Hôn
nhân và gia đình…tăng cường cơng tác tun truyền, giáo dục về xây dựng hạnh
phúc gia đình. Đề án tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Quốc tế Hạnh phúc
20/3 hằng năm, Chương trình hành động quốc gia về phịng chống bạo lực gia đình,
Quy chế phối hợp liên ngành về phịng, chống bạo lực gia đình, Quyết định lấy
tháng 6 hàng năm là Tháng hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình,
Đề án về phát huy mối quan hệ tốt đẹp trong gia đình, Chương trình giáo dục đời
sống gia đình đến năm 2020 được thủ tướng chính phủ phê duyệt.
Tiêu chí gia đình văn minh: Các quan điểm chỉ đạo của Đảng, chính sách,
phát luật của Nhà nước trong nhiều năm qua nhấn mạnh nhiệm vụ xây dựng và
nhân rộng các mơ hình gia đình điển hình, tiêu biểu, tạo ra phong trào xây dựng gia
đình ít con, no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc; biểu dương kịp thời và nhân rộng
các mơ hình gia đình vượt khó vươn lên, gia đình làm kinh tế giỏi, gia đình hiếu
học, gia đình trẻ hạnh phúc, gia đình nhiều thế hệ chung sống mẫu mực, chăm sóc
người cao tuổi, bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em. Việc chăm sóc và phát huy vai
trị người cao tuổi phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và văn hóa hiện nay cũng
được đẩy mạnh.
Việc xây dựng gia đình hạnh phúc là sự tổng hịa, đồng bộ của hệ thống các
đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước trong các lĩnh vực có liên quan. Gia
đình có vai trị quyết định đến việc xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, hội
tụ đầy đủ các yếu tố như sức khỏe, trí tuệ, năng lực, bản lĩnh chính trị, nhân cách,
đạo đức, đồng thời cũng là nơi niu giữ và phát huy các giá trị tốt đẹp của dân tộc.
2) Giải pháp – định hướng
Với tầm quan trọng của việc xây dựng gia đình mới, Đảng, Nhà nước cần có
những biện pháp, bước đi, định hướng sao cho phù hợp, tiến bộ với sự phát triển
chung:
Thứ nhất, Đảng và nhà nước cần phải nghiên cứu và đề ra những chính sách
xây dựng gia đình một cách hiệu quả theo hướng gia đình hạnh phúc, tiến bộ, văn
minh, bền vững…cần tăng cường hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức xã
hội về việc xây dựng và phát triển gia đình Việt Nam.
Thứ hai là cần tăng cường vận động, tuyên truyền đấu tranh nhằm xóa bỏ các tư
tưởng, hủ tục lạc hậu gây ảnh hưởng xấu đến việc xây dựng gia đình ở Việt Nam,
đấu tranh chống bạo hành trong gia đình nhằm xây dựng gia đình hạnh phúc, hồn
thiện pháp luật,…
Thứ ba, tăng cường đẩy mạnh phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống vật
chất, kinh tế hộ gia đình, tiếp tục thực hiện các chính sách như xóa đói giảm nghèo,
phát triển sản xuất, có những định hướng góp phần củng cố, ổn định và phát triển
kinh tế gia đình, tạo điều kiện vay vốn cho các gia đình khó khăn,…
Thứ tư là việc kế thừa những giá trị của gia đình truyền thống và tiếp thu những
giá trị tiến bộ của nhân loại về gia đình trong việc xây dựng gia đình Việt Nam
nhằm xây dựng gia đình văn minh, tiến bộ, hiện đại mà vẫn niu giữ được truyền
thống văn hóa tốt đẹp mang bản sắc văn hóa dân tộc về sau, phát triển và nâng cao
chất lượng của phong trào xây dựng gia đình văn hóa.
PHẦN KẾT LUẬN
I. KẾT LUẬN
Những quan điểm của chủ nghĩa Mác – Leenin về gia đình thể hiện được những
hiện thực đúng đắn được phản ánh thông qua lý luận. Cho đến nay, những giá trị ấy
vẫn còn vẹn nguyên tính đúng đắn của nó và đó cũng chính là cơ sở nền tảng để
Đảng ta kế thừa và phát huy sáng tạo trọng việc xây dựng chính sách gia đình mới.
Những chính sách xây dựng gia đình mới của Đảng đã và đang thực hiện thể hiện
sự tiến bộ, phù hợp với ý chí nguyện vọng của mọi gia đình và xu thế cũng như
định hướng của đất nước. Bên cạnh những giá trị tiến bộ ấy thì những giá trị truyền
thống vẫn tiếp tục được niu giữ và phát huy mọt cách mạnh mẽ đậm đà bản sắc văn
hóa dân tộc. Với chính sách ấy, cùng những cố gắn trong việc thực hiện sẽ cho
chúng ta một niềm tin vào sự thành cơng của những chính sách đó, với mục tiêu
hướng đến là xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc, văn minh, tiến bộ. Đó là một
phần thúc đẩy sự phát triển của đất nước cũng như chặng đường đi lên chủ nghĩa xã
hội trong tương lai.
II. DANH MỤC THAM KHẢO
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam(2016), Văn kiện Đại hội Đại biểu tồn quốc lần
thứXII, Nxb Chính trịQuốc gia, Hà Nội.
[2]. Quốc hội số 52/2014/QH13, Luật Hôn nhân và Gia đình, ban hành ngày
19 tháng 6 năm 2014.
[3]. Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030
-Quyết định số629/QĐ-TTg của Thủtướng Chính phủ, ngày 29 tháng 5 năm 2012.
[4] Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học.