Một số vấn đề về đôi mới thi pháp thể loại trong truyện ngắn việt nam đương đại

Mt s v v i thi pháp th loi trong
truyn ngn Vii

Trn Thanh Vit

i hc Khoa hc Xã h
LuLý luc; Mã s: 60 22 32
ng dn: PGS. 




o v: 2010

Abstract: 







 thut xây dng
ct truyn và t chc kt cu nhng yu t cách tân
trong không gian và thi gian trn thut ra nhng yu t
mm nhìn và gi

u.

Keywords: Truyn ngn; c Vit Nam; Thi pháp; Nghiên c 
hc

Content
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong s vng ca dòng chc dân tc, truyn ngn Vit Nam ngày
càng khnh s phát trin và v th ci si.
Khi cc m tài mình tâm huy n
cho mình mt hình thc dit, mt th loi. 



 hà v , 








 nm vng các nguyên tc th loi và phát trin các nguyên t
mc hoàn my truyn ngn luôn có s vi mi thi pháp th loi.
S thành công ca các tác gi truyn ngn trong thi gian gng t

 a, truyn ng  i trong nh    hin s cách tân
bng vii mi hình thc ngh thut. Không th nói rng, vii hình thc ngh
thut  truyn ngn là du hiu khnh truyn ngn hay. Cái hay ca mt tác phm
da trên nhiu yu t. Tt c các yu t ca ni dung và hình thc truyu có mt mu
s chung, tc s kt hp hài hòa gia chúng, tc s  gia các yu t n
hiu qu cao nht khi truyn t ngh thu ng c, khi chn
 kho sát, chúng tôi chn nhng truyn ngn trong nh

lutruyn ngn hay.
Va qua, Nhà xut b   h kt hp cùng công ty truyn
i b tác phm tinh tuyn cc Vit Nam qua các thi
k, còn gi là truyn ngn tinh tuy. Nhm và
tuyn chn nhn m n th loi truyn ngn mà 
phóng s     loi sc kh c nhi  
da nhiu th h c [15].
 là t c sang trng và có uy tín,  
 . Trn k t ngày thành lp,
 ng hành cùng nhng cây vit tr, nhi
di p không chính thc truyn
ngn cho rt nhiu tuyn tp truyn ngn hay cho nhiu Nhà xut bn. 








 , 

















2006 2009,  


















.
Vi mnh th mnh ca th loi truyn ngi s
hc hinh vii mi ni bu t s i
mi thi pháp th loi, chúng tôi ch tài Một số vấn đề về đổi mới thi pháp thể loại

trong truyện ngắn Việt Nam đương đa
̣
i.

LỊCH SỬ VẤN ĐỀ
Truyn ngn Vi ng trong s phát trin chung ca
c dân tc nhi mi (19n nay, truyn ngt
c nhiu thành tc tng kt sau nhng ln trao ging truyn ngn hay
 Báo chí  Truyn thông, các Hc  Ngh thu chc.
 





 , , 
.








, 



















.


, 






















.
Mt góc nhìn truynh: c t cho
tha qua, s ng các tp truyn ngc in ra rt nhiu. Theo thng kê
 thì s các tp truyn ngn ca tng tác gi u  n
qut s cây bút vn tip tng cách
i mi li vi [86].
Lý Hoài Thu khi tng kt s vng ca các th loi k i
mi, nhn xét: nh tiu thuyt, truyn va và truyn ngn (Trung thiên tiu thuyt
n thiên tiu thuyt) trong các thp niên qua phát trin mnh m, có th gi là rc
r. Không phi ngi ta gi k a truyn ngn.
u này hoàn toàn có th cc bi trong nh ci sng công nghip
hii sc ép t n nghe nhìn, truyn ng
th ca mình mt cách hiu qu" [92].
  ,  











 




















 , trong 



















, 



, 

, 





.
m Th Thanh Nga, 

t lun cho bài vit Yu t k o trong
truyn ngn Vit Nam sau 1975   y, chúng ta có th thy rng, trong

nhiu truyn ngi, cái k t tình hung quan tri
vi s chuyn bin ca ct truy [71].
 









 1986, khi
  : 










 ; 



 , ; 



















 ; 

; 

; 









; 





, 


















; 








, 



 

, 

 



, 


n  , 

  [84].
 , 







 : 

















 , 















 

 , 

 . 












(collage) 






 .  ,  






















































 , 



 [78].




, 















 198x ( 1980
1989). 


.
 , 

 


() 198x, 





 











, 













 @, 



 , blog, 







, 











 , 

, , 
,  , 











, 









 , 





. 








 















, 















 , 















 .
, 





 

198













, 

 









 198







. 













 , 

















 ,




 










 , 
 , 
















 . 












 








: 





 , 






 1 

2 trang in.




















 198

























 . Ngôn 

















, 











, 



, 

 [93].




 


 8x  











 :




 8



 , 
. 






















 , , 






 ,  , 

















 [90].
 ,




, .
Chu Vt bài vi quyt: c cách
tân cn phi làm mi và làm giàu cho hình thc t nhiu ngun khác nhau. Hu
i quá st sng b cu xô vào các cuc tìm
kim hình thc. H coi vic tìm ra hình thc mi là mu ca mt cuc
 [75].
 Ngc Yên thì chia s trong Truyn ngn Vi 
   ng truyn ngn Vit Nam v      m, tìm
 [97].















































, 


















.
, 


 y, 








 . 





















 








 1986  2000  , 





 















1986 , , 
 











 ,













 1986 - 2006 (






, 



 , 
).  








































 , 







 , 






  , 


, 

. 





 , 






, 










 , ,  ;




















.







:  


 Chân dung 






biên, 









 2000; 

 

 















 , 




 2000; 

 , Nxb




1999; 



, 









, 









 ; 


 

.
T các bài vit và các công trình nghiên ct s nhn
xét sau:
1. Hu ht các bài viu khnh: truyn ngn Vi
din ra s i mi thi pháp th loi. Bi mi luôn lng, là quy lut ca
sáng tác, ca tin trình ngh thut, nht là ngh thui.
2. Nhng bài vit trên ch yu là các bài tiu lun hay các phát biu ngn bàn v
mm c th, mt vài khía cnh ca mt tp truyn ngn, v mt hay nhiu tác
gi truyn ngn.
3. Mt s bài vit có tính tng hp do s hn ch v mng, gn vc
m loi hình báo chí  truyn thông, mi ch c nhng lui là
nhng công trình nghiên cu chuyên sâu.
Tóm li, nhng bài vit, nhng công trình nghiên cng tip cn

 u trc tip hoc gián ti  cn s i mi thi pháp th loi trong
truyn ngn Vii.
K tha nhng kt qu nghiên cu trên, chúng tôi m r   u
truyn ngn Vii t  i mi thi pháp th loc
kho sát truyn ng



 n 2009.

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
ng nghiên cu ca luu truyn ngn hay  qua 3
 c chúng tôi chn t 4 tuyn tp: Bui sáng bin mt - Tuyn truyn
ngt gii cu 2006  2007 do Nhà xut bn H
Vt chim tri  Tuyn truyn nggh 2007 do Nhà
xut bn HCà phê hàng Hành  Tuyn truyn ngn hay
   2008 do Nhà xut bn H     


- 







 2009,  




Trong quá trình nghiên cu, chúng tôi s 










































 1975, 














1986 .





 , 








, 





 & 

; Không gian &


; 



& .
 , 



















1975 









 










, 



.   ,  








  , 










, 
, 










.

NHIỆM VỤ CỦA LUẬN VĂN
Tin hành kh tìm ra nhng bii ca các yu t thi pháp trong h thng
thi pháp th loi truyn ngn, qua các Tuyn tp truyn ng t 2006
n 2009.
Ch ra nhng yu t thi pháp có s i mi mt cách toàn din, h thng trong các
truyn ngt  n: Ct truyn & Kt cu, Không gian
& Thi gian, Ging k m nhìn.
Ch ra s a các yu t thi pháp th loi truyn ngn vi mt s th
loi si.
Khnh tính tt yu ca vii mi thi pháp th loi truyn ngn. Khng
nh v th ca th loi truyn ngi sc hin nay, nhìn t
 thi pháp.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU











 







 : 


 , 

 

, 



 









:
















 , 









.























.


 , 



























.
, 








, , 

























.

CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Ngoài phn M u, Kt lun, Tài liu tham kho, Luc trin khai phn
N
 Nh







  thut xây dng ct truyn và t chc kt
cu
Nhng yu t cách tân trong không gian và thi gian trn thut
g 3: Nhng yu t mm nhìn và ging 



References
SÁCH TÁC PHM
[1]. 

 (2006), Tuyn tp truyn ngn Nguyn Minh Châu 
hc.
[2]. 




(2002), Tuyn tp truyn ngn Nguyn Khi, Nxb H
[3]. 



 (2005) Tuyn tp truyn ngn Nguyn Huy Thip, Nxb Hi nhà

[4]. Nhiu tác gi (2003) Tuyn tp truyn ngn lãng mn 1930  1945, c.
[5]. Nhiu tác gi (2003), Tuyn tp truyn ngn hin thc 1930  1945c.
[6]. Nhiu tác gi (2003), Truyn ng tr chn lc 2002, Nxb Hi nhà

[7]. Nhiu tác gi (2003), Truyn ngn hay 2007  2008 tp 1, Nxb Thanh niên.
[8]. Nhiu tác gi (2005) Truyn ngi Vit Nam tác gi t chn (2 tp), Nxb
c.
[9]. Nhiu tác gi (2007), Truyn ngc gi 1995  2004, Nxb Thanh
niên.
[10]. Nhiu tác gi (2007), Tuyn chn truyn ngc gi i, Nxb
c.
[11]. Nhiu tác gi (2008), Bui sáng bin mt, Tuyn truyn ngt gii cuc
 2006  2007, Nxb H
[12]. Nhiu tác gi (2008),Vt chim tri, Tuyn truyn ng   2007,
Nxb H
[13]. Nhiu tác gi (2008), ng sng, B các tác phm tinh tuyn cc
Vit Nam qua các thi k, Nxb H
[14]. Nhiu tác gi (2008), Bút máu, B các tác phm tinh tuyn cc Vit Nam
qua các thi k, Nxb H
[15]. Nhiu tác gi (2008), Mui ca rng, B các tác phm tinh tuyn cc Vit
Nam qua các thi k, Nxb H
[16]. Nhiu tác gi (2008), N trn gian, B các tác phm tinh tuyn cc Vit
Nam qua các thi k, Nxb H

[17]. Nhiu tác gi (2008), Mm sng, B các tác phm tinh tuyn cc Vit Nam
qua các thi k, Nxb H
[18]. Nhiu tác gi (2009), Truyn ngn hay 2007  2008 tp 2, Nxb Thanh niên.
[19]. Nhiu tác gi (2009), Truyn ngn hay 2008  2009, Nxb Thanh niên.
[20]. Nhiu tác gi (2009), Truyn ngc sc 2009c.
[21]. Nhiu tác gi (2009), Cà phê hàng Hành, Tuyn truyn ng
2008, Nxb H
[22]. 



 (2010), 



 , 








2009, 



.
[23]. 




(2010), 

2010, 



.

SÁCH L LUẬN, NGHIÊN CƯ
́
U, PHÊ BI
̀
NH

[24].  Duy Anh (2000), 









, Nxb Thanh niên.
[25]. Li Nguyên Ân (2004), 150 thut ng  c, 




 i,
2004.
[26]. M. Bakhtin (1998), Nhng v , 



.
[27]. Nguyn Dân (2006), n nghiên cc, 






.
[28]. Phan C  (Ch biên)  Nhiu tác gi (2007), Truyn ngn Vit Nam Lch s - Thi
pháp  Chân dung, 



.
[29c (Ch biên)  Nhiu tác gi (2007), Lí lun c, 



.
[30]. Daniel Grojnowski (1993), c truyn ngn, (Lire La Nouvelle), Nxb Dunod, Paris.
(  i dch: Phùng Ngc Kiên  Trn Hinh, Hi

Trn Hinh)
[31]. Kate Hamburger (2004), Logic hc v các th loc, 




.
[32].  c Hiu (2000), Thi pháp hii, Nxb H
[33]. 



(2008), 











, 



.
[34]. Lê Bá Hán  Tr - Nguyn Khc Phi (2006), T n thut ng c,





.
[35]. Nguyn Thái Hòa (2000), Nhng v thi pháp ca truyn, Nhà xut bn giáo dc
[36]. I. P. Ilin và E. A. Tzurganova (ch   n nh, Trn Hng Vân, Li
Nguyên Ân dch (2002), Các khái nim và thut ng cng phái nghiên c
hc. i hc quc gia Hà Ni
[37]. M. B. Khrapchenko (2002), Nhng v lý lun nghiên cu
c, 







.
[38]. Jakovson (2008), Thi hc và Ng hc Lý lui, Nxb
c.
[39u (2005), n nghiên cc, 





.
[40u (Ch biên)  Nhiu tác gi (2002), Lí luc, Nxb GD.
[41u (2005), Lý luc hin u tuyn tp,

tp 2, 



.
[42]. I. M. Lotman (2004), Cn ngh thut, 







.
[43]. E. M. Meletinsky (2004), Thi pháp huyn thoi, 







.
[44Nhàn (1980), S tay truyn ngn, Nxb Tác phm mi.
[45]. Nhiu tác gi (1999), c Vit Nam sau cách mng tháng 8, 


.
[46]. Nhiu tác gi (1986), , 






.
[47]. 

(2000), 









, Nxb Thanh niên.
[48]. G. N. Pêxêlôp (1998), Dn lun nghiên cc, 



.
[49c Phan (1989)i, 2 

, 






.
[50]. Tr (2005), Dn lun thi pháp hc, 



, 

2, 



.
[51]. Tr - Nguyn Thanh Tú (2001), Thi pháp truyn ngn trào phúng Nguyn
Công Hoan, 







.
[52]. Tzvetan Todorov (2004), , 





.

[53]. Bùi Vit Thng (2007), Truyn ngn nhng v lý thuyt và thc tin th loi,








.
[54]. (2009), 





















, 

.
[55].  (2010), 







 , 












, 

, tr. 37.
BÁO, TẠP CH
[56].  (2008), 








 ,


237.
[57]. Li Nguyên Ân, Th  ch
[58]. Lê Huy Bc, Ct truyn trong t s, Tp chí Nghiên cc s 7  2008.
[59]. 

,  ()
198x,
[60]. DiHu hii (Tip theo và ht), Tp chí nghiên cc s 9  2004.
[n, Hin trng và nhng v ca nghiên ci
Trung Quc trong th k mi, Phc dch t
[6    Bo Ninh nhìn t thân phn ca truyn ngn,

[63]. Hà Minh c,  mi mc, Tp chí
nghiên cc s 4  2006.
[64]. Hoàng Th Thu Giang, Ct truyn và kt cu truyn ngu th k XX  Nhng
bing hii,
[65]. Hoàng Ngc Hin, m ca truyn ngn hii, Tp chí H 3 
1992.
[66]. 




 , ,  4 - 1995 
hôm nay
[67]. Cao Kim Lan, Mi quan h gii k chuyn và tác gi, Tp chí Nghiên cu
c s 8  2009.
[68]. Cao Kim Lan, Lý thuyt v m nhìn ngh thut ca R. Scholes và R. Kellogg, Tp
chí nghiên cc, s 10  2008
[69Truyn ngn chin tranh nhìn t s vng th loi, Tp chí
Nghiên cc s 11  2004.
[70]. Phong Lê, Ch mt cuc chuyt vào m u th k mi, Tp chí
nghiên cc s 7  2007.
[71]. Phm Th Thanh Nga, Yu t k o trong truyn ngn Vit Nam sau 1975, Tp chí
Nghiên cc s 5  2008.
[72]. Lã Nguyên, V th cn trình lch s, Tp
chí Nghiên cc s 7  2009.
[73]. Mai Hi Oanh, Ngh thut t chm nhìn trong tiu thuyt Vit Nam thi k i
mi, Tp chí Nghiên cc s 10  2007.
[74]. Phm Phú Phong, L t trong truyn ngn Nguyn Ng Tp chí Nghiên
cc s 6  2008.
[75i hay cái tôi. Ngui
trên
[76]. Andrew Taylor, Ct truyn  ca i gian khó c  , HT dch.

[77]. Lê Thi Tân, T s hc: Tên gc s và mt s v Lý thuyt, Tp chí
Nghiên cc s 10  2008.
[78]. Nguyn Thành, Thi pháp kt cu truyn ngn.,
[79]. Bùi Vit Thng, Truyn ngn hôm nay, Tp chí Nghiên cc, s 1  2004.
[80]. Bùi Vit Thng, a truyn ngn, T 1  2000.
[81]. (1999), , 


.

[82  Ngc Thch, Truyn ngn     loi,

[83]. Phm Xuân Thch, V  kt cu truyn ngn Th  i ánh sáng trn
thut hc,
[84].  ,  









 1986

[85]. Phùng Gia Th, T chm nhìn trn thut trong truyn ngn Nguyn Huy Thip,
http//: www.evan.com
[86   y, Mt góc nhìn truyn ngn 2008,

[87m Thi, Sáng tc: Gi,
[88]. Nguyn Th Bích Thu: Nhn dng nhân vt trong truyn ngn 1945  1975, Tp chí
Nghiên cc s 5  2006.
[89  Tin Thy, Tác gi truyn ngn nói v truyn ngn,

[90]. 




 , Tru

 8x  











 ,

[91]., 







1975, 9  1996
[92]. Lý Hoài Thu. S v ng ca các th     c thi k i mi,

[93]. 


 , 

 198











,

[94]. Bùi Thanh Truyn, S i mi ca truyn có yu t k o sau 1986 qua h thng
ngôn t, Tp chí Nghiên cc s 12  2008.
[95]. Lê Dc Tú, Th loi truyn rt ng  i s    i,

[96]. Nguyn Chí Tình, Nhn Minh Châu, T
ngh i s 701 tháng 8  2009.
[97]. , 



?,

LUÂ

̣
N A
́
N, LUÂ
̣
N VĂN, KHA LUẬN
[98]. 





 (2006), 







 1986 - 2006 
, 










 , 











 ,








.
[99 Hà (2008), S vng ca truyn ngn Vit Nam t n nay: nhìn
t  hình thc th loi, Luc, 













, 







.
[100]. (2007), 
 , 







 , 













, 







.
[101]. 

 (2009), 























 1986 - 2006 (





, 



,
 ), 








 , 











 , 


 
[102]. 





 (2009), 





 1975  1985,









, 







, 





.