Khởi nghĩa nông dân đàng ngoài thế kỉ XVIII (7)

TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRI PHƯƠNG

XIN CHÀO
CÁC EM!!!


Đàng
Ngoài

Đàng
Trong

Bản đồ Đại Việt thế kỷ XVII- XVIII


Sơng Gianh (Quảng Bình)


Tiết 51 - Bài 24:
BÀI 24: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN
ĐÀNG NGỒI THẾ KỶ XVIII
11
Tình hình chính trị

22
Những cuộc khởi
nghĩa lớn


1. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ

TRANH VẼ THẾ KỈ XVIII

TRIỀU ĐÌNH VUA LÊ

PHỦ CHÚA TRỊNH


Nhà sử học Phan Huy Chú viết: “Vì trưng thu quá mức
dân kiệt cả vật lực mà không thể nộp đủ đến nỗi trở
thành bần cùng mà bỏ cả nghề nghiệp. Có người vì
thuế sơn mà chặt cây sơn, vì thuế lụa mà phải phá
khung cửi, vì thu cá tơm mà phải xé chài lưới…”.
(Lịch triều hiến chương loại chí)
Nạn đói khủng khiếp năm 1740 – 1741 ở Đàng Ngồi,
“Dân lưu vong bồng bế, dắt díu nhau di kiếm ăn đầy
đường… Dân phần nhiều sống nhờ rau cỏ, ăn cả
chuột, rắn. Người chết đói ngổn ngang, người sống sót
khơng cịn một phần mười. Làng nào có tiếng trù mật
cũng chỉ cịn năm, ba hộ mà thơi”.
(Khâm định việt sử thơng giám cương mục)


1. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ
- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền vua Lê – chúa
Trịnh mục nát đến cực độ. Quan lại, binh lính ra
sức đục khoét nhân dân.
- Công thương nghiệp sa sút, phố chợ điêu tàn.
- Vào những năm 40 thế kỷ XVIII hàng chục vạn
nông dân chết đói, người dân phải bỏ làng đi phiêu

tán.


1. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ

Khởi nghĩa bùng nổ

Nhân dân

Chính
quyền Lê –
Trịnh


2. NHỮNG CUỘC KHỞI NGHĨA LỚN


LOGO
SN
hị
LAI CHÂU

(S
Ho
à

TUYÊN
QUANG

ng

)

HƯNG HÓA

TAM ĐẢO

S. Đ
à

LẠNG
SƠN
KINH BẮC

SƠN TÂY

THĂNG LONG

S. M
ã

YÊN QUẢNG
HẢI PHỊNG
HẢI DƯƠNG
SƠN NAM
NINH BÌNH

THANH HĨA
NGHỆ AN

S.

Cả

Nguyễn Dương Hưng (1737)
Nổ ra ở Sơn Tây, mở đầu cho phong trào
S Gian
đấu tranh ở Đàng Ngồi
h

THUẬN HĨA


)

LAI CHÂU

LOGO
SN
hị

(S
Ho
à

TUN
QUANG

ng
)

TAM ĐẢO

HƯNG HĨA

S. Đ
à

LẠNG
SƠN
KINH BẮC

SƠN TÂY
N QUẢNG

THĂNG LONG

HẢI PHỊNG
HẢI DƯƠNG
SƠN NAM
NINH BÌNH

THANH HĨA

NGHỆ AN

Lê Duy Mật
S Gia

nh

THUẬN HĨA

Lê Duy Mật (từ 1738-1770): là thủ lĩnh một
cuộc khởi nghĩa lớn chống lại chúa Trịnh vào
giữa thế kỉ 18. Cuộc khởi nghĩa được hình
thành và phát triển cùng với các cuộc khởi
nghĩa khác trong phong trào khởi nghĩa
nơng dân Đàng Ngồi. Ơng là hồng
thân nhà Hậu Lê, con thứ của vua Lê Dụ
Tơng. Nghĩa qn của ơng hoạt động ở khắp
vùng Thanh Hóa và Nghệ An.


)

LAI CHÂU

LOGO
SN
hị

(S
Ho
à

TUN
QUANG

LẠNG
SƠN

ng
)
TAM ĐẢO

HƯNG HĨA

S. Đ
à

KINH BẮC

SƠN TÂY
N QUẢNG

THĂNG LONG

HẢI PHỊNG
HẢI DƯƠNG
SƠN NAM
NINH BÌNH

THANH HĨA
NGHỆ AN
Nguyễn Danh Phương

S Gia

nh

THUẬN HĨA


LOGO

Nguyễn Danh Phương (từ 1740-1751): hay
còn gọi Quận Hẻo, là thủ lĩnh một cuộc khởi
nghĩa nơng dân Đàng Ngồi lớn vào giữa thế
kỉ 18. Ông lấy núi Tam Đảo làm căn cứ và lan
rộng khắp trấn Sơn Tây, Tuyên Quang.


)

LAI CHÂU

LOGO
SN
hị

(S
Ho
à

TUN
QUANG

ng
)

TAM ĐẢO

HƯNG HĨA

S. Đ
à

LẠNG
SƠN
KINH BẮC

SƠN TÂY
N QUẢNG

THĂNG LONG

HẢI PHỊNG
HẢI DƯƠNG
SƠN NAM
NINH BÌNH

THANH HĨA
NGHỆ AN

Nguyễn Hữu Cầu
S Gia

nh

THUẬN HĨA

LOGO

Nguyễn Hữu Cầu (từ 1741-1751): là thủ lĩnh một
cuộc khởi nghĩa nơng dân Đàng Ngồi lớn vào giữa
thế kỉ 18. Ơng là người xã Lôi Động (nay thuộc
xã Tân An), huyện Thanh Hà, Hải Dương. Nguyễn
Hữu Cầu xuất thân trong gia đình nơng dân nghèo,
có tài cả văn kiêm võ, lại bơi lội rất giỏi nên được gọi
là Quận He. He là tên loài cá ở biển Đông, bởi Hữu
Cầu bơi khoẻ và hùng dũng nên được gọi như vậy.
Nghĩa quân của ông xuất phát từ Đồ Sơn (Hải
Phòng), di chuyển lên Kinh Bắc (Bắc Giang, Bắc
Ninh), uy hiếp kinh thành Thăng Long rồi xuống
Sơn Nam vào Thanh Hóa. Nghĩa quân nêu khẩu hiệu
“Lấy của nhà giàu chia cho người nghèo” và được
dân chúng nhiệt tình ủng hộ.


)

LAI CHÂU

LOGO
SN
hị

(S
Ho

à

TUN
QUANG

ng
)

TAM ĐẢO

HƯNG HĨA

S. Đ
à

LẠNG
SƠN
KINH BẮC

SƠN TÂY
N QUẢNG

THĂNG LONG

HẢI PHỊNG
HẢI DƯƠNG
SƠN NAM
NINH BÌNH

THANH HĨA

NGHỆ AN

Hồng Cơng Chất

S Gia

nh

THUẬN HĨA


Hồng Cơng Chất (từ 1739-1769): tên thật
là Hồng Cơng Thư, q ở Ngun Xá, Vũ
Thư, Thái Bình, là thủ lĩnh một cuộc khởi nghĩa
nơng dân Đàng Ngồi lớn giữa thế kỉ 18, chống
lại triều đình vua Lê chúa Trịnh trong suốt 30
năm. Ông nổ ra ở vùng Sơn Nam. Sau một thời
gian hoạt động ở đồng bằng, Hồng Cơng Chất
chuyển lên Tây Bắc.


Niên biểu các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài
thế kỷ XVIII
Tên cuộc khởi nghĩa
(người lãnh đạo)
Nguyễn Dương Hưng
Lê Duy Mật
Nguyễn Danh Phương
Nguyễn Hữu Cầu

Hồng Cơng Chất

Thời gian
1737

Địa bàn
Sơn Tây

1738 - 1770

Thanh Hóa –
Nghệ An

1740 - 1751

Vĩnh Phúc

1741 - 1751

Hải Phòng

1739 - 1769

Sơn Nam,
Tây Bắc


Thảo luận nhóm
Nhóm 1, 3: Nhận xét về tính chất và quy
mơ của phong trào nơng dân đàng Ngồi

thế kỷ XVIII
Nhóm 2, 4: Ý nghĩa lịch sử của phong trào
khởi nghĩa nơng dân đàng Ngồi.


Dưới xi có vua.
Trên này có chúa…
Những miền từ Mường
Puồn, châu Ét;
Từ Đà Bắc, chợ Bờ
Lại phía trên từ chợ Xo, La
trở xuống;
Tất cả đều quy phục chúa
Mường Thanh…
Chúa thật lòng yêu dân
Chúa dựng bản mường
Mọi người mới được yên ổn
làm ăn…


SƠ ĐỒ TÓM TẮT KIẾN THỨC VỀ PHONG TRÀO KHỞI NGHĨA NƠNG DÂN
ĐÀNG NGỒI THẾ KỶ XVIII

n
â
h

Kế
t

Đều thất bại

Đời sống nhân dân khốn cùng
Mâu thuẫn xã hội gay gắt .
Họ đã nổi dậy đấu tranh

Nguyễn Dương Hưng

gh

ĩa

qu N
n
ả Phong
hữ trào
n
ê
ng
Khởi nghĩa
y
nơng dânc u
g
Đàng Ngồi u
-Làm lung lay
ộc
N
thế kỷ XVIII
cơ đồ họ Trịnh.
kh

- Thể hiện tinh
ởi
thần chống áp
ng
bức của nhân
dân.
h
ĩa
- Tạo điều kiện

Lê Duy Mật

ýn

cho nghĩa quân
Tây Sơn tiến
ra Bắc.

Sự suy yếu của chính
quyền phong kiến

Nguyễn Danh Phương

lớ

NguyễnHữu Cầu

n

Hồng Cơng Chất

CỦNG CỐ
Bài tập 1: Chọn những kiến thức đúng với tình hình
đàng ngồi thế kỉ XVIII?
a, Chính quyền phong kiến mục nát cực độ.
b, Kinh tế sa sút, đời sống nhân dân cực khổ, mâu
thuẫn xã hội gay gắt.
c, Phong trào nơng dân khởi nghĩa bùng nổ khắp
đàng ngồi.
d, Các cuộc khởi nghĩa nông dân thế kỉ XVIII tiêu
biểu cho tinh thần anh dũng chống giặc ngoại xâm
của nhân dân ta.


Bài tập 2: Hãy ghép cột thời gian với sự kiện mà em
cho là đúng
Thời gian
1. 1737
2. 1738 – 1770
3. 1740 – 1751
4. 1741 – 1751

Sự kiện
a. Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương.
b. Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu.
c. Khởi nghĩa Nguyễn Dương Hưng.
d. Khởi nghĩa Hồng Cơng Chất.
e. Khởi nghĩa Lê Duy Mật.

5. 1739 - 1769