Bài ca ngắn đi trên bãi cát (sa hành đoản ca) (3)

BÀI CA NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT
(Sa hành đoản ca)

Cao Bá Quát

-

-

MỤC TIÊU BÀI HỌC
Hiểu được sự chán ghét của Cao Bá Quát đối với con đường
mưu cầu danh lợi tầm thường và niềm khao khát đổi mới
cuộc sống trong hồn cảnh xã hội nhà Nguyễn bảo thủ, trì
trệ.
Nắm được một vài đặc điểm và khả năng biểu đạt nội dung
của thể hành


I. GIỚI THIỆU CHUNG

1. Tác giả

Là một có tài năng và
bản lĩnh, được tôn là
“Thánh”
Thơ văn bộc lộ thái độ
phê phán xã hội lạc hậu,
bảo thủ


2. Tác phẩm

Được sáng tác trong
khoảng thời gian
vào kinh đô Huế để
thi
(sau 1831)

Thể loại: hành (một
thể thơ phóng
khống, khơng bị gị
bó)


II. ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM

1. Đọc, xác định bố cục

a. Đọc

BÀI CA NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT
Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước.
Mặt trời đã lặn không dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm qn rượu,
Người say vơ số, tỉnh bao người?

Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc, núi mn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?


b. Bố cục

Phần 1:
(4 câu thơ đầu)

Hình ảnh bãi cát và
người lữ khách

Phần 2:
(6 câu thơ tiếp)

Tâm sự của người đi
đường

Phần 3:
(7 câu thơ cuối)

Suy tư về con đường
giải thoát

2. Đọc – hiểu chi tiết
a. Hình ảnh bãi cát và người lữ khách
Bãi cát lại bãi cát dài
Điệp từ

Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi

Một lữ khách đơn độc,
mệt mỏi, tuyệt vọng
một không gian mênh
mông, rợn ngợp, tít tắp


b. Tâm sự người đi đường
Không học được tiên ông phép ngủ
Trèo non, lội suối, giận khơn vơi

Lời ốn thán ngậm ngùi , tự trách bản thân bối
rối, bất lực trước hoàn cảnh


phường
danh lợi
“tất tả”

những người đi thi, đỗ đạt
làm quan

đua chen,
dành giật

say
(vô số)

danh lợi, hư
vinh

Bộc lộ cảm xúc suy tư, day dứt về
thời cuộc, về ý nghĩa tồn tại của
nho sĩ, của trí thức


c. Suy tư về con đường giải thoát

bãi cát dài

đường mờ
mịt

đường ghê
sợ

đường
cùng

Gợi nên ý niệm về “con đường” mù mịt, con đường tắc,
con đường vô hướng vô định.

núi mn
trùng

Phía bắc
Anh đứng
làm chi trên
bãi cát?

sóng dào
dạt

Phía nam

câu hỏi tu từ

tra vấn quyết liệt
bản thân, về cách
chọn, cách hành
trước hoàn cảnh

về
lựa
xử


III. TỔNG KẾT
1.
-

Nghệ thuật
Nhịp điệu thơ dài – ngắn, trúc trắc, gập ghềnh.
Sử dụng thành công những biểu tượng: bãi cát, con
đường, người lữ khách.

2. Nội dung
Bài ca ngắn đi trên bãi cát là tiếng nói của một trí thức
có lương tri, biết “đau” cho tình cảnh của mình và
thực tại xã hội. Vì vậy, đó là tiếng nói đáng trọng,
tiếng nói của lí tưởng nhân văn cao đẹp.


BÀI TẬP VẬN DỤNG

Từ bài thơ, hãy trình bày suy nghĩ của anh/chị
về con đường lập thân, lập nghiệp mà anh/chị
đang thực hiện.