tiểu luận cao học QUY ĐỊNH về điều CHỈNH HOẠT ĐỘNG báo CHÍ của một số nước TRÊN THẾ GIỚI

TIỂU LUẬN
“QUY ĐỊNH VỀ ĐIỀU CHỈNH HOẠT ĐỘNG BÁO
CHÍ CỦA MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI”


MỞ ĐẦU
“Báo chí ln ln là cơng cụ, phương tiện, vũ khí sắc bén của một giai cấp,
một chế độ chính trị để truyền bá tư tưởng, bảo vệ lợi ích và duy trì địa vị
thống trị của mình trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.” Khơng ai có thể
phủ nhận vai trị của báo chí trong suốt chặng đường hình thành và phát triển
của nó, nửa sau thế kỉ XIX, báo chí lại chứng minh sự vượt trội của mình với
việc trở thành một ngành cơng nghiệp lớn, có sức ảnh hưởng trên tồn xã hội.
Sự phát triển mạnh mẽ của báo chí là một tất yếu, phù hợp với nhu cầu thơng
tin và q trình phát triển chung của tồn nhân loại. Theo thời gian, các loại
hình báo chí hiện đại ra đời và lĩnh vực báo chí cũng trở nên phong phú, đa
dạng, khơng cịn chỉ giới hạn ở tìm kiếm và truyền tải thơng tin. Trong xã hội
hiện đại, báo chí là người cung cấp thơng tin chính và phản hồi ý kiến về các
vấn đề của cơng chúng. Báo chí cịn là một hoạt động chính trị, có ý nghĩa
gắn liền và đặc biệt quan trọng với sự vận động và phát triển của một quốc
gia.
Chính bởi tầm quan trọng và khả năng ảnh hưởng sâu sắc của mình, hoạt
động báo chí tất yếu cần có những quy định, quy tắc. Hoạt động báo chí là
hoạt động sáng tạo tác phẩm báo chí, sản phẩm báo chí, sản phẩm thơng tin
có tính chất báo chí; cung cấp thơng tin và phản hồi thơng tin cho báo chí;
cải chính thơng tin trên báo chí; xuất bản, in, phát hành báo in; truyền dẫn
báo điện tử và truyền dẫn, phát sóng báo nói, báo hình. Cho dù hoạt động báo
chí thuộc quốc gia nào hay chế độ chính trị nào thì u cầu hàng đầu vẫn là sự
bảo vệ lợi ích giai cấp và đảng phái chính trị nắm quyền lãnh đạo xã hội, quản
lý xã hội để ổn định, phát triển đất nước. Đây là đặc trưng hết sức cơ bản của
báo chí.
Tuy vậy, những quy tắc, quy định ra đời nhằm mục đích định hướng và điều

chỉnh hoạt động báo chí một cách đúng đắn, phù hợp lại tùy thuộc vào nhu
cầu chính trị và tùy vào đặc trưng của từng quốc gia. Do đó, những quy định


về điều chỉnh hoạt động báo chí của các nước trên thế giới khơng giống nhau.
Đó cũng là nội dung sẽ được trình bày trong bài tiểu luận, bao gồm: những
quy định về điều chỉnh hoạt động báo chí của một nước trên thế giới, cụ thể:
Mỹ, Anh, Australia, Việt Nam.
Bài tiểu luận sẽ đi vào tìm hiểu một cách khái quát vấn đề quy định điều
chỉnh hoạt động báo chí trong từng quốc gia dựa trên cơ sở lịch sử hình thành
quốc gia, thể chế chính trị và xã hội của quốc gia đó.


I.

Quy định điều chỉnh hoạt động báo chí tại Mỹ.

Hoa Kỳ, còn gọi là Mỹ, tên gọi đầy đủ là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ hoặc
Hợp chúng quốc Mỹ, là một cộng hòa lập hiến liên bang gồm 50 tiểu bang
và 1 đặc khu liên bang. Hoa Kỳ là một trong những quốc gia đa dạng
chủng tộc nhất trên thế giới và nền kinh tế quốc dân của Hoa Kỳ cũng
đứng vào bậc nhất.
Năm 1960, tờ báo đầu tiên ra đời tại Mỹ, đánh dấu mốc khởi đầu cho
chặng đường phát triển của một nền báo chí được mệnh danh “đồ sộ và
phức tạp nhất” trên thế giới. Báo chí Mỹ phát triển với các loại hình: phát
thanh, báo in, báo mạng, truyền hình (gồm truyền hình cáp, phát sóng,
truyền hình nhà nước và tư nhân).
“Đặc điểm nổi bật của báo chí Mỹ là sự thỏa hiệp giữa hiệu quả kinh
doanh và mục đích chính trị”, bởi vậy mà vấn đề điều chỉnh hoạt động báo
chí tại Mỹ cũng dựa trên cơ sở này. Kinh doanh được coi như mục tiêu

hàng đầu của báo chí Mỹ, thu nhập của các cơ quan, tổ chức báo, đài tại
quốc gia này có tới trên 70% là nhờ vào quảng cáo.


Các hoạt động báo chí tại Mỹ tất yếu khơng thể vượt qua những quy định
pháp luật, những điều pháp luật cấm, song song với đó phải đáp ứng được
nhu cầu thông tin từ công chúng, thu hút độc giả đồng thời phát triển lợi
nhuận từ quảng cáo báo chí.
Khơng chỉ vậy, báo chí Mỹ cịn là một cơng cụ trong hoạt động chính trị.
Mỹ có hàng trăm đảng phái lớn nhỏ, nhưng trên thực tế chỉ có hai đảng Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa, thay nhau nắm quyền. Báo chí Mỹ là
một trong những cơng cụ quan trọng để chi phối mục đích chính trị từ hai
Đảng này.

Những quy định bảo vệ trong Hiến pháp Hoa Kỳ giúp cho giới truyền
thông ở Mỹ vẫn thuộc hàng tự do nhất trên thế giới: “cấm Quốc hội thông
qua bất cứ một điều luật nào hạn chế quyền tự do ngôn luận, quyền lập
hội và quyền trực tiếp khiếu nại đến chính phủ”. Tuy nhiên trên thực tế
Nhà nước ln kiếm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động nền báo chí quốc gia
mình. Các nhà báo tại Mỹ khơng thể vượt quá những giới hạn cho phép


trong một khn khổ nhất định bởi có thể bị quy vào các tội danh quy định
(như xúc phạm, lộ bí mật quốc gia,…)
Ngồi ra, nguồn thơng tin về các hoạt động của chính phủ Mỹ ln bị
kiếm sốt bởi các tổ chức phục vụ chính phủ. Những thơng tin báo chí tại
Mỹ ln được nắm độc quyền và được khống chế bởi các tổ chức, cơ
quan.. chính phủ, nhằm một mục đích duy nhất chính là đảm bảo cho nền
báo chí Mỹ chỉ phục vụ theo khuynh hướng chính trị của Chính phủ.
Tóm lại, về điều chỉnh hoạt động báo chí tại Mỹ được quy định bởi Chính
phủ, phục vụ hai lợi ích và nhu cầu cơ bản là chính trị và kinh doanh.

II.

Quy định điều chỉnh hoạt động báo chí tại Australia.

Úc hay Australia là một quốc gia bao gồm đại lục châu Úc, đảo Tasmania, và
nhiều đảo nhỏ. Đây là quốc gia lớn thứ sáu về diện tích trên thế giới với một
lãnh thổ rộng lớn và giàu tài nguyên thiên nhiên, tuy nhiên dân số khá ít nên
mật độ dân số rất thấp. Australia có nền kinh tế phát triển xếp vào bậc nhất
trên thế giới, với nền kinh tế lớn thứ 12 thế giới. (Chỉ số phát triển con người
cao, duy trì trong top 10 tồn cầu, xếp thứ hạng cao trong nhiều so sánh quốc
tế, như chất lượng sinh hoạt, y tế, giáo dục, tự do kinh tế, và bảo vệ các quyền
tự do dân sự và chính trị.)
Tuy sở hữu nhiều lợi thế về kinh tế và con người, nhưng Australia có nền báo
chí phát triển khá muộn, phải đến những năm 1970, khi truyền thông vệ tinh
xuất hiện thì việc truyền thơng tin tại đất nước này mới trở nên rộng khắp.
Báo chí tại Australia được ra đời và phát triển khơng nằm ngồi mục đích


tuyên truyền. Trong xã hội hiện đại, có thể nói nền báo chí Australia là sự
phát triển song song giữa phục vụ lợi ích chính trị và nhu cầu thương mại.
Bởi những đặc trưng cơ bản như vậy mà báo chí Australia cũng có những quy
định điều chỉnh có sự khác biệt với các nước trên thế giới. Về cơ bản cũng
xoay quanh hai yếu tố: chính trị và thương mại.

Trước hết, để đáp ứng mục tiêu tiêu truyền phục vụ sự phát triển của xã hội,
con người, phù hợp với xu thế phát triển hiện đại và đặc trưng đa sắc tộc của
đất nước, báo chí Australia điều chỉnh các hoạt động cơ bản theo một khuynh
hướng chung: thể hiện tính dân chủ và độc lập trong lĩnh vực báo chí. Báo chí

Australia sẽ tuân theo các quy tắc của chính phủ đề ra nhưng sẽ hoạt động độc
lập với sự kiểm sốt của chính phủ. Đề cao việc: “báo chí là của con người”,
do con người Australia sở hữu và quản lí.
Cụ thể, nội dung định hướng các hoạt động của báo chí Australia sẽ tập chung
vào việc phục vụ mục đích đưa tin trên các lĩnh vực xã hội (giáo dục, giải trí,
kinh tế, văn hóa,…). Đề cao nội dung văn hóa, ưu tiên trẻ em và các cộng


đồng đa sắc tộc. Khuyến khích người làm báo thể hiện lập trường, quan điểm
khác nhau, tạo nên thông tin khách quan, đa dạng.
Australia tổ chức một “Hội đồng báo chí” – đây là nơi tiếp nhận những ý kiến
phản ánh từ độc giả, công chúng đối với các thông tin báo chí trên lĩnh vực
báo viết. Có thể thấy, nền báo chí Australia hướng tới sự tự do và bình đẳng
trong việc phản hồi và đưa ra ý kiến từ con người.
Sự phát triển của báo chí Australia cịn dựa trên sự phát triển thương mại
(nhận quảng cáo và tài trợ tư nhân). Tuy nhiên những sản phẩm báo chí mang
tính thương mại cũng khơng làm bó hẹp sự xuất hiện của các sản phẩm báo
chí phục vụ lợi ích cộng đồng, công chúng. Bởi những sản phẩm báo chí
mang tính thương mại này cũng được điều chỉnh định hướng làm đa dạng
thông tin, phù hợp với nhu cầu công chúng và phù hợp với từng loại đối
tượng tiếp nhận thơng tin.
Tóm lại, quy định về điều chỉnh hoạt động báo chí tại Australia là tuân theo
các quy định, yêu cầu của pháp luật đồng thời đề cao tinh thần dân chủ và tự
do báo chí, bên cạnh đó phát triển thương mại báo chí một cách phù hợp và đa
dạng thông tin.


III.

Quy định về điểu chỉnh hoạt động báo chí tại Anh.

Nước Anh là bộ phận của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, hệ
thống chính trị cơ bản tại Anh là quân chủ lập hiến và hệ thống nghị viện.
Kinh tế Anh nằm vào hàng lớn nhất thế giới, có GDP bình qn là 22.907
bảng Anh vào năm 2009. Anh thường được nhìn nhận là một nền kinh tế thị
trường hỗn hợp, áp dụng nhiều nguyên tắc thị trường tự do, song duy trì hạ
tầng phúc lợi xã hội tiến bộ.

Các phương tiện thông tin đại chúng tại Anh phát triển dựa trên nền chính trị
của đất nước này: bảo vệ lợi ích, quyền lợi của quốc gia, chính quyền. Xu
hướng đảng phái của báo chí Anh đã định hình. Ngồi ra, báo chí Anh cịn
chịu sự ảnh hưởng của các công ty xuyên quốc gia.
Về việc điều chỉnh các hoạt động báo chí tại Anh, khơng thể khơng nhắc đến
việc quảng cáo chen chân vào nền báo chí quốc gia này từ cuối chiến tranh
thế giới thứ hai. Những đợt quảng cáo được thực hiện trên báo in, đài phát
thanh và truyền hình. Hiện nay, quảng cáo trên báo chí Anh ngày càng phát


triển mạnh mẽ và ồ ạt, đặc biệt là quảng cáo từ các ngành công nghiệp nặng,
công nghiệp xây dựng, những công ty tư nhân sẵn sàng trả những khoản chi
phí lớn cho sự xuất hiện của quảng cáo trên báo chí, vì vậy đây là một phần
khơng thể thiếu duy trì hoạt động báo chí đất nước này.
Một trong những xu hướng phát triển tại Anh là tiếp tục tập trung hóa trong
lĩnh vực báo chí tư sản dưới sự kiểm sốt của các tập đồn lớn. Điều này ảnh
hưởng không nhỏ trong việc điều chỉnh các hoạt động báo chí.
Ngồi ra, báo chí Anh tập trung với các lĩnh vực kinh tế, chính trị, khoa học
văn học và nghệ thuật. Nhiều tờ báo tại Anh có tính tổng hợp và đi vào
chuyên sâu.
IV.

Quy định về điều chỉnh hoạt động báo chí tại Việt Nam.


“Báo chí ở nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phương tiện thông
tin thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của cơ quan Đảng,
cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề
nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; là diễn đàn của Nhân
dân.” (theo Luật báo chí Việt Nam năm 2016)
Đối với báo chí ở Việt Nam, có thể nói là một chặng đường dài trong phát
triển và đổi mới. Báo chí Việt Nam đóng vai trị quan trọng trong sự nghiệp
giải phóng và xây dựng, gìn giữ đất nước. Dù là thời chiến hay thời bình, báo
chí nước ta vẫn mang tính định hướng và sự ảnh hưởng sâu sắc, mạnh mẽ tới


tồn thể cơng chúng. Bởi vậy, các hoạt động báo chí cũng mang tầm quan
trọng khơng nhỏ. Suốt những chặng dài lịch sử, từ khi tờ báo in đầu tiên phát
hành đến lúc internet xuất hiện và bùng nổ mạnh mẽ, với tính chất là một đất
nước xã hội chủ nghĩa, việc quản lí của Đảng & Nhà nước với báo chí chưa
bao giờ dừng lại, tùy vào những yêu cầu cấp thiết và tình hình thực tế mà các
điều, luật được sửa đổi, đưa ra.
Trong quy định về việc điều chỉnh các hoạt động báo chí tại Việt Nam, có thể
đưa ra những nội dung cơ bản như sau:
- Quy định về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngơn luận trên báo chí
của cơng dân; tổ chức và hoạt động báo chí; quyền và nghĩa vụ của cơ
quan, tổ chức, cá nhân tham gia và có liên quan đến hoạt động báo chí;
quản lý nhà nước về báo chí.
- Các quy định phải có tính lâu dài và tạo điều kiện cho việc báo chí
được phát triển một cách sáng tạo, khách quan, đa chiều.
- Các hoạt động báo chí tại Việt Nam đều là hoạt động chính trị, tất yếu
phải tuân theo pháp luật nhà nước, bảo vệ quyền lợi của Đảng và Nhà

nước, làm nhiệm vụ là cơ quan tuyên truyền, là tiếng nói của quốc gia.
- Đồng thời các hoạt động báo chí trong xu thế mới, tình hình mới cũng
phát triển theo chiều hướng năng động, sáng tạo với lĩnh vực nội dung
phong phú, thông tin đa dạng, hấp dẫn.
- Môi trường truyền thông số hiện nay tiềm ẩn nhiều nguy cơ: thương
mại hóa hoạt động báo chí, xa rời tơn chỉ, mục đích của tờ báo, vấn đề
vi phạm đạo đức người làm báo...Đây là những vấn đề cần tránh và đẩy
lùi trong hoạt động báo chí tại Việt Nam.


-

Báo chí Việt Nam ngày càng hướng tới những quy định về quyền tự do trong
các hoạt động báo chí dành cho cả người làm báo và cho toàn thể cơng chúng.
Trong tình hình đổi mới và phát triển như vậy, Luật báo chí 2016 với những
điểm đổi mới cùng với 10 điều quy định trong đạo đức người làm báo cũng
thể hiện được định hướng phát triển của Đảng & Nhà nước với nền báo chí
Việt Nam: hiện đại, năng động, đề cao đạo đức, không xa rời tôn chỉ, mục
đích của quốc gia mình.
Mỗi một quốc gia đều có những điều kiện kinh tế, xã hội, chính trị và định
hướng phát triển khác nhau, trong thời đại hiện nay, khi truyền thông phát
triển mạnh mẽ và thông tin bùng nổ, sự khắc nghiệt của những nguy cơ và


thách thức khiến cho việc định hướng quản lý, điều chỉnh các hoạt động báo
chí càng trở nên quan trọng, quyết định sự phát triển của nền báo chí khơng
chỉ riêng quốc gia, dân tộc mà còn là nền báo chí chung của tồn thế giới.

TƯ LIỆU THAM KHẢO.
1. Diện mạo báo chí khu vực Đơng Nam Á

2. Báo chí hiện đại nước ngoài: những quy tắc và nghịch lý (X. A.
3.

Mikhailốp, NXB Thơng Tấn, 2004)
Luật Báo chí Việt Nam năm 2016 ( />
ban/Van-hoa-Xa-hoi/Luat-Bao-chi-2016-280645.aspx )
4. BÁO CHÍ THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM (Phạm Thị Thanh Tịnh,
NXB Lao động - Xã hội, 2017)
5. />6. Bài viết: Báo chí là hoạt động chính trị đặc biệt bằng thơng tin (Võ
Kiên Trung)