Tài liệu Cơ cấu phối khí ppt

4. CÅ CÁÚU PHÄÚI KHÊ
Cå cáúu phäúi khê cọ nhiãûm vủ âiãưu khiãøn quạ trçnh thay âäøi mäi cháút cäng tạc
trong âäüng cå, “Thi sảch khê thi khi xilanh v nảp âáưy häùn håüp hồûc khäng khê
måïi vo xilanh âäüng cå”.
Âiãưu kiãûn lm viãûc:
- Ti trng cå hc cao
- Nhiãût âäü cao
- Ti trng va âáûp låïn
u cáưu âäúi våïi cå cáúu phäúi khê:
- Âọng måí âụng quy lût v thåìi âiãøm
- Âäü måí låïn
- Âọng kên, xupạp thi khäng tỉû måí trong quạ trçnh nảp,
- êt mn, tiãúng äưn nhỏï, dãù dng âiãưu chènh, sỉía chỉỵ
a, giạ thnh chãú tảo
tháúp.
Âãø âm bo nhiãûm vủ v u cáưu trãn cå cáúu phäúi khê âỉåüc phán thnh cạc loải sau:
Cå cáúu phäúi khê dng cam-xupạp:
L loải cå cáúu phäúi khê âỉåüc sỉí dủng phäø biãún trong cạc loải âäüng cå âäút trong,
cọ kãút cáúu âån gin, dãù chãú tảo, dãù âiãưu chènh, giạ thnh khäng cao làõm.
Cå cáúu phäúi khê dng van trỉåüt: L loải cå cáúu cọ nhiãưu ỉu âiãøm nhỉ tiãút
diãûn lỉu thäng låïn, dãù lm mạt, êt tiãúng äưn. Nhỉng do kãút cáúu khạ phỉïc tảp, giạ
thnh cao nãn ngỉåìi ta chè sỉí dủng cho cạc loải xe âàûc biãût nhỉ âäüng cå xe âua.
Cå cáúu phäúi khê dng piston âọng måí cỉía nảp v
cỉía thi: L loải cå cáúu
phäúi khê ca âäüng cå hai k quẹt vng hồûc quẹt thàóng, quẹt thàóng cọ thãø qua xupạp
x hồûc cỉía x dng piston âäúi âènh. Cå cáúu phäúi khê loải ny cọ kãút cáúu âån gin,
khäng phi âiãưu chènh, sỉía chỉỵa nhỉng cháút lỉåüng quạ trçnh trao âäøi khê khäng cao.
Trong cå cáúu loải ny piston âäüng cå âọng vai tr nhỉ mäüt van trỉåüt, âọng måí cỉía
nảp v cỉía thi. Loải âäüng cå ny khäng cọ cå cáúu dáùn âäüng van trỉåüt riãng m
chụng dng cå cáúu khuu trủc thanh truưn âãø dáùn âäüng piston .
Cå cáúu phäúi khê häùn håüp dng cỉía nảp v xupạp thi: sỉí dủng trãn âäüng

cå hai k
quẹt thàóng
38
4.1. ÂÀÛC ÂIÃØM KÃÚT CÁÚU CA CÅ CÁÚU PHÄÚI KHÊ
4.1.1. Cå cáúu phäúi khê dng trãn âäüng cå hai k
Trong âäüng cå hai k, quạ trçnh v nảp âáưy mäi cháút måïi vo xilanh chè
chiãúm khong 120
0
âãún 150
0
gọc quay trủc khuu. Quạ trçnh thi trong âäüng cå hai
k ch úu dng khäng khê quẹt cọ ạp sút låïn hån ạp sút khê tråìi âãø âáøy sn váût
chạy ra ngoi. ÅÍ quạ trçnh ny s xáøy ra sỉû ha träün giỉỵa khäng khê quẹt våïi sn váût
chạy, âäưng thåìi cng cọ cạc khu vỉûc chãút trong xilanh khäng cọ khê quẹt tåïi. Cháút
lỉåüng cạc quạ trçnh thi sảch sn váút chạy v nảp âáưy mäi cháút måïi trong âäüng cå
hai k ch úu phủ thüc vo âàûc âiãøm ca hãû thäúng quẹt thi.
Theo hỉåïng váûn âäüng ca dng khê quẹt trong âäüng cå hai k phán thnh hai loải:
Quẹt vng: l hãû thäú
ng quẹt v thi váûn hnh theo ngun l dng khäng khê
quẹt âi âỉåìng vng lục âáưu tỉì phêa dỉåïi men theo thnh xilanh âi lãn, tåïi nàõp xilanh
dng khê quay âäøi chiãưu 180
0
v âi xúng ngỉåüc våïi chiãưu c. Cạc cỉía thi v cỉía
quẹt ca hãû thäúng quẹt vng âãưu âàût åí pháưn dỉåïi ca xilanh v viãûc âọng, måí cạc
cỉía ny âãưu do piston âm nhiãûm.
Quẹt thàóng: dng khê quẹt âi theo âỉåìng thàóng tỉì dỉåïi lãn, vç váûy hnh trçnh
ca nọ trong xilanh chè bàòng mäüt nỉía so våïi quẹt vng. Cạc cå cáúu quẹt v thi ca
hãû thäúng quẹt thàóng âỉåüc âàût åí hai âáưu xylanh. Âiãưu khiãøn âọng måí cỉía khê l do
piston hồûc xupạp dng trủc cam.
Ngoi ra hãû thäúng quẹt thi ca âäüng cå hai k cn âỉåüc phán loải nhỉ

Dỉûa vo cạc cỉí
a khê quanh chu vi cọ:
Quẹt vng âàût ngang: Cạc cỉía thi ca hãû thäúng ny âỉåüc âàût ngang âäúi diãûn
våïi cỉía quẹt.
Quẹt vng âàût mäüt bãn: Cạc cỉía thi v cỉía quẹt âãưu âàût vãû mäüt bãn ca thnh
xylanh.
Quẹt vng âàût xung quanh: Cạc cỉía thi v cỉía quẹt âãưu âỉåüc âàût khàõp chu vi
xylanh ca âäüng cå.
Quẹt vng âàût häùn håüp: L dảng häùn håüp ca cạc hãû thäúng quẹt vng âàût
ngang, quẹt vng âàût mäüt bãn, quẹt vng âàût xung quanh.
Dỉûa vo chiãưu cao tỉång âäúi giỉỵa cỉía thi v cỉía quẹt d
c theo âỉåìng tám xylanh:
39
Mẹp trãn cỉía thi cao hån cỉía quẹt: trong âọ nãúu l âäüng cå tàng ạp thç cạc
cỉía thi phi cọ van xoay âãø trạnh täøn tháút khê quẹt. Nãúu l âäüng cå cåỵ nh khäng
tàng ạp thç khäng cáưn làõp van xoay âãø âäüng cå âåỵ phỉïc tảp.
Mẹp trãn cỉía thi ngang våïi mẹp trãn ca cỉía quẹt: Trong trỉåìng håüp ny
phi làõp van mäüt chiãưu tỉû âäüng trong cỉía quẹt âãø trạnh hiãûn tỉåüng sn váût chạy âi
vo cỉía quẹt.
Mẹp trãn cỉía thi tháúp hån mẹp trãn cỉía quẹt: Nãúu chè cọ mäüt hng cỉía quẹt
thç táút c cạc cỉía quẹt phi làõp van mäüt chiãưu. Nãúu cọ hai hng cỉía quẹt thç chè cáư
n
làõp van mäüt chiãưu cho hng cỉía quẹt phêa trãn.
Thỉûc tãú ta gàûp ráút nhiãưu cạch bäú trê phỉång hỉåïng ca cạc cỉía quẹt, nhỉng táút
c âãưu dỉûa trãn cå såí ca cạc phỉång ạn bäú trê sau:
Hỉåïng song song: Cạc cỉía quẹt v thi âãưu âỉåüc bäú trê song song våïi nhau
trong màût càõt ngang ca xilanh. Thỉåìng âỉåüc sỉí dủng cho âäüng cå hai k cåỵ nh.
Hỉåïng tám: Thỉåìng sỉí dủng trong cỉía thi ca hãû thäúng quẹt vng âàût xung
quanh hồûc hãû thäúng quẹt vng âàût thàóng.
Hỉåïng tiãúp tuún: Âỉåìng tám cạc cỉía khê l nhỉỵng âỉåìng tiãúp tuún våïi mäüt

âỉåìng trn cọ âỉåìng kênh nh hån âỉåìng kênh xilanh.
Hỉå
ïng lãûch tám: Âỉåìng tám ca cạc cỉía thi hồûc cạc cỉía quẹt táûp trung vo
mäüt vi âiãøm lãûch tám so våïi tám xilanh nàòm bãn trong hồûc bãn ngoi xylanh.
4.1.2. Mäüt säú hãû thäúng quẹt thi âỉåüc sỉí dủng nhiãưu hiãûn nay
Hãû thäúng quẹt vng âàût ngang theo hỉåïng song song:
Sỉí dủng ch úu trãn âäüng cå hai k cåỵ nh
Âàûc âiãøm: Dng cacte lm mạy nẹn khê âãø tảo
ra khäng khê quẹt.
Cỉía quẹt thỉåìng âàût xiãn lãn hồûc âènh piston
cọ kãút cáúu âàûc biãût âãø dáùn hỉåïng dng khäng khê quẹt
trong xylanh.
40

Hçnh 4.1. Cå cáúu dng häüp cạcte âãø quẹt khê.
1. Piston.
2. Thanh truưn.
3. Trủc khuu.
1
2
3

Hãû thäúng quẹt vng âàût ngang theo hỉåïng lãûch tám:
Thỉåìng dng trãn cạc âäüng cå hai k cọ cäng sút låïn.
Âàûc âiãøm: Cỉía quẹt âàût theo hỉåïng lãûch tám, xiãn lãn v håüp våïi âỉåìng tám
xilanh mäüt gọc 30
0
, do âọ khi dng khäng khê quẹt vo xilanh s theo hỉåïng âi lãn
tåïi nàõp xilanh måïi vng xúng cỉía thi.
Hãû thäúng quẹt vng âàût ngang phỉïc tảp:

Âàûc âiãøm: Cọ hai hng cỉía quẹt, hng trãn âàût cao hån cỉía thi, bãn trong cọ
bäú trê van mäüt chiãưu âãø sau khi âọng kên cỉía thi váùn cọ thãø nảp thãm mäi cháút cäng
tạc måïi vo hng läø phêa trãn.
p sút khê quẹt låïn nhỉng do kãút cáúu cọ nhiãưu van tỉû âäüng nãn phỉïc tảp.
Chiãưu cao cạc cỉía khê låïn lm tàng täøn tháút hnh trçnh piston, gim cạc chè tiãu
cäng tạc ca âäüng cå.
Hãû thäúng quẹt vng âàût mäüt bãn:
Chè sỉí dủng cho cạc âäüng cå hai k ténh tải, âäüng cå tu thy cåỵ nh
cọ täúc
âäü trung bçnh. Cạc cỉía khê âàût mäüt bãn ca thnh xilanh theo hỉåïng lãûch tám cỉía
quẹt nghiãng xúng mäüt gọc 15
0
. Trong hãû thäúng cọ thãø cọ van xoay âãø âọng cỉía
thi sau khi kãút thục quẹt khê nhàòm gim täøn tháút khê quẹt. Hãû säú täøn tháút khê quẹt
tỉång âäúi låïn, ạp sút cọ êch trung bçnh nh.
Hãû thäúng quẹt thàóng qua xupạp thi:
Dng räüng ri trong âäüng cå ätä, mạy kẹo, tu thy, tu ha
Âàûc âiãøm: Cỉía quẹt âàût xung quanh xilanh theo hỉåïng tiãúp tuún. Xupạp thi
âỉåüc âàût trãn nàõp xilanh.








41
Hçnh 4.2.Cå cáúu quẹt thàóng qua xupạp thi.
1. Cam; 2. Xupạp; 3. Piston; 4. Båm quẹt khê

1
2
3
4
Doỡng khờ queùt chố õi theo mọỹt chióửu tổỡ dổồùi lón nừp xilanh rọửi theo xupaùp thaới ra
ngoaỡi nón doỡng khọng khờ queùt ờt bở hoỡa trọỹn vồùi saớn vỏỷt chaùy vaỡ khờ thaới õổồỹc õỏứy
ra ngoaỡi tổồng õọỳi saỷch, do õoù hóỷ sọỳ khờ soùt nhoớ vaỡ aùp suỏỳt doỡng khờ naỷp lồùn.

c)
b)

d)
e)
Hỗnh 4.3. Mọỹ
t
sọỳ phổồng aùn queùt thaới trón õọỹng cồ hai kyỡ






a)
a. Hóỷ thọỳng queùt thúng duỡng piston õọỳi õốnh; b. Hóỷ thọỳng queùt voỡng õỷt ngang theo
hổồùng lóỷch tỏm; c. Hóỷ thọỳng queùt voỡng õỷt ngang phổùc taỷp; d. Hóỷ thọỳng queùt thúng qua
xupaùp thaới; e. Hóỷ thọỳng queùt voỡng õỷt mọỹt bón
Hỗnh.4.4.Sồ õọử quaù trỗnh cọng taùc vaỡ pha phọ cuớa õọỹng cồ hai kyỡ queùt
voỡng
c
V

h
C
T

P
0
c'
V
n
V
h
CD
V
n
m
a
z
p

1.Vở trờ õióứm chóỳt trón; 1.Vở trờ phun nhión lióỷu; 3.Vở trờ mồớ cổớa thaới; 3. Vở trờ õoùng
cổớa thaới; 4. Vở trờ mồớ cổớa queùt; 4. Vở trờ õoùng cổớa queùt.
Caùc goùc thóứ hióỷn giaù trở:
1
-Goùc phun sồùm;
3-1
- Goùc ổùng vồùi quaù trỗnh neùn;
1-2-
3
-Goùc ổùng vồùi quaù trỗnh chaùy vaỡ giaớn nồớ;
3-3

-Toaỡn bọỹ goùc mồớ cuớa cổớa thaới;
4-4
-
Toaỡn bọỹ goùc mồớ cuớa cổớa queùt;
3-4
-Giai õoaỷn loỹt khờ
ỳi khờ

4-4'
CD

3-3'

123

1'
CT
1'
1
3'
3
4'
4
2

3-4'
O

3'-1

4.1.3.Cồ cỏỳu phọỳi khờ duỡng trón õọỹng cồ bọỳn kyỡ

42
Trón õọỹng cồ bọỳn kyỡ vióỷc thaới saỷch khờ thaới vaỡ naỷp õỏửy mọi chỏỳt mồùi õổồỹc thổỷc hióỷn
bồới cồ cỏỳu Cam-xupaùp, cồ cỏỳu naỡy rỏỳt õa daỷng, dổỷa vaỡo caùch bọỳ trờ xupaùp coù:
Cồ cỏỳu phọỳi khờ xupaùp treo; Cồ cỏỳu phọỳi khờ xupaùp õỷt; Cồ cỏỳu phọỳi khờ họựn hồỹp.
Dổỷa vaỡo caùch bọỳ trờ truỷc cam coù:Truỷc cam dỏựn õọỹng xupaùp trổỷc tióỳp.
Truỷc cam dỏựn õọỹng xupaùp giaùn tióỳp qua con õọỹi-õuợa õỏứy-õoỡn bỏứy.











1. Vở trờ mồớ xupaùp naỷp;2. Vở trờ õoùng xupaùp naỷp; 3. Vở trờ phun nhión lióỷu; 3. Vở trờ
õióứm chóỳt trón; 4. Vở trờ cuọỳi quaù trỗnh chaùy; 5. Vở trờ mồớ xupaùp thaới; 6. Vở trờ õoùng xupaùp
thaới
Hỗnh 4.5.ọử thở cọng vaỡ Sồ õọử pha phọỳi khờ cuớa õọỹng cồ 4 kyỡ

CT
CD

23


56


345

4


3
1
3
'
3

4
6
5
2

5

5

2

1

0

r'
b"
r"
0
c'
c
c"
a'
a
b
P

Caùc goùc thóứ hióỷn giaù trở:
1
. Goùc mồớ sồùm xupaùp naỷp;
2
. Goùc õoùng muọỹn xupaùp
naỷp;
1-2
. Toaỡn bọỹ goùc mồớ cuớa xupaùp naỷp;
3.
Goùc phun sồùm;
2-3.
Goùc ổùng vồùi quaù

trỗnh neùn;
3-4-5
.

Goùc ổùng vồùi quaù trỗnh chaùy vaỡ quaù trỗnh giaớn nồớ;
5
. Goùc mồớ sồùm
xupaùp thaới; 6. Goùc õoùng muọỹn xupaùp thaới;
5-6
. Toaỡn bọỹ goùc mồớ cuớa xupaùp thaới';

1
+
6
. Goùc truỡng õióỷp cuớa xupaùp thaới vaỡ xupaùp naỷp.

Phổồng aùn bọỳ trờ xupaùp trón õốnh piston
Caùc õọỹng cồ õọỳt trong coù cồ cỏỳu phọỳi khờ duỡng xupaùp ngaỡy nay õóửu bọỳ trờ
xupaùp theo mọỹt trong hai phổồng aùn chuớ yóỳu laỡ bọỳ trờ xupaùp õỷt vaỡ bọỳ trờ xupaùp treo.
* ọỹng cồ diezel chố duỡng phổồng aùn bọỳ trờ xupaùp treo. Vỗ dung tờch buọửng
chaùy cuớa õọỹng cồ diezel nhoớ, tyớ sọỳ neùn rỏỳt cao. ọỹng cồ xng coù thóứ duỡng xupaùp
treo hay xupaùp õỷt, nhổng ngaỡy nay cuợng thổồỡng duỡng cồ cỏỳu phọỳi khờ xupaùp treo
vỗ cồ cỏỳu phọỳi khờ naỡy coù nhióửu ổu õióứm hồn so vồùi cồ cỏỳu phọỳi khờ xupaùp õỷt.
43
* Khi duỡng cồ cỏỳu phọỳi khờ xupaùp treo, buọửng chaùy rỏỳt goỹn, dióỷn tờch mỷt
truyóửn nhióỷt nhoớ vỗ vỏỷy giaớm õổồỹc tọứn thỏỳt nhióỷt. Hỗnh 4.6 giồùi thióỷu kóỳt cỏỳu vaỡ caùch
bọỳ trờ xupaùp õỷt. Phổồng aùn bọỳ trờ caùc xupaùp cuỡng tón kóử nhau trón hỗnh 4.6.a.

1
b

9
6
7
8
4
5
2
3
a

Hỗnh 4.6. Cồ cỏỳu phọỳi khờ xupaùp
õỷt.
1. óỳ xupap; 2. Xupap; 3. ỳng dỏựn
hổồùng; 4. Loỡ xo; 5. Moùng haợm; 6.
Bulọng õióửu chốnh; 7. ai ọỳc haợm; 8.
Con õọỹi; 9. Cam.






Cồ cỏỳu phọỳi khờ xupaùp treo coù thóứ bọỳ trờ xupaùp theo nhióửu kióứu khaùc nhau.
Caùch bọỳ trờ phuỷ thuọỹc vaỡo hỗnh daỷng buọửng chaùy vaỡ kóỳt cỏỳu cuớa cồ cỏỳu phọỳi khờ.
Khi bọỳ trờ mọỹt daợy, xupaùp coù thóứ õỷt xen keợ nhau nhổ hỗnh 4.7.a. Kióứu bọỳ trờ õổồỡng
naỷp vaỡ õổồỡng thaới trón hỗnh naỡy thổồỡng duỡng cho õọỹng cồ diezel. Trong õọỹng cồ
xng, õổồỡng thaới vaỡ õổồỡng naỷp thổồỡng phaới bọỳ trờ vóử
cuỡng mọỹt phờa õóứ ọỳng thaới coù
thóứ sỏỳy noùng ọỳng naỷp khióỳn nhión lióỷu dóự bay hồi. Ngổồỹc laỷi õọỹng cồ diezel thổồỡng
bọỳ trờ õổồỡng thaới vaỡ õổồỡng naỷp vóử hai phờa laỡ õóứ giaớm sổỷ sỏỳy noùng khọng khờ naỷp do

õoù nỏng cao õổồỹc hóỷ sọỳ naỷp.









1. Xupap; 2. Nừp; 3. uợa õỏứy; 4. con õọỹi.
3
4
1
Hỗnh 4.7. Cồ cỏỳu phọỳi khờ xupaùp treo
2
d)
44
Khi bäú trê xupạp treo thnh hai dy, dáùn âäüng xupạp ráút phỉïc tảp. Cọ thãø sỉí
dủng phỉång ạn dáùn âäüng nhỉ hçnh 4.8.a v b, dng mäüt trủc cam dáùn âäüng giạn
tiãúp qua cạc ân báøy, hồûc cọ thãø dng hai trủc cam dáùn âäüng trỉûc tiãúp.


3
1
2
Hçnh 4.8. Så âäư bäú trê hai hng xupạp
v dáùn âäüng chụng trỉûc tiãúp bàòng trủc
cam âàût trãn nàõp xylanh.
1. Cam.

2. Ân báøy.
3. L xo xupap.
4. Âỉåìng nỉåïc.

4
Nãúu chè dng mäüt trủc cam bäú trê åí thán mạy thç phi dng cå cáúu ân báøy
khạ phỉïc tảp (Hçnh 4.9). Phỉång ạn dáùn âäüng ny cng âỉåüc dng khạ phäø biãún
trong âäüng cå chỉỵ V. Cạc loải âäüng cå chỉỵ V dng trãn ä tä mạy kẹo cọ bưng chạy
hçnh chãm, cạc xupạp thỉåìng bäú trê theo mäüt dy v nghiãng âi mäüt gọc so våïi
âỉåìng tám xilanh. Vç váûy thỉåìng hay dng mäüt trủc cam âàû
t giỉỵa hai hng xilanh âãø
dáùn âäüng ton bäü cạc xupạp.

5
3
2
1
Hçnh 4.9. Så âäư dáùn âäüng bäún dy
xupạp bàòng mäüt trủc cam.
1.Xupap; 2. Âa âáøy; 3. Ân báøy;
4. Piston; 5. Cam
4







Trong cạc âäüng cå cọ âỉåìng kênh xilanh v cạc âäüng cå hiãûn âải thỉåìng

dng bäún xupạp âãø tàng diãûn têch tiãút diãûn lỉu thäng v âãø gim âỉåìng kênh náúm
xupạp, khiãún cho xupạp khäng bë quạ nọng v tàng âỉåüc sỉïc bãưn. Cạc xupạp cng
tãn ca loải âäüng cå ny cọ thãø bäú trê thnh hai dy hồûc thnh mäüt dy.
45
Khi bäú trê theo cạch thỉï nháút (Hçnh 4.10.a), cọ thãø gim båït säú âỉåìng nảp,
âỉåìng thi trong nàõp xilanh v cọ thãø âãø âỉåìng thi v âỉåìng nảp vãư cng mäüt phêa.
Trong nhiãưu kãút cáúu ca âäüng cå chỉỵ V, bäú trê nhỉ trãn cọ nhiãưu thûn låüi. Tuy váûy
kiãøu bäú trê ny thỉåìng lm cho xupạp thi bãn phi quạ nọng.
Bäú trê xupạp theo kiãøu thỉï hai (Hçnh 4.10b) tuy phi dng hai trủc cam
nhỉng trạnh âỉåüc thiãúu sọt trãn, ngoi ra cn lm cho viãûc bäú trê âỉåìng thi v
âỉåìng nảp thûn låüi, nháút l âäúi våïi âäüng cå diezel. Âãø âm bo dáùn âäüng cạc
xupạp cng tãn âọng måí âäưng thåìi, ngỉåìi ta bäú trê trủc cam dáùn âäü
ng cạc xupạp
cng tãn ny bàòng cạc ân báøy hçnh nảng (Hçnh 4.10.c), ân ngang (Hçnh 4.10.d)
hồûc hai cam cng tãn trỉûc tiãúp dáùn âäüng.








Trong mäüt säú âäüng cå xàng, xupạp cọ khi bäú trê theo kiãøu häùn håüp: xupạp
nảp âàût trãn thán cn xupạp thi làõp chẹo trãn nàõp xilanh nhỉ hçnh 4.11.
3
1
2
Hçnh 4.10. Bäú trê xupạp v
cạc phỉång ạn dáùn âäüng

xupạp trong âäüng cå dng
bäún xupạp cho mäüt xylanh.
1. Ân báøy; 2. Xupap;
3. Cam; 4. Âãú xupap.
4
Khi bäú trê nhỉ thãú kãút cáúu ca cå cáúu phán phäúi khê ráút phỉïc tảp nhỉng cọ thãø
tàng âỉåüc tiãút diãûn lỉu thäng ráút nhiãưu do âọ cọ thãø tàng kh nàng cỉåìng họa âäüng
cå.
Kãút cáúu ny thỉåìng dng trong cạc loải âäüng cå xàng täúc âäü cao.



Hçnh 4.11. Bäú trê xupạp häùn håüp
1. Ân báøy; 2. Xupạp nảp 3. Âa âáøy;
4. Xupạp thi.



46
Phổồng aùn dỏựn õọỹng truỷc cam:

Phổồng aùn dỏựn õọỹng bũng baùnh rng coù ổu õióứm rỏỳt lồùn laỡ kóỳt cỏỳu õồn giaớn,
do cỷp baùnh rng phỏn phọỳi khờ thổồỡng duỡng baùnh rng nghióng nón n khồùp óm vaỡ
bóửn.
Truyóửn õọỹng bũng xờch coù nhióửu ổu õióứm nhổ goỹn nheỷ, coù thóứ dỏựn õọỹng õổồỹc
truỷc cam ồớ khoaớng caùch lồùn.
Nhổồỹc õióứm laỡ õừt tióửn hồn dỏựn õọỹng baùnh rng nhióửu.

c)
d)

a)
b)
e)












Hỗnh 4.12. Caùc phổồng aùn dỏựn õọỹng truỷc cam
a.Dỏựn õọỹng truỷc cam duỡng baùnh rng cọn ; b.Dỏựn õọỹng truỷc cam duỡng baùnh rng trung
gian; c. Dỏựn õọỹng truỷc cam duỡng baùnh rng cọn ; d.Dỏựn õọỹng truỷc cam duỡng xờch ; e.Dỏựn
õọỹng truỷc cam duỡng xờch coù bọỹ phỏỷn cng xờch







47
4.1.4. Kãút cáúu ca cạc chi tiãút trong cå cáúu phäúi khê
Náúm xupạp
Màût lm viãûc quan trng ca náúm xupạp l màût cän, cọ gọc âäü α tỉì 15°Ư45°.

Gọc α cng nh tiãút diãûn lỉu thäng cng låïn, tuy nhiãn khi α nh, màût náúm cng
mng, âäü cỉïng vỉỵng ca màût náúm cng kẹm do âọ dãù bë cong vãnh, tiãúp xục khäng
kên khêt våïi âãú xupạp.
Gọc ca màût cän trãn náúm xupạp cn thỉåìng lm nh hån gọc màût cän trãn
âãú xupạp khong 0,5Ư1° âãø xupạp cọ thãø tiãúp xục våïi âãú theo vng trn åí mẹp ngoi
ca màût cän (nãúu nhỉ màût âãú xupạp räüng hån màût cän ca xupạp). L
m nhỉ thãú cọ
thãø bo âm tiãúp xục âỉåüc kên khêt d màût náúm cọ bë biãún dảng nh.
Hçnh 4.13. Kãút cáúu mäüt säú loải xupạp
a.Xupạp náúm bàòng ; b.Xupạp náúm lm ; c.Xupạp náúm läưi cọ chỉïa Natri ; d. Xupạp
náúm läưi khọet lm phêa trãn ; â, e.Xupạp náúm läưi









Kãút cáúu ca náúm xupạp thỉåìng cọ ba loải chênh sau âáy :
a.Náúm bàòng : Ỉu âiãøm ca loải xupạp náúm bàòng l chãú tảo âån gin, cọ thãø
dng cho c xupạp thi hồûc xupạp nảp. Vç váûy âa säú cạc âäüng cå thỉåìng dng loải
xupạp ny.
b. Náúm lm : Xupạp náúm lm cọ âàûc âiãøm l bạn kênh gọc lỉåün giỉỵa pháưn
thán xupạp v pháưn náúm ráút låïn. Kãút cáúu ny cọ thãø ci thiãûn tçnh trả
ng lỉu thäng
ca dng khê nảp vo xylanh âäưng thåìi cọ thãø tàng âỉåüc âäü cỉïng vỉỵng cho pháưn
náúm xupạp. Âãø gim trng lỉåüng ca xupạp khi tàng bạn kênh gọc lỉåün, màût dỉåïi
ca náúm âỉåüc khoẹt lm sáu vo thnh dảng loa kn. Nhỉåüc âiãøm ca xupạp lm l

chãú tảo khọ v màût chëu nhiãût ca xupạp låïn; xupạp dãù bë quạ nọng. Xupạp lm
thỉåìng dng lm xupạp nảp ca âäüng cå mạy bay v mäüt säú âäüng cå cỉåìng hoạ.
48
c. Náúm läưi : Dảng náúm läưi ci thiãûn âỉåüc tçnh trảng lỉu âäüng ca dng khê
thi (vç màût náúm läưi lãn, nãn hản chãú khu vỉûc tảo thnh xoạy khi thi khê). Chênh vç
váûy, xupạp thi ca táút c cạc âäüng cå cỉåìng hoạ âãưu lm theo náúm dảng läưi. Âãø
gim trng lỉåüng ca náúm, ngỉåìi ta cn thỉåìng khoẹt lm phêa trãn pháưn náúm.
Nhỉåüc âiãøm ca loải xupạp läưi cng giäúng nhỉ ca loải xupạp lm l khọ chãú tảo v
bãư màût chëu nhiãût låïn.
Thán xupạp:
Thán xupạp cọ nhiãûm vủ dáùn hỉåïng xupạp.Thán xupạp thỉåìng cọ âỉåìng
kênh vo khong d
t
=(0,16Ư0.25).d
n
Khi trỉûc tiãúp dáùn âäüng xupạp, lỉûc nghiãng tạc
dủng lãn thán xupạp låïn nháút, nãn âỉåìng kênh ca thán cọ thãø tàng lãn âãún d
t

=(0,3Ư0.4).d
n
. trong âọ d
n
l âỉåìng kênh ca náúm xupạp.
Âãø trạnh hiãûn tỉåüng xupạp màõc kẻt trong äúng dáùn hỉåïng khi bë âäút nọng,
âỉåìng kênh ca thán xupạp åí pháưn näúi tiãúp våïi náúm xupạp thỉåìng lm nh âi mäüt êt
hồûc khoẹt räüng läù ca äúng dáùn hỉåïng åí pháưn ny.
Chiãưu di ca thán xupạp phủ thüc vo cạch bäú trê xupạp, nọ thỉåìng thay
âäøi trong phảm vi khạ låïn: l
t

=(2,5Ư3,5).d
n
.
Âi xupạp:
Âi xu pạp phi cọ kãút cáúu âãø làõp âéa l xo xu pạp. Thäng thỉåìng âi xu
pạp cọ màût cän (nhỉ hçnh 4.13a) hồûc rnh vng (nhỉ hçnh 4.13b) âãø làõp mọng hm.
Kãút cáúu âån gin nháút âãø làõp âéa l xo l dng chäút (nhỉ hçnh 4.13c) nhỉng cọ
nhỉåüc âiãøm l tảo ra ỉïng sút táûp trung. Âãø âm bo an ton, chäút phi âỉåüc chãú tảo
bàòng váût liãûu cọ sỉïc bãưn cao.

a. b. c. d.






Hçnh 4.13. Kãúït cáúu âi xupạp
49
Âãø tàng kh nàng chëu mn, bãư màût âi xu pạp åí mäüt säú âäüng cå âỉåüc trạng
lãn mäüt låïp thẹp håüp kim cỉïng (thẹp stenlit) hồûc chủp vo pháưn âi mäüt nàõp bàòng
thẹp håüp kim cỉïng (nhỉ hçnh 4.13c,d)
Kãút cáúu âãú xupạp:
Trong cå cáúu phán phäúi khê xupạp âàût, âỉåìng thi v âỉåìng nảp bäú trê trãn
thán mạy, cn trong cå cáúu phán phäúi khê xupạp treo, âỉåìng thi v âỉåìng nảp bäú
trê trong nàõp xilanh. Âãø gim hao mn cho thán mạy v nàõp xilanh khi chëu lỉûc va
âáûp ca xupạp, ngỉåìi ta dng âãú xupạp ẹp vo hng âỉåìng thi v âỉåìng nảp.
Kãút cáúu ca âãú xupạp ráút âån gin, thỉåìng chè l mäüt vng hçnh trủ trãn cọ

vạt màût cän âãø tiãúp xục våïi màût cän ca náúm xupạp. Mäüt vi loải âãú xupạp thỉåìng

dng giåïi thiãûu trãn hçnh 4.14.
Màût ngoi ca âãú xupạp cọ thãø l màût trủ trãn cọ tiãûn rnh ân häưi âãø làõp cho
chàõc. Cọ khi màût ngoi cọ âäü cän nh (khong 12°). Loải âãú xupạp hçnh cän ny
thỉåìng khäng ẹp sạt âạy m âãø mäüt khe håí nh hån 0,04 mm. Trãn màût cän ca âãú
cng tiãûn rnh ân häưi, sau khi ẹp vo, kim loải trãn thán mạy hồûc nàõp xylanh s
âiãưn kên vo rnh v giỉỵ chàût láúy âãú. Cạc loải âãú giåïi thiãûu trãn hçnh 4.14.a,b,c
thỉåìng êt gàûp. Cạc loải âãú
ny sau khi ẹp vo nàõp xylanh räưi phi cạn âãø kim loải
biãún dảng sêt vo mẹp âãú. Mäüt säú loải âãú âỉåüc làõp ghẹp bàòng ren.
Âãú xupạp thỉåìng lm bàòng thẹp håüp kim hồûc gang håüp kim(gang tràõng).
Chiãưu dy ca âãú nàòm trong khong (0,08 Ư0,15)d
0
. Chiãưu cao ca âãú nàòm trong
khong
50
Hçnh 4.14. Mäüt säú dảng âãú xupạp
song song
Âãú xupạp âỉåüc
täi cao táưng
7
5
°
g)
0
,
5
.
.
.
1

,
5
e)
bãư màût stellite
4
6
°
4
6
°
xupạp
h)
f)
c)
a)
1
5
°
4
5
°
d)
b)


(0,18Ư0.25)d
0
(d
0
l âỉåìng kênh hng âãú ). Âãú xupạp bàòng thẹp håüp kim thỉåìng ẹp

vo thán mạy hồûc nàõp xylanh våïi âäü däi vo khong 0,0015 Ư 0,0035 âỉåìng kênh
ngoi ca âãú.
Kãút cáúu äúng dáùn hỉåïng xupạp:
Âãø dãù sỉía chỉỵa v trạnh hao mn cho thán mạy hồûc nàõp xylanh åí chäù làõp
xupạp, ngỉåìi ta làõp äúng dáùn hỉåïng xupạp trãn cạc chi tiãút mạy ny.
-Xupạp âỉåüc làõp vo äúng dáùn hỉåïng theo chãú âäü làõp lng (Thi nảp).
-Bäi trån äúng dáùn hỉåïng v thán xupạp cọ thãø dng phỉång phạp bäi trån
cỉåỵng bỉïc bàòng dáưu nhåìn do båm dáưu cung cáúp dỉåïi mäüt ạp sút nháút âënh; bäi
trån bà
òng cạch nh dáưu vo äúng dáùn hỉåïng hồûc tiãûn rnh hỉïng dáưu âãø bäi trån
bàòng dáưu vung tẹ.
Âãø ngàn båït dáưu nhåìn, âäi khi phi làõp m che âáưu åí pháưn âi xupạp. Kãút
cáúu cạc loải äúng dáùn hỉåïng thỉåìng dng giåïi thiãûu trãn hçnh 4.15.

b
)
a
)

d)
Hçnh 4.15. ÄÚng dáùn hỉåïng xupạp
c
)

L xo xupạp:
-L xo xupạp dng âãø âọng kên xupạp trãn âãú xupạp
-Âm bo xupạp chuøn âäüng theo âụng quy lût ca cam phán phäúi khê.
*Âm bo trong quạ trçnh måí, âọng xupạp khäng cọ hiãûn tỉåüng va âáûp trãn
màût cam.
Loải l xo thỉåìng dng nhiãưu nháút l l xo xồõn äúc hçnh trủ. Hai vng åí hai
âáư
u l xo qún sêt nhau v mi phàóng âãø làõp ghẹp.


51
Hçnh 4.16. Cạc loải l xo xupạp
Trong âäüng cå cỉåìng hoạ v cao täúc, mäùi xupạp thỉåìng làõp 1÷3 l xo läưng
vo nhau.
- Cạc l xo ny phi cọ chiãưu xồõn khạc nhau âãø khi lm viãûc khi kẻt vo
nhau.
Dng nhiãưu l xo trãn mäüt xupạp cọ nhỉỵng ỉu âiãøm sau:
ỈÏng sút xồõn trãn tỉìng l xo nh so våïi khi chè dng mäüt l xo. Vç váûy êt
khi gy l xo.
Trạnh âỉåüc hiãûn tỉåüng cäüng hỉåíng do cạc vng âãưu cọ táưn säú dao âäüng tỉû do
khạc nhau. Khi mäüt l xo bë gy, âäüng cå váùn cọ thãø lm viãûc an ton trong mäüt thåìi
gian ngàõn vç xupạp khäng råi tủt xúng xylanh.

Hçnh 4.18. Trủc cam
l
iãưntrủc
Hçnh 4.17. Cå cáúu phäúi khê dng l xo chëu

Hçnh 4.17. Cå cáúu phäúi khê dng l xo chëu xồõn


Âãø
gim kêch thỉåïc ca cå cáúu phán phäúi khê, ngỉåìi ta cn thỉåìng dng loải
l xo chëu xồõn hồûc dng thanh ân häưi nhỉ trãn hçnh 4.17. Khi dng nhỉỵng kãút
cáúu ny, ta cọ thãø gim chiãưu di ca thán xupạp.
4.1.5.Kãút cáúu trủc cam
NV: Trủc cam dng âãø dáùn âäüng xupạp âọng måí theo quy lût.
Trủc cam thỉåìng bao gäưm cạc pháưn cam thi, cam nảp v cạc cäø trủc. Ngoi
ra trong mäüt säú âäüng cå trãn trủc cam cn cọ cam dáùn âäüng båm xàng, cam dáùn
âäüng båm cao ạp v bạnh ràng dáùn âäüng båm dáưu, bäü chia âiãûn.v.v





52
Cam thi v cam nảp:
Trong âäüng cå ä tä mạy kẹo trủc cam thỉåìng khäng phán âoản, cạc cam lm
liãưn trủc. Trong cạc âäüng cå ténh tải v tu thy, cam thi v cam nảp thỉåìng lm
råìi tỉìng cại räưi làõp trãn trủc bàòng then hồûc âai äúc. Hçnh dảng v vë trê ca cam phäúi
khê quút âënh båíi thỉï tỉû lm viãûc, gọc âäü phán phäúi khê v säú k ca âäüng cå, kêch
thỉåïc XL. Kêch thỉåïc ca cạc cam chãú tảo liãưn våïi trủc thỉåìng nh hån âỉåìng kênh
cäø trủc vç, loải trủc cam ny thỉåìng làõp theo kiãøu âụt lưn qua cạc äø trủc trãn thán
mạy. Ngỉåüc lải cạc cam làõp råìi thỉåìng cọ kêch thỉåïc låïn hån cäø trủc, vç loải trủc
cam na
ìy thỉåìng làõp theo kiãøu âàût vo cạc äø trủc (äø trủc lm viãûc thnh hai nỉía) åí
bãn häng thán mạy.

Cam råìi cáưn phi làõp chàõc trãn trủc v âënh vë chênh xạc. Vç váûy thỉåìng dng cạch
cäú âënh bàòng then, then hoa, vêt âënh vë, buläng

Hçnh 4.19. Trủc cam v bảc trủc cam ca âäüng cå cåỵ vỉìa v låïn









1. Cäø âåỵ; 2,4,7. Bạnh ràng; 3,6. Cam dáùn âäüng xupạp; 5. Trủc cam; 8. Màût bêch
chàûn trủc phán phäúi; 9. Khåïp näúi.
Cäø trủc v äø trủc cam:
Trủc cam ca cå cáúu phán phäúi khê dáùn âäng giạn tiãúp thỉåìng làõp trong äø trủc
trãn thán mạy, säú cäø trủc thỉåìng l:

1
2
i
Z += hồûc
1iZ
+
=

Trong âọ: i- Säú xylanh
53
ÄØ chàõn dc trủc cam:

Hçnh 4.20. Cạc dảng äø chàõn dc trủc cam








1. Bạnh ràng cam; 2. Bêch chàõn; 3. Buläng hm bêch; 4. Vng chàõn; 5. Trủc cam; 6. Vêt
âiãưu chènh khe håí dc trủc; 7. Vnh tỉûa trãn trủc cam; 8. ÄØ âåỵ trủc cam; 9. Nụt hm; 10.
Nụt trỉåüt; 11. Nụt t.
- Âãø giỉỵ cho trủc cam khäng dëch chuøn theo chiãưu trủc (khi trủc cam, thán
mạy hồûc nàõp xilanh gin nåí) khiãún cho khe håí àn khåïp ca bạnh ràng cän v bạnh
ràng nghiãng dáùn âäüng trủc cam thay âäøi lm nh hỉåíng âãún pha phán phäúi khê,
ngỉåìi ta phi dng äø chàõn dc trủc.
• Trong trỉåìng håüp bạnh ràng dáùn âäüng trủc cam l bạnh ràng cän hồûc
bạnh ràng nghiãng, äø chàõn phi bäú trê ngay phêa sau bạnh ràng dáùn âäüng.
•
Trong trỉåìng håüp dng bạnh ràng thàóng, äø chàõn cọ thãø âàût åí báút k vë trê
no trãn trủc cam vç trong trỉåìng håüp ny, trủc cam khäng chëu lỉûc dc
trủc v d trủc cam hay thán mạy cọ gin nåí khạc nhau cng khäng lm
nh hỉåíng âãún pha phán phäúi khê nhỉ trỉåìng håüp dng bạnh ràng nghiãng
v bạnh ràng cän.
Cng giäúng nhỉ äø chàõn dc trủc ca trủc khuu, äø chàõn dc trủc ca trủc cam
cng låüi dủng cạc màût bãn ca cäø trủc cam t lãn cạc bêch chàõn bàòng thẹp hồûc bàòng
âäưng âãø khäúng chãú khe håí dc trủc v chëu lỉûc chiãưu trủc.
ÄØ chàõn ca âäüng cå ätä mạy kẹo cng nhỉ cạc âäü
ng cå xàng cåỵ nh v trung

bçnh kãút cáúu thỉåìng âån gin v dãù chãú tảo. Loải äø chàõn ca âäüng cå xàng (Hçnh
4.20a) cọ thãø coi l mäüt kãút cáúu âiãøn hçnh ca äø chàõn dc trủc cam ca loải ätä mạy
kẹo. ÄØ chàõn gäưm cọ màût bêch 2 bàòng thẹp cäú âënh trãn màût âáưu ca thán mạy bàòng
54
hai bng 3. Mäüt màût ca màût bêch 2 tiãúp xục våïi màût bãn ca cäø trủc cam 5. Màût
kia cạch màût âáưu ca äø bạnh ràng cam 1 mäüt khe håí khong chỉìng 0,1÷0,2mm. Trë
säú khe håí dc trủc ny do chiãưu dy ca vng chàõn 4 quút âënh. Vng chàõn 4 làõp
trãn âáưu trủc cam v bi bạnh ràng cam ẹp sạt vo màût bãn ca cäø trủc cam.
4.1.6. Con âäüi
Trong phỉång ạn dáùn âäüng xupạp theo kiãøu giạn tiãúp, con âäüi l mäüt chi tiãút
mạy truưn lỉûc trung gian, âäüng thåìi con âäüi chëu lỉûc nghiãng do cam phäúi khê
gáy ra trong quạ trçnh dáùn âäüng xupạp, khiãún cho xupạp cọ thãø hon ton khäng
chëu lỉûc nghiãng (trong cå cáúu phán phäúi khê xupạp âàût).
•
Kãút cáúu con âäüi gäưm hai pháưn: pháưn dáùn hỉåïng (thán con âäüi) v pháưn
màût tiãúp xục våïi cam phäúi khê. Thán con âäüi âãưu cọ dảng hçnh trủ, cn
pháưn màût tiãúp xục thỉåìng cọ nhiãưu dảng khạc nhau.
•
Con âäüi cọ thãø chia lm ba loải chênh con âäüi hçnh náúm v hçnh trủ;
con âäüi con làn; con âäüi thy lỉûc.
Con âäüi hçnh náúm v hçnh trủ: Con âäüi hçnh náúm v hçnh trủ âỉåüc dng ráút
nhiãưu. Khi dng loải con âäüi ny, dảng cam phán phäúi khê phi dng cam läưi.
Âỉåìng kênh ca màût náúm tiãúp xục våïi trủc cam phi låïn âãø trạnh hiãûn tỉåüng kẻt.
Loải con âäüi hçnh náúm âỉåüc dng ráút nhiãưu trong cå cáúu phán phäúi khê xupạp
âàût. Thán con âäüi thỉåìng nh, âàûc, vêt âiãưu chènh khe håí xupạp bàõt trãn pháưn âáưu
ca thán.

Hçnh 4.21.Con âäüi hçnh náúm v con âäüi hçnh trủ


Con âäüi con làn:
Con âäüi con làn cọ thãø dng cho táút c cạc dảng cam, nhỉng thỉåìng dng våïi
dảng cam tiãúp tuún v cam lm. Do con âäüi tiãúp xục våïi màût cam bàòng con làn nãn
ma sạt giỉỵa con âäüi v cam l ma sạt làn. Vç váûy, ỉu âiãøm cå bn ca loải con âäüi
55
ny l ma sạt nh v phn nh chênh xạc quy lût chuøn âäüng náng hả ca cam tiãúp
tuún v cam lm. Nhỉåüc âiãøm ca loải con âäüi ny l kãút cáúu phỉïc tảp.

Hçnh 4.22. Con âäüi con làn









Con âäüi thy lỉûc:
Âãø trạnh hiãûn tỉåüng cọ khe håí nhiãût gáy ra tiãúng äưn v va âáûp, trong cạc xe
du lëch cao cáúp ngỉåìi ta thỉåìng dng loải con âäüi thy lỉûc. Dng loải con âäüi s
khäng cn täưn tải khe håí nhiãût. Khi trủc cam quay âãún vë trê náng cao con âäüi, thán
con âäüi 7 v xy lanh 8 âỉåüc cam âáøy lãn. Dáưu nhåìn chỉïa trong khoang dỉåïi ca
piston 1 bë nẹn lải, bi 5 ca van mäüt chiãưu âọng kên trãn âãú van ca äúng 4. Do âọ
piston 1 bë âáøy lãn måí xupạp ra. Do lỉûc ca l xo xupạp tạc dủng lãn âáưu piston 1
nãn trong quạ trçnh con âäüi âi lãn dáưu trong khoang phêa dỉåïi piston 1 bë nẹn, mäüt
pháưn dáưu s rè qua khe håí giỉỵa piston v xy lanh 8 ra ngoi. Trong quạ trçnh xupạp

âọng, con âäüi âi xúng, khi xupạp âọng kên trãn âãú xupạp, con âäüi âi xúng âãún vë
trê tháúp nháút. Lục ny läù
dáưu 3 trãn thán con âäüi trng våïi läù dáưu trãn thán mạy.
Âäưng thåìi l xo 2 âáøy piston 1 âi lãn cho tåïi khi âáưu piston chảm vo âi xupạp.
Do âọ trong cå cáúu phán phäúi khê khäng cọ khe håí nhiãût, khi piston 1 bë l xo 2 âáøy
lãn, trong khoang chỉïa dáưu phêa dỉåïi piston cọ âäü chán khäng. Dáưu nhåìn âi qua läù 3
v äúng âãú van 4 âáøy bë 5 måí ra bäø sung vo khoang chỉïa dáưu ny.
Loải con âäüi thu lỉûc dng trong cå cáúu phán phäúi khê xupạp treo giåïi thiãûu
trãn hçnh 4.23 b cọ ngun l lm viãûc tỉång tỉû.
56
ặu õióứm õỷc bióỷt cuớa con õọỹi thuyớ lổỷc laỡ coù thóứ tổỷ õọỹng thay õọứi trở sọỳ thồỡi gian
tióỳt dióỷn cuớa cồ cỏỳu phỏn phọỳi khờ. Vỗ khi tọỳc õọỹ cuớa õọỹng cồ tng lón, do khaớ nng
roỡ rố dỏửu bở giaớm õi nón xupaùp mồớ sồùm hồn so vồùi khi chaỷy ồớ tọỳc õọỹ thỏỳp, õióửu naỡy
rỏỳt coù lồỹi õọỳi vồùi quaù trỗnh naỷp cuớa õọỹng cồ.

b)
a)



Hỗnh 4.23. Con õọỹi thuớy lổỷc.
1. Thỏn con õọỹi; 2. ỏửu con õọỹi; 3.
Lọự dỏửu; 4. óỳ ọỳng; 5. Bi; 6. Van; 7.
Thỏn con õọỹi; 8. Khoang dỏửu




Nhổồỹc õióứm cuớa con õọỹi thuyớ lổỷc laỡ : Quaù trỗnh laỡm vióỷc cuớa con õọỹi thuyớ lổỷc
tọỳt hay xỏỳu phuỷ thuọỹc vaỡo chỏỳt lổồỹng cuớa dỏửu nhồỡn. Vỗ vỏỷy õọỳi vồùi loaỷi õọỹng cồ coù

sổớ duỷng con õọỹi thuyớ lổỷc thỗ dỏửu nhồỡn cuớa õọỹng cồ phaới luọn luọn saỷch vaỡ õọỹ nhồùt
phaới ọứn õởnh, ờt thay õọứi. óứ giaớm tióỳng va õỏỷp cuớa cồ cỏỳu phỏn phọỳi khờ, trong mọỹt
sọỳ õọỹng cồ ngổồỡi ta thổồỡng duỡ
ng loỡ xo baớn chổợ U nhổ hỗnh 4.24

Hỗnh 4.24. Cồ cỏỳu phọỳi khờ duỡng loỡ xo baớn õóứ traùnh va õỏỷp







57
Mäüt âáưu l xo âỉåüc làõp vo con âäüi, âáưu kia âỉåüc làõp vo âãú xupạp, l xo bn
cọ nhiãûm vủ ẹp con âäüi tç sạt vo màût cam. Khi cam âáøy con âäüi lãn, l xo con âäüi
s lm cho con âäüi tiãúp xục tỉì tỉì våïi âi xupạp nãn lm gin hiãûn tỉåüng va âáûp.
Dng con âäüi thy lỉûc cn cọ mäüt ỉu âiãøm âàûc biãût l cọ thãø tỉû âäüng thay âäøi trë
säú thåìi gian tiãút diãûn ca cå cáúu phán phäúi khê. Vç khi täúc âäü âäüng cå tàng lãn, do
kh nàng r rè dáưu gim âi, nãn xupạp måí såïm hån khi chảy våïi täúc âäü tháúp, âiãưu âọ
ráút cọ låüi âäúi våïi quạ trçnh nảp ca âäüng cå.
4.1.7.Âa Âáøy
Âa âáøy dng trong cå cáúu phán phäúi khê xupạp treo thỉåìng l mäüt thanh
di, âàûc hồûc räùng dng âãø truưn lỉûc tỉì con âäüi âãún ân báøy.
Âãø gim nhẻ trong lỉåüng, âa âáøy thỉåìng lm bàòng äúng thẹp räùng hai âáưu
hn gàõn våïi cạc âáưu tiãúp xục hçnh cáưu (âáưu tiãúp xục våïi con âäüi) hồûc màût cáưu lm
(âáưu tiãúp xục våïi vêt âiãưu chènh nhỉ trãn hçnh 4.25a). Âäi khi c hai âáưu tiãúp xục ca
âa âáøy âãưu l hçnh cáưu nhỉ trãn hçnh 4.25b.

Hçnh 4.25. Cạc dảng âa âáøy

a) b)









4.1.8.Kãút cáúu ân báøy
Ân báøy l chi tiãút truưn lỉûc trung gian mäüt âáưu tiãúp xục våïi âa âáøy, mäüt
âáưu tiãúp xục våïi âi xupạp. Khi trủc cam náng con âäüi lãn, âa âáøy âáøy mäüt âáưu
ca ân báøy âi lãn, âáưu kia ca ân báøy nẹn l xo xupạp xúng v måí xupạp. Do
cọ ân báøy, xupạp måí âọng theo âụng pha phán phäúi khê.


58
Hçnh 4.26. Ca
ï
cloaiâo
ì
nbá
ø
y
Âáưu tiãúp xục våïi âa âáøy thỉåìng cọ vêt âiãưu chènh. Sau khi âiãưu chènh khe håí
nhiãût, vêt ny âỉåüc hm chàût bàòng âai äúc. Âáưu tiãúp xục våïi âi xupạp thỉåìng cọ
màût tiãúp xục hçnh trủ âỉåüc täi cỉïng. Nhỉng cng cọ khi dng vêt âãø khi mn thay
thãú âỉåüc dãù dng. Màût ma sạt giỉỵa trủc v bảc lọt ẹp trãn ân báøy âỉåüc bäi trån
bàòng dáưu nhåìn chỉïa trong pháưn räùng ca trủc. Ngoi ra trãn ân báøy ngỉåìi ta cn

khoan läù âãø dáùn dáưu âãún bäi trån màût tiãúp xục våïi âi xupạp v màût tiãúp xục ca
vêt âiãưu chènh. Chiãưu di ca hai cạnh tay ân ca ân báøy thỉåìng khạc nhau, cạnh
tay ân phêa bãn trủ
c cam l
c
thỉåìng ngàõn hån phêa bãn xupạp l
xp
. T säú truưn:

8,12,1 ÷=
lc
l
XP

Såí dé lm nhỉ váûy l âãø gim hnh trçnh ca con âäüi, do âọ cọ thãø gim gia
täúc v lỉûc quạn tênh ca cå cáúu phán phäúi khê.
59