Tài liệu Rừng ngập mặn Tràm Chim docx


GVHD:

NHÓM SINH VIÊN:
Nguyễn Thị Tuyết Mai
Lê Thị Tuyết Mai
Đỗ Hồng Trang
Nguyễn Khánh Hòa

Rừng ngập mặnTràm Chim_một góc nhìn

Tác động của con người tới rừng ngập mặn
Tràm Chim
I. Hệ sinh thái rừng ngập mặn Tràm Chim
1.Vườn quốc gia Tràm Chim
2.Chức năng
3.Địa hình,khí tượng thủy văn
4.Đặc điểm
II.Tác động của con người tới rừng ngập mặn
1.Sự xâm lấn của các loài ngoại lai
2. Các hoạt động nuôi trồng thủy hải sản hay sử dụng làm đất canh tác
3. Khai thác quá mức các nguồn tài nguyên
4. Vấn đề quản lí thủy văn
5. Đưa vào các hợp chất nhân tạo khó phân hủy.
III. Một số biện pháp khắc phục

I.Hệ sinh thái rừng ngập mặn Tràm Chim
1. Vườn quốc gia Tràm
Chim nằm trong vùng Đồng
Tháp Mười, thuộc huyện Tam

Nông, tỉnh Đồng Tháp với tổng
diện tích 7.588 ha nằm trong địa
giới của 5 xã (Phú Đức, Phú
Hiệp, Phú Thành B, Phú Thọ,
Tân Công Sinh) và Thị trấn
Tràm Chim. Với số dân trong
vùng là 30.000 người.

Tràm trên đất phèn ở VQG Tràm Chim

I.Hệ sinh thái rừng ngập mặn Tràm Chim
2. Chức năng:
Bảo tồn hệ sinh thái đất ngập
nước đặc trưng của vùng Đồng
Tháp Mười,
Bảo vệ khu vực di trú cho các
loài chim di cư, đặc biệt là loài
chim sếu (Grus antigone).,
Bảo tồn các loài động thực vật
bản địa, các nguồn gen quý hiếm,
và duy trì những điều kiện thích
hợp cho việc nghiên cứu môi
trường tự nhiên và bảo vệ tài
nguyên thiên nhiên .

I.Hệ sinh thái rừng ngập mặn Tràm Chim
3. Địa hình: thấp trũng, nơi cao nhất là 2,3 m, nơi thấp nhất là 0,4 m (so với mực
nước biển Tây Nam Bộ). Những vùng đất trũng chiếm 152 ha, những vùng gò cao
chiếm 194 ha, vùng phẳng chiếm 5858 ha.
Khí tượng thủy văn:

Nhiệt độ: Nhiệt độ ở đây cao quanh năm và tương đối ít biến động, nhiệt độ
trung bình hàng năm khoảng 27°C.
Độ ẩm: Độ ẩm trung bình hàng năm duy trì trong khoảng 82 - 83%.
Lượng mưa: Lượng mưa phân bố theo mùa rõ rệt, trung bình khoảng 1.650
mm/năm. Mùa mưa tập trung từ tháng 5 đến tháng 11,( hơn 90% ). Trong khi đó,
tháng 1, 2, 3 lại là những tháng khô hạn nhất, thời tiết hầu như không có mưa
Chế độ nước: nhận nguồn nước trực tiếp từ sông MeKong thông qua hệ thống
kênh thủy lợi tràn vào nội đồng và bị ngập lũ hàng năm từ tháng 8 đến tháng 12.
Vườn quốc gia Tràm Chim được chia thành 5 vùng quản lý khác nhau (A1-A5),
mỗi khu vực được bao bọc xung quanh bởi hệ thống kênh và đê với tổng chiều dài
lên đến 59 km. Mực nước bên trong vườn quốc gia được điều tiết thông qua hệ
thống cống và cửa xả nằm ở các bờ bao xung quanh. Hiện nay, để giảm rủi ro do
lửa vào mùa khô, mực nước bên trong vườn quốc gia luôn được giữ ở mức cao hơn
những điều kiện trong quá khứ .

I.Hệ sinh thái rừng ngập mặn Tràm Chim
4.Đặc điểm của Vườn quốc gia
Tràm Chim là hệ thực vật đặc
trưng bởi kiểu “Rừng kín lá
rộng thường xanh ngập nước
theo mùa trên đất chua phèn”,
có 130 loài thực vật bản địa
tiêu biểu bởi 6 kiểu quần xã
(sen, lúa ma, cỏ ống, năng,
mồm mốc và tràm). Có hơn
130 loài cá nước ngọt, gần 40
loài lưỡng cư bò sát và 231
loài chim, đặc biệt là sếu đầu
đỏ, một loài chim cực kỳ quý
hiếm, có tên trong sách đỏ,

trong đó có 32 loài quý hiếm
được ghi vào sách đỏ Việt
Nam, sách đỏ Thế giới.
S
ế
u

đ
ầ
u

đ
ỏ
Cúc dại

II. Tác động của con người đến hệ sinh thái
rừng ngập mặn
1.Sự nhập nội của các loài ngoại lai
Một bức xúc hiện nay là tình trạngcây mai dương
( một loại cây có nguồn gốc từ Nam Mỹ ) đang
xâm lấn dữ dội, sinh sôi nẩy nở khắp nơi trong
Tràm Chim,làm giảm sự đa dạng sinh học, tấn công
vào các bãi năn kim và những loài thực vật khác.
Theo ước tính thì đến nay, cây mai dương đã xâm
lấn trên diện tích khoảng 1.500ha ở các gò cao nơi
có bãi năn kim. Ngoài việc lấn át diện tích năn, cây
mai dương còn làm cho sếu không thể hạ cánh kiếm
ăn được do bị vướng gai nhọn. Nếu không kiểm
soát được, trong vòng 10-15 năm nữa, toàn bộ vườn
quốc gia sẽ bị loài này xâm lấn thành loài độc tôn.

Sự đa dạng sinh học sẽ mất đi hoàn toàn.
Một số bãi sếu như A3, A4 bị cây mai dương xâm
chiếm dẫn đến không còn thức ăn và nước uống cho
sếu
Mai dương đang bành trướng ngay
trông vùng lõi của vườn quốc gia

II. Tác động của con người đến hệ sinh thái
rừng ngập mặn
2.Các hoạt động nuôi trồng thủy hải sản
hay sử dụng làm đất canh tác:
Qua các hệ thống kênh rạch, và dân đến lập
nghiệp, từ năm 1975 đến 1995, khoảng 700000
hecta đã được chuyển thành đất canh tác.

Từ những năm 1990 trở về trước xung quanh
Tràm Chim có đến 20.000ha đất vùng đệm, đa số
là những bãi năn kim xanh tốt (nguồn thức ăn
chính của sếu). Thời điểm này mỗi năm có trên
1.000 con sếu về đây sinh sống. Dần dần sau này,
số lượng người di cư theo diện kinh tế mới đến
càng đông và họ khai thác toàn bộ diện tích đất
vùng đệm đưa vào sản xuất nông nghiệp. Từ đó,
sếu mất đi nguồn thức ăn cộng với môi trường
sống bị tác động nên sếu đành rời bỏ Tràm Chim
bay đi tìm nơi ở khác
(Hàng trăm ha đất ở Vườn quốc gia
(VQG) Tràm Chim đang “biến”
thành tài sản riêng của nhiều cá nhân
ở huyện Tam Nông (Đồng Tháp)

II. Tác động của con người đến hệ sinh thái
rừng ngập mặn
Con người phá rừng ngập mặn đắp đập để trồng lúa, đắp bờ các
đầm tôm tràn lan trong vùng bãi triều đã ngăn cản sự vận động của thủy
triều, qua đó ảnh hưởng lớn đến sự sinh trưởng và phát triển của các loài
cây ngập mặn, làm mất nơi sinh sống của hải sản và động vật vùng triều,
làm thay đổi dòng chảy, giảm sự phân tán nước ở các bãi triều và vùng
ven biển. Việc sử dụng nước ngầm để điều chỉnh độ mặn trong các vùng
nuôi tôm rộng lớn cũng như sử dụng lãng phí nước trong sinh hoạt đã
dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng nguồn nước ngầm cần thiết cho các
loài cây ngập mặn và các sinh vật sống trong đất bùn và đồng thời ảnh
hưởng cấu trúc địa chất của vùng ven biển.


II. Tác động của con người đến hệ sinh thái
rừng ngập mặn
3.Khai thác quá mức các nguồn tài nguyên
Áp lực của cộng đồng nghèo sống trong xung quanh vườn quốc gia Tràm
Chim và sự phụ thuộc của cộng đồng, nhất là người nghèo lên tài nguyên thiên
nhiên đất ngập nước bên trong. Chế độ bảo vệ nghiêm ngặt trong nhiều năm qua đã
dẫn tới xung đột gay gắt giữa vườn quốc gia và cộng đồng và cũng đã không ngăn
cản được sự xâm nhập vào bên trong để khai thác tài nguyên, dẫn đến sự suy kiệt
tài nguyên (cá, củi, cỏ). Mỗi năm hai mùa khô và mùa lũ, cán bộ quản lý túc trực
xuyên suốt ngày đêm. Mùa lũ thì lo sợ dân nghèo vào vườn đốn tràm, bắt cá, còn
mùa khô thì đề phòng dân vào vườn săn bắt chim, đốn củi và nhất là lo nạn cháy
rừng
Hằng ngày dân vào bãi sếu đào đất, đốn tràm làm cả trăm con sếu hoảng sợ
bay tán loạn và bỏ đi.Và nan giải nhất là nạn nhiều người thiếu ý thức đến Tràm
Chim chọc, phá sếu.

II. Tác động của con người đến hệ sinh thái
rừng ngập mặn
4.Vấn đề quản lí thủy văn:
Thủy văn của vườn quốc gia Tràm Chim đã thay đổi nhiều so với tình trạng
thiên nhiên do sự thay đổi đất canh tác chung quanh và hệ thống kênh đào, rạch
do con người xây dựng. Cháy rừng hiện nay vào mùa khô thường xảy ra do sự
bất cẩn và dân xâm nhập vào rừng là hệ quả của sự thay đổi thủy văn qua các
hệ thống đập, rạch, kênh
Giữ nước ngập kể cả trong mùa khô đã làm suy thoái đa dạng sinh học.Hệ
sinh thái bản địa suy yếu tạo điều kiện cho loài ngoại lai xâm nhiễm. Một trong
những nguyên nhân làm VQG bị mai dương lấn chiếm là kênh. Hạt mai dương
phát tán theo dòng nước vào tận vùng trung tâm và sinh sôi nảy nở.Hệ sinh thái
vùng lõi bị phá vỡ làm cho các động vật nhạy cảm có nguy cơ đối đầu với
những loài địch hại nguy hiểm hơn. Một số loài khác cũng đứng trước nguy cơ
mất dần. Đặc biệt là loài đặc trưng của vùng đất ngập nước, đàn sếu.

II. Tác động của con người đến hệ sinh thái
rừng ngập mặn
Tràm Chim còn là một hệ sinh thái
tích lũy vật liệu cháy rất nhanh. 1ha
rừng tràm 10 tuổi, mỗi năm sản xuất
khoảng 10 tấn lá khô và cành mục.
Các cánh đồng cỏ mọc cao và dày đặc
ước tính mỗi năm dễ dàng cung cấp
40 tấn vật liệu cháy khi bộ lá cỏ khô
đi. Càng giữ nước thì nguy cơ cháy
rừng càng cao
Do sự bất cẩn của con nguời gây ra
các vụ cháy rừng: vào các mùa khô

người dân thường vào rừng khai thác
mật ong đã vô tình làm cháy rừng
Bên dưới mặt nước, vật liệu gây cháy
đang ngày càng bị tích lũy

II. Tác động của con người đến hệ sinh thái
rừng ngập mặn
5.Đưa vào hệ sinh thái rừng ngập
mặn các hợp chất nhân tạo mà
sinh vật không có khả năng
phân hủy như : các hợp chất tổng
hợp, dầu mỡ, thuốc trừ sâu, kim loại
độc hại, chất độc dioxin
Lượng cò chết do ăn phải thuốc sâu,
mắc lưỡi câu bị săn bắn có ngày lên
tới hàng trăm con. Riêng đàn sếu đầu
đỏ tại khu Tràm Chim. Đồng Tháp
nếu như năm 1988 còn có 1.052 con
về thì năm 1996 chỉ còn 631 và năm
1998 nay chỉ còn 490 con
Mỹ rải đioxin ở Việt Nam
và nạn nhân

III. Một số biện pháp khắc phục:
1. Hạn chế người dân vào rừng phá hại:
Trước mắt cần giải quyết vấn đề nhân lực, đội ngủ chỉ có 50 nhân
viên kiểm lâm thì vấn đề quản lý và bảo vệ Tràm Chim là vấn đề
đáng quan tâm hiện nay ở Vườn quốc gia Tràm Chim.
Vườn quốc gia Tràm Chim đang phối hợp cùng ngành công an và
đoàn thể ở 6 xã xung quanh thực hiện các việc làm sau

Tăng cường công tác tuần tra bảo vệ trong mùa khô
Mở nhiều đợt tuyên truyền vận động người dân không vào vườn săn
bắt, phá rừng, cam kết bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá ở Tràm Chim.
 Kết quả là nếu như thời điểm này các năm trước, mỗi ngày có không
dưới 100 người xâm nhập vào Tràm Chim bắt cá, bắt chim, bắt ong…
thì hiện nay tình hình đã giảm trên 70%.

III. Một số biện pháp khắc phục

Khu tràm chim cần có khu đệm bao bọc, cách xa khu dân cư,
buôn bán, hành chánh, bảo đảm sự vắng lặng, thanh tịnh cho
tràm chim để chim không bỏ đi. Cố gắng hạn chế mọi hình
thức có thể gây ảnh hưởng bất lợi đến các loài động thực vật
sống trong tràm chim. Du khách có thể dùng xuồng ba lá
(không động cơ) đến xem chim(khuyến khích dùng viễn vọng
kính/ ống nhòm), có thể dựng nhà sàn trên rừng tràm làm chòi
quan sát từ xa chứ không nên đến quá gần nhưng tuyệt đối
tránh ồn ào. Nên có Nhà Bảo Tàng với hình ảnh, tài liệu minh
họa rõ ràng, cụ thể. Nhìn chung, nơi đây sẽ hình thành 3 khu
vực rõ rệt: khu tràm chim (chỉ có tràm, chim, thu ùvà các loài
động thực vật khác, tuyệt đối không có người ở), khu đệm và
khu dân cư – hành chánh – buôn bán – trường học,v.v…

III. Một số biện pháp khắc phục
2.Nhằm hạn chế nạn săn bắt chim thú quý hiếm và phá rừng
bừa bãi, chính quyền cần tạo dựng nhiều phương thức sinh
hoạt và sản xuất mới với thu nhập và lợi ích cụ thể đủ sức
thu hút dân địa phương tham gia. Nâng cao dân trí song
song với việc cải thiện đời sống, trong đó cần chú trọng đến
lớp trẻ nhằm từng bước hình thành cách nghĩ, cách sống mới

song vẫn không phá vỡ môi sinh và phong tục của cư dân
địa phương. Tránh xáo trộn và bất ổn trong đời sống của dân
cư lẫn chim thú trong vùng.

III. Một số biện pháp khắc phục
3. Dùng lửa trị lửa: Với tần
suất và cường độ cháy thích
hợp lửa sẽ đóng vai trò quan
trọng trong việc nâng cao và
duy trì tính đa dạng sinh học
của đất ngập nước. Đồng
thời, lửa sẽ giảm tích lũy rủi
ro có thể dẫn đến lửa cháy
cường độ cao trong tương
lai. Hàng năm, VQG Tràm
Chim thường đốt cỏ chủ
động vào mùa khô để phòng
cháy và cũng đã từng có
những trận cháy rừng xảy
ra.
Trận cháy vừa qua đã giúp dọn
dẹp những vật liệu gây cháy

III. Một số biện pháp khắc phục
4. Điều tiết lại nguồn nước:
Một số chương trình điều tiết nước kéo dài từ tháng 3/2005-10/2006,
được triển khai bởi các chuyên gia của Chương trình Đa dạng sinh học đất
ngập nước sông Mêkông (Mekong Wetlands Biodiversity Programe -
MWBP). Điều tiết nước là để "nháy lại" chế độ thủy văn của Đồng Tháp
Mười xưa, Điều tiết nước để giảm vật liệu cháy nhờ quá trình oxy hóa,

phân hủy.
"Các chuyên gia trong và ngoài nước đã đưa ra các mực nước cụ thể cho
từng tháng đối với từng khu vực. Mực nước này đã được thực hiện ở khu
A1, A4, A5 trong 3 năm qua và đã phục hồi đồng cỏ từ 800ha năm 2005
lên 2700ha năm 2006. Sau khi điều tiết nước, sếu đã tăng từ 41 con năm
2005 lên 89 con năm 2006, 125 con năm 2007, và 126 con năm 2008,"
ThS. Nguyễn Hữu Thiện nói.

III. Một số biện pháp khắc phục
5. Kiểm soát các loài ngoại lai:
Mới đây, Chương trình Quỹ môi trường toàn cầu tài
trợ 50.000 USD để VQGTC thực hiện dự án Kiểm
soát loài ngoại lai xâm hại. Theo đó, triển khai mô
hình trồng nấm bằng cây mai dương, huy động hàng
ngàn hộ dân xung quanh tham gia đốn mai dương
trồng nấm. Nếu dự án thành công sẽ là cách tiêu diệt
mai dương tốt nhất và tạo thu nhập cho bà con nghèo
ở vùng đệm”.