TL quan lý báo chí những giải pháp nhằm khắc phục quản lý hoạt động báo chí ở nước ta hiện nay

MỞ ĐẦU
Báo chí nước ta từ khi ra đời đến nay đã góp phần quan trọng vào q trình
phát triển của dân tộc và cách mạng. Trong quá trình đổi mới, hoạt động báo chí
của đất nước ta đã phát triển vượt bậc cả về số lượng lẫn chất lượng. Nhìn chung,
phần lớn các cơ quan báo chí đã hoạt động đúng định hướng chính trị, đúng pháp
luật, thực hiện tốt chức năng vừa là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, các tổ
chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội, các đoàn thể quần chúng, vừa là diễn
đàn của nhân dân. Tuy nhiên hoạt động báo chí của ta cũng cịn những yếu kém,
khuyết điểm, chậm được khắc phục, chẳng hạn như: một số cơ quan báo chí chưa
tự giác chấp hành sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, có biểu hiện
coi nhẹ chức năng chính trị, tư tưởng của báo chí cách mạng, xa rời tơn chỉ, mục
đích; thiếu nhạy bén chính trị, bị khuynh hướng "thương mại hóa" chi phối, chạy
theo thị hiếu tầm thường, nặng thông tin về những hiện tượng tiêu cực, yếu kém,
mặt trái của xã hội, thổi phồng, khoét sâu vào các thiếu sót, khuyết điểm, làm
"nóng" lên một số vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước, của các ngành, địa
phương một cách thiếu ý thức,v.v...Những yếu kém này nếu không được khắc
phục kịp thời thì sẽ là những nguy cơ tiềm ẩn gây mất ổn định chính trị-xã hội của
đất nước, khơng thể xem thường.
Với lý do đó, trong phạm vi đề tài này, tác giả trình bày nội dung "Những
giải pháp nhằm khắc phục quản lý hoạt động báo chí ở nước ta hiện nay". Mặc
dù tác giả đã có nhiều cố gắng, song trong q trình nghiên cứu trình bày vấn đề
khơng thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót, rất mong nhận được sự quan tâm
góp ý của thầy cô giúp tác giả nhận thức đầy đủ hơn, có hệ thống hơn về vấn đề
này.


NỘI DUNG
I- THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ Ở NƯỚC TA
HIỆN NAY:
1.1- Vai trò của cơ chế đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý báo chí:
Trong q trình lãnh đạo cách mạng, Đảng luôn coi trọng công tác tun

truyền báo chí, coi báo chí là “cơng cụ sắc bén trong công tác tư tưởng của
Đảng”, là “lực lượng xung kích trên mặt trận cơng tác tư tưởng văn hoá” 1. Nghị
quyết các Đại hội của Đảng; Chỉ thị 22-CT/TW của Bộ Chính trị và Luật sửa đổi
bổ sung một số điều của Luật báo chí đã tạo ra những thuận lợi cơ bản để giới
báo chí Việt Nam tích cực phấn đấu phục vụ ngày càng hiệu quả hơn sự nghiệp
cơng nghiệp hố hiện đại hố đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa 2.
Đảng lãnh đạo báo chí khơng có nghĩa là Đảng bao biện, làm thay mà Đảng
định ra chủ trương quan điểm để định hướng hoạt động phát triển hệ thống báo chí
cách mạng. Hiến pháp, Luật Báo chí, Luật Xuất bản cùng nhiều văn bản pháp quy
khác thể chế hóa các quan điểm của Đảng về báo chí, đặc biệt là thể hiện rõ quan
điểm về quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí của nước ta. Nhà báo được tự do
hành nghề, tự do sáng tạo trong khuôn khổ pháp luật. Mọi cơng dân đều có quyền
phát biểu ý kiến trên công luận về mọi vấn đề, từ những ý kiến xây dựng pháp
luật, chính sách quản lý đất nước, đến những ý kiến nhận xét phê bình cơng việc
của cơ quan Đảng, Nhà nước và đoàn thể, miễn là phù hợp với lợi ích của Tổ quốc
và nhân dân.
Trong chế độ ta, báo chí là tiếng nói của Đảng, của các tổ chức quần chúng
và là diễn đàn nhân dân lao động3. Đặc điểm này cho thấy tính ưu việt của chế độ
ta, trong đó nhà báo được tạo những điều kiện tốt nhất để hoạt động nghiệp vụ,
được trân trọng, quý mến và được nhân dân tin tưởng. Chúng ta ln coi trọng sức
mạnh của báo chí thể hiện qua sức mạnh của dư luận xã hội nhưng không tách nó
1
2
3

Web Chungta.com- Bài đổi mới cơng tác lãnh đạo quản lý báo chí
Chỉ thị 22-CT/TW của Bộ Chính Trị và luật một số điều bổ sung của luật báo chí
Theo dịng thời cuộc, Nhà xuất bản Đại học QG HN, 1997, trang 12

2

ra khỏi quyền lực của Nhà nước, quyền lực của nhân dân. Bởi vì làm như thế cũng
có nghĩa là đã tách báo chí ra khỏi mạch nguồn ni dưỡng nó, là hạ thấp trách
nhiệm xã hội và nghĩa vụ công dân của những người làm báo.
Trong cơ chế thị trường báo chí cũng trở thành một loại hàng hố. Song đây
là loại hàng hố đặc biệt. Nó phải trở thành món ăn tinh thần bổ ích thiết thực của
quần chúng đang thực hiện công cuộc đổi mới và sự nghiệp cơng nghiệp hố hiện
đại hố đất nước. Vượt khỏi phạm vi này đi ra ngoài lãnh đạo của Đảng và sự
quản lý của nhà nước quên mất mục đích và chức năng cao cả của báo chí XHCN.
Đành rằng trong cơ chế thị trường nghề nào cũng phải tìm thị trường vì nếu khơng
có thị trường thì khơng có nơi tiêu thụ hàng hố. Nhưng
nếu để tìm thị trường mà báo chí sa vào xu hướng thương mại hố, đặt mục đích
chính trị cao hơn các mục đích giáo dục, tổ chức và vận động quần chúng phấn
đấu cho sự nghiệp cách mạng thì báo chí đã tự đánh mất vai trị to lớn của mình.
Sự phát triển nhanh chóng của báo chí và những địi hỏi của nhân dân đang
đặt ra những đòi hỏi ngày càng tăng đối với những người làm công tác quản lý
Nhà nước về báo chí. Đặc thù hoạt động của nhà báo là thường xuyên độc lập ở
nhiều nơi trên nhiều lĩnh vực khác nhau, cơng việc có tính điều tra phát hiện và
mang tính xã hội cao. Vì vậy các cơ quan báo chí ngồi việc kiểm tra, giám sát
cịn phải làm cho nhà báo tự ý thức về mỗi việc mình làm, tự giác chấp hành các
quy định về nghề nghiệp, nêu cao ý thức chính trị, đạo đức của người làm báo.
Trong bối cảnh hiện nay, cuộc đấu tranh chống âm mưu diễn biến hồ bình của
kẻ thù đang đặt ra cho việc quản lý báo chí nhiều vấn đề phải giải quyết, địi hỏi
phải có nhận thức mới trên nhiều phương diện. Trong đó, vấn đề quản lý Nhà nước
bằng pháp luật đã trở thành yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại của công
cuộc đổi mới - trong đó có hoạt động báo chí nói chung và lao động báo chí nói
riêng.
1.2. Những thành tựu trong cơng tác quản lý hoạt động báo chí
Đảng và nhân dân ta ln đánh giá cao vai trị quan trọng của báo chí trong

đời sống xã hội. Bác Hồ và Đảng ta đã tạo lập, xây dựng và tạo mọi điều kiện để
3


báo chí phát triển trở thành một hệ thống báo chí hồn chỉnh. Hệ thống báo chí
Việt Nam là hệ thống báo chí cách mạng. Sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của
Nhà nước đối với báo chí là nguyên tắc hàng đầu. Sự lãnh đạo và quản lý đó bảo
đảm cho báo chí của chúng ta hoạt động một cách tự do, dân chủ, bảo đảm cho
báo chí phục vụ ngày càng đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự
lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước càng hoàn thiện, càng tạo đều kiện
thuận lợi cho báo chí phát triển. Vì thế việc khẳng định và không ngừng đổi mới,
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước đối với báo chí vừa là
yêu cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng, vừa là đòi hỏi của bản thân hệ
thống báo chí.
Quản lý báo chí là chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Quản lý tạo dựng
cho sự phát triển của báo chí và sự phát triển của báo chí có phần quan trọng là kết
quả của sự quản lý. Yêu cầu của sự nghiệp phát triển báo chí cả về nội dung, hình
thức, số lượng đều hướng tới hiệu quả xã hội cao, đặt ra đòi hỏi đổi mới phương
thức quản lý báo chí dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Không nên hiểu quản lý chỉ là sự bó hẹp, thắt lại, đồng nghĩa với quản lý
hành chính. Quản lý báo chí chính là tạo mọi điều kiện thuận lợi để báo chí phát
triển, để các nhà báo phát huy tài năng, sức sáng tạo và giúp họ sửa chữa khuyết
điểm, lệch lạc, yếu kém. Quản lý còn thông qua sự thảo luận thật dân chủ, hướng
dẫn, rút kinh nghiệm và giúp đỡ người làm báo trong nhiệm vụ giữ vững định
hướng chính trị, giữ gìn bản sắc văn hóa, đạo đức, truyền thống tốt đẹp của dân
tộc, nâng cao dân trí, củng cố niềm tin, hồn thiện con người 4.
Trong cơng cuộc đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa thực hiện mục
tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, mục tiêu cốt lõi
của sự lãnh đạo và quản lý báo chí là định hướng và tạo mọi điều kiện để báo chí
phục vụ đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, vì độc lập dân tộc và

chủ nghĩa xã hội. Lãnh đạo và quản lý báo chí nhằm tạo điều kiện cho mỗi tờ báo
4

Quan niệm quản lý và quản lý báo chí theo Wikipedia Tiếng Việt

4


xác định rõ và làm đúng tơn chỉ, mục đích của mình, trang bị các phương tiện kỹ
thuật chuyên ngành, tiếp thu phương tiện hiện đại, bảo đảm thông tin trên báo chí
nhanh chóng, chính xác, đúng hướng.
Lãnh đạo, quản lý báo chí cịn là nắm vững tình hình hoạt động của báo chí,
tạo động lực cho hoạt động báo chí, đẩy mạnh cơng tác thi đua, phát hiện và kịp
thời khen thưởng những cơ quan báo chí có những thành tích xuất sắc, đồng thời
uốn nắn, xử lý kịp thời những biểu hiện vi phạm trong hoạt động báo chí.
Hơn 20 năm đổi mới, cơng tác chỉ đạo và quản lý báo chí đã được chú trọng
hơn, tạo điều kiện ngày càng tốt hơn cho hoạt động của hệ thống báo chí, các cơ
quan quản lý nhà nước về báo chí, các địa phương, ban ngành, các cơ quan chủ
quản báo chí đã coi trọng cơng tác lãnh đạo và quản lý báo chí tăng cường giáo
dục tư tưởng cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên, nâng cao sức chiến đấu của
các tổ chức đảng và đoàn thể quần chúng trong các cơ quan báo chí, thường xuyên
định hướng thơng tin giúp báo chí nhận thức đúng bản chất của những sự việc nổi
cộm, biểu dương kịp thời nhũng đóng góp tích cực của báo chí, đồng thời đã chú ý
nhắc nhở, xử lý các trường hợp sai phạm trong hoạt động của báo chí.
1.3- Những mặt cịn hạn chế trong công tác lãnh đạo, quản lý hoạt động báo
chí :
Cùng với những thành tựu nổi bật đáng ghi nhận, cơng tác chỉ đạo và quản
lý báo chí cũng như hoạt động của hệ thống báo chí của chúng ta cịn những thiếu
sót, khuyết điểm khơng thể xem thường đã ảnh hưởng không tốt đến dư luận xã
hội, gây bức xúc trong nhân dân, gây khó khăn khơng đáng có cho cơng tác lãnh

đạo, điều hành chung. Biểu hiện của những mặt hạn chế, khuyết điểm đó là:
Thứ nhất, chúng ta chưa xây dựng được quy hoạch tổng thể hệ thống báo
chí cả nước cũng như quy hoạch cụ thể đối với từng ngành, từng địa phương. Có
quá nhiều tờ báo khơng có gì khác nhau về nội dung thơng tin, về cách trình bày.

5


Số lượng các cơ quan báo chí ở các địa phương, ban, ngành rất khác nhau. Chính
điều này đã gây ra sự chồng chéo, trùng lặp, lãng phí, tốn kém lại dẫn tới cả sự so
sánh băn khoăn không đáng có.
Thứ hai, biểu hiện tập trung của mặt tiêu cực trong hoạt động báo chí là
tình trạng thương mại hóa và xu hướng xa rời tơn chỉ, mục đích của một số cơ
quan báo chí chậm được ngăn chặn, khắc phục. Dư luận xã hội rất bất bình đối với
một số thơng tin của báo chí thiếu chính xác, khơng khách quan, quá tô đậm mặt
trái xã hội, thông tin giật gân câu khách, sa vào thị hiếu tầm thường.
Ba là, một số nhà báo vi phạm đạo đức nghề nghiệp, thậm chí phạm tội bị
pháp luật xử lý.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên thuộc về trách nhiệm của cơ quan báo
chí, cơ quan chỉ đạo và cơ quan chủ quản báo chí.
Mình chứng cho vấn đề trên, tơi xin nêu ra một số vụ việc tiêu biểu về
những sai phạm của báo chí trong thời gian qua, trong đó khơng thể khơng nhắc
đến vai trị của những người quản lý báo chí:
Chưa bao giờ báo chí Việt Nam phát triển như ngày nay, con số hơn 700
đầu báo, với đủ loại hình, đang hoạt động là một ví dụ. Tuy nhiên, điều tơi muốn
nói ở đây là sự ảnh hưởng mà báo chí tạo được trên nhiều mặt đời sống của Đất
nước. Những ảnh hưởng xã hội đó, đã đưa báo chí lên một vị thế mới, đồng thời,
cũng đòi hỏi những người làm báo cùng các cơ quan quản lý báo chí, phải hành
xử chức phận của mình một cách có trách nhiệm với xã hội hơn.
Khơng thể có một xã hội phát triển lành mạnh theo đúng các chuẩn mực văn

minh nếu trong xã hội đó thiếu sự cơng khai, minh bạch. Tơi lấy ví dụ từ một vụ
việc vừa được báo chí đề cập: Hàm lượng chất 3-MCPD trong một số loại nước
tương vượt quá giới hạn cho phép đã được phát hiện từ trước. Thế nhưng, từ các
cơ quan chức năng cho đến nhà sản xuất vẫn để cho các loại nước tương có thể
6


gây hại cho sức khoẻ đó lưu hành cho đến khi kết quả kiểm nghiệm được thơng
tin trên báo chí. Sức mạnh của sự cơng khai, có thể nói, đã giúp người tiêu dùng
có thái độ đúng, buộc các cơ quan Nhà nước phải thực thi trách nhiệm và thức
tỉnh các nhà doanh nghiệp ý thức đầy đủ hơn đạo đức và văn hoá kinh doanh.
Vụ “nước tương” cho thấy, báo chí khơng chỉ cơng khai những gì mình
muốn mà cịn có nghĩa vụ cơng khai tất cả những điều xã hội cần. Cũng không
thể nhận thức một cách thô thiển, báo chí chỉ là cơng cụ trực tiếp của một cơ
quan, tổ chức nào đó. Báo chí chỉ thực sự hữu ích khi đồng thời trở thành cơng cụ
của xã hội, của đại chúng.
Kinh tế thị trường, mà chúng ta áp dụng, trên thực tế đã khơng thương mại
hố báo chí theo hướng mà khơng ít người lo ngại. Chính thị trường đang làm cho
báo chí gần gũi với người đọc hơn bởi sự tồn tại và phát triển của báo chí là do
chính người đọc quyết định. Sự phát triển theo hướng đó đã tạo ra những tiêu chí
đánh giá mới. Tầm quan trọng của báo chí hiện nay khơng cịn lệ thuộc hồn tồn
vào các thang bậc của thời bao cấp: báo chí cấp I, báo chí cấp II, cấp III. Sự tín
nhiệm của cơng chúng, của bạn đọc quyết định vị trí của các sản phẩm báo chí.
Càng đi theo những tiêu chí đó, càng nói tiếng nói của nhân dân, trở thành cơng
cụ của nhân dân, báo chí Việt Nam càng trở về, một cách gần gũi hơn, với bản
chất của nền báo chí cách mạng: yêu nước, tiến bộ.
Sự phát triển đó của báo chí cũng đang làm xuất hiện khơng ít điểm bất cập
trong mối quan hệ giữa báo chí và các cơ quan chủ quản. Rất nhiều cơ quan chủ
quản vốn dĩ là một tổ chức hành chánh nhà nước. Nhiều cơ quan chủ quản khác là
đồn thể chính trị nhưng lại đang có khuynh hướng hành chánh hố những hoạt

động của mình. Trong khi báo chí càng ngày càng năng nổ, bám sát đời sống để
cố gắng nói lên tiếng nói của quần chúng nhân dân, thì có khơng ít cơ quan chủ
quản, bởi khuynh hướng hành chánh hố đó, đang xa cách dần với quần chúng và
trở thành “chiếc áo chật chội” cho những “cơ thể” đã trưởng thành. Trong tình

7


huống đó, các cơ quan chủ quản, có khuynh hướng, hoặc là mặc kệ; hoặc, sử
dụng quyền lực một cách áp đặt, thay vì định hướng và thuyết phục để lãnh đạo
báo chí sáng suốt và có hiệu quả.
Sự phát triển của báo chí trong những năm qua cũng đã từng bước thu hút
được những người thực sự có năng lực đứng vào đội ngũ các nhà báo. Môi trường
hoạt động báo chí với mức độ tiếp cận tri thức mới và cọ xát thực tiễn cao cũng
đã giúp cho các nhà báo trưởng thành nhanh hơn. Lãnh đạo một đội ngũ những
người làm báo như thế, rõ ràng, không chỉ đòi hỏi sự vững vàng về quan điểm mà
còn cần phải có sự vươn lên về trí tuệ.
Chúng ta có hàng chục nghìn nhà báo đang có mặt ở khắp mọi miền đất
nước, am hiểu thực tế và có thể nắm bắt kịp thời mọi diễn biến xã hội. Nếu chỉ sử
dụng báo chí nói một chiều theo ý mình, sẽ khơng phát huy được tính năng động,
sáng tạo của đội ngũ nhà báo đơng đảo đó. Báo chí “một chiều” chỉ có thể trở
thành những cơng cụ dễ dàng làm vừa lịng mình nhưng khơng thực sự giúp được
gì cho mình. Trong điều kiện một Đảng lãnh đạo, báo chí càng cần phải trở thành
một kênh thơng tin từ nhân dân, một công cụ giám sát quyền lực Nhà nước của
nhân dân; vừa phát hiện và vừa đóng vai trị phản biện.
Nếu báo chí thụ động, các nhà báo cứ quen chờ đợi sự chỉ đạo, chúng ta sẽ
thường xuyên bị động trên mặt trận thông tin. Về kinh tế, Việt Nam đã từng bước
hội nhập. Về phương diện thông tin, Việt Nam càng không thể biệt lập với bên
ngồi. Trong thời đại ngày nay, nếu báo chí trong nước tạo ra bất cứ khoảng trống
nào về thông tin, báo chí bên ngồi sẽ ngay lập tức chiếm chỗ. “Bức tường” tốt

nhất để ngăn cản các thông tin xấu là chủ động thông tin và tạo ra không khí đối
thoại cởi mở trong xã hội.
Sự phát triển của báo chí cũng đang làm xuất hiện khơng ít điểm bất cập
trong mối quan hệ giữa báo chí và các cơ quan chủ quản. Rất nhiều cơ quan chủ
quản vốn dĩ là một tổ chức hành chính nhà nước. Nhiều cơ quan chủ quản khác là

8


đồn thể chính trị nhưng lại đang có khuynh hướng hành chính hóa những hoạt
động của mình. Trong khi báo chí càng ngày càng năng nổ, bám sát đời sống để cố
gắng nói lên tiếng nói của quần chúng nhân dân, thì có khơng ít cơ quan chủ quản,
bởi khuynh hướng hành chính hóa đó, đang xa cách dần với quần chúng và trở
thành "chiếc áo chật chội" cho những "cơ thể"đã trưởng thành. Trong tình huống
đó, các cơ quan chủ quản, có khuynh hướng, hoặc là mặc kệ; hoặc sử dụng quyền
lực một cách áp đặt, thay vì định hướng và thuyết phục để lãnh đạo báo chí sáng
suốt và có hiệu quả 5.
Báo chí cũng đang đứng trước khơng ít cám dỗ. Nếu coi báo chí như là một
thứ quyền lực đứng trên pháp luật thì nhà báo cũng rất dễ bị tha hoá. Các nhà báo
và các hoạt động báo chí cũng phải được đặt dưới sự chế tài của luật pháp. Ngược
lại, xử lý những sai sót của báo chí và của các nhà báo cũng phải căn cứ vào pháp
luật. Tôi tin rằng, các nhà báo chân chính, dám nói tiếng nói của đơng đảo quần
chúng nhân dân, không cầu an khi dấn thân vào nghề này. Nhưng, sẽ không công
bằng khi những nhà báo thật sự dũng cảm, dám đương đầu với tham nhũng, chống
lại cái xấu và cổ động cho cái mới lại phải chịu nhiều “bầm dập”.
II- NHỮNG GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC NHỮNG YẾU KÉM CỦA
CÔNG TÁC LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ Ở
NƯỚC TA HIỆN NAY:
2.1. Những giải pháp chung:
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với hoạt

động báo chí. Coi trọng cơng tác xây dựng Đảng, nâng cao vai trị lãnh đạo của
tổ chức đảng, trách nhiệm của đảng viên, nhất là trách nhiệm của người đứng
đầu các cơ quan chủ quản báo chí và cơ quan báo chí. Cấp uỷ, ban cán sự đảng,
đảng đoàn, lãnh đạo các cơ quan chủ quản báo chí được quyền bổ nhiệm, miễn
nhiệm tổng biên tập, phó tổng biên tập, giám đốc, phó giám đốc cơ quan báo
5

Võ Văn Kiệt, sứ mệnh nhà báo, Tuổi trẻ, ngày 21/6
9


chí theo quy định, đồng thời phải chịu trách nhiệm trước các sai phạm của cơ
quan báo chí thuộc quyền quản lý của mình; phải phối hợp chặt chẽ hơn nữa
với Ban Tư tưởng- Văn hóa Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Văn
hố - Thơng tin và các cơ quan có liên quan, đánh giá đúng đội ngũ lãnh đạo
các cơ quan báo chí. Hết sức chú ý cơng tác tuyển dụng phóng viên, bổ nhiệm
tổng biên tập, phó tổng biên tập, cán bộ quản lý các cơ quan báo chí và cơng
tác xây dựng Đảng trong các cơ quan báo chí ln trong sạch, vững mạnh.
Các cơ quan báo chí, cơ quan chủ quản cần có giải pháp xử lý phù hợp
những thiếu sót, khuyết điểm. Đối với những cơ quan báo chí thường xun có sai
phạm thì phải có giải pháp tập trung khắc phục. Đối với những sai phạm Luật Báo
chí, thiếu nhạy bén về chính trị, coi nhẹ chức năng chính trị tư tưởng thì tập trung
củng cố, nâng cao chất lượng chính trị của tờ báo, nâng cao nhận thức, bản lĩnh
nghề nghiệp cho tổng biên tập, ban biên tập và đội ngũ phóng viên. Đối với những
cơ quan báo chí cịn chưa hấp dẫn, chưa thu hút đơng đảo người đọc, thì có giải
pháp đổi mới, cải tiến cả nội dung và hình thức, nâng cao tính hấp dẫn, tính thuyết
phục. Bằng cách như vậy, sẽ nâng cao chất lượng chung của cả hệ thống, tạo ra
sức mạnh tổng hợp của báo chí cả nước, ln giữ vững trận địa tư tưởng trong bối
cảnh nước ta đang hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế quốc tế và sự bùng nổ
thông tin trên thế giới.

Tăng cường và nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước đối với báo chí. Bộ
Văn hóa - Thơng tin và các cơ quan có liên quan tiếp tục rà soát, điều chỉnh hợp lý
quy hoạch phát triển hệ thống báo in, xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển hệ
thống phát thanh, truyền hình báo điện tử; xác định tính hợp pháp, sự phù hợp về
tơn chỉ, mục đích, chức năng, nhiệm vụ của một số tờ báo, tạp chí, chương trình
phát thanh, truyền hình, các báo điện tử, trang thông tin điện tử, các phụ san, phụ
trương, chuyên đề…để sắp xếp lại theo đúng quy định của pháp luật và phương
châm phát triển phải đi đôi với lãnh đạo, quản lý tốt. Kiên quyết xử lý nghiêm các
cơ quan báo chí, cơ quan chủ quản báo chí để tờ báo của mình vi phạm chủ

10


trương, đường lối của Đảng, pháp luật, chính sách của Nhà nước, thực hiện khơng
đúng tơn chỉ, mục đích của tờ báo, để tư nhân núp bóng, liên doanh, liên kết bất
hợp pháp…
Tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động
báo chí, tiến hành tổng kết việc thực hiện Luật Báo chí để có kiến nghị, đề xuất
sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
Đổi mới việc cung cấp thơng tin cho báo chí; quy định rõ cơ chế, trách
nhiệm của các cơ quan, đơn vị nhà nước trong việc cung cấp thông tin cho báo chí
và xã hội, trách nhiệm, quyền hạn của người phát ngôn của các cơ quan, tổ chức
để tăng cường và chủ động hơn nữa trong việc cung cấp thơng tin cho báo chí.
Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Văn hóa- Thơng tin, Thanh tra Chính phủ và
các ngành có liên quan tiếp tục tiến hành kiểm tra, thanh tra tài chính đối với các
cơ quan báo chí, trước mắt là với một số tờ báo có nguồn thu lớn; qua đó xây dựng
chế độ, chính sách tài chính phù hợp đối với hoạt động báo chí, đồng thời xử lý
nghiêm minh những sai phạm.Đổi mới và tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng
để nâng cao phẩm chất, bản lĩnh chính trị, trình độ chun mơn nghiệp vụ, đạo
đức nghề nghiệp cho đội ngũ những người làm báo, đặc biệt là tổng biên tập, phó

tổng biên tập các báo, giám đốc, phó giám đốc các đài, những người trực tiếp
quyết định chất lượng của báo chí.
Bản thân đội ngũ những người làm báo, đặc biệt là các tổng biên tập, phó
tổng biên tập, giám đốc, phó giám đốc, những cán bộ quản lý cơ quan báo chí phải
khơng ngừng rèn luyện, phấn đấu nâng cao trình độ của mình về mọi mặt: bản
lĩnh, lập trường chính trị, phẩm chất đạo đức lối sống, chuyên môn nghiệp vụ;
bám sát thực tiễn đời sống của đất nước, của nhân dân để có nhiều tác phẩm báo
chí hay, có chất lượng cao cả về tư tưởng và nghệ thuật, nội dung và hình thức, tạo
nên sức hấp dẫn và sức thuyết phục cao; phát hiện, cổ vũ, động viên kịp thời
những gương người tốt, việc tốt, những nhân tố mới, những điển hình tiên tiến trên

11


mọi lĩnh vực của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đang diễn ra sôi
động trên đất nước ta; tham gia tích cực và có hiệu quả cuộc đấu tranh phịng
chống tham nhũng, lãng phí, góp sức xây dựng Đảng, Nhà nước ta trong sạch,
phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
2.2- Những giải pháp cụ thể đối với cơ quan báo chí:
Trong bối cảnh và tình hình thực tế của đất nước, của thế giới hiện nay,
nhiệm vụ đặt ra cho sự nghiệp thông tin, báo chí càng nặng nề và phức tạp. Báo
chí có nhiệm vụ không chỉ phản ánh và cổ vũ sự nghiệp của nhân dân, tham gia
tổng kết thực tiễn, tuyên truyền phát huy các giá trị tích cực của chế độ, mở rộng
quy mô, nâng cao chất lượng thông tin, góp phần tích cực vào q trình thực hiện
các chính sách kinh tế – xã hội, mà còn phải đấu tranh, vạch trần những luận điệu
phá hoại xuyên tạc, dối trá phản động, phát hiện kịp thời, phê phán sâu sắc và đề
xuất các giải pháp khắc phục có hiệu quả những tệ nạn tiêu cực xã hội. Báo chí
khơng chỉ góp phần nâng cao dân trí, định hướng đúng đắn, nhận thức của nhân
dân về thời cuộc mà còn phải đóng vai trị một động lực phát triển xã hội, không
chỉ đề cao giá trị truyền thống, bản sắc văn hoá dân tộc, làm giàu nền văn hoá Việt

Nam, tiếp thu có chọn lọc các giá trị văn hố tinh thần tốt đẹp của các dân tộc khác
mà còn phải ngăn chặn, loại trừ khỏi đời sống xã hội những mầm hoại, cỏ độc xâm
hại nước ta theo các kênh thơng tin.
Để báo chí có thể gánh vác được nhiệm vụ nặng nề, khó khăn phức tạp, cần
tăng cường các giải pháp có tính ngun tắc:
Đảm bảo sự lãnh đạo thống nhất của tổ chức Đảng trong hoạt động báo chí
- coi đây là nguyên tắc hàng đầu, bất di bất dịch. Lê-nin đã dạy “ Báo chí phải trở
thành các cơ quan của tổ chức của Đảng... chịu trách nhiệm trước Đảng”. Bác Hồ
căn dặn chúng ta: “ Chính trị phải làm chủ, đường lối chính trị đúng thì những

12


việc khác mới đúng được. Cho nên các báo chỉ của ta đều phải có đường lối chính
trị đúng”6.
Trong điều kiện mới của nền kinh tế nhiều thành phần, cơ chế thị trường và
mở cửa, sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí càng cần thiết hơn bao giờ hết.
Phải làm cho báo chí khơng chỉ là vũ khí tư tưởng sắc bén lợi hại, mà còn là
người cổ động tập thể, người tổ chức tập thể. Điều này hết sức quan trọng trong
thời đại bùng nổ thông tin.
Nguyên tắc Đảng lãnh đạo báo chí – cũng gọi là tính Đảng của Báo chí,
được hình thành trên cơ sở đúc kết những kinh nghiệm xương máu trong quá trình
đấu tranh cách mạng, lịch sử lãnh đạo của đảng cộng sản. Đảng lãnh đạo báo chí
trên các phương tiện: Vạch ra chiến lược phát triển, định hướng thông tin tuyên
truyền, công tác tổ chức cán bộ, hoạt động kiểm tra uốn nắn kịp thời những sai
lầm, lệch lạc7.
-Tiếp tục nâng cao ý thức trách nhiệm và vai trò của người làm báo và của
mỗi cơ quan báo chí trong việc thực hiện đường lối thơng tin báo chí của Đảng.
-Nhà báo phải thực hiện 10 điều quy ước về đạo đức báo chí.
-Các cơ quan báo chí và người phóng viên báo chí ngồi việc thực hiện

đúng quyền và nghĩa vụ đã được Luật báo chí quy định, cịn phải không ngừng
nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp để có thể cung
cấp thơng tin trung thực, chính xác, đúng định hướng.
-Phải chủ động và tích cực ngăn ngừa, khắc phục khuynh hướng thương mại
hoá báo chí.
-Các cấp quản lý, lãnh đạo báo chí cần chú ý giúp cơ quan báo chí có điều
kiện giữ đúng định hướng thơng tin.
Nói tóm lại, việc nghiên cứu để từng bước làm sáng tỏ những đặc điểm của
phẩm chất nghề nghiệp của nhà báo là một công việc vừa có tính lý thuyết, đồng
6
7

Trích bài nói chuyện của Bác Hồ tại Đại hội II- Hội nhà báo Việt Nam
Tạ Ngọc Tấn- Cơ sở lý luận báo chí, trang 14
13


thời mang tính thực tiễn cao nhằm góp phần nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn
và phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp của người phóng viên báo chí trong bối cảnh
hiện đại ở nước ta. Đây cũng là gốc rễ để chúng ta đổi mới công tác quản lý hoạt
động báo chí trong giai đoạn hiện nay.
2.3. Đổi mới cơng tác quản lý báo chí trong xu thế báo chí hiện đại:
Nói Đảng lãnh đạo báo chí, xuất bản, cũng có nghĩa là khẳng định và tăng
cường vai trị trách nhiệm của cấp uỷ Đảng các cấp, các ngành và trách nhiệm
Đảng viên đối với hoạt động báo chí. Việc mở rộng quy mơ của báo chí trong
phạm vi toàn xã hội là một yêu cầu đương nhiên và cần thiết. Xã hội luôn phát
triển, dân số ngày càng cao, tất yêu dẫn đến nhu cầu thông tin, giao tiếp tăng lên.
Chính thực tiễn xã hội đặt ra những địi hỏi mở rộng quy mơ thơng tin của từng cơ
quan báo chí, cũng như cho sự ra đời của những tờ báo bản tin, chương trình phát
thanh, truyền hình.

Tình hình thực tế hiện nay của báo chí nước ta là vừa thừa vừa thiếu. Thừa
những thông tin vô bổ, trung lặp giữa các báo và tập trung quá nhiều ở các thành
phố lớn. Thiếu những thơng tin bổ ích, thiếu những bài có chất lượng cao, thiếu
báo chí đối với dân cư nông thôn nhất là vùng núi, vùng sâu, vùng xa. Cần phải
quan tâm nhiều hơn về mặt chất lượng của báo chí. Đại hội Đảng lần thứ VIII đã
chỉ rõ: “ coi trọng việc nâng cao chất lượng thơng tin đại chúng, tính chân thật,
tính chiến đấu và tính đa dạng của thơng tin”.
Muốn vậy phải tăng cường công tác quản lý, quản lý tốt là cốt để tạo điều
kiện cho báo chí phát triển vững chắc tồn diện cả về số lượng, kết quả, quy mơ,
phạm vi tác động, cả về chất lượng, hiệu quả. Phải coi trọng chất lượng hiệu quả
trong quản lý sự phát triển của báo chí.
Tăng cường quản lý báo chí cũng chính là tăng cường vai trị lãnh đạo của
Đảng và Nhà nước các cấp các ngành, các địa phương. Chỉ có thể phát huy sức

14


mạnh của báo chí khi báo chí được quản lý tốt, phát triển đúng hướng đạt hiệu
quả cao.
Trong việc tăng cường quản lý, vấn đề hàng đầu cần quan tâm tập trung giải
quyết là nhanh chóng kiểm tốn bộ máy, sớm hình thành cơ chế chính sách thích
hợp cho bộ máy vận hành, nâng cao chất lượng đội ngũ quản lý, phóng viên, biên
tập viên. điều chỉnh bổ sung cụ thể hố những văn bản có tính pháp quy. Rà sốt
sắp xếp lại hệ thống các cơ quan báo chí , đẩy mạnh việc đào tạo bồi dưỡng cán
bộ, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan chủ quản. Kiểm toán, tăng cường năng
lực tổ chức thực hiện của hệ thống cơ quan tham mưu chỉ đạo, quản lý hoạt động
báo chí từ Trung ương đế cơ sở, phân rõ quyền hạn trách nhiệm.
Báo chí là một lĩnh vực địi hỏi mọi hoạt đọng phải theo luật riêng (về báo
chí), vừa phải hoạt đọng theo các luật liên quan, vì vậy, hoạt động báo chí cũng
như hoạt động về quản lý Nhà nước trên các mặt khac nhau đối với báo chí địi hỏi

phải hồn thiện hệ thống pháp luật về báo chí. Đồng thời, các hoạt động lập pháp,
hành pháp, tư pháp của Nhà nước về báo chí phải ln ln được hồn thiện phù
hợp với u cầu đổi mới của đất nước. Phải bổ sung, hoàn chỉnh pháp luật về hoạt
động báo chí để đảm bảo các hoạt động báo chí phát triển theo đúng pháp luật.
Có thể nói cơng tác quản lý Nhà nước về báo chí trong thời kỳ đổi mới đang
đứng trước những yêu cầu thách thức hết sức gay gắt. Công tác quản lý báo chí
phải tuân thủ sự lãnh đạo của Đảng, các quy định của pháp luật, phải được sự đầu
tư thích đáng của nhà nước, sự hỗ trợ đắc lực của các cấp uỷ, uỷ ban nhân dân các
tỉnh, thành phố, các cơ quan chủ quản báo chí, đạc biệt là sự đồng tình ủng hộ tự
giác chấp hành của các cơ quan báo chí trong cả nước. Quản lý tốt hệ thống báo
chí chính là tạo lập hành lang và cơ hội bình đẳng để báo chí hoạt động với tư
cách một hệ thống xã hội như các hệ thống xã hội khác của Nhà nước. Đây cũng
chính là quá trình lãnh dạo và quản lý tốt một hoạt động vừa thuộc lĩnh vực văn
hoá, tư tưởng, vừa là hoạt động sản xuất kinh doanh, nhằm chặn các hoạt động báo

15


chí bất chấp hậu quảvề chính trị, tư tưởng, văn hố… chạy theo xu hướng thương
mại hố. Điều đó vơ cùng cần thiết bởi đối với chúng ta, điều chỉnh hoạt động báo
chí vừa là hoạt đọng điều chỉnh kinh tế trong văn hoá – tư tưởng, đồng thời điều
chỉnh hoạt động văn hoá tư tưởng trong cơ chế thị trường.
Nền báo chí cách mạng Việt Nam đã ln trung thành với sự lãnh đạo của
Đảng, thực hiện đầy, chức năng, nhiệ vụ của nền báo chí cách mạng là một nền
báo chí tiến bộ, mang lại hạnh phúc cho nhân dân, văn minh cho xã hội, phấn đấu
vì đất nước phồn vinh. Những đinh hướng phát triển báo chí trong tình hình mới
của Đảng ta đã cho thấy, để phát triển theo những định hướng đó, hệ thống báo chí
rất cần có sự lãnh đạo, quản lý chặt chẽ hơn nữa của Nhà nước, mặt khác, bản thân
nền báo chí Việt Nam cũng phải tự hồn thiện, tự vận động đổi mới để vươn lên,
thực hiện tốt vai trò, vị trí của đội quân tiên phong trên mặt trận văn hoá, tư tưởng

của Đảng.

16


KẾT LUẬN
Lý luận và thực tiễn hoạt động báo chí đã chỉ ra rằng: với tư cách là bộ phận
cơ bản, cốt lõi và mang những nét bản chất nhất của truyền thơng đại chúng, báo
chí khơng phản ánh dư luận xã hội một cách thụ động mà còn tác động vào xã hội,
góp phần hình thành tâm lý, dư luận xã hội và cải tạo thực tiễn.
Trong những năm qua, báo chí nước ta ln ln đi đầu trong việc tuyên
truyền các quan điểm đường lối, chính sách phát triển kinh tế của Đảng và Nhà
nước, cổ vũ các nhân tố mới trong lao động, sản xuất, kinh doanh, góp phần tìm
biện pháp tháo gỡ khó khăn, tìm hướng đi thích hợp, hướng làm ăn có hiệu quả.
Đặc biệt là trong tiến trình hội nhập với khu vực và thế giới, báo chí rất coi trọng
việc tổng kết thực tiễn, đánh giá, phân tích những kết quả đạt được cũng như việc
đúc kết kinh nghiệm và rút ra những bài học cần thiết trong việc thực hiện các
nhiệm vụ kinh tế - xã hội. Những vấn đề được nêu trong tiểu luận này chính là
những nội dung chính yếu của việc tăng cường lãnh đạo và quản lý báo chí, bảo
đảm cho báo chí, phát huy hết năng lực của mình trong hoạt động sáng tạo, tăng sự
hấp dẫn và sức thuyết phục đối với công chúng. Tăng cường lãnh đạo và quản lý
báo chí cũng chính là báo đảm cho báo chí có thêm nội lực, có sức lôi cuốn quần
chúng rộng râu nhất vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bồi đắp và khích
lệ cho báo chí làm tốt việc biểu dương và nhân rộng những gương người tốt, việc
tốt phê phán những thói hư, tật xấu đấu tranh không khoan nhượng với những tiêu
cực xã hội, đập tan mọi luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch: đóng góp
ngày càng tích cực vào sự nghiệp cách mạng của chúng ta.
Tháng 9-2009

17

TÀI LIỆU THAM KHẢO
I- SÁCH:
1. Cơ sở lý luận báo chí- tạ Ngọc Tấn
2. Viết cho độc giả – Hội nhà báo Việt Nam, 1999
3. Theo dòng thời cuộc – NXB Văn hố – Thơng tin , 1995
4. Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn trong sự nghiệp đổi mới đất nước – Tạp
chí cộng sản – 2006
5. Báo chí- Những vấn đề lý luận và thực tiễn – NXB Giáo dục, 1996
6. Viết báo như thế nào? NXB Văn hố – Thơng tin, 2001
7. Nhà báo, bí quyết kỹ năng và nghề nghiệp – NXB Lao động 2003
8. Nghị quyết Đại hội trung ương VIII

18