Tài liệu Kế toán trách nhiệm: Vũ khí của công ty lớn doc

Kế toán trách nhiệm: Vũ khí của công ty lớn
Mô hình quản lý kế toán trách nhiệm được xem là vũ khí của các công ty
lớn, giúp phát huy tối đa nguồn lực trong doanh nghiệp, từ đó nâng cao
năng lực cạnh tranh.
Hãy bắt đầu thuật ngữ "kế toán trách nhiệm" bằng một ví dụ về Tập đoàn
Abbott. Thành lập năm 1888, Abbott hiện có giá trị vốn hóa trên 80 tỉ USD,
phục vụ khách hàng trên 130 quốc gia với hơn 68.000 nhân viên. Tập đoàn
đang hoạt động trên 5 lĩnh vực chính: sản phẩm dinh dưỡng cho người lớn
và trẻ em, dược phẩm, sản phẩm chuyên dùng trong y tế, hóa chất và sản
phẩm nông nghiệp. Điều này đòi hỏi Abbott phải sử dụng mô hình quản lý
kế toán trách nhiệm và tận dụng quá trình chuyển giá cho các giao dịch mua
bán nội bộ của Tập đoàn.
Kế toán trách nhiệm là gì?
Kế toán trách nhiệm được hiểu là hệ thống thu thập và báo cáo các thông tin
về doanh thu và chi phí theo nhóm trách nhiệm. Các cấp quản lý sẽ phải chịu
trách nhiệm về lĩnh vực hoạt động của mình, của thuộc cấp và tất cả các hoạt
động khác thuộc trách nhiệm của họ.
Cấu trúc của một tổ chức phát triển khi các mục tiêu, trình độ công nghệ, đội
ngũ nhân viên thay đổi. Quá trình này thường diễn ra theo hướng từ quản lý
tập trung sang quản lý phân quyền. Abbott đã nhận ra nhu cầu của việc phân
quyền; tầm hoạt động đa quốc gia của Tập đoàn cho thấy các cấp quản lý ở
các khu vực khác nhau trên thế giới có khả năng phát huy tối đa nguồn lực
của doanh nghiệp. Một hệ thống kế toán trách nhiệm được thiết kế tốt phải
thiết lập được các trung tâm trách nhiệm trong một tổ chức. Trung tâm trách
nhiệm được định nghĩa như một đơn vị trong tổ chức có toàn quyền kiểm
soát chi phí, doanh thu và đầu tư. Các trung tâm trách nhiệm có thể được
phân loại như sau:
Trung tâm chi phí: Chịu trách nhiệm về chi phí đầu vào của tổ chức. Trách
nhiệm tài chính của trung tâm này là kiểm soát và báo cáo chỉ riêng về chi
phí. Một trung tâm chi phí có thể có nhiều đơn vị chi phí tùy thuộc vào việc
cân nhắc về lợi ích và chi phí của việc vận hành, kiểm soát. Phân tích chênh

lệch dựa trên chi phí định mức và các kế hoạch ngân sách được theo dõi và
điều chỉnh liên tục chính là phương thức điển hình của việc đo lường hiệu
quả hoạt động của trung tâm chi phí.
Trung tâm doanh thu: Người quản lý của trung tâm doanh thu chỉ chịu
trách nhiệm cho việc tích lũy doanh thu và không phải kiểm soát việc thiết
lập giá bán hoặc dự toán ngân sách chi phí. Trên thực tế, một trung tâm
thuần túy về doanh thu không tồn tại. Các cấp quản lý thường vẫn phải làm
kế hoạch và kiểm soát một số chi phí thực tế phát sinh trong trung tâm
doanh thu.
Trung tâm lợi nhuận: Một trung tâm trách nhiệm được gọi là trung tâm lợi
nhuận khi người quản lý chịu trách nhiệm cho cả chi phí (đầu ra) và doanh
thu (đầu vào) và chênh lệch giữa đầu ra và đầu vào chính là lợi nhuận. Các
trung tâm lợi nhuận không chỉ là các công ty chuyên về phân phối trong một
tập đoàn hoặc các cửa hàng bán lẻ. Ví dụ, một ngân hàng có thể xem mỗi
phòng ban là một trung tâm lợi nhuận.
Trung tâm đầu tư: Trung tâm đầu tư cũng tương tự như trung tâm lợi
nhuận, chịu trách nhiệm trong việc tạo ra doanh thu, lập kế hoạch và kiểm
soát chi phí. Ngoài ra, người quản lý của trung tâm đầu tư có thẩm quyền
điều phối, sử dụng, đầu tư tài sản để tìm kiếm mức lợi nhuận cao nhất. Sự
thành công của nó được đo lường không chỉ bởi số lợi nhuận tạo ra mà là lợi
nhuận trong mối tương quan với tổng vốn đầu tư, tức khả năng sinh lợi của
đồng vốn.
Vận dụng kế toán trách nhiệm trong thực tế
Cần hiểu rằng, mô hình quản lý kế toán trách nhiệm chỉ phù hợp với các
công ty, tập đoàn có quy mô lớn, hoạt động lâu đời, tốc độ tăng trưởng
nhanh, lãnh đạo công ty tin tưởng vào việc phân quyền cho lãnh đạo cấp
dưới, hệ thống kiểm soát và quản lý hoạt động hiệu quả, đảm bảo toàn bộ
guồng máy vận động trơn tru. Hiện nay, nhiều công ty lớn của Việt Nam đã
áp dụng mô hình này. Việc sử dụng kế toán trách nhiệm sẽ có những lợi ích
như sau:

Phân quyền quản lý theo nhóm trách nhiệm: Việc phân chia các trung
tâm trách nhiệm sẽ tạo ý tưởng cho lãnh đạo công ty trong việc thiết lập một
mô hình cơ cấu tốt nhất cho tổ chức, phân chia trách nhiệm quản lý lập kế
hoạch, phân tích, báo cáo, tách bạch theo nhóm hoạt động nhằm phát huy tối
đa nguồn lực và thuận tiện cho quản lý. Một tập đoàn sản xuất xe hơi có thể
xác định các nhà máy lắp ráp là các trung tâm chi phí, công ty phân phối là
trung tâm doanh thu, các công ty con trực thuộc tập đoàn là các trung tâm lợi
nhuận; công ty mẹ đầu tư vào các công ty con và công ty bất động sản phát
triển hệ thống cứa hàng, chi nhánh trực thuộc là các trung tâm đầu tư.
Tận
dụng
các kỹ
thuật về
chuyển giá
: Chuyển giá là quá trình chuyển giao lợi nhuận được thiết lập
trên cơ sở giao dịch hàng hóa hoặc dịch vụ trong nội bộ các trung tâm trách
nhiệm của tập đoàn. Trong báo cáo tài chính hợp nhất, các giao dịch nội bộ
sẽ được loại trừ kể cả các khoản doanh thu, chi phí và lợi nhuận nội bộ. Tuy
nhiên, căn cứ vào những khác biệt trong chính sách thuế, chính sách ưu đãi
đầu tư, phí hải quan, chi phí bảo hiểm, vận chuyển, thuế xuất nhập khẩu,
chính sách kiểm soát tỉ giá hối đoái… mà các chính sách chuyển giá linh
hoạt giữa các trung tâm trách nhiệm sẽ được vận dụng để tối ưu hóa lợi
nhuận cho tập đoàn.
Mô hình quản lý kế toán trách nhiệm chỉ phù hợp với các công ty
lớn đòi hỏi phải có sự phân quyền trong quản lý.

Tận dụng kỹ thuật quản trị theo mục tiêu: Kế toán trách nhiệm dựa trên
quản trị mục tiêu, các kỹ thuật tài chính về lập dự toán ngân sách cần được
sử dụng, ngân sách cần được giám sát và theo dõi liên tục giữa kế hoạch với
thực tế. Do đó cũng đòi hỏi kỹ thuật phân tích các khoản biến động như chi

phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung, chi
phí bán hàng, chi phí quản lý, chi phí tài chính, phân tích biến động doanh
thu….
Tất cả các trung tâm trách nhiệm sẽ phải cùng làm kế hoạch ngân sách, cân
đối với kế hoạch kinh doanh, kế hoạch sử dụng nguồn lực. Việc lập kế hoạch
cũng cần phải được thiết kế chi tiết cho các khoản giao dịch nội bộ để tiến
hành loại trừ, thuận tiện cho việc tổng hợp thành một kế hoạch hợp nhất của
tập đoàn.
Quy trình hoạt động của kế toán trách nhiệm