Tài liệu MÔN HỌC KINH TẾ QUỐC TẾ pdf

GIỚI THIỆU MÔN HỌC
KINH TẾ QUỐC TẾ
1)Khái niệm về môn học Kinh tế Quốc tế
(International Economics):
Khái niệm:
Kinh tế quốc tế là môn khoa học nghiên cứu
vấn đề phân phối và sử dụng tài nguyên giữa
các quốc gia thông qua mậu dịch nhằm đạt
tới sự cân đối cung cầu về hàng hoá, dịch
vụ, tiền tệ trong phạm vi mỗi quốc gia và
tổng thể nền kinh tế toàn cầu.
•
Nói cách khác:
Kinh tế quốc tế nghiên cứu qui luật những quan hệ kinh tế và tác động kinh tế
qua lại giữa các quốc gia, giữa các nền kinh tế và các khu vực kinh tế trên thế
giới.
•
Lịch sử phát triển:
Xuất hiện cách đây trên hai thế kỷ, ban đầu là một bộ phận của kinh tế học.
Với sự phát triển của kinh tế thế giới, quan hệ kinh tế quốc tế, Kinh tế quốc tế
tách ra và phát triển như một môn khoa học độc lập.
2) Vai trò của Kinh tế quốc tế:

Vai trò quan trọng và ngày một gia tăng của quan hệ kinh tế quốc tế đối với mỗi
quốc gia:
•
Ngoại thương:
•
Thương mại dịch vụ:
•
Di chuyển vốn quốc tế

•
Di chuyển lao động quốc tế
•
Chuyển giao công nghệ:

Ảnh hưởng kinh tế qua lại mạnh mẽ giữa các quốc gia, giữa những mối
quan hệ kinh tế quốc tế
3)Chương trình môn học:
•
Chương 1: Lý thuyết cổ điển
•
Chương 2: Lý thuyết hiện đại
•
Chương 3: Lý thuyết về thuế quan
•
Chương 4: Các công cụ phi thuế quan
•
Chương 5: Liên kết kinh tế quốc tế và Lý thuyết về liên hiệp thuế quan
•
Chương 6: Di chuyển quốc tế các nguồn lực sản xuất
•
Chương 7: Thị trường ngoại hối và tỷ giá hối đoái
•
Chương 8: Các yếu tố ảnh hưởng tới tỷ giá hối đoái
•
Chương 9: Cán cân thanh toán quốc tế
•
Chương 10: Chính sách ngoại hối
Giáo trình
•

Kinh tế quốc tế, TS. Hoàng Vĩnh Long
(Khoa Kinh tế - ĐHQG TP.HCM)
•
Kinh tế quốc tế, GS.TS. Hoàng Thị Chỉnh
(ĐH Kinh tế TPHCM)
•
Kinh tế quốc tế, PGS.TS. Đỗ Đức Bình; TS. Nguyễn Thường Lạng
(ĐH Kinh tế Quốc dân Hà Nội)
•
Kinh tế học quốc tế: Lý thuyết và chính sách, Paul Krugman; Maurice
Obstfend
CHƯƠNG 1:
LÝ THUYẾT MẬU DỊCH QUỐC TẾ
CỔ ĐIỂN
I. CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG
(MERCANTILISM) (Thế kỷ 16 – giữa thế kỷ 18)
1) Hoàn cảnh lịch sử:
2) Quan điểm của chủ nghĩa trọng thương về
Thương mại Quốc tế:

Lập luận:

Quan điểm về mậu dịch quốc tế:
•
Duy trì thặng dư thương mại (xuất siêu):
•
Chính sách bảo hộ mậu dịch:
•
Khuyến khích xuất khẩu:
•

Bảo hộ ngành dịch vụ

Hạn chế cơ bản của Chủ nghĩa trọng thương về thương mại quốc tế:
•
Trao đổi thương mại với nước ngoài chỉ xuất phát từ lợi ích dân tộc, không phải
là hai bên cùng có lợi
3) Ý nghĩa của tư tưởng trọng thương
về thương mại quốc tế:
•
Là tư tưởng lần đầu tiên đề cập tới:
Thương mại quốc tế (TMQT), Vai trò của Thương mại quốc tế và Chính
sách thương mại:
•
Lần đầu tiên đề cập và mô tả cái khái niệm Cán cân thanh toán quốc tế:
•
Nhiều tư tưởng trọng thương còn tồn tại
1) Hoàn cảnh lịch sử:
2) Quan điểm của A. Smith về thương mại quốc tế

Lập luận:
II. LÝ THUYẾT LỢI THẾ TUYỆT ĐỐI CỦA A.
SMITH
(ABSOLUTE ADVANTAGE THEORY)

Quan điểm của A. Smith về TMQT:
•
Không can thiệp vào hoạt động ngoại thương; Thị trường mở cửa và Tự do
thương mại
•
Lý thuyết lợi thế tuyệt đối:

•
Xuất khẩu là yếu tố tích cực cho phát triển kinh tế:
•
Trợ cấp xuất khẩu cần bãi bỏ:
3) Nội dung Lý thuyết lợi thế tuyệt đối:

Khái niệm Lợi thế tuyệt đối (LTTĐ):
•
“LTTĐ là sự khác biệt tuyệt đối về năng suất lao động (hay chi phí lao động) giữa
các quốc gia về một sản phẩm”.

Ví dụ:
a) Các giả thiết:
•
Học thuyết lao động về giá trị:
•
Chi phí sản xuất là không đổi.
•
Thị trường cạnh tranh hoàn hảo
•
Lao động (yếu tố sản xuất) tự do di chuyển trong khuôn khổ một quốc gia:
•
Yếu tố SX không di chuyển giữa các quốc gia
•
Các nguồn lực sản xuất sử dụng hoàn toàn
•
Có 2 quốc gia trao đổi 2 mặt hàng
•
Thương mại quốc tế hoàn toàn tự do:
•

Chi phí vận tải bằng 0.
b) Phát biểu:
Nếu mỗi quốc gia chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu sản phẩm mà họ có
lợi thế tuyệt đối và nhập khẩu sản phẩm mà các quốc gia khác có lợi thế tuyệt
đối, thì tất cả các quốc gia đều có lợi.
c)Công thức tổng quát:
•
a1 là NSLĐ sản phẩm A tại quốc gia 1.
•
b1 là NSLĐ sản phẩm B tại quốc gia 1.
•
a2 là NSLĐ sản phẩm A tại quốc gia 2.
•
b2 là NSLĐ sản phẩm B tại quốc gia 2.
(Chi phí LĐ): α1, β1, α2, β2)
•
Nếu a1>a2 và b1<b2 ↔ (α1<α2 và β1>β2)

Cơ sở mậu dịch: Lý thuyết lợi thế tuyệt đối
•
QG 1 có lợi thế tuyệt đối về s/p A
•
QG 2 có lợi thế tuyệt đối về s/p B

Mô hình mậu dịch:
•
QG 1 xuất khẩu s/p A, nhập khẩu s/p B
•
QG 2 xuất khẩu s/p B, nhập khẩu s/p A


Tỷ lệ trao đổi:
(Áp dụng tương tự lý thuyết lợi thế so sánh)
d) Ví dụ về lợi thế tuyệt đối
Năng suất lao động Mỹ Anh
Lúa mỳ (giạ/người-giờ) – W 6 1
Vải (mét/người-giờ) - C 2 4

Cơ sở mậu dịch: Lợi thế thuyệt đối:
Mỹ có lợi thế tuyệt đối về lúa mỳ
Anh có lợi thế tuyệt đối về vải

Mô hình mậu dịch:
•
Mỹ xuất khẩu lúa mì, nhập khẩu vải
•
Anh xuất khẩu vải, nhập khẩu lúa mỳ.

Tỷ lệ trao đổi: (nói sau trong LTSS)

Lợi ích của mậu dịch:
•
Tỷ lệ trao đổi: 1W = 1C
•
Khối lượng mậu dịch: 6W = 6C
•
Kết quả:
Mỹ tiết kiệm được 2 giờ
Anh tiết kiệm được 4,5 giờ
e) Giá trị và hạn chế của Lý thuyết LTTĐ


Giá trị:
•
Chỉ ra sự sai lầm của chủ nghĩa trọng thương về mậu dịch quốc tế:
•
Chứng minh được lợi ích của tất cả các quốc gia tham gia mậu dịch quốc tế trên
cơ sở chuyên môn hoá sản xuất và trao đổi

Hạn chế:
•
Chỉ giải thích được 1 phần thương mại q/tế:

Mậu dịch diễn ra khi mỗi quốc gia có lợi thế tuyệt đối về 1 sản phẩm

Nếu 1 quốc gia không có lợi thế tuyệt đối về bất cứ sản phẩm nào thì thương mại
có diễn ra hay không?
IV. LÝ THUYẾT CHI PHÍ CƠ
HỘI CỦA HABERLER
1) Nội dung Lý thuyết chi phí cơ hội
a) Khái niệm Chi phí cơ hội (Opportunity cost)

Khái niệm:
Chi phí cơ hội của một sản phẩm (Lúa mỳ) là số lượng của một sản phẩm khác
(Vải) cần phải cắt giảm, để sản xuất thêm 1 đơn vị sản phẩm thứ nhất (Lúa mỳ).

Công thức:
∆QC
∆QW
(CPCHW) =
b) Ví dụ:


Mỹ:
•
↑30W ↔ ↓20C
↑1W ↔↓2/3C
(CPCHW)US = 2/3
•
↑20C ↔↓30W
↑1C ↔↓3/2W
(CPCHC)US = 3/2

Anh:
•
(CPCHW)UK = 2
•
(CPCHC)UK = 1/2
Mỹ Anh
Lúa
mỳ
Vải
Lúa
mỳ
Vải
180 0
150 20
120 40
90 60
60 80
30 100
0 120
60 0

50 20
40 40
30 60
20
80
10 100
0 120
Xác định Lợi thế so sánh thông qua chi phí
cơ hội
<
>
2/3
=
•
Mỹ có lợi thế so sánh về lúa mỳ
•
Anh có lợi thế so sánh về vải
•
Mỹ CMH SX, xuất khẩu lúa mỳ, nhập khẩu vải
•
Anh CMH SX, xuất khẩu vải, nhập khẩu lúa mỳ
)us(
Pw
Pc
•
(CPCHw)us =

Mỹ
3/2
•

(CPCHc)us =
2
•
(CPCHw)uk =

Anh
1/2
•
(CPCHc)uk =
=
)us(
Pc
Pw
=
)uk(
Pw
Pc
=
)uk(
Pc
Pw

Tóm lược:
•
Lý thuyết CPCH vẫn sử dụng qui luật lợi thế so sánh để giải thích mậu dịch quốc
tế.
Giá so sánh khi không có thương mại (Giá so sánh cân bằng nội địa)
•
Khác biệt là gía so sánh được xác định dựa trên chi phí cơ hội.
•

Do đó khắc phục được khiếm khuyết của Ricardo liên quan tới giả thiết lao động
là yếu tố duy nhất, vì:
Chi phí cơ hội không phụ thuộc giả thiết “chỉ có 1 yếu tố sản xuất duy nhất là lao
động”
c) Nội dung:

Các giả thiết:
tương tự trong lý thuyết lợi thế so sánh, ngoại trừ giả thiết “Chỉ có một yếu tố
sản xuất duy nhất là lao động”

Phát biểu:
Nếu mỗi quốc gia chuyên môn hoá sản xuất và xuất khẩu sản phẩm mà mình có
chi phí cơ hội thấp hơn và nhập khẩu sản phẩm mà mình có chi phí cơ hội cao
hơn thì tất cả các quốc gia đều có lợi.
2) Chi phí cơ hội không đổi và đường
giới hạn khả năng sản xuất.

“Chi phí cơ hội không đổi” (CPCHKĐ): theo qui mô sản lượng

Khái niệm Đường giới hạn khả năng sản xuất (The production
possibility frontier – PPF):
PPF – là đường biểu thị các kết hợp sản lượng khác nhau của hai sản phẩm mà 1
quốc gia có thể sản xuất đồng thời khi đã sử dụng toàn bộ các nguồn lực.

Khi CPCH không đổi – PPF là đường thẳng:
Mỹ Anh
Lúa
mỳ
Vải
Lúa

mỳ
Vải
180 0 60 0
150 20 50 20
120 40 40 40
90 60 30 60
60 80 20 80
30 100 10 100
0 120 0 120
100
0 20 40 60
80
60
40
20
Qc
Anh
Qw
100
0 30 60 90 120 150 180
120
80
60
40
20
Qc
B
Mỹ
C
A1

A2
A
A3
A4
Qw
C’
B’
A’
Minh họa PPF
của Anh, Mỹ
120
Xác định CPCH thông qua đồ thị
•
Chi phí cơ hội (CPCH) của 1 sản phẩm bằng độ nghiêng tuyệt đối của đường
giới hạn khả năng sản xuất (PPF) với trục tọa độ biểu thị sản lượng của sản
phẩm đó:
•
CPCH của lúa mỳ - độ nghiêng của PPF với trục hoành (biểu thị sản lượng lúa
mỳ - Qw)
•
CPCH của vải - độ nghiêng của PPF với trục tung (biểu thị sản lượng vải - Qc)
Qw
60
120
180
0
Qc
B
Mỹ
C

0
Anh
Qw
C’
B’
Minh họa đồ
thị CPCH
(CPCHw)us = 2/3
= 3/2 (CPCHc)us
(CPCHw)uk = 2
(CPCHc)uk = 1/2
•
Mỹ:
(CPCHW)US = 2/3
(CPCHC)US = 3/2
•
Anh:
(CPCHw)uk = 2
(CPCHc)uk = 1/2
120
Qc
a) Khi không có mậu dịch:
•
Sản xuất và tiêu thụ bằng nhau trên PPF
•
Mỹ: Sản xuất và tiêu thụ 90W và 60C tại A.
•
Anh: Sản xuất và tiêu thụ 40W và 40C tại A’.
b) Khi có mậu dịch:


Sản xuất:
•
Có mậu dịch, CPCH không đổi, chuyên môn hóa hoàn toàn vào s/phẩm có lợi thế
so sánh:
Chỉ sản xuất sản phẩm có lợi thế so sánh
•
Mỹ chỉ sản xuất lúa mỳ, 180W và 0C tại B
Anh chỉ sản xuất vải, 0W và 120C tại B’
3) Thương mại với chi phí cơ hội không đổi