sáng kiến kinh nghiệm thể dục thpt

MỤC LỤC

I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN ........................................ 1
II. MƠ TẢ GIẢI PHÁP......................................................................................... 2
1. Mơ tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến: Thực trạng dạy và học môn đá
cầu trường THPT An Phúc. ............................................................................... 2
2.1. Xu hướng phát triển của môn đá cầu. ..................................................... 6
2.2. Ý nghĩa và tác dụng của môn đá cầu đối với người tập. ..................... 7
2.2.1. Phát triển về thể hình. ...................................................................... 7
2.2.2. Phát triển sức khỏe và các tố chất thể lực...................................... 7
2.2.3. Đá cầu giúp giáo dục phẩm chất đạo đức, ý chí ............................. 9
2.2.4. Giao lưu xã hội và giải trí. ............................................................ ..10
2.3. Các biện pháp thực hiện ........................................................................ 10
2.3.1. Biện pháp 1: Tạo hứng thú cho học sinh khi học môn đá cầu.......10
2.3.2. Biện pháp 2: Giảng dạy kỹ thuật một cách tỉ mỉ, sử dụng những
hình ảnh trực quan sinh động…………………………………………….12
2.3.3. Biện pháp 3: Phân loại học sinh trong quá trình giảng dạy……...15
2.3.4. Biện pháp 4: Giáo viên tích cực bồi dưỡng nâng cao trình độ
chun môn, nghiệp vụ……………………………………………………16
2.3.5. Biện pháp 5: Thành lập câu lạc bộ đá cầu trường………………..17
2.3.6. Biện pháp 6: Phối hợp giữa nhà trường và gia đình……………..18


2.4. Tổ chức thực nghiệm……………………………………………………18
2.4.1. Mục đích của thực nghiệm .............................................................. 18
2.4.2. Phương pháp thực nghiệm .............................................................. 19
2.4.3. Thời gian, địa điểm, đối tượng thực nghiệm .................................. 19
2.4.4. Kết quả thực nghiệm ....................................................................... 19
III/ HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN ĐEM LẠI .................................................... 24
1. Hiệu quả về mặt xã hội ................................................................................. 24
2. Khả năng áp dụng và nhân rộng. ................................................................ 25

IV. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HOẶC VI PHẠM BẢN QUYỀN.......... 26



BÁO CÁO SÁNG KIẾN
I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN
Hoạt động Giáo dục thể chất trong nhà trường có vai trị hết sức quan
trọng, giúp học sinh phát triển một cách tồn diện về đức, trí, thể, mỹ….Bên
cạnh đó, cịn giúp các em hiểu được một số kiến thức, kỹ năng cơ bản để tập
luyện, giữ gìn sức khỏe, nâng cao năng lực, góp phần rèn luyện nếp sống lành
mạnh, tác phong nhanh nhẹn, thói quen tự giác tập luyện Thể dục thể thao. Giáo
dục thể chất là một hình thức giáo dục chuyên biệt cùng với các hoạt động giáo
dục khác (đạo đức, thẩm mỹ….) góp phần giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ.
Đá cầu là nội dung chính trong chương trình Giáo dục thể chất của các
trường Trung học phổ thông. Thông qua môn học này giáo dục rèn luyện cho học
sinh học sinh sự nhanh nhẹn, khéo léo, dẻo dai, khả năng tư duy sáng tạo, tâm lý
vững vàng, tự tin, quyết đoán…, đồng thời làm cho khơng khí trong nhà trường
thêm tươi vui, lành mạnh, sơi nổi. Tuy vậy, trong q trình giảng dạy môn Đá
cầu tôi thấy trong các tiết học nhiều emchưa tích cực nên khơng thực hiện được
mục tiêu cơ bản trong chương trình học. Vậy làm như thế nào để học sinh u
thích mơn thể thao Đá cầu và đá cầu đúng kỹ thuật là vấn đề vô cùng có ý nghĩa
nhằm thực hiện được mục tiêu mơn học; rèn luyện sức khỏe, thể lực cũng như
phát triển trí tuệ của học sinh.
Với lý do trên tôi đã lựa chọn đề tài: ‘‘Một số biện pháp giúp học sinh lớp
10 học tốt môn Đá cầu trường THPT An Phúc’’ mong muốn là giúp học sinh đạt
kết quả cao môn Đá cầu và các tiết học trở nên sôi nổi, hấp dẫn hơn. Đặc biệt là
trang bị cho các em học sinh lớp 10 trường tôi phương pháp, kỹ năng đá cầu,
giúp cho các em hồn thành mục tiêu mơn học; thực sự u thích mơn Đá cầu nói
riêng và mơn Thể dục nói chung; đồng thời phát hiện thêm học sinh có năng
khiếu tạo nguồn bồi dưỡng để các em tham gia kỳ thi học sinh giỏi Thể dục thể

thao hằng năm.


2

II. MƠ TẢ GIẢI PHÁP
1. Mơ tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến: Thực trạng dạy và học môn
Đá cầu trường THPT An Phúc.
Trên cơ sở nghiên cứu đề tài giúp học sinh học tốt môn Đá cầu, hồn thành
tốt nội dung chương trình mơn học, tạo nguồn bồi dưỡng đội tuyển nhà trường.
Tôi đã tiến hành khảo sát để tìm ra nguyên nhân học sinh học chưa tốt môn Đá
cầu.
Bảng 1.A. Kết quả khảo sát về sự hứng thú của học sinh đối với môn
Đá cầu.
Bạn hứng thú với mơn Đá cầu vì:

Kết quả
Số lượng

Rèn luyện sức khỏe, phát triển các tố chất và sự khéo

Tỉlệ

51/62

82,26%

Giúp bạn có thêm kiến thức.

49/62

79,03%

Thú vị.

27/62

43,55%

Hình thức học tập hấp dẫn.

30/62

48,39%

Cầu dễ mua, ở đâu cũng có thể chơi được.

48/62

77,42%

u thích giáo viên.

32/62

51,61%

Lý do khác.

26/62

41,94%

léo.

Nhận xét: Số học sinh yêu thích môn Đá cầu chiếm 62,0 % (62 phiếu chỉ
chọn trả lời phần A) – đây là con số đáng mừng. Trong đó:


3

- Đa số học sinh cho rằng môn Đá cầu giúp các em rèn luyện sức khỏe,
phát triển các tố chất và sự khéo léo (82,26 %) và giúp các em có thêm kiến thức
(79,03 %).
- Tuy nhiên, đó là đánh giá về mặt chất lượng kiến thức. Về mặt phương
pháp: chỉ có 48,39 % học sinh cho rằng hình thức học tập các em được tiếp cận
trên lớp là hấp dẫn; 43,55 % học sinh đánh giá môn Đá cầu thú vị. Cá nhân tôi
cho rằng con số này cịn thấp so với u cầu bộ mơn.
Chúng ta cùng xem xét bảng khảo sát dưới đây để thấy còn lí do gì khác
khiến học sinh khơng hứng thú với môn Đá cầu.
Bảng 1.B. Kết quả khảo sát về sự hứng thú của học sinh đối với
mônĐá cầu:
Kết quả
Bạn không hứng thú đối với mơn Đá cầu vì
Số lượng

Tỉ lệ

Là mơn phụ, khơng đánh giá điểm.

38/38

100 %

Hình thức học tập trên lớp khơng hấp dẫn.

25/38

65,79 %

Khơng có thời gian.

7/38

18,42%

Khơng hữu ích.

5/38

13,16 %

Không thích vận động

12/38

31,58 %

Không thích giáo viên.

0/38

0,0 %

Phụ huynh khơng thích cho chơi thể thao.

11/38

28,95%

Lý do khác.

9/38

23,69 %


4

Nhận xét: Số phiếu đánh giá không hứng thú với môn Đá cầu là 38,0 %
(38 phiếu chỉ chọn trả lời phần B). Trong đó:
- Đáng lưu tâm là 100 % học sinh (cả 38 phiếu) đều cho rằng là mơn phụ,
khơng đánh giá điểm. Đây chính là thực trạng chung tại hầu hết các trường phổ
thông và là cái khó của giáo viên nên thời gian các em đầu tư cho mơnThể dục
nói chung và mơn Đá cầu nói riêng khơng nhiều, địi hỏi giáo viên phải tìm tịi
áp dụng các hình thức học tập tích cực, hấp dẫn mới có thể thu hút được các em.
- Nếu như phần trên, chỉ có 30/62 phiếu cho rằng hình thức học tập hấp
dẫn – đồng nghĩa với 32/62 phiếu đánh giá ngược lại, thì đến đây, cùng với con
số 25/38, cá nhân tôi kết luận: 57/100 phiếu (57,0 %) không hứng thú với các
hình thức hoạt động trên lớp.

Bảng khảo sát dưới đây sẽ cho chúng ta biết thái độ, tâm trạng của học
sinh trong giờ học Đá cầu như thế nào.
Bảng 2. Kết quả khảo sát về thái độ, tâm trạng của học sinh trong giờ
học Đá cầu:
Kết quả

Thái độ, tâm trạng của học sinh
trong giờ học đá cầu

Số lượng

Tỉ lệ

Quan tâm, hứng thú với các hoạt động.

45/100

45,0 %

Không hứng thú nhưng vẫn thực hiện .

47/100

47,0 %

Uể oải, mệt mỏi, không muốn tập.

8/100

8,0 %

Ý kiến khác.

0/100

0,0 %

Nhận xét:
- Chỉ có 45,0 % học sinh quan tâm, hứng thú với các hoạt động; trong khi
tới 47,0 % học sinh không quan tâm với hoạt động trên lớp và đặc biệt 8% học


5

sinh uể oải, mệt mỏi, không muốn tập.Như vậy, qua bảng khảo sát này, chúng ta
thấy đa số học sinh còn thụ động trong giờ học.
Trong những năm giảng dạy khối 10 khi dạy nội dung Đá cầu tôi nhận
thấy:
*Thuận lợi:
- Đá cầu là môn học mà học sinh được học từ cấp tiểu học nên học sinh
làm quen với cầu từ rất sớm.
- Trong các cuộc thi học sinh giỏi Thể dục thể thao, Hội khỏe phù đổng
các cấp mơn Đá cầu là nội dung thi đấu chính thức nên ít nhiều được các thầy cơ
cấp Tiểu học, Trung học cơ sở quan tâm, bồi dưỡng.
- Một số học sinh rất thích chơi đá cầu và thường đá cầu trong những giờ
giải lao giữa tiết học.
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học tương đối bảo đảm do quả cầu dễ làm
các em có thể tự làm dụng cụ cho bản thân.
*Khó khăn
- Trình độ của các em không đồng đều: Học sinh nằm trong đội tuyển Đá

cầu của các trường trung học cơ sở đa phần các em cảm giác cầu tốt, biết thực
hiện những kĩ thuật đá cầu cơ bản. Số học sinh còn lại các em có cảm giác cầu
yếu, khơng biết thực hiện các động tác, thậm trí tâng cầu cũng rất yếu.
- Thái độ học môn Đá cầu của các em trong giờ Thể dục chưa tốt: Bên
cạnh một số em hăng say tập luyện, thực hiện rất tốt bài tập, còn có nhiều em tập
cho có, cho hết giờ.
- Hiện nay nhiều bậc phụ huynh muốn con học tốt hoặc theo phong trào
cho con học văn hóa rất nhiều, khơng tạo điều kiện cho các em tham gia các buổi
hoạt động ngoại khóa rèn luyện thể dục thể thao vì nghĩ học thể dục khiến cho
các em mệt mỏi không học được các mơn văn hóa. Vì thế khơng khuyến khích


6

các em tham gia luyện tập các môn Thể dục thể thao ở trường cũng như ở nhà
nên khả năng vận động của các em nói chung và khả năng thực hiện các kỹ thuật
của môn Đá cầu là yếu.
Qua các bảng khảo sát và kinh nghiệm thực tế của bản thân tôi nhận thấy
nguyên nhân dẫn đến kết quả học môn Đá cầu chưa cao là do:
- Các em chưa thực sự u thích mơn Đá cầu.
- Hình thức học tập trên lớp chưa hấp dẫn.
- Học sinh cho là môn phụ, không đánh giá điểm, không phải thi nên
không cần học.
- Chưa được tập luyện thường xuyên.
- Phụ huynh, học sinh nhận thức chưa đúng về tầm quan trọng của tập
luyện TDTT nói chung và mơn Đá cầu nói riêng.
Là giáo viên, đồng thời mới nhận nhiệm vụ phụ trách đội tuyển Đá cầu thi
học sinh giỏi Thể dục thể thao, bản thân tôi luôn trăn trở và suy nghĩ làm sao để
học sinh học tốt môn Đá cầu?
2. Mơ tả giải pháp sau khi có sáng kiến:

2.1. Xu hướng phát triển của môn Đá cầu.
Môn Đá cầu là một môn thể thao dân tộc nằm trong hệ thống thi đấu
các môn thể thao của quốc gia.Trong ngành Giáo dục, Đá cầu là môn học
GDTC trong nhà trường nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục, đào tạo con người
phát triển toàn diện, đây là phương tiện giáo dục thể chất và giải trí có giá trị.
Đá cầu được đưa vào chương trình học chính thức của các cấp học ở Việt
Nam.
Chính vì vậy mà mơn Đá cầu khơng những được các ngành, các cấp
quan tâm mà đặc biệt là được Uỷ ban TDTT đầu tư và định hướng phát triển
cả về bề rộng lẫn chiều sâu...


7

Đặc biệt là môn Đá cầu lần đầu tiên được Ban tổ chức thống nhất đưa
vào chương trình thi đấu của SEAGAMES tổ chức tại Việt Nam vào cuối
năm 2003.
Như vậy, từ chỗ chỉ là một trò chơi trong dân gian rồi trở thành một
môn thể thao dân tộc và từ đó cho đến nay mơn Đá cầu đã khơng ngừng phát
triển, nó đã khơng thể thiếu được trong hệ thống thi đấu các môn thể thao của
quốc gia cũng như trên thế giới.
2.2. Ý nghĩa và tác dụng của môn Đá cầu đối với người tập.
2.2.1. Phát triển về thể hình.
Nằm trong hệ thống các phương tiện Giáo dục thể chất, cũng như nhiều
môn thể thao khác, Đá cầu được coi là mơn thể thao có giá trị lớn để phát
triển thể chất và sức khỏe con người đặc biệt dành cho lứa tuổi thanh thiếu
niên. Tập luyện đá cầu một cách khoa học, đúng phương pháp sẽ giúp cho cơ
thể phát triển toàn diện, cân đối.
2.2.2. Phát triển sức khỏe và các tố chất thể lực.
Khi đá cầu địi hỏi người tập phải vận động tồn thân như : Di chuyển,

tâng cầu, đỡ cầu, đá cầu tấn công, chuyền cầu, cứu cầu v.v.., hai chân phải
nhanh nhẹn, hoạt động tích cực, mắt phải tập trung quan sát, phán đốn
đường cầu trên tồn sân để đưa ra quyết định khi tiếp xúc với cầu bằng kĩ
thuật nào để có hiệu quả cao nhất.
Khi thực hiện các kĩ thuật đá cầu địi hỏi sự chính xác rất cao, vì đế quả
cầu thì nhỏ, tốc độ bay của quả cầu lại rất nhanh.Do đó chỉ cần mắc sai sót là
bị mất điểm. Mặt khác khi chơi đá cầu, người chơi không chỉ sử dụng đơi
chân mà cịn phải sử dụng cả đầu, ngực để phối hợp một cách khéo léo khi xử
lý các đường cầu khác nhau ....
Trong thi đấu, ngoài thi đấu đơn cịn có thi đấu đơi, thi đấu ba người.
Nên đòi hỏi cácVĐV phải biết phối hợp ăn ý với nhau thông qua các chiến


8

thuật lúc thi đấu.Đồng thời mọi người chơi đá cầu phải có khả năng bao qt
xử lý các tình huống hết sức nhạy cảm, chính xác và thơng minh thì mới đem
lại kết quả tốt.Vì vậy, đá cầu địi hỏi người tập phải có kĩ thuật, chiến thuật
hồn chỉnh và phải có sức khoẻ và thể lực tốt, tức là phải có các tố chất sức
nhanh, sức mạnh, sức bền và sự khéo léo.Đặc biệt sức bền chuyên môn phải
được phát triển tốt, bởi trong một trận đấu đá cầu khi trình độ của các VĐV
tương đương nhau thì VĐV nào có thể lực và có sức bền chun mơn tốt hơn
sẽ là người quyết định kết quả của trận đấu.
Trong quá trình tập luyện và thi đấu đá cầu, người tập khơng ngừng
hình thành và củng cố các kĩ thuật động tác, các phản xạ có điều kiện, nhằm
tăng cường khả năng phối hợp giữa hệ thần kinh trung ương với các cơ quan
vận động, các cơ quan nội tạng trong cơ thể để xây dựng các kĩ năng, kĩ thuật
động tác, tiến tới hình thành kĩ xảo động tác.Để đạt được điều này người chơi
đá cầu phải tiến hành tập luỵên thường xuyên, liên tục có hệ thống, khoa học
và hợp lý. Với phương châm: Luyện tập - thích ứng - phát triển.

Chính vì vậy, tuỳ từng đối tượng mà sử dụng khối lượng vận động một
cách hợp lí, phù hợp với khả năng tiếp thu của họ. Đối với người tập đá cầu,
khi đã tập luyện tích cực gần tới sức chịu đựng tối đa thì nó sẽ kích thích tác
dụng tới các hệ thống cơ quan như: Hệ thần kinh, hệ hơ hấp, hệ tuần hồn, hệ
vận động...Bởi vì khi thực hiện khối lượng vận động của bài tập đá cầu, cơ
quan vận động của người tập phải hoạt động tích cực dẫn đến sự tiêu hao
năng lượng lớn trong quá trình hoạt động. Đồng thời với sự tiêu hao năng
lượng này là nhu cầu cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động...Từ đó dẫn
đến hàng loạt các phản ứng hoá học, sinh học... xảy ra trong cơ thể người tập.
Khi vận động với khối lượng càng lớn trong thời gian càng dài thì quá trình
ơxi hố các axit amin, q trình phân huỷ các ATP nhằm cung cấp năng
lượng và thải các chất cặn bã ra ngoài càng phức tạp.


9

Luyện tập đá cầu một cách khoa học sẽ giúp cho hệ hơ hấp phát triển,
dung tích sống tăng lên, tần số hô hấp giảm, tạo thuận lợi cho cơ thể vận
động tốt trong cả thời kỳ ưa khí và yếm khí.
Đối với hệ tuần hồn, thơng qua luyện tập có hệ thống và khoa học sẽ
làm cho tim thích ứng với khối lượng vận động cao, khả năng giãn nở của các
mao mạch tốt hơn, thuận lợi cho việc cung cấp vận chuyển năng lượng cho cơ
thể hoạt động trong thời gian dài, đồng thời cũng rút ngắn được thời gian hồi
phục sau thời gian vận động.
Trong quá trình tập luyện đá cầu còn giúp cho người tập rèn luyện và
phát triển cơ quan thị giác, bởi do đặc thù dụng cụ tập là quả cầu nhỏ, tốc độ
khi bay nhanh. Do đó người tập đá cầu phải tập trung quan sát mới phán đốn
chính xác được điểm rơi của quả cầu để thực hiện các kĩ thuật, chiến thuật
của mình.
Ngồi các tác dụng nêu trên, tập luyện mơn Đá cầu thường xun cịn

giúp cho người tập có được thể hình phát triển cấn đối, đặc biệt là hệ thống
cơ quan vận động như : cơ, xương, khớp và dây chằng... thường xuyên được
tôi luyện, giúp cho người tập bước vào những ngày học tập và làm việc mới
một cách thuận lợi hơn.
2.2.3.Đá cầu giúp giáo dục phẩm chất đạo đức, ý chí
Tập luyện và thi đấu TDTT nói chung và đặc biệt là mơn Đá cầu nói
riêng (đặc thù của mơn Đá cầu trong thi đấu mang tính đối kháng rất cao,
nhất là trong thi đấu đá đơn),đòi hỏi người tập phải có sự nỗ lực khổ luyện,
có ý chí, có nghị lực, có quyết tâm cao thì mới mong có kết quả tốt. Muốn
dành được thắng lợi trong thi đấu, trước tiên người tập phải thắng được chính
bản thân mình bằng sự cần cù chịu khó, linh hoạt sáng tạo, khắc phục khó
khăn trong sinh hoạt, với đồng đội phải đoàn kết, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau
trong luyện tập cũng như thi đấu.


10

2.2.4.Giao lưu xã hội và giải trí.
Con người khơng ngừng tìm kiếm sự thỏa mãn cho bản thân. Trong cuộc
sống, đá cầu đem lại sự đam mê, thích thú cho các lứa tuổi khác nhau, ở bất cứ
tuổi nào con người cũng có thể tham gia chơi đá cầu.
Với tính phổ cập cao và quy mô phát triển rộng khắp, đá cầu đã dần trở
thành phương tiện giáo dục thể chất hữu hiệu. Ở đá cầu đỉnh cao, hoạt động thi
đấu trở thành điểm thu hút được sự quan tâm của nhiều người, nhiều tầng lớp
xã hội. Việc quảng bá, giới thiệu làm mới hình ảnh sẽ đạt hiệu quả cao khi biết
sử dụng hoạt động thi đấu đá cầu làm phương tiện giao lưu xã hội. Đá cầu trở
thành chiếc cầu giao lưu nối gần những cách biệt không chỉ về lĩnh vực địa lý,
mà với cả các lĩnh vực như kinh tế, chính trị, văn hóa…là cơ hội để tìm hiểu,
học hỏi, trao đổi mọi vấn đề của xã hội với nhau.
2.3. Các biện pháp thực hiện

Trong quá trình cơng tác, giảng dạy bộ mơn, tơi đã áp dụng một số biện
pháp sau góp phần nâng cao chất lượng môn Đá cầu:
2.3.1. Biện pháp 1: Tạo hứng thú cho học sinh khi học môn Đá cầu.
Muốn học sinh học tốt môn Đá cầu, điều đầu tiên và quan trọng nhất mà
người giáo viên phải làm được đó là tạo hứng thú cho học sinh để học sinh yêu
thích mơn học, lấy đó là động lực cố gắng phấn đấu, luyện tập đạt kết quả tốt.Để
tạo hứng thú tôi thực hiện:
- Chỉ ra ý nghĩa, tác dụng của môn Đá cầu.
- Chỉ cho học sinh xem những đoạn clip hay về kỹ thuật đá cầu, các trận
thi đấu quốc gia, quốc tế hay vào thời gian hợp lí.
- Phần khởi động chung, trò chơi và phần thả lỏng cho học sinh tập ghép
với nhạc.


11

-Trong quá trình giảng dạy, khi giới thiệu kỹ thuật mới tơi thường kết hợp
giữa làm mẫu phân tích động tác kết hợp với dùng tranh ảnh.
- Lồng ghép trò chơi vào các tiết học làm tăng sự hứng thú cho học sinh,
giúp học sinh tăng cường thể lực, kỹ thuật động tác.
- Phát huy tính tích cực của học sinh
Tiết học cuối trước khi diễn ra chủ đề và sau mỗi tiết học của chủ đề, tôi
thường giao nhiệm vụ cho học sinh về nhà làm bài tập theo nhóm, chuẩn bị
bàitrước với mục đích là phát huy tính tự học, tự nghiên cứu của học sinh, đến
lớp giáo viên giảng bài, phân tích kỹ thuật… học sinh sẽ nhanh hiểu bài hơn.
Ví dụ 1: Ở tiết học cuối trước khi vào chuyên đềĐá cầu tôi chia lớp thành 4
nhóm về nhà nghiên cứu, có sản phẩm buổi học sau báo cáo.
Câu 1:Môn Đá cầu ở Việt Nam được hình thành và phát triển từ đâu?
Thời kỳ nào trị chơi đá cầu ở Việt Nam chuyển thành môn thể thao Đá cầu?
Câu 2: Ý nghĩa và tác dụng của mơn Đá cầu đối với người tập?

Câu 3: Thành tích nổi bật của đá cầu Việt Nam trong những năm qua?
Câu 4: Quy luật bay của quả cầu trong không gian?
Ví dụ 2: Giờ sau học luật Đá cầu thì bài tập về nhà của giờ trước
Nhóm 1: Trình bày kích thước, sân, lưới?
Nhóm 2: Trình bày luật Đá cầu đúng?
Nhóm 3: Trình bày lỗi đá, đỡ cầu?
Nhóm 4: Trình bày lỗi phát cầu?


12

- Ngồi ra, trong mỗi giờ học tơi thường biểu dương những em học sinh
có kỹ thuật tốt, những em học sinh đã có sự tiến bộ về mặt ý thức cũng như kỹ
thuật từ đó khơi lên niềm ham muốn của học sinh là mình cũng được như các
bạn.
- Cho học sinh thay đổi nhau đấu tập, làm trọng tài:
Trong hoạt động thể thao nói chung và đá cầu nói riêng, thi đấu là một
biện pháp khơng thể thiếu được trong công tác giảng dạy. Thông qua thi đấu,
học sinh mới thể hiện được đầy đủ nhất những năng lực chuyên môn của bản
thân, những kĩ năng kĩ năng kĩ xảo đã tiếp thu được trong quá trình học tập.
Mặt khác thơng qua thi đấu học sinh cịn được nâng cao kĩ thuật, chiến thuật,
thể lực. Đồng thời thi đấu còn bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cho học sinh như:
tính kiên trì, nhẫn lại, biết khắc phục khó khăn không ngừng phấn đấu vươn
lên.
Cho học sinh đấu tập, làm trọng tài đã rèn luyện cho các em bản lĩnh tự
tin, tác phong nhanh nhẹn, giúp học sinh nắm chắc hơn phần luật,biết vận dụng
linh hoạt các điều luật đã học vào xử lý tình huống trên sân.
Tổ chức thi đấu Đá cầu cịn được coi là một hình thức giải trí lành
mạnh,giải toả sự nhàm chán sau những giờ học kĩ thuật đơn lẻ. Qua đó tạo
hứng thú cho các em trong q trình học tập mơn học.

2.3.2. Biện pháp 2: Giảng dạy kỹ thuật một cách tỉ mỉ, sử dụng những hình
ảnh trực quan sinh động.
Khi phân tích kỹ thuật động tác tơi thường giải thích sao cho ngắn gọn,
chính xác mà dễ hiểu, giúp các em nắm được từng phần kỹ thuật động tác, tạo
điều kiện cho các em tiếp nhận bài tập chính xác về mặt kỹ thuật. Thường thì
khi phân tích động tác tơi kết hợp chỉ dẫn, làm động tác mẫu và cho học sinh
xem tranh ảnh, đoạn clip về kỹ thuật để các em dễ hình dung kỹ thuật động tác,


13

đồng thời nhấn mạnh yếu lĩnh của động tác qua đó nhằm củng cố kỹ năng, kỹ
xảo động tác, tránh được những sai sót dễ mắc phải cho các em trong tập luyện.
Khi dạy Đá cầu cho các em học sinh lớp 10 tôi nhắc lại một số kỹ thuật cơ
bản và phân tích dạy cho các em một số kỹ thuật sau đây:
*Cách cầm cầu:
Tay cầm cầu(cùng với chân đá) cao ngang thắt lưng và cách người
khoảng 0,3m, để cầu trên ngón tay 3 và 4, bàn tay ngửa khum lại để đỡ cầu, tay
không cầm cầu co tự nhiên.
*Điểm tiếp xúc của cầu trên bàn chân
Trong môn Đá cầu, điểm tiếp xúc quả cầu mà người ta thường dùng là
mubàn chân, đùi, má trong, má ngoài, ngực,… cách sử dụng thì mỗi người một
cách. Nhưng cho dù đá theo kiểu nào thì cũng đều bắt đầu từ những kỹ thuật cơ
bản. Khi kỹ thuật cơ bản đã hình thành, có khả năng khống chế cầu rồi mới phát
huy được các kỹ thuật, chiến thuật của mình trong tập luyện, thi đấu.
Trước khi bước vào dạy những kỹ thuật cơ bản tôi chỉ cho học sinh
những điểm tiếp xúc của cầu trên cơ thể để các em nắm rõ trong q trình các
em luyện tập.
Ví dụ: Chỉ cho học sinh biết đâu là mu bàn chân, má trong bàn chân,
mángoài bàn chân, mũi bàn chân, đùi….

* Các kỹ thuật di chuyển.
Di chuyển ngang (thường được dùng trong đá đơn)
Tư thế chuẩn bị:Đứng hai chân rộng bằng vai, gối hơi khuỵu, trọng lượng
cơ thể dồn lên hai chân. Lưng hơi cong tự nhiên, mắt dõi theo cầu.
Động tác: Di chuyển bằng bước chéo. Khi di chuyển sang phải, chân trái
bước lên trước – sang phải 1 bước, tiếp theo bước chân phải sang phải, rồi cứ


14

như thế đến vị trí cần đến. Khi di chuyển sang trái thì thực hiện các bước di
chuyển theo chiều ngược lại.
Di chuyển bước trượt: Khi di chuyển sang phải thì chân phải bước sang
ngang một bước, chân trái bước tiếp theo sau đến sát chân phải. Cứ di chuyển
liên tục như vậy đến vị trí cần đến. Qúa trình di chuyển mặt vẫn hướng về lưới
để theo dõi cầu.Khi di chuyển sang trái thì ngược lại.
Di chuyển chéo(thường được sử dụng trong đá đơn và đá đôi)
Tư thế chuẩn bị: Đứng hai chân rộng bằng vai, gối hơi khuỵu, trọng
lượng cơ thể dồn lên hai chân. Lưng hơi cong tự nhiện, mắt dõi theo cầu.
Động tác: Khi di chuyển chéo người tập cần sử dụng các bước chạy
thường bằng nửa bàn chân trước, hai chân thay đổi nhau bước luân phiên liên
tục cho đếnvị trí quy định (cầu rơi).
Di chuyển tiến lùi(thường được sử dụng trong đá đơn và đá đôi)
Tư thế chuẩn bị: Đứng hai chân rộng bằng vai, gối hơi khuỵu, trọng lượng
cơ thể dồn lên hai chân. Lưng hơi cong tự nhiện, mắt dõi theo cầu.
Động tác:Khi di tiến người tập thực hiện các bước chạy thường đến vị trí
cần đến. Khi lùi, hai chân cũng thực hiện luôn phiên, liên tục các bước lùi đến vị
trí cần đến, thân trên hơi ngửa, trọng tâm cao, bước dài.
* Kỹ thuật tâng “búng” cầu.
Được sử dụng trong phòng thủ để đỡ những quả cầu rơi xa và thấp sát mặt

sân, cách người từ 1 – 2m, do đối phương bỏ nhỏ.
Tư thế chuẩn bị: Đứng chân thuận sau, chân kia trước. Hai chân trùng gối
trọng tâm cơ thể hơi thấp, lưng hơi khom, hai tay buông tự nhiên để giữ thăng
bằng.
Động tác: Khi xác định được điểm rơi của cầu ở cách xa người, người
tập nhanh chóng chuyển trọng tâm cơ thể sang chân trước, chân sau (chân đá)


15

lướt nhanh ra trước, hướng về phía cầu rơi. Lúc này người ngả về sau, chân đá
gần như duỗi thẳng hết, mu bàn chân duỗi để tiếp xúc với cầu. Khi cầu rơi cách
sân khoảng 20cm đồng thời với việc gập nhanh bàn chân, để mu bàn chân tiếp
xúc với cầu. Nhờ lực bật như “búng” cầu, mà cầu bay thẳng đứng 2 đến 3m. Sau
khi mu bàn chân tiếp xúc với cầu, chân đá đưa nhanh về tư thế chuẩn bị để lần
đá tiếp theo sang sân đối phương.
* Kỹ thuật chuyền cầu bằng mu bàn chân.
Tư thế chuẩn bị:Hai chân đứng rộng bằng vai, mũi chân thuận đặt sau
gótchân trước khoảng 1/2 bàn chân, chạm đất bằng nửa bàn chân, hai đầu gối
hơi khuỵu, hai tay tự nhiên, trọng tâm cơ thể dồn vào chân trước.
Động tác: Khi chuyền cầu trọng tâm cơ thể chuyển về phía trước, chân
sau (chân chuyền cầu) lăng nhanh về trước, duỗi, lăng cẳng chân và mũi bàn
chân theo hướng chuyền cầu để tiếp xúc cầu ở mu bàn chân (tầm cao khoảng từ
40 – 50cmso với mặt đất. Sau khi tiếp xúc, cầu bay theo vòng cung về hướng
định chuyền. Chân đá dừng lại và thu về vị trí chuẩn bị để di chuyển đến vị trí
thích hợp.
2.3.3. Biện pháp 3: Phân loại học sinh trong quá trình giảng dạy.
Trong giờ học, ngoài việc hướng dẫn học sinh học và tập luyện những
động tác cơ bản của mơn học tơi cịn ln chú ý quan sát để phân loại học sinh:
Học sinh có năng khiếu, có khả năng thực hiện tốt các động tác, học sinh khơng

có năng khiếu và học sinh có vấn đề về sức khoẻ.Sau đó, tơi sẽ phân chia tập
luyện theo nhóm khả năng của học sinh. Nhóm năng khiếu có yêu cầu về thực
hiện động tác cao hơn,sau khithực hiện tốt các động tác, kĩ thuật cơ bản trêntôi
giớithiệu thêm cho các em các kĩ thuật trong chương trình dạy học giảm tải để
học sinh tự như tập: đá cầu tấn công bằng mu bàn chân, kĩ thuật phát cầu thấp
chân nghiêngmình… Nhóm khơng có năng khiếu sẽ tập theo bài tập riêng làm
sao để các em có thể thực hiện được các kỹ thuật cơ bản. Đối với nhóm học sinh


16

khơng có năng khiếu này tơi quan tâm, theo dõi và sửa sai thường xuyên để các
em có thể thực hiện được các kĩ thuật cơ bản như tâng “ búng” cầu, chuyền cầu
bằng mu bàn chân.
Ví dụ: Khi học sinh không thực hiện được động tác tâng “búng” cầu tôi
sẽhướng dẫn lại kĩ thuật cho các em, chỉ cho các em điểm cầu sẽ tiếp xúc trên
mu bàn chân, sau đó hướng dẫn các em tâng cầu như sau:
- Chân thuận sẽ tập tâng cầu trước, tung cầu lên mắt theo dõi khi cầu rơi
xuống ở mức phù hợp thì đưa chân lên đỡ, ban đầu có thể sẽ thấy mỏi hoặc có
thể khơng đỡ kịp cầu nhưng dần sẽ thấy quen và cảm thấy cầu bay chậm lại. Lúc
đầu tập tâng cầu bằng chân thuận từng quả một sau đó bắt lại cầu, cứ như vậy
khi tăng dần 2 quả, 3 quả liên tiếp, sau đó là nhiều nhất có thể. Cuối cùng cho
tập tâng hai chân như phương pháp trên.
Với cách hướng dẫn như vậy tôi nhận thấy sau 1 tuần các em đã có thể
thực hiện được đúng yêu cầu kỹ thuật động tác như mong muốn.Khi học sinh đã
có thể thực hiện được các động tác cơ bản rồi thì mới để các em kết hợp các
động tác nhằm giữ cầu tốt hơn để phát triển các kỹ năng khác trong đá cầu.
Trong lớp,học sinh có sức khoẻ khơng tốt thì tơichỉ u cầu các em tập
tương đối đúng động tác và lượng vận động của các em cũng nhẹ hơn nhiều
lượng vận động của các em bình thườngtrong lớp.

2.3.4.Biện pháp 4: Giáo viên tích cực bồi dưỡng nâng cao trình độ chun
mơn, nghiệp vụ.
Qua bảng khảo sát ta thấy nhiều em không hứng thú với các hoạt động ở
trên lớp. Bản thân giáo viên cũng cần phải nhìn nhận lại trách nhiệm của mình
và bồi dưỡng chuyên môn ở mọi mặt.
- Mỗi giáo viên cần phải thường xuyên rèn luyện các kỹ thuật động tác thị
phạm một cách thật chuẩn, bởi hình mẫu ban đầu bao giờ cũng để lại ấn tượng
sâu sắc cho học sinh và học sinh bắt chước theo.Trong quá trình tập luyện của


17

học sinh, bản thân tơi có tham gia tập luyện cùng, khi đó học sinh rất phấn khởi,
hăng hái tập luyện cùng giáo viên.
- Nâng cao năng lực chuyên môn, vận dụng phương pháp giáo dục tích
cực, lấy học sinh làm trung tâm thực hiện chuyển quá trình giáo dục thành tự
giáo dục, vận dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy như: Trực quan, sử
dụng lời nói, tập luyện, sửa sai, trị chơi, thi đấu, trình diễn, sử dụng nguyên tắc
đối xử cá biệt, phù hợp với sức khỏe của học sinh.
Ví dụ: Trong phương pháp cũ, ở mỗi tiết học đều có phần củng cố gọi học
sinh nên thực hiện, sau đó học sinh quan sát sửa sai rút kinh nghiệm. Sau khi
được tập huấn về chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 tôi đã áp dụng
phương pháp thi đua, trình diễn rất hiệu quả.
- Đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, cân đối giữa hoạt động tập
thể lớp, hoạt động nhóm nhỏ và cá nhân.
2.3.5. Biện pháp 5: Thành lập câu lạc bộ Đá cầu trường.
- Một trong những nguyên nhân dẫn đến học sinh đá cầu chưa tốt là chưa
được tập luyện thường xuyên. Việc thành lập câu lạc bộ Đá cầu là việc làm cần
thiết tập trung những người yêu thích, đam mê môn Đá cầu thường xuyên tập
luyện, giúp cho các em có sân chơi lành mạnh.

Câu lạc bộ Đá cầu trường THPT An Phúc được thành lập đầu năm học
2020 – 2021 có nội quy, quy định cụ thể đặt dưới sự quản lý điều hành hoạt
động của nhóm Giáo dục thể chất. Câu lạc bộ thường xuyên tổ chức giao lưu, thi
đấu với các câu lạc bộ khác để nâng cao kĩ chiến thuật cho các thành viên trong
câu lạc bộ của mình. Đến thời điểm hiện tại câu lạc bộ đã đi vào ổn định, thu hút
nhiều học sinh tham gia và ngày càng kết nạp thêm nhiều thành viên từ 16 thành
viên ban đầu thành lập, đến nay câu lạc bộ đã có 48 thành viên. Con số đó chưa


18

nhiều nhưng đã thể hiện rõ sự nỗ lực rất lớn của các thành viên trong câu lạc bộ,
đặc biệt là nhóm Giáo dục thể chất của nhà trường.
2.3.6. Biện pháp 6:Phối hợp giữa nhà trường và gia đình
Để giúp các em học sinh học tốt mơn Đá cầu, ngồi các biện pháp trên tôi
thấy việc giáo viênhướngdẫn bài tập về nhà cũng như thờigian học sinh tựluyện
tập ở nhà cũng góp phần quan trọng nâng cao chất lượngmơn học…. Việc tự
học ở nhà của học sinh ở nội dung này để đạt kết quả cao ngoài ý thức tự giác
của các em thì sự quan tâm, tạo điều kiện của gia đình đóng vai trị rất lớn.
Nhiều phụ huynh cho rằng học thể dục không quan trọng, khiến các em mệt mỏi
khơng học được các mơn văn hố, khơng có thời gian để giúp đỡ gia đình việc
nhà nên khơng khuyến khích các em tập luyện.
Để gia đình các em tạo điều kiện thì giáo viên cần thơng tin với phụ
huynh thông qua học sinh về:
- Ý nghĩa, tác dụng của Thể dục thể thao nói chung, mơn Đá cầu nói
riêng.
- Lợi ích của việc luyện tập thể thao thường xuyên.
- Đặc biệt Đá cầu là môn thể thao dễ chơi, cầu dễ mua hoặc có thể tự làm
được, người chơi có thể thực hiện động tác ở mọi không gian, địa điểm khác
nhau giúp các em giải toả căng thẳng khi học tập, giảm stress.

Với những trường hợp đặc biệt giáo viên gặp trực tiếp phụ huynh trao đổi.
2.4. Tổ chức thực nghiệm
2.4.1. Mục đích của thực nghiệm
Mục đích của việc tiến hành thực nghiệm sư phạm là để kiểm tra hiệu quả
của việc vận dụng các biện pháp giúp học sinh học tốt môn Đá cầu 10.


19

2.4.2. Phương pháp thực nghiệm
- Để tiến hành thực nghiệm, tôi chọn 2 lớp để giảng dạy theo hai cách
khác nhau rồi so sánh kết quả học tập của 2 lớp đó.
- Đối với lớp thực nghiệm: bài thực nghiệm áp dụng các biện pháp đã đưa
ra
- Đối với lớp đối chứng: bài dạy bình thường.
2.4.3. Thời gian, địa điểm, đối tượng thực nghiệm
- Thời gian: Tháng 12 /2020
- Địa điểm: Trường THPT An Phúc – Hải Hậu – Nam Định
- Đối tượng thực nghiệm: Học sinh lớp 10.
2.4.4. Kết quả thực nghiệm
a. Về mức độ hứng thú của học sinh đối với giờ học
Sau khi dạy xong hai lớp, tôi tiến hành điều tra nhanh bằng việc phỏng
vấn học sinh. Tôi thu được kết quả như sau:


20

Bảng 3: Bảng tổng kết mức độ hứng thú của học sinh đối với giờ học
thực nghiệm và đối chứng
Rất hứng thú

Hứng thú

Bình thường

Khơng hứng
thú

Số
Lớp

học
sinh

Số
học
sinh

Tỷ lệ
%

Số
học
sinh

Tỷ lệ
%

Số
học

sinh

Tỷ lệ
%

Số
học
sinh

Tỷ lệ
%

Lớp
thực
nghiệm

30

18

60,0

10

33,3

2

6,7

0

0

34

9

26,4

17

50,0

5

14,7

3

8,9

10A2
Lớp đối
chứng
10A4


21

Qua bảng kết quả điều tra trên cho thấy, việc sử dụng giáo án thực
nghiệm ở lớp 10A2 đã đem lại hứng thú học tập cho các em học sinh cao hơn
lớp đối chứng 10A4.
Số học sinh có trạng thái tâm lí rất hứng thú ở lớp đối chứng chỉ là 26,4%,
trong khi đó ở lớp thực nghiệm là 60%.
Cịn trạng thái tâm lí bình thường, khơng hứng thú ở lớp đối chứng lại cao
hơn lớp thực nghiệm.
Với kết quả điều tra như trên cho thấy rõ ràng việc vận dụng các biện
pháp đã nghiên cứu tác dụng rất lớn trong việc gây hứng thú học tập cho học
sinh. Trên cơ sở đó mục tiêu về giáo dục, giáo dưỡng và phát triển kĩ năng cho
học sinh sẽ đạt được hiệu quả cao hơn.
b. Về kết quả kiểm tra mônĐá cầu
Sau khi dạy xong hai lớp thực nghiệm và đối chứng, tôi đã cho học sinh
kiểm tra nội dung: Tâng cầu nhịp 1 và chuyền cầu bằng mu bàn chân. Tổ chức


22

và phương pháp kiểm tra như sau: 2 em đứng đối diện nhau qua lưới trong sân
đá cầu (mỗi em cách lưới 3m). 1 em cầm cầu để tung qua lưới cho em đối diện
đỡ và tâng cầu nhịp 1 rồi chuyền cầu bằng mu bàn chân trả lại cho người tung.
Mỗi học sinh thực hiện 3 lần sau đó tung lại cho người đối diện. Thành tích
kiểm tra được đánh giá theo việc thực hiện kĩ thuật tâng cầu và chuyền cầu trả
lại cho người phục vụ có chính xác hay không kết hợp với việc đánh giá của
giáo viên trong quá trình tập luyện của từng học sinh theo Thông tư
26/2020/TT-BGDĐT ngày 26/8/2020 của BộGDĐT về việc sửa đổi , bổ sung
một số điều của quy chế đánh giá, xếp loại học sinh THCS và THPT ban hành
kèm Thông tư 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12/12/2011của Bộ GDĐT.
Môn Thể dục được đánh giá bằng nhận xét. Nhưng để so sánh rõ hơn kết
quả của 2 lớp thực nghiệm và đối chứng tôi đã cho tiến hành kiểm tra đánh giá

bằng điểm số, sau đó quy ra đánh giá bằng nhận xét. Đối với những học sinh đạt
yêu cầu có số điểm là từ 5 điểm trở lên, dưới 5 điểm học sinh chưa đạt yêu cầu
môn học.
Cách cho điểm
Điểm 9- 10 : Thực hiện tốt kĩ thuật, tâng và chuyền cầu bằng mu bàn chân
chính xác ít nhất được 2 lần.
Điểm 7- 8: Thực hiện tốt kĩ thuật, tâng và chuyền cầu bằng mu bàn chân
được 2 lần qua sân.
Điểm 5- 6: Thực hiện tốt kĩ thuật, tâng và chuyền cầu bằng mu bàn chân
được 1 lần qua sân.
Điểm 3- 4: Cịn sai sót trong thực hiện kĩ thuật tâng hoặc chuyền cầu bằng
mu bàn chân.
Điểm 1- 2: : Còn sai sót khơng thực hiện được cả kĩ thuật tâng cầu và
chuyền cầu bằng mu bàn chân.
Sau đó tơi tổng hợp kết quả và thu được: