Ths BCH vấn đề áp dụng bức tường phí trên báo mạng điện tử vietnamplus

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ ÁP DỤNG BỨC
TƯỜNG PHÍ TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ ....................................................12
1.1. Khái niệm...................................................................................................12
1.2. Vai trò của việc áp dụng bức tường phí trên báo mạng điện tử.................17
1.3. Phân loại bức tường phí trên báo mạng điện tử..........................................21
1.4. Khái quát việc áp dụng bức tường phí trên báo mạng điện tử thế giới và
Việt Nam...........................................................................................................27
1.5. Một số mô hình áp dụng bức tường phí thành cơng trên thế giới.....................37
Chương 2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ ÁP DỤNG BỨC TƯỜNG PHÍ TRÊN
BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ VIETNAMPLUS...........................................................44
2.1. Giới thiệu khái quát về Vietnamplus..........................................................44
2.2. Khảo sát vấn đề áp dụng bức tường phí trên Vietnamplus.........................48
2.3. Những kinh nghiệm thu phí và bài học rút ra cho Việt Nam nói chung và
Vietnamplus nói riêng.......................................................................................64
Chương 3. VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP CHO VẤN ĐỀ ÁP DỤNG BỨC
TƯỜNG PHÍ TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ VIETNAMPLUS TRONG THỜI
GIAN TỚI............................................................................................................... 73
3.1. Vấn đề đặt ra đối với việc áp dụng bức tường phí trên báo mạng điện tử. .73
3.2. Giải pháp đối với việc áp dụng bức tường phí trên báo mạng điện tử
Vietnamplus trong thời gian tới.........................................................................80
KẾT LUẬN............................................................................................................90
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................93
PHỤ LỤC............................................................................................................... 97


DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH TRONG LUẬN VĂN
Hình 1.1. Các gói th bao The Financial Times đang áp dụng...............................22
Hình 1.2. Bức tường phí xuất hiện trên The New York Times sau khi bạn đọc đọc
xong 10 tin, bài miễn phí........................................................................23

Hình 1.3. Bức tường phí cứng trên The Wall Street Journal....................................25
Hình 1.4. Trang chủ của The Guardian....................................................................31
Hình 1.5. Đăng nhập vào hệ thống trả tiền đọc báo trên The New York Times.......31
Hình 1.6. The New York Times đưa ra hai phương thức thanh tốn........................32
Hình 1.7. The Economist u cầu bạn đọc thanh tốn điện tử.................................32
Hình 1.8. Trang chủ của Thơng tấn xã Việt Nam.....................................................33
Hình 1.9. Trang chủ Aftonbladet.............................................................................40
Hình 1.10. Trang chủ Svenska Dagbladet................................................................41
Hình 1.11. Trang chủ Folha de São Paulo................................................................42
Hình 2.1. Giao diện Vietnamplus Mobile................................................................47
Hình 2.3. Giao diện Vnanet.vn sau khi bạn đọc đăng nhập hệ thống.......................65
Hình 2.4. Các gói th bao giảm giá The New York Times đang áp dụng...............70
Hình 2.5. Bài báo Riding the New Silk Road của tác giả James Hill đăng trên The
New York Times ngày 21-7-2013...........................................................71
Hình 3.1. The Washington Post yêu cầu bạn đọc lựa chọn một trong ba cách thanh
tốn.........................................................................................................83
Hình 3.2. Chương trình khuyến mãi mùa hè của The Wall Street Journal...............86
Hình 3.3. The New York Times quảng bá chương trình giảm giá đọc báo thông qua
Facebook................................................................................................86


DANH MỤC CÁC BIỂU TRONG LUẬN VĂN

Biểu 1.1. Thực trạng các báo mạng điện tử của Mỹ áp dụng bức tường phí
tính đến tháng 2-2016. (Đơn vị: %)............................................................................26
Biểu 1.2. Giá trung bình thuê bao tuần của các báo mạng điện tử ở Mỹ theo
từng loại bức tường phí. (Đơn vị: USD)....................................................................27
Biểu 2.1. Nguồn tin cơng chúng tìm đến đầu tiên sau khi rời tờ khỏi báo mạng
điện tử có thu phí. (Đơn vị: %)....................................................................................68

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Từ khoảng hai thập kỷ trước, báo chí thế giới bắt đầu rơi vào cuộc cạnh
tranh sống còn khi doanh thu của nhiều tòa soạn giảm mạnh. Theo Trung tâm
Nghiên cứu Pew của Mỹ, ngay tại nước này - một quốc gia có nền báo chí
hiện đại và năng động, doanh thu quảng cáo của báo in từ năm 2005 đến năm
2014 giảm khoảng 65% (từ 47,4 tỷ USD xuống còn 16,4 tỷ USD).
Trong kỷ nguyên kỹ thuật số, các tòa soạn buộc phải ráo riết tìm kiếm
một mơ hình kinh doanh hữu hiệu mới để tồn tại và phát triển trong thời đại
kỹ thuật số. Một số tờ báo lớn đã đưa ra giải pháp áp dụng bức tường phí với
mục đích thu phí bạn đọc của phiên bản điện tử. Bức tường phí được hiểu là
bức tường ngăn cách giữa nội dung và cơng chúng, u cầu cơng chúng đóng
một khoản phí để được đọc thơng tin.
Tờ báo đầu tiên áp dụng bức tường phí là The Wall Street Journal của
Mỹ. Sau khi The Wall Street Journal bắt đầu thu phí bạn đọc trực tuyến vào
năm 1997, các tờ báo uy tín khác cũng thử nghiệm hoặc chính thức áp dụng
mơ hình kinh doanh mới này, trong đó có The Financial Times (năm 2002),
The New York Times (năm 2005), The Times (năm 2010),… Tính đến đầu
năm 2015, số lượng các tờ báo của Mỹ dựng bức tường phí đã lên tới khoảng
500 tờ, xu hướng này nhanh chóng lan sang châu Âu. Tại Việt Nam, năm
2012, Vietnamplus là cơ quan báo chí đi tiên phong thử nghiệm thu phí cơng
chúng đối với phiên bản Vietnamplus Mobile.
Ngay từ khi ra đời cho đến nay, bức tường phí ln kéo theo một cuộc
tranh luận gay gắt. Nhà tỷ phú Warren Buffett, người từng là chủ tờ báo The
Wall Street Journal và ông trùm truyền thơng Rupert Murdoch là những
nhân vật điển hình nhìn thấy hiệu quả của bức tường phí trong việc tạo ra
doanh thu cũng như các tác động của mơ hình này đối với truyền thơng. Ơng

2

Murdoch còn quả quyết rằng, thời đại của các trang web tin tức miễn phí đã
kết thúc.
Tuy nhiên, bức tường phí cũng vấp phải sự phản đối của nhiều doanh
nhân và giới học thuật vì một số lý do như mơ hình này khiến thu hút quảng
cáo trở nên khó khăn hơn, khả năng xây dựng backlink (đường dẫn liên kết
một trang web và nhiều trang web khác) bị hạn chế, các báo mạng điện tử
phải có chất lượng cao và thực hiện các biện pháp bảo mật chặt chẽ hơn.
Nhà phân tích Mathew Ingram của Tập đồn truyền thơng GigaOm (Mỹ)
từng tuyên bố: “Nếu bức tường phí là chiến lược duy nhất thì The New York
Times sẽ bị tiêu diệt”.
Dù cuộc tranh luận này chưa có hồi kết nhưng phần thắng dường như
đang nghiêng về phía những người cho rằng báo mạng điện tử khơng thể
miễn phí mãi. Việc ngày càng có nhiều báo mạng điện tử thu phí bạn đọc
cho thấy việc áp dụng bức tường phí là một xu hướng tất yếu. Thậm chí có
ý kiến cho rằng, câu hỏi đặt ra hiện nay khơng cịn là nên xây dựng bức
tường phí hay khơng nữa, mà là áp dụng bức tường phí như thế nào. Tại
Việt Nam, bức tường phí vẫn cịn mới mẻ và chưa có tờ báo nào chính thức
áp dụng, song lãnh đạo các tờ báo cũng bắt đầu quan tâm đến xu hướng
này. Tổng Biên tập Vietnamplus Lê Quốc Minh đã mạnh dạn thử nghiệm
thu phí cơng chúng trên phiên bản di động trong 12 tháng. Trong nhiều năm
qua, ông Lê Quốc Minh vẫn giữ quan điểm cho rằng thu phí độc giả là con
đường phát triển bền vững của báo chí, đặc biệt là trong bối cảnh mạng xã
hội phát triển mạnh.
Để có được cái nhìn tổng qt và hệ thống về bức tường phí trên
báo mạng điện tử cũng như khả năng ứng dụng mơ hình này của báo mạng
điện tử Việt Nam, học viên quyết định chọn đề tài Vấn đề áp dụng bức

tường phí trên báo mạng điện tử Vietnamplus cho luận văn thạc sĩ báo chí
của mình.


3

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
* Liên quan đến báo mạng điện tử, tác giả Nguyễn Thị Trường Giang
có bài viết Xu hướng phát triển của báo mạng điện tử Việt Nam đăng năm
2010, trên trang web Sóng Trẻ của Khoa Phát thanh - Truyền hình, Học viện
Báo chí và Tuyên truyền. Trong bài viết này, tác giả chỉ ra một số xu hướng
phát triển của báo mạng điện tử nước ta, tiêu biểu là: tính tức thời và phi định
kỳ tiếp tục được khai thác tối đa; chú ý nhiều hơn tới khả năng đa phương
tiện; chất lượng về mặt kỹ thuật của các sản phẩm báo chí đa phương tiện
được nâng cao; các đặc điểm tương tác trên báo mạng điện tử sẽ được tập
trung khai thác.
Cuốn Báo mạng điện tử - Những vấn đề cơ bản (2011) của tác giả
Nguyễn Thị Trường Giang cũng làm rõ quá trình ra đời và phát triển của báo
mạng điện tử thế giới nói chung, báo mạng điện tử ở Việt Nam nói riêng;
những đặc trưng cơ bản; mơ hình tịa soạn và quy trình sản xuất; cách viết và
trình bày nội dung báo mạng điện tử,…
Khơng chỉ đề cập những nội dung nêu trên, cuốn Báo mạng điện tử Đặc trưng và phương pháp sáng tạo (2014) của hai tác giả Nguyễn Trí Nhiệm
và Nguyễn Thị Trường Giang còn cung cấp thêm kiến thức và kỹ năng cơ bản
như công chúng báo mạng điện tử, tổ chức diễn đàn trên báo mạng điện tử,
hình ảnh, âm thanh, video trên báo mạng điện tử.
* Vấn đề kinh tế báo chí đã và đang được nhiều nhà nghiên cứu lý luận
báo chí trên thế giới và Việt Nam quan tâm.
Cuốn Báo chí trong kinh tế thị trường của tác giả người Nga
A.A.Grabennhicốp xuất bản tại Việt Nam năm 2003 đề cập những đặc trưng
của báo chí trong điều kiện thị trường, những phương diện hoạt động chủ yếu

của phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên trong tịa soạn; cơ cấu, chức năng
của tịa soạn; quy trình tổ chức xuất bản báo;… Tác giả phân tích, so sánh sự
khác biệt giữa hoạt động của tòa soạn trong xã hội chủ nghĩa và điều kiện thị


4

trường. Đáng chú ý, tác giả đã dùng khái niệm “hàng hóa - báo chí” và coi sản
phẩm báo chí cũng là sản phẩm hàng hóa.
Cuốn Báo chí thế giới và xu hướng phát triển (2008) của tác giả
Đinh Thị Thúy Hằng phân tích các xu hướng phát triển của báo chí hiện đại
trên thế giới, trong đó thương mại hóa nội dung là một trong những xu thế
nổi bật.
Trong cuốn Định hướng hoạt động và quản lý báo chí trong điều kiện
nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay (2002) do tác giả Trần Quang
Nhiếp chủ biên, các tác giả đã nêu một số quan niệm về định hướng hoạt
động và quản lý báo chí trong điều kiện kinh tế thị trường; làm rõ thực trạng
hoạt động và quản lý báo chí; từ đó đưa ra định hướng, giải pháp.
Trong cuốn Báo chí truyền thơng hiện đại (từ hàn lâm đến đời thường)
in năm 2011, tác giả Nguyễn Văn Dững đưa ra vấn đề: nên nhận thức sản
phẩm báo chí là hàng hóa, có giá trị và giá trị sử dụng, song đây là loại sản
phẩm hàng hóa đặc biệt. Ngồi ra, tác giả cho rằng, báo chí có năm chức năng
chính là thơng tin, tư tưởng, khai sáng - giải trí, giám sát - phản biện xã hội và
kinh tế - dịch vụ. Trong đó, chức năng kinh tế - dịch vụ của báo chí là một
chức năng mới mà nhiều tài liệu lý luận báo chí trước đây chưa đề cập hoặc
khơng thừa nhận.
Cuốn Cơ sở lý luận báo chí (2012) của tác giả Nguyễn Văn Dững tiếp
tục đề cập, phân tích chức năng kinh tế - dịch vụ của báo chí. Tác giả nhấn
mạnh sản phẩm báo chí cũng có giá thành, giá bán và chịu sự chi phối bởi quy
luật cung cầu của thị trường.

Trong cuốn Một số vấn đề về kinh tế báo in (2015), tác giả Đinh Văn
Hường và Bùi Chí Trung xác lập một cách cơ bản các học thuyết kinh tế
truyền thông phổ biến trên thế giới hiện nay; tìm hiểu những kinh nghiệm chủ
yếu của kinh tế báo chí - truyền thơng thế giới nhằm tham khảo, vận dụng phù
hợp vào điều kiện cụ thể của báo chí - truyền thông Việt Nam; đề xuất các


5

giải pháp, kiến nghị để báo in nước ta hoạt động kinh tế năng động, hiệu suất,
hiệu quả cao hơn trước yêu cầu và bối cảnh mới.
Luận án có đề tài Nghiên cứu xu hướng phát triển của truyền hình từ
góc độ kinh tế học truyền thơng được nghiên cứu sinh Bùi Chí Trung bảo vệ
năm 2007 đã đề cập các học thuyết về kinh tế học truyền thông, kinh tế học
truyền hình phổ biến trên thế giới; phân tích, so sánh và đưa ra nhận thức mới
trong môi trường truyền thông Việt Nam; khẳng định khả năng vận dụng lý
luận kinh tế truyền thông trong hoạt động thực tiễn; phân tích thực trạng hoạt
động kinh tế truyền hình tại Việt Nam trong những năm qua, nêu xu hướng
phát triển chính, những kinh nghiệm và giải pháp phát triển hoạt động kinh tế
truyền hình Việt Nam.
Đề tài Tổ chức nội dung sản phẩm truyền hình trong kinh doanh
truyền hình trả tiền (Khảo sát Truyền hình cáp Việt Nam) đã được học viên
Nguyễn Duy Hồn bảo vệ thành cơng tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền
vào năm 2013. Luận văn góp phần làm sáng tỏ những khái niệm cịn tương
đối mới lạ tại Việt Nam như “truyền hình trả tiền”, “tổ chức nội dung sản
phẩm truyền hình trả tiền”, “quy chế truyền hình trả tiền”, “văn hóa cạnh
tranh trong kinh doanh”.
* Bức tường phí khơng phải là một khái niệm quá mới lạ đối với nhiều
nền báo chí trên thế giới, đặc biệt là báo chí Mỹ và châu Âu. Tuy nhiên, các
vấn đề liên quan bức tường phí vẫn nóng hổi và thu hút sự quan tâm, tranh

luận của giới chuyên gia và nghiên cứu truyền thông.
Trang web của Viện Báo chí Mỹ (API) năm 2014 đăng bài nghiên cứu
Từ miễn phí đến thu phí: Các nhật báo của Mỹ quyết định sử dụng bức tường
phí như thế nào (From free to fee: How U.S. dailies decide to use paywalls)
của tác giả Natalie Jomini Stroud - Giám đốc Dự án Tin tức hấp dẫn của Đại
học Texas (Mỹ). Thông qua kết quả khảo sát của các học giả đến từ Đại học
Missouri đối với hơn 400 nhà xuất bản trên khắp nước Mỹ về việc áp dụng


6

bức tường phí, tác giả Stroud đã nhìn thấy vai trị của cơng chúng khi cho
rằng, cơng chúng có thể giúp các hãng tin đưa ra quyết định tốt hơn về mức
giá của các sản phẩm, mặt khác các hãng tin có thể tận dụng bức tường phí để
nhận dạng và hiểu rõ hơn cơng chúng của mình.
Trên trang web Journalism.co.uk (Anh), có bài viết Những điều ba tờ
báo đã học được trong q trình tiếp cận bức tường phí (What 3 publishers
have learned from their approach to paywalls) của tác giả Madalina Ciobanu.
Bài viết khái quát nội dung chính của phiên họp cuối cùng của Hội thảo
Truyền thông châu Âu (INMA) năm 2015, trong đó tập trung phân tích những
bài học mà tờ Toronto Star (Canada), Bild (Đức) và The Times & The Sunday
Times (Anh) đã rút ra trong trong q trình áp dụng mơ hình kinh doanh dựa
vào việc thu phí cơng chúng.
Năm 2015, trang web Theconversation.com - một diễn đàn uy tín của
các chuyên gia và nhà nghiên cứu trên thế giới, đăng bài viết Cuộc tìm kiếm
doanh thu thuê bao cho báo in: Từ bức tường phí đến dịch vụ thanh tốn vi
mơ (Newspapers' ongoing search for subscription revenue: from paywalls to
micropayments) của nghiên cứu sinh ngành truyền thơng Alex T. Williams và
Phó Giáo sư truyền thông Victor Pickard thuộc Đại học Pennsylvania (Mỹ).
Trong bài viết này, hai tác giả đã nêu khái niệm, lịch sử ra đời và q trình

phát triển của bức tường phí; phân tích những thành cơng và thất bại của một
số báo mạng điện tử lớn của Mỹ như The New York Times, USA Today, The
Dallas Morning News,…khi áp dụng bức tường phí, từ đó chỉ ra tương lai của
mơ hình này.
Cũng trên diễn đàn Theconversation.com, vào đầu năm 2016, Tom
Felle - giảng viên ngành tin tức và báo mạng điện tử, Đại học City London
(Anh) có bài viết Bức tường phí có đang cứu sống nền báo chí? (Are
paywalls saving journalism?). Để trả lời câu hỏi này, tác giả đã khái quát bức
tranh kinh tế báo chí trong những năm gần đây thông qua các con số thống kê


7

cụ thể, đồng thời giới thiệu bức tường phí như một cách thức mà các hãng tin
lớn đang sử dụng trên trang web của mình để tăng doanh thu. Qua khảo sát
q trình áp dụng bức tường phí trên một số tờ báo tên tuổi như The New
York Times, The Washington Post, The Times, tác giả đã đưa ra một số ưu
điểm và hạn chế của bức tường phí.
Tháng 2-2016, Tạp chí Fortune đăng tải bài viết The Guardian, bức
tường phí và sự kết thúc của báo in (The Guardian, Paywalls, and the Death
of Print Newspapers) của tác giả Mathew Ingram. Trong bài viết này, tác giả
Ingram kể lại câu chuyện thu phí bạn đọc của The Guardian. Giám đốc điều
hành The Guardian, ơng David Pemsel thơng báo, có thể sẽ bắt đầu thu phí
bạn đọc đối với một số nội dung nhất định. Điều này đồng nghĩa với việc The
Guardian sẽ áp dụng một hệ thống tương tự bức tường phí, đi ngược với cam
kết nói khơng với bức tường phí của tờ báo này trước đây. Tuy nhiên, ông
Pemsel khẳng định, đây không phải là mô hình bức tường phí và kế hoạch của
The Guardian là mở rộng chương trình hội viên giúp các hội viên tờ báo được
tiếp cận với những bài báo đặc sắc, nóng hổi nhất.
Ở Việt Nam, chưa có nhiều nghiên cứu sâu về vấn đề thu phí bạn đọc

báo mạng điện tử, song có thể nhắc tới một số bài viết đáng chú ý như:
Bài nghiên cứu Xu hướng thu phí cơng chúng báo mạng điện tử của
tác giả Nguyễn Thị Trường Giang đăng trên Tạp chí Lý luận Chính trị và
Truyền thơng năm 2014 đã cung cấp thông tin tổng quát về bức tường phí,
thuận lợi và khó khăn khi sử dụng bức tường phí, tương lai của mơ hình này.
Nhân kỷ niệm 89 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21-6-1925
- 21-6-2014), Báo Đầu tư đã có bài phỏng vấn nhà báo Lê Quốc Minh - Tổng
Biên tập Vietnamplus với nhan đề Báo điện tử khơng thể mãi miễn phí về các
vấn đề liên quan xu hướng mới, chiến lược phát triển, dựng hàng rào thu phí,
bán tin của loại hình báo mạng điện tử và báo di động trong bối cảnh mới.


8

Những bài nghiên cứu, bài báo nêu trên đã góp phần làm sáng tỏ các
vấn đề liên quan báo mạng điện tử, kinh tế báo chí, cụ thể là kinh tế truyền
hình và báo in; bước đầu làm rõ khái niệm, quá trình áp dụng, đặc điểm, ưu
điểm và hạn chế của bức tường phí. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào trình
bày tổng qt và hệ thống hóa việc thu phí bạn đọc loại hình báo mạng điện
tử, cũng chưa có nghiên cứu nào khảo sát thực trạng vấn đề áp dụng bức
tường phí trên báo mạng điện tử Vietnamplus. Do vậy, đề tài của học viên
không trùng lặp với mọi đề tài nghiên cứu khác. Đây là đề tài mới và cần
được triển khai nhằm đóng góp về mặt lý luận và thực tiễn đối với việc thu
phí bạn đọc báo mạng điện tử trên thế giới và Việt Nam.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu là chứng minh việc áp dụng bức tường phí trên
báo mạng điện tử là xu hướng tất yếu và phân tích tính khả thi của mơ hình
này tại Việt Nam.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để có thể đạt được mục tiêu nêu trên, người nghiên cứu cần thực hiện
những nhiệm vụ sau đây:
Hệ thống hóa các quan niệm cơ bản về báo mạng điện tử và bức tường
phí trên báo mạng điện tử: khái niệm, vai trị, phân loại bức tường phí; khái
qt bức tranh áp dụng bức tường phí trên báo mạng điện tử thế giới và giới
thiệu những mơ hình áp dụng bức tường phí thành cơng.
- Khảo sát cuộc thử nghiệm áp dụng bức tường phí trên Vietnamplus
Mobile, từ đó chỉ ra thuận lợi, khó khăn và triển vọng của việc áp dụng bức
tường phí trên Vietnamplus.
- Rút ra bài học kinh nghiệm, vấn đề đặt ra và giải pháp cho vấn đề áp
dụng bức tường phí trên Vietnamplus trong thời gian tới.


9

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Vấn đề áp dụng bức tường phí trên
báo mạng điện tử Vietnamplus.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là Vietnamplus (thuộc Thông tấn xã Việt
Nam), báo mạng điện tử đầu tiên của Việt Nam thử nghiệm thu phí bạn đọc
phiên bản di động. Tuy nhiên, do cuộc thử nghiệm này kéo dài trong thời gian
ngắn (từ tháng 8-2012 đến tháng 8-2013) và từ khi kết thúc thử nghiệm đến
nay, Vietnamplus vẫn chưa khởi động lại việc áp dụng bức tường phí, cho nên
tác giả sử dụng thêm số liệu khảo sát việc thu phí đọc báo của Thơng tấn xã
Việt Nam để có số liệu so sánh, phân tích tính khả thi của đề án áp dụng bức
tường phí mà Vietnamplus dự định triển khai trong thời gian tới.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận

Cơ sở lý luận chung dựa trên phép biện chứng duy vật và chủ nghĩa duy
vật lịch sử; đường lối, chủ trương của Đảng và luật pháp Nhà nước về báo chí
và kinh tế báo chí.
Cơ sở lý luận chuyên ngành là các lý thuyết về báo chí truyền thơng,
kinh tế báo chí và báo mạng điện tử.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, tác giả luận văn sử
dụng những phương pháp nghiên cứu cụ thể sau:
Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Dùng để phân tích, xử lý tài liệu liên
quan đến đề tài, từ đó tìm ra các thơng tin, luận cứ, luận chứng phù hợp sử
dụng cho đề tài.
Phương pháp nghiên cứu trường hợp: Dùng để phân tích thực trạng áp
dụng bức tường phí trên Vietnamplus Mobile, từ đó đánh giá khái quát về


10

thành công và hạn chế của việc áp dụng bức tường phí, rút ra bài học kinh
nghiệm và triển vọng áp dụng bức tường phí trên Vietnamplus.
Phương pháp phỏng vấn sâu: Dùng để phỏng vấn lãnh đạo các cơ quan
báo mạng điện tử, nhà nghiên cứu báo chí về quan điểm cá nhân đối với việc
thu phí cơng chúng.
Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi: Dùng để thăm dò ý kiến của
cơng chúng về vấn đề thu phí đọc báo. Cụ thể, tác giả luận văn đã phát 200
phiếu cho công chúng.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần bổ sung lý luận về xu
hướng thu phí cơng chúng trên loại hình báo mạng điện tử, vai trò của xu
hướng này đối với sự phát triển của báo chí nói chung và báo mạng điện tử

nói riêng.
Ngồi ra, đề tài cũng sẽ nêu rõ đặc điểm, phân loại bức tường phí;
những khó khăn, thách thức khi thu phí bạn đọc báo mạng điện tử.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Trong khuôn khổ luận văn, tác giả khái quát bức tranh bức tường phí
trên báo mạng điện tử của thế giới và Việt Nam, đánh giá quá trình áp dụng
bức tường phí của một số tờ báo cụ thể.
Đặc biệt, tác giả chú trọng hệ thống, đánh giá, phân tích vấn đề áp dụng
bức tường phí trên một báo mạng điện tử của Việt Nam.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung
chính của luận văn được kết cấu thành 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề áp dụng bức tường phí
trên báo mạng điện tử


11

Chương 2: Thực trạng vấn đề áp dụng bức tường phí trên báo mạng
điện tử Vietnamplus
Chương 3: Vấn đề đặt ra và giải pháp cho vấn đề áp dụng bức tường
phí trên báo mạng điện tử Vietnamplus trong thời gian tới


12

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ ÁP DỤNG
BỨC TƯỜNG PHÍ TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ
1.1. Khái niệm

1.1.1. Báo mạng điện tử
Báo mạng điện tử đầu tiên được thế giới biết đến là tờ Chicago
Tribune, ra đời tháng 5-1992, tại Mỹ. Ngay sau khi ra đời, báo mạng điện
tử tăng lên chóng mặt về số lượng, “cơn sốt” của thời kỳ thông tin trực
tuyến lan rộng trên khắp nước Mỹ, tới châu Âu, châu Á, Trung Đơng...
Ngày 31-12-1997, Việt Nam có báo mạng điện tử đầu tiên sau một
tháng kết nối Internet, khi Tạp chí Quê Hương của Ủy ban về người Việt Nam
ở nước ngoài trực thuộc Bộ Ngoại giao Việt Nam được truy cập tại địa chỉ
.
Theo Báo cáo Tổng kết công tác năm 2015 và phương hướng, nhiệm vụ
năm 2016 của Bộ Thông tin và Truyền thơng Việt Nam, tính đến tháng 122015, cả nước có 105 cơ quan báo điện tử (trong đó có: 83 báo, tạp chí điện tử
của cơ quan báo chí in và 22 báo, tạp chí điện tử độc lập).
Trên thế giới và ở Việt Nam đang tồn tại nhiều cách gọi khác nhau đối
với báo mạng điện tử: báo điện tử (Electronic Journal), báo trực tuyến (Online
Newspaper), báo mạng (Cyber Newspaper), báo chí Internet (Internet
Newspaper) và báo mạng điện tử.
Báo điện tử là khái niệm thông dụng nhất ở nước ta. Trên thực tế, cụm
từ “báo điện tử” gắn liền với tên gọi của nhiều báo mạng điện tử thuộc cơ
quan báo in, ví dụ Quê Hương điện tử, Nhân Dân điện tử, Lao Động điện tử...
Ngay trong các văn bản pháp quy của Nhà nước cũng sử dụng thuật ngữ "báo
điện tử".


13

Trong Luật Báo chí (sửa đổi) được Quốc hội nước Cộng hịa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 11 thơng qua ngày 5-4-2016 và có hiệu
lực thi hành từ ngày 1-1-2017, cũng có ghi "báo điện tử". Theo đó, “báo điện
tử là loại hình báo chí sử dụng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được truyền dẫn
trên môi trường mạng, gồm báo điện tử và tạp chí điện tử”.

Song, khái niệm báo điện tử cịn mang nghĩa chung chung, khơng làm
rõ đặc điểm của loại hình báo chí phát hành trên Internet, tờ báo được sản
xuất trong vịng khép kín trên mạng LAN của tịa soạn hay trên mơi trường
mạng tồn cầu Internet. Mặt khác, đã có thời gian chúng ta sử dụng “báo điện
tử” để chỉ phát thanh và truyền hình, cho nên nếu dùng cách gọi này thì sẽ rất
dễ gây nhầm lẫn.
Báo trực tuyến là khái niệm được sử dụng đầu tiên ở Mỹ và đã trở
thành cách gọi của quốc tế. Thuật ngữ "trực tuyến" (online) trong các từ điển
tin học được dùng để chỉ trạng thái của một máy tính khi đã kết nối với mạng
máy tính và sẵn sàng hoạt động. Hiện nay, thuật ngữ này đang sử dụng rộng
rãi trong lĩnh vực truyền thơng nhằm các khái niệm có cùng đặc tính như:
"xuất bản trực tuyến" (online publishing), "phương tiện truyền thông trực
tuyến" (online media), "nhà báo trực tuyến" (online journalist), "phát thanh
trực tuyến" (online radio), "truyền hình trực tuyến" (online television)... Tuy
nhiên, cách gọi này gắn với tin học nhiều hơn và chưa được Việt hóa.
Báo mạng là cách gọi tắt của báo Internet. Có thể thấy, đây là cách gọi
khơng mang tính khoa học vì nó khơng rõ nghĩa, không đầy đủ, dễ làm hiểu
sai bản chất của thuật ngữ. Bởi vì, Internet là mạng của các mạng (A network
of networks), dưới nó cịn rất nhiều loại mạng như mạng nội bộ của các cơ
quan, tổ chức, các cơng ty, các chính phủ... Gọi tắt như vậy sẽ không xác định
rõ ràng ranh giới giữa khái niệm "mạng" và "Internet".
Báo Internet cũng là khái niệm được dùng khá rộng rãi. Có thể gặp
thuật ngữ “báo Internet” trong một số cơng trình nghiên cứu khoa học, đề tài


14

khoa học, hội thảo khoa học về vai trò của cơng nghệ đối với loại hình báo chí
mới. Cách gọi này thể hiện sự kết hợp tên gọi của Internet với một tờ báo
(newspaper) ở chỗ: Internet cung cấp không gian với đầy đủ tiện nghi cho một

tờ báo hoạt động. Tờ báo lấy Internet làm phương tiện truyền tải, lấy các khả
năng ưu việt của Internet làm lợi thế và hoạt động độc lập trên Internet. Tờ
báo - dưới dạng một địa chỉ web - và Internet là đôi bạn song hành trên xa lộ
thông tin.
Trong khi chờ đợi khái niệm thống nhất, học viên nhất trí với cách dùng
khái niệm “báo mạng điện tử” trong cuốn Báo mạng điện tử - Đặc trưng và
phương pháp sáng tạo của tác giả Nguyễn Trí Nhiệm và Nguyễn Thị Trường
Giang, Học viện Báo chí và Tuyên truyền với các lý do sau:
- Nó khẳng định loại hình báo chí mới này là “con đẻ” của sự phát triển
vượt bậc của công nghệ thông tin, hoạt động trên nền tảng các phương tiện kỹ
thuật tiên tiến, số hóa, các máy tính nối mạng và các server, các phần mềm
ứng dụng.
- Nó cho phép hiểu chính xác về bản chất, đặc trưng của loại hình báo
chí này: tính đa phương tiện, tính tương tác cao, tính tức thời, phi định kỳ, khả
năng truyền tải thông tin không hạn chế, với cách lưu trữ thông tin dưới dạng
dữ liệu siêu văn bản, khả năng siêu liên kết - các trang báo được tổ chức thành
từng lớp, có cơ chế "sinh sơi” với số trang không hạn chế...
- Tên gọi này chỉ rõ người làm báo và cơng chúng đều phải có trình độ,
hiểu biết nhất định về kỹ thuật về công nghệ thông tin.
- Đây là sự kết hợp các tên gọi có nội dung riêng biệt như: báo mạng,
điện tử. Chính vì vậy, tên gọi này thỏa mãn được các yếu tố: Việt hóa, đặc
trưng khu biệt của loại hình báo chí mới, khắc phục được sự "thiếu" về nghĩa,
sự máy móc của từ ngoại lai.
Theo đó: “Báo mạng điện tử là một loại hình báo chí được xây dựng
dưới hình thức của một trang web, phát hành trên Internet, có ưu thế trong


15

chuyển tải thơng tin một cách nhanh chóng, tức thời, đa phương tiện và

tương tác cao”. [6, tr.12].
1.1.2. Bức tường phí
Theo từ điển Cambridge trực tuyến, bức tường phí là chương trình
ngăn những người khơng trả phí sử dụng trang web. [49]
Từ điển Macmillan trực tuyến định nghĩa, bức tường phí là một trang
của trang web, có chức năng là không cho công chúng đọc các trang khác
của trang web đó nếu khơng trả phí. [51]
Theo Techopedia, trang web dành cho người u cơng nghệ thơng tin,
bức tường phí là đặc trưng của một trang web, hoặc một mơ hình cơng nghệ
khác, u cầu người sử dụng trả phí để được tiếp cận thêm nội dung hoặc
dịch vụ. Bức tường phí ngày càng được sử dụng nhiều hơn và trở thành công
cụ quan trọng hỗ trợ doanh thu của một số doanh nghiệp, đặc biệt là các
trang tin tức. [54]
Trong từ điển thuật ngữ trực tuyến về tiếp thị số Digitalmarketingglossary, bức tường phí được hiểu là hệ thống chặn bạn đọc tiếp cận nội
dung trên trang web của tờ báo nếu họ khơng trả phí đọc báo in hoặc báo
mạng điện tử. [50]
Ông Ed Coburn, cố vấn của các tập đoàn lớn như Belvoir Media
Group, Cabot Heritage Corporation, The Dark Intelligence Group, Forester
Media Network, Investing News Network, Metro Parent Publishing Group,
National Association of Plan Advisors, Prime Publishing, Sovereign Media...
cho rằng, hiểu theo cách đơn giản nhất, bức tường phí là “barrier” (hàng rào)
chỉ cho phép công chúng tiếp cận nội dung có thu phí; để xem các bài viết,
video, tài liệu lưu trữ, cơng chúng phải đăng ký gói mua báo dài hạn hoặc trả
tiền cho từng sản phẩm. [52]
Theo trang PayWall.com của công ty chuyên cung cấp các dịch vụ liên
quan đến bức tường phí, bức tường phí được hiểu theo một cách tổng quát


16

nhất là một công cụ tạo ra thu nhập và bảo vệ nội dung tối đa. Bức tường phí
được thiết kế để giúp tổ chức hoạt động kinh doanh trực tuyến và thu tiền từ
các nội dung số một cách hợp lý. Bức tường phí được xem như cơng cụ hiện
đại nhất để thu tiền từ các nội dung số. Nó đang tạo ra cuộc cách mạng trong
cách vận hành hoạt động kinh doanh trực tuyến và bán các sản phẩm số. Bức
tường phí trao cho người sử dụng quyền trả phí cho những nội dung họ
muốn, vừa mang đến những trải nghiệm mua thông tin trực tuyến vừa vun
đắp sự gắn bó của người sử dụng với thương hiệu. [53]
Trang PayWall.com đưa ra nhiều góc nhìn cụ thể về bức tường phí: là
cách thu tiền từ nội dung số; là “barrier” số đối với các nội dung cần trả phí
và nội dung đã được bảo vệ; là phương thức trả tiền nhanh hơn và rẻ hơn
phương thức “giỏ hàng” (shopping cart); là cách tạo thêm doanh thu số; là
công cụ thay đổi cuộc chơi trong thị trường kiếm tiền từ nội dung số.
Trong chuyên đề Bức tường phí và yêu cầu của tin tức (Paywalls and
the demand for news) do tác giả Lesley Chiou thuộc Khoa Kinh tế, Đại học
Phương Tây (Mỹ) và Catherine Tucker, Tổng cục Nghiên cứu kinh tế quốc
gia Mỹ công bố trên Internet vào ngày 11-4-2013, bức tường phí được hiểu
là mọi cơ chế kỹ thuật số tách nội dung miễn phí ra khỏi nội dung trả phí
trên một trang web. Các trang web có thể áp dụng bức tường phí bằng nhiều
cách khác nhau như dựa trên nội dung, dựa trên tần số, phương tiện chuyển
khoản tiền nhỏ (micropayment), hoặc dựa trên ứng dụng. [42]
Như vậy, xung quanh bức tường phí có rất nhiều định nghĩa, với nhiều
cách hiểu như là một chương trình, một trang web, một đặc trưng của trang
web hay một mơ hình cơng nghệ, là một cơng cụ tạo nguồn thu, là một hàng
rào... Tuy nhiên, mọi định nghĩa đều chỉ ra mục đích của bức tường phí là
ngăn cách công chúng với nội dung của trang web và buộc họ phải trả phí để
được xem, đọc nội dung.


17

Tóm lại, từ các cách hiểu trên, trong luận văn này, tác giả sử dụng khái
niệm: “Bức tường phí là bức tường ngăn cách nội dung và công chúng của
trang web, u cầu cơng chúng phải trả một khoản phí để được tiếp cận
thơng tin”.
1.1.3. Bức tường phí trên báo mạng điện tử
Trong bối cảnh nhu cầu tiếp cận thông tin của người truy cập Internet
ngày càng cao, nhiều trang web bắt đầu nghĩ cách kiếm tiền bằng cách dựng
bức tường phí để thu phí một số sản phẩm như audio, video, hình ảnh, tài liệu
chuyên khảo, tài liệu khoa học, cơng trình nghiên cứu... Đây chính là một
trong những tiền đề hình thành quan điểm báo chí khơng thể mãi miễn phí của
các tịa soạn.
Trong bài báo Xu hướng thu phí cơng chúng báo mạng điện tử đăng
trên Tạp chí Lý luận và Truyền thơng số tháng 9-2014, tác giả Nguyễn Thị
Trường Giang nhận định: “Bức tường phí là bức tường ngăn cách giữa nội
dung và công chúng - đã được dựng lên ở nhiều báo mạng điện tử lớn, u
cầu cơng chúng phải đóng một khoản phí thì mới được đọc thông tin”.
Từ khái niệm báo mạng điện tử và bức tường phí, trong luận văn này,
tác giả xây dựng khái niệm: “Bức tường phí trên báo mạng điện tử là bức
tường ngăn cách giữa nội dung và cơng chúng, u cầu cơng chúng phải trả
một khoản phí để được tiếp cận thơng tin”.
1.2. Vai trị của việc áp dụng bức tường phí trên báo mạng điện tử
Ngay từ khi dựng bức tường phí trên báo mạng điện tử, các tòa soạn
đã xác định rõ vai trò của mơ hình này là giải pháp kinh doanh mới để thu
phí đọc báo, từ đó các tờ báo có thể tồn tại và phát triển trong bối cảnh
doanh thu quảng cáo của báo in sụt giảm nghiêm trọng, phần lớn tiền quảng
cáo rơi vào túi “ông lớn” như Facebook và Google.
Theo Khảo sát của Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters thuộc Đại học
Oxford, với 1,7 tỷ người sử dụng mỗi tháng trên toàn cầu, Facebook đã trở

18

thành một “tờ báo” đồ sộ nhất thế giới. Có đến 44% số người ở 26 quốc gia
tham gia cuộc khảo sát cho biết, họ coi Facebook là nguồn tin chính, trong
khi đó tỷ lệ coi báo in là nguồn tin chính chỉ cịn 24%. Việc đánh mất cả độc
giả và nguồn thu vào tay Facebook và Google đã bắt đầu tăng lên với tốc độ
chóng mặt. Facebook khơng những trở thành nguồn mang lại lượng truy cập
lớn nhất cho nhiều trang web tin tức mà còn là đối thủ của báo chí về nguồn
thu quảng cáo. Thậm chí, Phó Tổng Biên tập tờ The Economist Tom
Standage nhận định rằng: “Chúng tôi dự kiến quảng cáo hiển thị sẽ gần như
biến mất hồn tồn vào năm 2025”. Trong khi đó, ông Ed Roussel - người
phụ trách Bộ phận Đổi mới của tờ The Wall Street Journal cho biết
“Chiến lược cốt lõi của chúng tôi trong tương lai sẽ là tập trung kiên định
vào các độc giả trả phí, bởi ngày nay không thể trông chờ vào doanh thu từ
quảng cáo”. Sự thay đổi bất ngờ về hành vi tiêu dùng cũng như bức tranh
quảng cáo đã dẫn đến một xu hướng tạo đột phá trong ngành truyền thông
với chiến lược chuyển hướng sang thu phí phiên bản điện tử của các cơ quan
báo chí.
Khi các tịa soạn loay hoay tìm nguồn tiền để trang trải cho các hoạt
động của toàn soạn, thì bức tường phí là một trong những giải pháp đem lại
hiệu quả rõ ràng nhất dù có thể chưa phải là giải pháp lâu dài. Đây là vai trị
trung tâm và dễ nhận thấy nhất của mơ hình thu phí cơng chúng báo mạng
điện tử.
Theo Tổng Biên tập Vietnamplus - báo mạng điện tử đầu tiên của Việt
Nam thử nghiệm bức tường phí, vai trị quan trọng nhất của bức tường phí là
khiến các tờ báo thật sự sản xuất những nội dung hữu ích, có giá trị. Bức
tường phí buộc cơng chúng trả tiền đọc báo, tuy nhiên, để đạt được điều này,
trước tiên các tờ báo phải có nội dung độc đáo, hấp dẫn. Như vậy, dựng tường
thu phí cũng là động lực để báo chí sản xuất những nội dung chất lượng hơn.

Bức tường phí góp phần thúc đẩy thị trường báo chí, tạo động lực cho đội ngũ


19

người làm báo hoạt động chuyên nghiệp, nhân văn và cơng chúng có ý thức
hơn trong việc đóng góp vào sự phát triển chung của báo chí.
Cũng theo ơng Lê Quốc Minh, dựng bức tường phí là hình thức kinh
doanh trở lại cốt lõi căn bản của báo chí, tức là làm cho độc giả trả tiền đọc
báo thay vì đọc miễn phí. Quan điểm này có nét tương đồng với quan điểm
sản phẩm báo chí là sản phẩm hàng hóa đặc biệt được tác giả Nguyễn Văn
Dững phân tích trong cuốn Cơ sở lý luận báo chí:
Sản phẩm báo chí cũng có giá trị và giá trị sử dụng, có giá thành và
giá bán, chịu sự chi phối bởi quy luật cung cầu của thị trường...
Nhưng đó là sản phẩm hàng hóa đặc biệt. Tính chất đặc biệt của liệt
sản phẩm này được thể hiện trên nhiều khía cạnh, từ tổ chức sản xuất,
sử dụng và tổ chức lao động, cho đến định giá bán, công chúng khách hàng - thị trường, cách thức tiêu thụ, giá trị hàng hóa và hiệu
quả... [4, tr.205].
Cuốn Báo chí - Giám sát, phản biện xã hội ở Việt Nam do tác giả
Nguyễn Văn Dững làm chủ biên [3] phân tích: Trong nền kinh tế bao cấp, sản
phẩm báo chí khơng được coi là sản phẩm hàng hóa, mà đơn thuần là sản
phẩm tun truyền. Chính vì vậy, báo chí khơng thể có chức năng kinh tế dịch vụ xã hội. Tuy nhiên, ngày nay, báo chí hoạt động trong nền kinh tế thị
trường, trong bối cảnh tồn cầu hóa, các quan niệm phù hợp về sản phẩm báo
chí, xem sản phẩm báo chí là sản phẩm hàng hóa đã và đang dần dần hình
thành và được thừa nhận.
Trong bài nghiên cứu Thị trường báo chí truyền thơng Việt Nam: thực
trạng và xu hướng phát triển [12], tác giả Đỗ Thị Thu Hằng đưa ra khái niệm
thị trường truyền thông là không gian cơng cộng, nơi các cơ quan báo chí và
các doanh nghiệp truyền thông (các nhà sản xuất) trong mối quan hệ với các
nhóm cơng chúng (khách hàng) nhằm trao đổi, kinh doanh các sản phẩm hàng

20

hoá và dịch vụ của họ. Theo tác giả, hàng hóa/dịch vụ là một trong ba yếu tố
căn cốt của thị trường truyền thơng. Cụ thể:
Hàng hố/dịch vụ báo chí truyền thông: Sản phẩm bán ra trong thị
trường truyền thông bao gồm hàng hố (sản phẩm báo chí, truyền
thơng được đóng gói hồn chỉnh, chẳng hạn như một kênh truyền hình
với từng chương trình phát sóng mỗi ngày theo khung thời gian cụ thể)
và các dịch vụ kinh doanh đi kèm sản phẩm đó hoặc liên quan đến nó.
[12]
Mặt khác, bức tường phí làm cho khơng gian quảng cáo trên các báo
mạng điện tử trở nên có giá trị hơn. Giám đốc điều hành phiên bản điện tử
của tờ The Financial Times cho biết: “Bộ phận quảng cáo của chúng tôi đã
phát triển tốt qua từng năm kể từ khi chúng tơi áp dụng mơ hình thu phí”.
Bức tường phí giúp cơ quan báo chí thu thập thơng tin cơ bản về cơng
chúng, qua đó ban lãnh đạo của tờ báo sẽ nhận dạng và hiểu rõ công chúng
để đề xuất chiến lược thông tin cụ thể, tác động trực tiếp tới công chúng mục
tiêu, nâng cao chất lượng thông tin của tờ báo. Mơ hình kinh doanh này cịn
có khả năng vun đắp sự gắn bó lâu dài của cơng chúng với tờ báo.
Ngồi ra, bức tường phí cịn góp phần bảo vệ bản quyền của tác phẩm
báo chí, ngăn chặn hành vi sao chép mà khơng trích nguồn hoặc không xin
phép tác giả, chủ sở hữu, đặc biệt là trong bối cảnh tình trạng vi phạm bản
quyền diễn ra thường xuyên và phổ biến tại Việt Nam.
Bức tường phí có thể khiến bạn đọc của một báo mạng điện tử quay
sang đọc báo của đối thủ, nhưng cũng là cơ hội để các báo mạng điện tử
phát huy thế mạnh, xây dựng chiến lược phát triển, tạo dấu ấn và thương
hiệu của mình.
Hiện nay, báo chí chủ yếu phụ thuộc vào nguồn thu từ quảng cáo, báo

in và truyền hình đã thu phí cơng chúng từ lâu, riêng báo mạng điện tử chưa


21

làm được điều đó. Thu phí đọc báo vừa đặt ra nhiều thách thức, vừa mang lại
khơng ít cơ hội cho các báo mạng điện tử tận dụng, phát huy thế mạnh và
xây dựng thương hiệu, bản sắc của mình.
1.3. Phân loại bức tường phí trên báo mạng điện tử
1.3.1. Bức tường phí cứng
Bức tường phí cứng là loại tường thu phí buộc bạn đọc phải đăng nhập
và trả tiền trước khi tiếp cận thông tin. Thông thường, bức tường phí cứng
chỉ cho phép hiển thị tiêu đề, phần giới thiệu hoặc một vài đoạn của bài viết
trước khi yêu cầu cơng chúng trả tiền. Bức tường phí cứng thường xuất hiện
trên các tờ báo có nội chung chuyên biệt (nghiên cứu khoa học, tài chính,
kinh tế...).
Dù nhiều ý kiến cho rằng bức tường phí cứng là chiến lược kinh doanh
mạo hiểm và sự ra đời của bức tường phí cứng ngay lập tức dẫn đến sự sụt
giảm nghiêm trọng số lượng độc giả báo mạng điện tử nhưng thực tế cho thấy
loại tường phí này lại có khả năng dần nuôi dưỡng những độc giả trung thành
của tờ báo. Theo thống kê của tờ The Times (of London), tờ báo này đã mất
90% độc giả sau khi áp dụng bức tường phí cứng, tuy nhiên, chính bức tường
phí cứng lại đem về cho tờ báo hơn 60 triệu USD/năm.
The Financial Times là một ví dụ thành cơng đối với mơ hình áp dụng
bức tường phí cứng. Khi truy cập trang chủ của tờ báo này, công chúng chỉ
được xem một phần của bài báo như đầu đề hoặc đoạn sapo có độ dài 15-35
chữ của một số bài viết. Nếu chưa đăng ký, đăng nhập, thì khi ấn vào bất cứ
bài nào, công chúng cũng sẽ thấy bức tường phí cứng xuất hiện với các chỉ
dẫn trả tiền đọc báo cụ thể.

22

Hình 1.1. Các gói th bao The Financial Times đang áp dụng
Hiện nay, The Financial Times cung cấp bốn gói thuê bao cơ bản:
Gói đắt nhất là 18,81 USD/tuần (được nhận báo in và nội dung cao cấp trên
phiên bản điện tử); gói 10,25 USD/tuần (được đọc tất cả nội dung cao cấp trên
phiên bản điện tử); gói 6,45 USD/tuần (được đọc nội dung cơ bản trên phiên
bản điện tử); gói rẻ nhất 1 USD/tháng (đọc thử nội dung số cao cấp; tuy
nhiên, sau thời hạn một tháng, bạn đọc phải trả 59,50 USD/tháng để tiếp tục
đọc nội dung số cao cấp).
1.3.2. Bức tường phí mềm
Bức tường phí mềm là loại tường thu phí cho phép cơng chúng đọc số
tin, bài nhất định trước khi yêu cầu họ trả tiền để được đọc tiếp. Khi áp dụng
bức tường phí mềm, việc xác định số lượng nội dung xứng đáng được trả tiền
là rất quan trọng. Các tờ báo phải đưa ra câu trả lời cho câu hỏi then chốt là
cho phép bạn đọc tiếp cận bao nhiêu tin, bài miễn phí.
Đối với cơng chúng, rõ ràng so với bức tường phí cứng thì bức tường
phí mềm thể hiện sự mềm dẻo, linh hoạt hơn vì họ được phép đọc một số bài
tùy chọn trong số lượng cho phép và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định
trả tiền đọc tiếp hay khơng.
Do vậy, bức tường phí mềm được nhiều báo mạng điện tử ưu tiên sử
dụng hơn bức tường phí cứng. Đi tiên phong trong áp dụng thành công bức