Tính GDP của khu vực 1

Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
LỜI NÓI ĐẦU.
Hiện nay trên thế giới, một vấn đề có tính cạnh tranh giữa các quốc gia
là sự ganh đua về phát triển kinh tế. Và điều đó được đo bằng sự tăng trưởng
của chỉ tiêu GDP. Vì thế quốc gia nào cũng muốn tìm mọi cách đểû tăng chỉ
tiêu GDP của nước mình.
Đứng trước thách thức to lớn như vậy, Đảng và Nhà nước ta đã chủ
trương từ nay đến năm 2020 đưa nước ta thành một nước công nghiệp phát
triển, từng bước hoà nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Để làm được
điều này, ngay từ bây giờ Đảng và Nhà nước đã đề ra nhiệm vụ cho tất cả
các ngành, các cấp thực hiện. Trong đó ngành Thống kê có nhiệm vụ quan
trọng là phải tính toán các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, mà quan trọng không chỉ
là GDP theo năm mà còn cả GDP quý để Chính phủ biết được thực trạng nền
kinh tế nước nhà, tốc độ tăng trưởng kinh tế không chỉ qua các năm mà còn
qua các quý trong năm, cung cấp thông tin kòp thời để các nhà hoạch đònh
chính sách nhanh chóng đề ra các chính sách phát triển kinh tế chiến lược
ngắn hạn, cũng như dài hạn cho quốc gia, cho vùng, lãnh thổ, xác đònh ngành
nghề mới, gọi vốn đầu tư trong nước và từ nước ngoài… để phát triển nền kinh
tế nước nhà.
Khu vực 1 là một trong ba khu vực kinh tế trọng yếu của đất nước ta,
chiếm vò trí quan trọng hàng đầu trong việc cung cấp lương thực – thực phẩm
cho đời sống các tầng lớp dân cư; cung cấp nguyên liệu cho các ngành khác
hoạt động như: công nghiệp chế biến, xuất khẩu…, và giải quyết vấn đề việc
làm cho xã hội. Vì vậy, một sự thay đổi của khu vực 1 sẽ ảnh hưởng đến sự
phát triển kinh tế và ổn đònh xã hội của đất nước.
Để đánh giá mức độ ảnh hưởng của khu vực 1 đến sự phát triển nền kinh
tế của đất nước và sự đóng góp trong GDP toàn quốc qua các năm và qua
từng quý trong năm, cần phải tính GDP của khu vực 1 theo năm nói chung và
theo quý nói riêng. Từ đó có các chính sách, biện pháp phù hợp với sự phát
triển của khu vực 1 và nền kinh tế qua các năm và qua từng quý trong năm để
góp phần phát triển kinh tế đất nước.

Từ ý nghóa to lớn đó của GDP quý và vai trò của khu vực 1 trong nền
kinh tế quốc dân mà em đã chọn đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
1
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
của mình là: Tính GDP quý của khu vực 1 theo phương pháp sản xuất thời kỳ
1999 - 2002.
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn tốt nghiệp của em gồm 3
chương:
Chương I: Những vấn đề lý luận chung về SNA và GDP.
Chương II: Tính GDP quý của khu vực 1 (nông – lâm – thuỷ sản) theo
phương pháp sản xuất.
Chương III: Vận dụng phương pháp sản xuất tính GDP quý để tính GDP
quý khu vực 1 thời kỳ 1999 - 2002
Do hạn chế về mặt kiến thức, đồng thời do thời gian thực tập ở Vụ hệ
thống tài khoản quốc gia – Tổng cục Thống kê không nhiều, nên luận văn tốt
nghiệp của em sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Em mong các thầy cô giáo góp
ý và bổ sung để luận văn tốt nghiệp của em được tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa Thống kê và đặc
biệt là thầy giáo Bùi Huy Thảo đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn
thành tốt luận văn tốt nghiệp này.
Qua đây, em cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các cô chú trong Vụ hệ
thống Tài khoản Quốc gia - Tổng cục Thống kê và đặc biệt là cô Hoàng
Phương Tần đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ em về măït thực tiễn và cung
cấp những tài liệu quan trọng làm cơ sở để em nghiên cứu và hoàn thành đề
tài tốt nghiệp của mình.
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
2
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
Ch¬ng I

Nh÷ng vÊn ®Ị lý ln chung vỊ SNA vµ GDP
I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ SNA
1. Kh¸i niƯm về SNA.
HƯ thèng tµi kho¶n qc gia (System of National Accounts –SNA) lµ mét
trong hai hƯ thèng th«ng tin kinh tÕ x· héi tỉng hỵp trªn thÕ giíi, ®ỵc h×nh thµnh
bëi mét hƯ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp, tr×nh bµy díi d¹ng nh÷ng b¶ng c©n
®èi hc nh÷ng tµi kho¶n tỉng hỵp nh»m ph¶n ¸nh toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xt
x· héi nh: ®iỊu kiƯn s¶n xt, kÕt qu¶ s¶n xt, chi phÝ s¶n xt; qu¸ tr×nh ph©n
phèi, ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ, gi÷a c¸c khu vùc thĨ chÕ vµ
c¸c nhãm d©n c; ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh sư dơng ci cïng kÕt qu¶ s¶n xt cho c¸c
nhu cÇu:tiªu dïng ci cïng cđa c¸ nh©n d©n c vµ x· héi ,tÝch lòy tµi s¶n, xt
nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vơ víi níc ngoµi ...cđa mét qc gia.
2. Quá trình hình thành và phát triển của hệ thống tài khoản quốc
gia.
Cuộc đại quy thoái kinh tế các năm 1930 cùng với sự phát triển các lý
thuyết kinh tế vó mô đã thúc đẩy các nước chú ý nghiên cứu về thu nhập quốc
gia cũng như thống nhất cách tính các chỉ tiêu kinh tế để có thể so sánh được
trên phạm vi thế giới.
Năm 1947, bản báo cáo đầu tiên về SNA của Richard Stone công bố, là
một hệ thống gồm 9 bảng biểu và 24 tài khoản, trong đó thể hiện rõ cách tiếp
cận hạch toán trên phạm vi xã hội (Social accounting approach). Cách tiếp
cận hạch toán xã hội được xem như là sự phát triển logic và trở thành nguyên
lý cơ bản cho các hướng hoàn thiện SNA sau này. Tuy nhiên SNA 1947 chỉ áp
dụng được đối với những nước phát triển và các giao dòch chủ yếu là các giao
dòch về tiền tệ.
Năm 1952, Liên hợp quốc đã tổ chức nghiên cứu, xây dựng một hệ thống
tài khoản quốc gia chuẩn công bố năm 1953 dựa trên báo cáo đầu tiên về
SNA năm 1947. Trong SNA 1953 có 6 tài khoản chuẩn và 12 biểu trình bày
chi tiết các luồng ghi tài khoản. SNA 1953 phát triển thêm các giao dòch về
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n

3
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
vốn và mở rộng phạm vi áp dụng cho các nước đang phát triển. Tuy nhiên
SNA năm 1953 không có bảng I-O.
Năm 1968, Uỷ ban thống kê Liên hiệp quốc công bố SNA 1968 công bố
lần thứ 2 sau khi điều chỉnh lần đầu. Trong SNA 1968 ngoài phần mở rộng
và chi tiết hoá các tài khoản, xây dựng các mô hình toán học để hỗ trợ cho
phân tích kinh tế và phân tích chính sách, các chuyên gia cố gắng soạn thảo,
bổ sung để phù hợp với những nội dung chỉ tiêu kinh tế tổng hợp thuôc MPS.
Ngoài các nội dụng đổi mới hệ thống hạch toán quốc gia, mở rộng thêm
phạm vi hoạt động sản xuất để đáp ứng yêu cầu nghiên cứu và phân tích kinh
tế, một số nước đã lập bảng I-O và các bảng cân đối tài sản.
Vào những năm 85, Liên Hợp Quốc giao cho nhóm chuyên gia về tài
khoản quốc gia, bao gồm: Uỷ ban Thống kê Châu âu (Eorostat), Quỹ tiền tệ
quốc tế (IMF), Tổ chức hợp tác kinh tế và phát triển (OECD), Uỷ ban thống
kê LHQ và Ngân hàng thế giới(WB) đã phối hợp sửa đổi và hoàn thiện hệ
thống SNA và công bố vào năm 1993. SNA 1993 khác SNA 1968 không đáng
kể. Tuy nhiên, SNA 1993 đã chú ý đến các hoạt động dòch vụ, đặc biệt là
dòch vụ kinh doanh thông tin liên lạc, máy tính, các tổ chức tài chính và thò
trường tài chính, các mối quan hệ giữa môi trường và nền kinh tế… Hơn nữa,
SNA 1993 đã có nhiều cố gắng phối hợp các khái niệm, các đònh nghóa sao
cho phù hợp với MPS đáp ứng yêu cầu của các nước đang trong quá trình
chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch tập trung bao cấp sang thò trường.
Việt Nam, trước năm 1993 đã tiến hành tổ chức hạch toán nền KTQD
theo hệ thống cân đối KTQD – MPS (Material Product System). Tuy nhiên,
để phù hợp với quá trình chuyển đổi nền kinh tế quốc dân từ kinh tế kế hoạch
sang kinh tế thò trường có sự điều tiết vó mô của Nhà nước, Nhà nước Việt
Nam đã tạo điều kiện cho thống kê Việt Nam tiếp cận với thống kê các Tổ
chức quốc tế và các nước trên thế giới. Sau khi thực hiện thành công dự án
VIE/88 – 032 “Thực hiện Hệ thống tài khoản quốc gia ở Việt Nam” do Hội

đồng Bộ trưởng giao cho Tổng cục thống kê tiến hành, ngày 25/12/1992, Thủ
tướng Chính phủ ra Quyết đònh số 183/TTg về việc chính thức áp dụng hệ
thống tài khoản quốc gia SNA thay cho hệ thống bảng cân đối kinh tế quốc
dân trên toàn lãnh thổ Việt nam. Như vậy, từ năm 1993, Việt Nam đã áp
dụng hệ thống tài khoản quốc gia thay cho bảng cân đối kinh tế quốc dân.
Đến nay, sau 10 áp dụng SNA, vụ hệ thống tài khoản quốc gia nước ta đã thu
được những thành tựu nhâùt đònh như: đã tính được một số chỉ tiêu kinh tế tổng
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
4
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
hợp như: GDP, tích luỹ tài sản, tiêu dùng cuối cùng, GNI… và đã lập được một
số tài khoản chủ yếu phục vụ quản lý vó mô của Đảng và Nhà nước.
3. Tác dụng của hệ thống tài khoản quốc gia.
HƯ thèng tµi kho¶n qc gia lµ mét c«ng cơ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« nỊn kinh tÕ
qc d©n. Nã cã nh÷ng t¸c dơng sau:
- Sè liƯu cđa SNA ph¶n ¸nh mét c¸ch tỉng hỵp toµn bé kÕt qu¶ s¶n xt
nỊn kinh tÕ qc d©n, cung cÊp th«ng tin chi tiÕt ®Ĩ theo dâi mét c¸ch toµn diƯn
c¸c diƠn biÕn cđa nỊn kinh tÕ: tÝch l tµi s¶n, xt nhËp khÈu, tiªu dïng ci cïng
cđa d©n c vµ x· héi.
- Cung cÊp th«ng tin ®Ĩ tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp, nghiªn cøu
c¸c c©n ®èi lín cđa nỊn kinh tÕ qc d©n: c©n ®èi gi÷a tiªu dïng vµ s¶n xt, xt
khÈu vµ nhËp khÈu, tiªu dïng vµ tÝch l vµ c¸c c¬ cÊu kinh tÕ.…
- Nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xt, ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i vµ sư dơng ci
cïng, nghiªn cøu c¸c mèi quan hƯ gi÷a c¸c ngµnh trong nỊn kinh tÕ th«ng qua c¸c
m« h×nh kinh tÕ vÜ m« do c¸c nhµ kinh tÕ thÕ giíi ®Ị xt. Trªn c¬ së kÕt qu¶ ph©n
tÝch vµ dù b¸o, ®Ị ra chiÕn lỵc vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hỵp.
- HƯ thèng tµi kho¶n qc gia lµ mét chn mùc cđa hƯ thèng kª Liªn HiƯp
Qc, thèng nhÊt ®ỵc ph¹n vi, néi dung vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nỊn kinh tÕ, do
®ã ®¶m b¶o tÝnh so s¸nh ®ỵc trong so s¸nh qc tÕ, ®¸nh gi¸ tr×nh ®é t¨ng trëng vµ
ph¸t triĨn kinh tÕ x· héi cđa c¸c qc gia.

Trªn ®©y lµ nh÷ng t¸c dơng cđa SNA. ChÝnh nh÷ng t¸c dơng nµy cđa SNA ®·
kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cđa SNA trong qu¶n lý kinh tÕ ë tÇm vÜ m«.
4. C¸c tµi kho¶n chđ u cđa SNA.
Nh ®· nãi ë trªn, SNA lµ mét hƯ thèng nh÷ng tµi kho¶n cã liªn hƯ víi nhau vµ
c¸c phơ b¶ng nh»m bỉ sung, ph©n tÝch cơ thĨ tõng mỈt cđa qu¸ tr×nh t¸i s¶n xt.
Néi dung vµ t¸c dơng cđa mçi tµi kho¶n kh¸c nhau, song ®Ịu nh»m mơc tiªu
ci cïng lµ m« t¶ qóa tr×nh s¶n xt vµ t¸i s¶n xt x· héi cđa nỊn kinh tÕ qc
d©n, tÝch l tµi s¶n cho qu¸ tr×nh s¶n xt cđa thêi kú tiÕp theo, xt khÈu ra níc
ngoµi, chun nhỵng vèn - tµi s¶n.
HƯ thèng tµi kho¶n qc gia gåm nh÷ng tµi kho¶n chđ u sau:
• Tµi kho¶n s¶n xt (Domestic product account)
• Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu (Income and outlay account)
• Tµi kho¶n vèn- tµi s¶n- tµi chÝnh(Capital finance account)
• Tµi kho¶n quan hƯ kinh tÕ víi níc ngoµi (Account on rest of the
world)
• B¶ng vµo /ra(Input/ Ouput –I/O)
• B¶ng kinh tÕ tỉng hỵp.
4.1. Tµi kho¶n s¶n xt
a. Đối tượng nghiên cứu của tài khoản sản xuất.
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
5
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
Tµi kho¶n s¶n xt lµ hƯ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp cã liªn hƯ víi
nhau, ®ỵc tr×nh bµy díi d¹ng tµi kho¶n nh»m ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh s¶n xt, ph©n
phèi lÇn ®Çu vµ sư dơng tỉng gi¸ trÞ s¶n xt (GO), tỉng s¶n phÈm trong níc
(GDP) trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m).
Từ đònh nghóa trên, có thể thấy đối tượng nghiên cứu của TKSX là các
quá trình sản xuất và sử dụng kết quả sản xuất (GO) nếu xét theo quan điểm
vật chất) hoặc quá trình sản xuất và sử dụng GDP (quá trình phân phối lần
đầu) nếu xét theo quan điểm tài chính.

b. T¸c dơng cđa tµi kho¶n s¶n xt.
Tµi kho¶n s¶n xt lµ tµi kho¶n ®ỵc thiÕt lËp ®Çu tiªn vµ lµ tµi kho¶n quan
träng nhÊt cđa hƯ thèng tµi kho¶n qc gia. Vai trß nµy ®ỵc quy ®Þnh bëi vai trß
cđa s¶n xt trong nỊn kinh tÕ qc d©n. V× vËy, c¸c chØ tiªu trong tµi kho¶n lµ c¬
së ®Ĩ lËp c¸c tµi kho¶n kh¸c.
Tµi kho¶n s¶n xt cã t¸c dơng ®¸nh gi¸ tỉng hỵp kÕt qu¶ xt cđa nỊn kinh tÕ
qc d©n. Th«ng qua tµi kho¶n s¶n xt ta cã thĨ n¾m b¾t ®ỵc c¸c chØ tiªu kinh tÕ
tỉng hỵp nh: gi¸ trÞ s¶n xt, chi phÝ trung gian, gi¸ trÞ t¨ng thªm, thỈng d s¶n
xt, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Trªn c¬ së ®ã nghiªn cøu kÕt cÊu gi¸ trÞ cđa s¶n
phÈm (C, V, M).
Tµi kho¶n s¶n xt ®ỵc thiÕt lËp víi c¸c ph©n tỉ nh: theo nghµnh kinh tÕ, theo
thµnh phÇn kinh tÕ, theo khu vùc thĨ chÕ... cã ý nghÜa quan träng trong viƯc nghiªn
cøu c¬ cÊu s¶n xt cđa nỊn kinh tÕ.
4.2. Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu.
a. Đối tượng nghiên cứu của tài khoản thu nhập và chi tiêu.
Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu lµ hƯ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp cã
liªn hệ h÷u c¬ víi nhau ®ỵc tr×nh bµy díi d¹ng tµi kho¶n nh»m ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh
h×nh thµnh, ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i c¸c kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu gi÷a c¸c
thµnh viªn cđa khu vùc thĨ chÕ vµ toµn bé nỊn kinh tÕ qc d©n trong mét thêi kú
nhÊt ®Þnh.
Khác với tài khoản sản xuất, tài khoản thu nhập và chi tiêu chỉ nghiên
cứu quá trình tái sản xuất theo quan điểm tài chính, tức là tài khoản thu nhập
và chi tiêu ngiên cứu quá trình sản xuất và phân phối kết quả sản xuất
b. T¸c dơng cđa tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu .
Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu lµ mét trong 4 tµi kho¶n chÝnh, chđ u cđa
SNA, ®øng thø 2 sau tµi kho¶n s¶n xt. Nã cã nh÷ng t¸c dơng chđ u sau:
- Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi
l¹i tỉng s¶n phÈm trong níc (GDP), qu¸ tr×nh chun nhỵng thu nhËp gi÷a c¸c
thµnh viªn trong c¸c khu vùc thĨ chÕ vµ gi÷a c¸c khu vùc thĨ chÕ, gi÷a trong níc
vµ níc ngoµi. tõ ®ã h×nh thµnh thu nhËp cđa toµn bé nỊn kinh tÕ qc d©n nãi

chung còng nh tõng khu vùc thĨ chÕ nãi riªng.
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
6
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
- Th«ng qua tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu ta cã thĨ tÝnh ®ỵc c¸c chØ tiªu: Tỉng
thu nhËp qc gia (GNI), Thu nhËp qc gia (NI), thu nhËp qc gia sư dơng
(NDI)... X¸c ®Þnh c¸c quan hƯ tû lƯ gi÷a ngn thu nhËp trong níc víi ngn thu
nhËp tõ níc ngoµi, gi÷a chi cho tiªu dïng ci cïng vỊ nhu cÇu ®êi sèng vµ sinh
ho¹t cđa hé gia ®×nh d©n c vµ x· héi víi kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ĩ dµnh tõ néi bé nỊn
kinh tÕ qc d©n ®Ĩ tÝch l tµi s¶n, më réng s¶n xt vµ n©ng cao ®êi sèng.
- Ngoµi t¸c dơng ph¶n ¸nh vµ ph©n tÝch nãi trªn, tµi kho¶n thu nhËp vµ chi
tiªu cßn ®ỵc sư dơng lµm c¬ së ®Ĩ Nhµ níc ®Ị ra c¸c chÝnh s¸ch x· héi, chÝnh s¸ch
®iỊu tiÕt thu nhËp ( qua hƯ thèng th hc c¸c kho¶n ®ãng gãp b¾t bc...), x¸c
®Þnh c¸c kh¶ n¨ng tÝch l vèn (tõ ngn trong níc, ®i vay hc ®Çu t níc
ngoµi ...).
4.3. Tµi kho¶n vèn tµi s¶n tµi chÝnh – –
a. Đối tượng nghiên cứu của tài khoản vốn – tài sản – tài chính.
Tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh lµ hƯ thèng chØ tiªu cã liªn hƯ h÷u c¬ víi
nhau, ®ỵc tr×nh bµy díi h×nh thøc tµi kho¶n, ph¶n ¸nh tỉng tÝch l cđa toµn bé
nỊn kinh tÕ qc d©n, tõng khu vùc thĨ chÕ trong mét chu kú kinh tÕ (thêng lµ mét
n¨m) vµ ngn vèn cho tỉng tÝch l ®ã.
Đối tượng nghiên cứu của tài khoản vốn - tài sản - tài chính là sự hình
thành và sử dụng nguồn vốn cho tích luỹ.
b. T¸c dơng cđa tµi kho¶n vèn tµi s¶n tµi chÝnh – –
Tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh ph¶n ¸nh tỉng gÝa trÞ ®Çu t tÝch l bao
gåm : tÝch l tµi s¶n vËt chÊt cho s¶n xt, tÝch l tµi s¶n tµi chÝnh cđa toµn bé
nỊn kinh tÕ qc d©n còng nh cđa tõng khu vùc thĨ chÕ. ®ång thêi còng ph¶n ¸nh
c¸c ngn vèn cho ®Çu t tÝch l ®ã.
Tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh lµ c¨n cø ®Ĩ x¸c ®Þnh c¬ cÊu vµ sù biÕn
®éng cđa tõng ngn vèn, cơ thĨ: ®Ĩ dµnh, ®i vay, ®Çu t tõ níc ngoµi, chun nh-

ỵng hc tõ ph¸t hµnh tiỊn mỈt, c«ng tr¸i... cđa toµn bé nỊn kinh tÕ qc d©n vµ
tõng khu vùc thĨ chÕ .
Th«ng qua tµi kho¶n nµy, cã thĨ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tÝch l tõ nguồn s¶n xt
trong níc, møc ®é phơ thc vµo ngn vèn níc ngoµi, ®Þnh híng ph¸t triĨn kinh
tÕ x· héi nãi chung vµ ph¸t triĨn s¶n xt nãi riªng trªn nỊn t¶ng hiƯn cã.
4.4. Tµi kho¶n quan hƯ kinh tÕ víi níc ngoµi
a. Đối tượng nghiên cứu của tài khoản quan hệ kinh tế với nước ngoài
Tài khoản quan hệï kinh tế với nước ngoài là một hệ thống các chỉ tiêu
kinh tế tổng hợp trình bày dưới dạng tài khoản, phản ánh mối quan hệ kinh tế
của nền kinh tế quốc dân với nước ngoài.
Như vậy, đối tượng nghiên cứu của tài khoản quan hệ kinh tế với nước
ngoài là các quan hệ kinh tế của nền kinh tế với nước ngoài. Đó là các quan
hệ kinh tế thường xuyên với nước ngoài như: quan hệ trao đổi hàng hoá dòch
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
7
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
vụ (còn gọi là hoạt động xuất nhập khẩu), quan hệ thu – chi nhân tố sản xuất
như: lao động, vốn, tài sản, các quan hệ thu - chi chuyển nhượng thường
xuyên dưới hình thức bắt buộc và tự nguyện, quan hệ mua bán tài sản vật
chất và tài sản tài chính; và các quan hệ về vốn - tài sản – tài chính với nước
ngoài.
b. T¸c dơng cđa tµi kho¶n quan hƯ kinh tế víi níc ngoµi .
Tµi kho¶n quan hƯ kinh tÕ víi níc ngoµi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh trao ®ỉi, giao lu
s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vơ, chun nhỵng hiƯn hµnh, chun nhỵng vèn, còng
nh quan hƯ thu nhËp vỊ c¸c nh©n tè s¶n xt víi níc ngoµi .
Nghiªn cøu mèi quan hƯ c©n ®èi gi÷a xt khÈu víi nhËp khÈu, thu nhËp vµ
chi tr¶ vỊ lỵi tøc së h÷u c¸c nh©n tè s¶n xt nh: lao ®éng, vèn kinh doanh, ®Êt, tµi
nguyªn... chun nhỵng hiƯn hµnh díi h×nh thøc b¾t bc vµ tù ngun, chun
nhỵng vèn (t b¶n) díi h×nh thøc viƯn trỵ, cho kh«ng, quµ biÕu cđa c¸c tỉ chøc
chÝnh phđ vµ phi chÝnh phđ, vay vµ cho vay víi níc ngoµ. Trªn c¬ së ®ã ®Þnh ra c¸c

chÝnh s¸ch vµ chiÕn lỵc ph¸t triĨn kinh tÕ ®èi ngo¹i.
Tµi kho¶n quan hƯ kinh tÕ víi níc ngoµi cßn ®ỵc sư dơng lµm c¬ së ®Ĩ kiĨm
tra l¹i mét sè chØ tiªu trong c¸c tµi kho¶n kh¸c, nh tµi kho¶n s¶n xt, tµi kho¶n thu
nhËp vµ chi tiªu, tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh.
4.5. B¶ng vµo /ra
a. Đối tượng nghiên cứu của bảng I-O
B¶ng vµo – ra (I/O) lµ mét bé phËn cÊu thµnh, bé phËn trung t©m cđa SNA, lµ
hƯ thèng chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp tr×nh bµy díi d¹ng c©n ®èi, cho phÐp nghiªn cøu
qu¸ tr×nh s¶n xt, ph©n phèi vµ sư dơng s¶n phÈm x· héi theo mËt sè ngµnh kinh
tÕ hc ngµnh s¶n phÈm.
Đối tượng nghiên cứu của bảng I – O là toàn bộ quá trình sản xuất, phân
phối, phân phối lại và sử dụng cuối cùng sản phẩm xã hội.
b. Tác dụng của bảng I –O.
Bảng I – O có tác dụng phản ánh mối liên hệ giữa các ngành kinh tế
trong quá trình sản xuất và sử dụng sản phẩm vật chất trong một thời gian
nhất đònh, thường là một năm.
Bảng I – O còn là căn cứ để xây dựng đònh mức chi phí trong kế hoạch
sản xuất, xây dựng công nghệ sản xuất cho từng loại sản phẩm, xây dựng kế
hoạch dự trữ và cung cấp vật tư trong nềøn kinh tế quốc dân.
Ngoài ra, bảng I –O còn là căn cứ nghiên cứu mối liên hệ giữa sản xuất
và sử dụng cũng như cơ cấu nền kinh tế, hiệu quả sản xuất, xây dựng kế
hoạch sản xuất của từng ngành trong mối liên hệ với các ngành kinh tế khác
của nền kinh tế quốc dân, liên hệ kinh tế với nước ngoài về nhu cầu tiêu
dùng cuối cùng, tích luỹ và xuất nhập khẩu…
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
8
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
Mặt khác, nghiên cứu kết hợp ô I và ô III giúp ta xem xét mặt kết cấu
giá trò về chi phí trung gian, giá trò tăng thêm, còn thông qua ô I và ô II giúp
ta nghiên cứu mặt kếtcấu sử dụng sản phẩm vật chất và dòch vụ trong nền

kinh tế quốc dân. Trên cơ sở đó đònh các chính sách về giá cả, tiêu dùng, thu
nhập, về tỷ suất lãi, tỷ suất thuế… trong từng ngành sản phẩm và toàn bộ nền
kinh tế.
4.6 Mèi liªn hƯ gi÷a c¸c chØ tiªu trong hƯ thèng Tµi kho¶n qc gia.
HƯ thèng tµi kho¶n qc gia bao gåm nh÷ng tµi kho¶n tỉng hỵp, mçi tµi
kho¶n cã ®Ỉc ®iĨm, nhiƯm vơ vµ mơc ®Ých nghiªn cøu kh¸c nhau. Mçi tµi kho¶n
trong hƯ thèng Tµi kho¶n qc gia ®ỵc cÊu thµnh bëi c¸c chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp
kh¸c nhau. Song gi÷a chóng cã mèi quan hƯ mËt thiÕt víi nhau. Mèi quan hƯ ®ã ®-
ỵc thĨ hiƯn th«ng qua ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kÐp. Mét chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp nµo
®ã ®ỵc thĨ hiƯn bªn ngn (thu, cã) cđa tµi kho¶n nµy, ®ång thêi nã còng ®ỵc thĨ
hiƯn bªn sư dơng (chi, nỵ) cđa tµi kho¶n kh¸c vµ ngỵc l¹i. Cụ thể, ta có sơ đồ sau:
Nhập khẩu
Trả công người SX thuần thu LTNT
Thuế SX
Thặng dư SX thuần thu CNHH khác
TDCC nhà nước
TDCC hộ gia đình thuần
TLTS cố đònh để dành
TLTS lưu động
Thuần thu CN vốn
Tích luỹ TSQH
Khấu hao TSCĐ thuần thu về TSTC
Thuần thực tế các khoản nợï
Xuất khẩu
: có tài khoản này và nợ của tài khoản khác.
5. Nh÷ng kh¸i niƯm c¬ b¶n cđa SNA.
5.1. Ho¹t ®éng s¶n xt
Ho¹t ®éng s¶n xt víi t c¸ch lµ ho¹t ®éng t¹o ra cđa c¶i cho con ngêi. V×
vËy, nã cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong cc sèng. Tuy nhiªn, cã rÊt nhiỊu kh¸i
niƯm vỊ ho¹t ®éng s¶n xt dùa trªn c¬ së c¸c häc thut kinh tÕ kh¸c nhau.

Trªn c¬ së häc thut t¸i s¶n xt x· héi cđa M¸c- tøc lµ theo quan niƯm cđa
MPS , ®Þnh nghÜa vỊ ho¹t ®éng s¶n xt ®ỵc giíi h¹n trong ph¹m vi hĐp, chØ bao
gåm nh÷ng ho¹t ®éng cđa con ngêi nh»m t¹o ra s¶n phÈm vËt chÊt hc lµm t¨ng
thªm gi¸ trÞ cđa nh÷ng s¶n phÈm vËt chÊt khi chun tõ s¶n xt ®Õn tiªu dïng. Vµ
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
9
TK
Thu - chi
TK vốn – tài
sản - tài chính
TK quan hệ
KT với NN
TK
sản xuất
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
còng theo quan niƯm cđa MPS cho r»ng, chØ cã lao ®éng trong lÜnh vùc s¶n xt
vËt chÊt míi t¹o ra s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp qc d©n.
Theo quan niƯm cđa SNA, trªn c¬ së c¸c lý thut kinh tÕ cđa thÞ trêng, ®Ỉc
biƯt lµ c¸c lý thut kinh tÕ vỊ nh©n tè s¶n xt vµ thu nhËp, nªn ®Þnh nghÜa vỊ ho¹t
®éng s¶n xt cã ph¹m vi réng h¬n. Cã rÊt nhiỊu dÞnh nghÜa vỊ ho¹t ®éng s¶n xt,
nhng ®Þnh nghÜa ®Çy ®đ nhÊt vµ thêng gỈp nhÊt lµ:
Ho¹t ®éng s¶n xt lµ mäi ho¹t ®éng cđa con ngêi víi t c¸ch lµ c¸ nh©n hay
mét tỉ chøc b»ng n¨ng lùc cđa m×nh, cïng c¸c u tè: tµi nguyªn, ®Êt ®ai, vèn (t
b¶n), s¶n xt ra nh÷ng s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vơ h÷u Ých vµ cã hiƯu qu¶,
nh»m tho¶ m·n nhu cÇu sư dơng cho s¶n xt, sư dơng cho nhu cÇu tiªu dïng ci
cïng cđa d©n c vµ x· héi, tÝch l tµi s¶n ®Ĩ më réng s¶n xt vµ n©ng cao ®êi sèng
x· héi, xt khÈu ra níc ngoµi vµ qu¸ tr×nh nµy tån t¹i, vËn ®éng kh¸ch quan,…
kh«ng ngõng ®ỵc lỈp ®i lỈp l¹i trong c¸c thêi kú.
Nh vËy theo quan niƯm cđa SNA, ho¹t ®éng s¶n xt cã nh÷ng ®Ỉc trng sau:
1. Lµ ho¹t ®éng cã mơc ®Ých cđa con ngêi, vµ ngêi kh¸c cã thĨ lµm thay ®ỵc.

2. Bao gåm c¶ ho¹t ®éng t¹o ra s¶n phÈm vËt chÊt vµ ho¹t ®éng t¹o ra s¶n
phÈm dÞch vơ.
3. S¶n phÈm vËt chÊt vµ s¶n phÈm dÞch vơ t¹o ra ph¶i h÷u Ých vµ ph¶i ®ỵc x·
héi chÊp nhËn, tøc tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cđa x· héi, cđa s¶n xt, cho ®êi
sèng vµ cho tÝch l.
Quan niƯm vỊ s¶n st trªn ®©y của SNA ®· më réng ph¹m vi tÝnh to¸n c¸c
chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cđa nỊn kinh tÕ qc d©n. Ngoài
ra, nó còn cho phép phân đònh hoạt động nào là hoạt động sản xuất, hoạt
động nào là hoạt động phi sản xuất; chi phí nào được tính vào chi sản xuất
(tiêu dùng trung gian), chi phí nào đựơc tính vào tiêu dùng cuối cùng, kết quả
nào được tính vào kết quả sản xuất… Tuy nhiên, trong thực tế, khi xây dựng
SNA, phải căn cứ vào đặc điểm kinh tế xã hội, điều kiện thu thập thông tin
và trình độ hạch toán thống kê ở mỗi nước mà có những quy điònh thêm.
5.2. L·nh thỉ kinh tÕ.
Trong nỊn kinh tÕ më, khi mµ tÊt c¶ c¸c qc gia ®Ịu cã nh÷ng mèi quan hƯ
giao lu kinh tÕ xÐt trªn tÊt c¶ c¸c mỈt: s¶n xt, xt nhËp khÈu víi nhau vµ…
nh÷ng mèi quan hƯ nµy thêng rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹ th× vÊn ®Ị ®Ỉt ra cã tÝnh
nguyªn t¾c trong SNA lµ ph¶i x¸c ®Þnh râ rµng vµ cơ thĨ ph¹m vi h¹ch to¸n kinh tÕ
ë tõng qc gia. §Ĩ gi¶i qut vÊn ®Ị nµy, SNA sư dơng hai kh¸i niƯm cã liªn
quan ®Õn nhau rÊt chỈt chÏ víi nhau lµ: l·nh thỉ kinh tÕ, ®¬n vÞ thêng tró và đơn vò
không thường trú.
* L·nh thỉ kinh tÕ.
C¸c chØ tiªu kinh tÕ tỉng hỵp trong c¸c tµi kho¶n thc SNA ®ỵc tÝnh theo
ph¹m vi l·nh thỉ kinh tÕ. L·nh thỉ kinh tÕ cđa mét qc gia lµ l·nh thỉ ®Þa lý cđa
qc gia ®ã, kh«ng kĨ phÇn ®Þa giíi c¸c sø qu¸n, l·nh sù qu¸n, khu qu©n sù, c¬
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
10
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Kim Thoa - Thống kê 41A
quan làm việc của các tổ chức quốc tế mà các quốc gia khác, các tổ chức của
Liên Hiệp Quốc, các tổ chức phi Chính phủ thuê và hoạt động trên lãnh thổ quốc

gia đó và đợc tính thêm phần địa giới các tổ chức tơng ứng của quốc gia đó thuê và
hoạt động trên lãnh thổ địa lý của quốc gia khác, bao gồm :
- Lãnh thổ địa lý: đất liền, hải đảo, vùng trời, vùng biển thuộc quốc gia, trừ
phần địa giới các sứ quán, lãnh sự quán, khu vực quân sự, cơ quan làm việc của các
tổ chức quốc tế mà các quốc gia khác, các tổ chức quốc tế khác thuê và hoạt
động trên lãnh thổ địa lý của quốc gia đó.
- Vùng trời, mặt nớc, vùng đất nằm ở vùng biển quốc tế mà ở đó quốc gia
đợc hởng các quyền đặc biệt về mặt pháp lý nh khai thác hải sản, khoáng sản, dầu
khí..
- Vùng lãnh thổ nằm ở nớc khác đợc Chính phủ thuê và hoạt động vì mục
đích ngoại giao, quân sự, khoa học nh các ủaùi sứ quán, lãnh sự quán, các căn cứ
quân sự, trạm nghiên cứu khoa học
* Đơn vị thờng trú vaứ ủụn vũ khoõng thửụứng truự.
Đơn vị thờng trú là các đơn vị kinh tế của quốc gia và nớc ngoài có đăng ký
thời gian hoạt động tại lãnh thổ quốc gia đó trên 1 năm và chịu sự quản lý về luật
pháp của quốc gia đó.
Đơn vị thờng trú của một quốc gia gồm:
- Các cơ quan nhà nớc, các tổ chức xã hội, các đơn vị sản xuất kinh doanh
hoạt động trong các ngành kinh tế thuộc tất cả các thành phần kinh tế, các hộ gia
đình của quốc gia và đang hoạt động trên lãnh thổ địa lý của quốc gia đó.
- Các đơn vị sản xuất kinh doanh hoạt động trong các ngành kinh tế của n-
ớc ngoài đầu t trực tiếp, liên doanh ở quốc gia sở tại vơí thời gian trên 1 năm.
- Các toà đại sứ, lãnh sự quán, các tổ chức quân sự của quốc gia đóng ở
nớc ngoài.
- Những ngời trong nớc làm thuê, làm hợp đồng ngắn hạn và dài hạn cho
tổ chức quốc tế và nớc ngoài đóng ở nớc sở tại.
- Những ngời đi làm thuê có tính chất tạm thời, những ngời đi công tác, học
tập, buôn bán, du lịch, thăm viếng ngời thân ở nớc ngoài với thời gian dới 1 năm.
Ngợc với khái niệm đơn vị thờng trú là khái niệm đơn vị không thờng trú
dùng để chỉ tất cả các tổ chức hay cá nhân không phải là đơn vị thờng trú cuả một

quốc gia, bao gồm:
- Phần còn lại của các đơn vị thuộc các nớc không hoạt động trên lãnh thổ
địa lý Việt nam .
- Các đơn vị sản xuất kinh doanh của Việt Nam hoạt động ở nớc ngoài với
thời gian trên 1 năm.
- Các tổ chức hoặc dân c nớc ngoài hoạt động ở Việt Nam thời gian dới 1
năm, kể cả học sinh nớc ngoài làm việc tại Việt Nam.
- Các đại sứ quán, lãnh sự quán, tổ chức quốc phòng, an ninh của nớc ngoài
làm việc tại Việt Nam.
Trờng đại học kinh tế quốc dân
11
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Kim Thoa - Thống kê 41A
Việc xác định đơn vị thờng trú và lãnh thổ kinh tế đóng vai trò quan trọng khi
tính các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp để lập các tài khoản. Vì vậy, tuỳ theo điều kiện
kinh tế xã hội mỗi nớc, thời gian hoạt động và lợi ích kinh tế của từng đơn vị hoạt
động sản xuất kinh doanh mà có quy định cụ thể cho phù hợp với khả năng hạch
toán và thu thập thông tin.
5.3. Nền kinh tế quốc dân.
Nền kinh tế quốc dân là một hệ thống bao gồm toàn bộ các đơn vị kinh tế hay
chủ thể kinh tế có chức năng hoạt động khác nhau, tồn tại trong mối quan hệ mật
thiết với nhau trên cơ sở phân công lao động xã hội, đợc hình thành trong một giai
đoạn lịch sử nhất định.
So với quan niệm về nền kinh tế quốc dân của MPS, quan niệm về nền kinh tế
quốc dân của SNA có nhiều điểm khác nhau:
- Theo MPS: nền kinh tế quốc dân gắn liền với lãnh thổ địa lý. Theo lãnh
thổ địa lý, nền kinh tế quốc dân là tổng thể các đơn vị kinh tế thờng trú và không
thờng trú trong phạm vi lãnh thổ nghiên cứu, tồn tại trong mối quan hệ hữu cơ với
nhau, thực hiện các chức năng khác nhau trong hệ thống phân công lao động xã
hội.
- Theo SNA: nền kinh tế quốc dân gắn liền với lãnh thổ kinh tế. Theo lãnh

thổ kinh tế, nền kinh tế quốc dân là tổng thể các đơn vị kinh tế thờng trú của lãnh
thổ nghiên cứu, tồn tại trong mối quan hệ hữu cơ với nhau, thực hiện các chức
năng khác nhau trong hệ thống phân công lao động xã hội.
6. Các phân tổ chủ yếu của SNA.
Để phân tích quá trình sản xuất cũng nh quá trình tạo thu nhập lần đầu và
phân phối thu nhập, nghiên cứu cơ cấu của nền kinh tế quốc dân và mối quan hệ tỷ
lệ giữa các ngành kinh tế, các khu vực thể chế và các khu kinh tế.., trong SNA th-
ờng sử dụng phơng pháp phân tổ .
Trong hệ thống tài khoản quốc gia có sử dụng các phân tổ chủ yếu sau:
6.1 Phân tổ theo khu vực thể chế.
Để phản ánh mối quan hệ giao dịch kinh tế giữa các đơn vị hoạt động trong
nền kinh tế, trong hệ thống tài khoản quốc gia đã phân loại các đơn vị hoạt động
đó thành các nhóm lớn theo từng khu vực thể chế dựa trên các đặc điểm về nguồn
vốn, mục đích và lĩnh vực hoạt động của chúng.
Khu vực thể chế là tập hợp các chủ thể kinh tế có t cách pháp nhân, có quyền
ra quyết định về kinh tế và tài chính, có nguồn vốn hoạt động, mục đích và lĩnh
vực hoạt động giống nhau.
Căn cứ để phân các đơn vị hoạt động theo từng khu vực thể chế là:
- có cùng chức năng hoạt động hoặc có cùng chức năng hoạt động tơng tự nhau.
- nguồn kinh phí cho hoạt động tơng tự nhau.
- các đơn vị đó là những chủ thể kinh tế có t cách pháp nhân, hạch toán
độc lập, có quyền thu chi, mở tài khoản.
Căn cứ vào nguyên tắc trên, nền kinh tế quốc dân của mỗi quốc gia đợc phân
thành 5 khu vực thể chế:
Trờng đại học kinh tế quốc dân
12
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
- Khu vùc thĨ chÕ Nhµ níc: bao gåm c¸c ®¬n vÞ qu¶n lý Nhµ níc, an ninh
qc phßng, b¶o ®¶m x· héi, nghiªn cøu khoa häc, ho¹t ®éng sù nghiƯp vỊ y tÕ,
v¨n ho¸, gi¸o dơc, thĨ thao Ngn kinh phÝ ®Ĩ chi tiªu cho c¸c ®¬n vÞ nµy do…

ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp.
- Khu vùc thĨ chÕ tµi chÝnh: gåm c¸c ®¬n vÞ cã chøc n¨ng ho¹t ®éng kinh
doanh tiỊn tƯ, ng©n hµng, tÝn dơng, b¶o hiĨm Ngn kinh phÝ ®Ĩ ho¹t ®éng cđa…
c¸c ®¬n vÞ chđ u dùa vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xt kinh doanh tiỊn tƯ vµ tµi
chÝnh cđa ®¬n vÞ.
- Khu vùc thĨ chÕ phi tµi chÝnh: gåm c¸c ®¬n vÞ cã chøc n¨ng s¶n xt kinh
doanh s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vơ thc c¸c lÜnh vùc n«ng nghiƯp, c«ng
nghiƯp, x©y dùng, th¬ng nghiƯp Ngn kinh phÝ ho¹t ®éng chđ u dùa vµo kÕt…
qu¶ ho¹t ®éng s¶n xt kinh doanh s¶n phÈm hµng ho¸ - dÞch vơ cđa ®¬n vÞ.
- Khu vùc thĨ chÕ v« vÞ lỵi: gåm c¸c ®¬n vÞ s¶n cung cÊp c¸c dÞch vơ phơc
vơ nhu cÇu tiªu dïng sinh ho¹t, tÝn ngìng cđa d©n c nh: c¸c hiƯp héi, c¸c héi tõ
thiƯn, c¸c tỉ chøc tÝn ngìng Ngn kinh phÝ ho¹t ®éng chđ u dùa vµo sù ®ãng…
gãp tù ngun cđa c¸c thµnh viªn, sù ®ãng gãp vµ gióp ®ì cđa c¸c tỉ chøc.
- Khu vùc thĨ chÕ hé gia ®×nh. Hé gia ®×nh d©n c võa lµ ®¬n vÞ tiªu dïng
ci cïng, võa lµ ®¬n vÞ s¶n xt cã chøc n¨ng s¶n xt ra s¶n phÈm vËt chÊt vµ
dÞch vơ. Khu vùc hé gia ®×nh bao gåm toµn bé c¸c hé gia ®×nh d©n c víi t c¸ch lµ
®¬n vÞ tiªu dïng vµ ®¬n vÞ s¶n xt c¸c thĨ. Ngn kinh phÝ chđ u ®Ĩ chi tiªu
cđa c¸c hé gia ®×nh dùa vµo s¶n xt kinh doanh c¸ thĨ, thu nhËp vµ tiỊn l¬ng, l·i
tiỊn gưi ng©n hµng …
Phân tổ theo khu vực thể chế sẽ giúp cho việc xác đònh các chỉ tiêu kinh
tế tổng hợp được chính xác hơn, phạm vi nghiên cứu rôïng hơn, đa dạng hơn
để phục vụ công tác lãnh đạo các cấp và quản lý nền kinh tế ở tầm vó mô đạt
kết quả cao nhất.
6.2 Ph©n ngµnh kinh tÕ qc d©n.
Ph©n ngµnh kinh tÕ qc d©n lµ sù ph©n chia nỊn kinh tÕ qc d©n thµnh c¸c
ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau dùa trªn c¬ së vÞ trÝ, chøc n¨ng ho¹t ®éng cđa c¸c ®¬n vÞ
kinh tÕ hay chđ thĨ kinh tÕ trong hƯ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi.
ViƯc ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµo c¸c ngµnh kinh tÕ thÝch hỵp ph¶i c¨n
cø vµo c¸c nguyªn t¾c sau:
- Ph¶i c¨n cø vµo häc thut ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ tr×nh ®é ph©n

c«ng lao ®éng x· héi.
- Ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ cđa ®Êt níc trong tõng
thêi kú.
Tøc lµ ph¶i c¨n cø vµo ®Ỉc trng cđa c¸c ®¬n vÞ s¶n xt kinh doanh, c¸c tỉ
chøc cã chøc n¨ng ho¹t ®éng gièng nhau hc gÇn gièng nhau.
- Ph¶i ®¸p øng ®ỵc yªu cÇu cđa c«ng t¸c so s¸nh qc tÕ.
- §¬n vÞ gèc tham gia ph©n ngµnh kinh tÕ qc d©n lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ
cã t c¸ch ph¸p nh©n tøc lµ cã h¹ch to¸n ®éc lËp hc tù h¹ch to¸n.
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
13
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Kim Thoa - Thống kê 41A
- Phải dựa vào chức năng và đặc điểm chủ yếu của các đơn vị kinh tế.
- Phải thờng xuyên hoàn thiện hệ thống phân ngành kinh tế quốc dân.
Trên cơ sở phạm trù sản xuất theo SNA, dựa trên nguyên tắc chung về phân
ngành kinh tế quốc tế, toàn bộ hoạt động sản xuất của quốc gia đợc chia thành 3
khu vực:
- Khu vực 1: gồm những hoạt động khai thác sản phẩm từ tự nhiên nh:
Nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản.
- Khu vực 2: bao gồm những hoạt động khai thác và chế biến sản phẩm từ
mỏ các loại, công nghiệp chế biến; sản xuất và phân phối điện, nớc ga; xây dựng.
- Khu vực 3: bao gồm những hoạt động dịch vụ: thơng nghiệp, vận tải, bu
chính viễn thông, quản lý Nhà nớc, an ninh quốc phòng
Phân ngành kinh tế quốc dân có tác dụng vô cùng quan trọng trong việc xác
định cơ cấu kinh tế, xác định mối quan hệ kinh tế giữa các ngành nhằm đảm bảo
tốc độ tăng trởng của từng ngành và toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Từ đó phân tích,
đánh giá thực trạng nền kinh tế, phục vụ việc xây dựng các chủ trơng, chính sách
nhằm chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo mục tiêu chiến lợc trong từng giai đoạn lịch
sử của kinh tế đất nớc.
Xét trên phạm vi toàn bộ nền kinh tế, phân ngành kinh tế quốc dân đã mô tả
chi tiết hơn, chính xác hơn, cụ thể hơn một bớc của phân loại theo khu vực thể chế.

6.3. Phân toồ theo sản phẩm.
Nếu phân ngành kinh tế, về cơ bản vẫn dựa vào chức năng sản xuất chính của
từng đơn vị hoạt động kinh tế, trong đó bao gồm nhiều loại sản phẩm dịch vụ thuộc
ngành kinh tế khác nhau thì phân theo ngành sản phẩm dựa vào :
- Những sản phẩm dịch vụ có cùng công dụng.
- Những sản phẩm dịch vụ có cuứng quy trình công nghệ sản xuất tơng tự nhau.
- Sử duùng nguyên vật liệu chủ yếu tơng tự nhau.
Phân theo ngành sản phẩm sẽ chi tiết hơn nữa đối với từng ngành kinh tế,và đ-
ợc sử dụng trong bảng I/O, trong công tác kiểm kê sản phẩm hàng hoá, tồn kho, tài
sản cố định, hàng hoá xuất nhập khẩu
6.4 Phân toồ theo thành phần kinh tế.
Phân theo thành phần kinh tế là căn cứ vào chế độ sở hữu đối với các yếu tố
sản xuất và kết quả sản xuất để tập trung các đơn vị hay chủ thể kinh tế của nền
kinh tế quốc dân thành từng nhóm khác nhau.
Phân theo thành phần kinh tế là căn cứ quan trọng để hoạch định các chính
sách phát triển kinh tế- xã hội đúng đắn, khuyến khích các thành phần kinh tế phát
triển, đồng thời củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.
Theo Nghị Quyết Đại Hội 9 của Đảng và Nhà nớc, các thành phần kinh tế nớc
ta hiện nay gồm có:
1. Kinh tế Nhà nớc.
2. Kinh tế tập thể
3. Kinh tế cá thể và tiểu chủ.
Trờng đại học kinh tế quốc dân
14
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Kim Thoa - Thống kê 41A
4. Kinh tế t bản t nhân
5. Kinh tế hỗn hợp
6. Kinh tế có vốn đầu t nớc ngoài
6.5 Phân toồ theo vùng lãnh thổ.
Phân theo vùng lãnh thổ là căn cứ vào các đặc điểm về tự nhiên, quản lý hành

chính và kinh tế xã hội phân chia nền kinh tế quốc dân của mỗi quốc gia ra thành
các vùng, các lãnh thổ khác nhau.
Phân tổ theo vùng, lãnh thổ có ý nghĩa quan trọng trong việc nghiên cứu sự
phân bổ các nguồn lực và kết quả của nền sản xuất xã hội theo vùng, lãnh thổ.
đánh giá trình độ phát triển kinh tế xã hội của từng vùng, lãnh thổ và so sánh giữa
các vùng, lãnh thổ với nhau. Trên cơ sở đó đề ra các chính sách quản lý kinh tế xã
hội hợp lý, tạo điều kiện để các vùng, lãnh thổ phát triển đồng đều.
6.6 Phân tổ giao dịch.
Đây là phân tổ riêng của SNA. Phân tổ giao dịch là căn cứ vào tính chất giao
dịch để phân chia các giao dịch trong nền kinh tế thành các loại khác nhau, gồm
- Mua bán sản phẩm.
- Trả và nhận lơng.
- Trả và nhận lãi tiền vay.
- Trả và nhận dịchvụ bảo hiểm.
- Thuế thu nhập.
- Đóng góp cho các tổ chức vô vị lợi.
- Chuyển nhợng
Mỗi loại phân tổ có tác dụng và ý nghĩa khác nhau, chúng phản ánh cơ cấu
nền kinh tế theo một góc độ nghiên cứu nhất định. Vì vậy, tuỳ theo mục đích
nghiên cứu mà SNA sử dụng loại phân tổ nhất định.
7. Các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp chủ yếu trong hệ thống tài khoản quốc gia.
Trong hệ thống tài khoản quốc gia sử dụng các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp sau:
7.1 Tổng giá trị sản xuất (Gross output-GO)
Tổng giá trị sản xuất là chỉ tiêu kinh tế phản ánh toàn bộ giá trị của sản phẩm
do lao độngtrong các ngành kinh tế của nền kinh tế quốc dân tạo ra trong 1 thời kỳ
nhất định, tức là phản ánh kết quả sản xuất của toàn bộ nền kinh tế theo từng thời
kỳ: tháng, quý, 6 tháng, năm, thờng là một năm.
GO đợc xác định theo 3 phơng pháp:
a. Phơng pháp xí nghiệp.
Theo phơng pháp này, lấy xí nghiệp làm đơn vị tính, thực chất là tổng giá trị

sản xuất của tất cả các xí nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau trong
toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
GO
XN
=

=
n
i
GO
1
XN1
.
b. Phơng pháp ngành.
Trờng đại học kinh tế quốc dân
15
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
LÊy ngµnh lµm ®¬n vÞ tÝnh, thùc chÊt lµ tỉng céng gi¸ trÞ s¶n xt cđa tÊt c¶
c¸c ngµnh trong nỊn kinh tÕ qc d©n.
GO
NGµNH
=
∑
=
)17(20
1I
GO
ngµnh

I

=GO
XN I
- gi¸ trÞ s¶n phÈm chu chun
gi÷a c¸c xÝ nghiƯp cïng 1 ngµnh.
c. Ph¬ng ph¸p kinh tÕ qc d©n.
Ph¬ng ph¸p nµy lÊy nỊn kinh tÕ qc d©n lµm ®¬n vÞ tÝnh, ph¶n ¸nh ®ỵc kÕt
qu¶ s¶n xt cđa nỊn kinh tÕ qc d©n.
GO
KTQD
= GO
NGµNH
- gi¸ trÞ s¶n phÈm chu chun
gi÷a c¸c ngµnh cđa nỊn kinh tÕ qc d©n.
Thùc chÊt cđa 3 ph¬ng ph¸p nµy lµ lo¹i trõ dÇn phÇn bÞ tÝnh trïng gi¸ trÞ s¶n
phÈm cđa c¸c xÝ nghiƯp, cđa c¸c ngµnh trong nỊn kinh tÕ qc d©n.
Cả 3 phương pháp này không được sử dụng để tính GO cho các xí
nghiệp, các doanh nghiệp mà được áp dụng để tính GO của toàn nền kinh tế
quốc dân
7.2. Chi phí trung gian.
Chi phÝ trung gian lµ mét bé phËn cÊu thµnh tỉng gi¸ trÞ s¶n xt, lµ chi phÝ
s¶n phÈm c¸c ngµnh kh¸c nhau ®Ĩ s¶n xt s¶n phÈm cđa mét ngµnh nµo ®ã, bao
gåm chi phÝ vËt chÊt: nguyªn vËt liƯu chÝnh phơ, b¸n thµnh phÈm, nhiªn liƯu vµ…
chi phÝ dÞch vơ: cíc phÝ vËn t¶i, bu ®iƯn, chi phÝ tuyªn trun, qu¶ng c¸o …
Khi tÝnh chi phÝ trung gian cÇn chó ý c¸c nguyªn t¾c sau:
- ChØ tÝnh nh÷ng u tè nµo ®· ®ỵc tÝnh vµo tỉng gi¸ trÞ s¶n xt míi ®ỵc
tÝnh vµo chi phÝ trung gian.
- Gi¸ tÝnh chi phÝ trung gian lµ gi¸ sư dơng khi tÝnh gi¸ trÞ s¶n xt cđa
c¸c u tè thc chi phÝ trung gian.
7.3 Tỉng s¶n phÈm qc néi( Gross Domestic Product GDP)–

7.4 Tỉng thu nhËp qc gia (Gross National Income -GNI)
GNI =GDP +∆nh©n tè s¶n xt.
7.5 Thu nhËp qc gia (National Income NI)–
NI= GNI – KHTSC§.
7.6 Thu nhËp qc gia sư dơng(National Disposable Income NDI)–
NDI= NI + ∆ chun nhỵng hiƯn hµnh
7.7 Tiªu dïng ci cïng(Final Consumption - C)
Tiªu dïng ci cïng lµ mét phÇn cđa Tỉng s¶n phÈm x· héi sư dơng ®Ĩ tho·
m·n nhu cÇu tiªu dïng ®êi sèng, sinh ho¹t cđa c¸c nh©n d©n c, hé gia ®×nh vµ nhu
cÇu tiªu dïng chung cđa x· héi (Nhµ Níc), gåm: tiªu dïng ci cïng cđa d©n c vµ
tiªu dïng ci cïng cđa Nhµ níc.
7.8 Tỉng tÝch l tµi s¶n (Gross Capital Formation)
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
16
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
Tỉng tÝch l tµi s¶n lµ mét bé phËn cđa GDP ®ỵc sư dơng ®Ĩ ®Çu t t¨ng tµi
s¶n nh»m më réng s¶n xt vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cđa d©n c,
gåm tÝch l tµi s¶n cè ®Þnh, tÝch l tµi s¶n lu ®éng vµ tÝch l tµi s¶n q hiÕm.
7.9. Xt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vơ.
Xt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vơ bao gåm toµn bé s¶n phÈm vËt chÊt vµ
dÞch vơ ®ỵc mua b¸n, trao ®ỉi, chun nhỵng gi÷a c¸c ®¬n vÞ th… êng tró cđa níc
ta víi c¸c ®¬n vÞ thêng tró cđa níc ngoµi.
7.10.§Ĩ dµnh (Sn).
§Ĩ dµnh lµ phÇn tiÕt kiƯm hc ®Ĩ dµnh tõ néi bé nỊn kinh tÕ, lµ mét trong
nh÷ng ngn vèn ®Ĩ tÝch l tµi s¶n.
§Ĩ dµnh ®ỵc tÝnh cho toµn bé nỊn kinh tÕ qc d©n vµ tõng khu vùc thĨ chÕ.
Cã 3 lo¹i ®Ĩ dµnh:
+ ĐĨ dµnh tõ thu nhËp trong níc:
Sn = GDP
thn

– TDCC
= GDP – C
1
- TDCC
+ ®Ĩ dµnh tõ thu nhËp qc gia
Sn = NI – TDCC
= GNI – C
1
- TDCC
+ ®Ĩ dµnh tõ thu nhËp qc gia sư dơng
Sn = NDI – TDCC.
II. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VA VÀ GDP
1. Kh¸i niƯm.
Gi¸ trÞ t¨ng thªm (VA- Value Added) vµ tỉng s¶n phÈm trong níc ( GDP-
Gross Domestic Product) lµ mét bé phËn cđa gi¸ trÞ s¶n xt cßn l¹i sau khi trõ ®i
chi phÝ trung gian. §ã lµ mét bé phËn gi¸ trÞ míi do lao ®éng s¶n xt t¹o ra vµ
khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh thêng lµ mét n¨m.
Gi¸ trÞ t¨ng thªm vµ Tỉng s¶n phÈm trong níc lµ chØ tiªu tut ®èi thêi kú, ®-
ỵc tÝnh theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ (theo gi¸ hiƯn hµnh, gi¸ so s¸nh).
2. Nội dung kinh tế các yếu tố cấu thành GDP.
GDP được cấu thành bởi 4 yếu tố cơ bản sau:
- Giá trò công lao động của người sản xuất.
- Thuế sản xuất (không kể trợ cấp sản xuất).
- Khấu hao tài sản cố đònh.
- Thặng dư sản xuất.
Nếu đứng ở giác dộ người sản xuất (tức người lập tài khoản sản xuất) thì
4 yếu tố cấu thành trên là những khoản chi phí mà chủ sản xuất thực hiện
trong thời kỳ sản xuất để làm tăng giá trò sản phẩm được sản xuất ra.
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
17

Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
Nếu đứng ở giác độ người thu nhập trong sản xuất (tức người lập tài
khoản thu nhập chi tiêu, tài khoản vốn tài sản tài chính) thì 4 yếu tố trên là
những khoản thu nhập để tiêu dùng (đối người lập tài khoản thu nhập chi
tiêu) hoặc là thu nhập để đầu tư tích luỹ vốn tài sản (đối với người lập tài
khoản vốn tài sản tài chính)
2.1. Trả công cho người lao động (Compensation of employees).
Trả công lao động cho người sản xuất là toàn bộ các khoản thu nhập mà
người sanû xuất nhận được từ công lao động của mình được chủ sản xuất huy
động sử dụng trong quá trình sản xuất .
Thực chất chỉ tiêu này là toàn bộ các khoản chi phí mà chủ sản xuất trả
cho người trực tiếp sản xuất để bù đắp lại sức lao dộng đã hao phí trong quá
trình sản xuất tạo ra sản phẩm mới.
Thu nhập về tiền công lao động của người sản xuất (gồm tiền mặt, hiện
vật) được thể hiện ở những khoản sau;
- Tiền lương.
- Trả tiền công lao động.
- Trích bảo hiểm xã hội.
- Các khoản thu nhập có tính chất khác: tiền ăn trưa, ca ba; tiền bồi
dưỡng độc hại; tiền hao mòn, xe máy, xe đạp cho CNVC đi làm việc thường
ngày; tuền phong bao hội nghò về chuyên ngành; tiêng phụ cấp lưu trú, tiền đi
công tác…
2.2. Thuế sản xuất (Tax on production).
Thuế sản xuất là toàn bộ các khoản đóng góp theo nghóa vụ của mọi hoạt
động sản xuất trên lãnh thổ kinh tế của quốc gia đóng góp vào ngân sách nhà
nước trong năm (không kể phần trợ cấp của Nhà nước cho những hoạt động
sản xuất đặc biệt vì mục đích chính trò, xã hội).
Thuế sản xuất bao gồm các khoản sau:
- Thuế phải nộp.
+ Thuế doanh nghiệp.

+ Thuế môn bài.
+ Thuế hàng hoá.
+ Thuế buôn chuyến.
+ Thuế nông nghiệp.
+ Các loại thuế sản xuất khác.
- Các loại phí phải nộp
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
18
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
+ Phí giao thông.
+ Phí cầu phà
+ Phí hộ chiếu, giấy tờ khác.
+ Các loaiï phí phải nộp khác.
Toàn bộ các loại thuế, phí mà các đơn vò sản xuất kinh doanh phải nộp
vào ngân sách được hạch toán vào giá thành sản phẩm thì mới đưa vào điều
khoản thuế sản xuất và là một yếu tố của GDP.
2.3. Khấu hao tài sản cố đònh (Consumption of fixed capital).
Khấu hao tài sản cố đònh là toàn bộ giá trò hao mòn của mọi tài sản cố
đònh tham gia vào quá trình sản xuất xã hội trong năm.
2.4. Thặng dư sản xuất (Operating surplus).
Thặng dư sản xuất là phần giá trò kết dư giữa giá trò sản xuất với các yếu
tố phát sinh trong quá trình sản xuất:
- Chi phí sản phẩm vật chất và sản phẩm dòch vụ cho sản xuất.
- Trả công lao động cho người sản xuất.
- Thuế sản xuất (không kể trợ cấp sản xuất của Nhà nước) nộp vào
ngân sách Nhà nước.
- Hao mòn tài sản cố đònh.
Về bản chất, thặng dư sản xuất chỉ phát sinh ở những ngành hoạt động
mang tính chất sản xuất kinh doanh và là phần nguồn cho việc chi trả lợi tức
sở hữu trong quan hệ sản xuất.

3. Vò trí và ý nghóa kinh tế của chỉ tiêu GDP.
3.1. Vò trí của GDP trong hệ thống tài khoản quốc gia SNA.
Như đã trình bày ở trên, hệ thống tài khoản chính, chủ yếu của SNA được
thiết lập nhằm phản ánh kết quả một quá trình sản xuất trên lãnh thổ kinh tế
của một quốc gia trong một thời kỳ kế toán (thường là một năm); phản ánh
quá trình phân phối lần đầu và phân phối lại kết quả sản xuất đó vào các mục
đích tiêu dùng (TDCC Nhà nước, TDCC dân cư), tích luỹ (TLTS cố đònh, TS
lưu động, TS quý hiếm), đồng thời cũng phản ánh kết quả các mối quan hệ
kinh tế (mua bán, chuyển nhượng, vay vốn…) cuả quốc gia với bên ngoài
quốc gia. Như vậy, điểm chủ đạo và cũng là mấu chốt được được thể hiện
trong các tài khoản đó là chỉ tiêu giá trò (được phân chia ra các yếu tố) phản
ánh kết quả của nền sản xuất thực hiện trên lãnh thổ kinh tế của quốc gia
trong 1 năm; bởi lẽ, có kết quả sản xuất (mà chủ yếu phản ánh khối lượng
sản phẩm mới tăng thêm trong năm do các ngành sản xuất đóng góp ) mới có
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
19
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
các quá trình phân phối xã hội: Phân phối lần đầu và phân phối lại; mới có
các mối quan hệ kinh tế với bên ngoài (quốc gia khác, các tổ chức quốc tế
khác và các tổ chức phi chính phủ…). Chỉ tiêu phản ánh kết quả của mọi hoạt
động trên nền kinh tế của một quốc gia sau 1 năm hoặc quý là GDP.
Trong hệ thống các tài khoản chính được xây dựng, GDP bằng tổng các
chi phí tạo nên các yếu tố hình thành các điều khoản trong tài khoản sản xuất
và như vậy cũng bằng tổng các điều khoản mang tính thu nhập trong tài
khoản thu nhập và chi tiêu. Trên thực tế của nền sản xuất xã hội, các yếu tố
hình thành các điều khoản gốc tạo nên GDP (các điều khoản của tài khoản
sản xuất), qua sự vận động giá trò trong các mối quan hệ kinh tế (mua bán,
chuyển nhượng, vay mượn…) sẽ tạo ra các khoản thu nhập và sử dụng các
khoản thu nhập đó. Các mối quan hệ kinh tế không chỉ diễn ra trong nền kinh
tế quốc gia mà còn diễn ra tại biên giới giữa quốc gia đó với quốc gia khác

và thậm chí ngay tại lãnh thổ kinh tế của các nước khác (ví dụ, đoàn xiếc VN
sang lưu diễn ở Lào 1 tháng. Với dòch vụ biểu diễn và những chi phí mà đoàn
sử dụng ở những nơi lưu diễn thể hiện những mối quan hệ kinh tế giữa đơn vò
thường trú của VN với các đơn vò thường trú của Lào ngay tại quốc gia Lào).
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
20
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
SƠ ĐỒ TỔNG QUÁT DIỄN TẢ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH
VÀ SỬ DỤNG GDP CỦA NỀN KINH TẾ.

Xuất khẩu nhập khẩu
Trả thuế TD
Công SX SX
Người SX

3.2. Ý nghóa kinh tế của chỉ tiêu GDP
Gi¸ trÞ t¨ng thªm vµ tỉng s¶n phÈm trong níc lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu kinh
tÕ tỉng hỵp quan träng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ci cïng cđa c¸c ho¹t ®éng s¶n xt cđa
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c ngµnh vµ toµn bé nỊn kinh tÕ qc d©n trong mét thêi
kú nhÊt ®Þnh. Chóng cã nh÷ng ý nghÜa sau:
- Lµ ngn gèc mäi kho¶n thu nhËp, ngn gèc sù giµu cã vµ phån vinh
cđa x· héi.
- Lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh hiƯu qu¶ kinh tÕ nỊn s¶n xt x· héi.
- BiĨu hiƯn hiƯu qu¶ t¸i s¶n xt x· héi theo chiỊu s©u vµ chiỊu réng .
- Lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan träng ®Ĩ tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ kh¸c.
- H¬n n÷a, chóng cßn lµ mét trong nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ĩ ®¸nh gi¸ sù
t¨ng trëng cđa mét qc gia, nghiªn cøu kh¶ n¨ng tÝch l, huy ®éng vèn, tÝnh
to¸n c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc sèng d©n c, so s¸nh qc tÕ, x¸c ®Þnh tr¸ch nhiƯm
cđa mçi níc ®èi víi c¸c tỉ chøc qc tÕ …
4. Ph¬ng ph¸p tÝnh.

4.1 Nguyªn t¾c tÝnh.
Còng nh GO, khi tÝnh VA vµ GDP cÇn tu©n theo c¸c nguyªn t¾c sau:
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
21
Tài khoản sản xuất
G D P
Tài khoản quan hệ
kinh tế với nước ngoài
Tài khoản thu nhập
và chi tiêu
Tài khoản vốn -
tài chính
Tiêu
dùng
sản
phẩm
cuối
cùng
Tích
luỹ
tài
sản
KH
TS
CĐ
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
- Nguyªn t¾c thêng tró ( hay theo l·nh thỉ kinh tÕ): chØ tÝnh vµo VA vµ GDP
kÕt qu¶ s¶n xt cđa c¸c ®¬n vÞ thêng tró.
- TÝnh theo thêi ®iĨm s¶n xt: kÕt qu¶ s¶n xt cđa thêi kú nµo ®ỵc tÝnh
vµo VA vµ GDP cđa thêi kú ®ã.

- TÝnh theo gi¸ thÞ trêng tức là giá sử dụng cuối cùng.
Giá sử dung cuối cùng = chi phí sản xuất + lợi nhuận xí nghiệp + thuế
sản xuất hàng hoá + chi phí lưu thông.
4.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh.
GDP lµ mét chØ tiªu biĨu hiƯn kÕt qu¶ cđa qu¸ tr×nh s¶n xt, do ®ã tr¶i qua 3
giai ®o¹n vËn ®éng:
- Giai ®o¹n 1: ®ỵc s¶n xt ra trong c¸c ngµnh s¶n xt.
- Giai ®o¹n 2: ®ỵc ph©n phèi ®Ĩ h×nh thµnh c¸c kho¶n thu nhËp.
- Giai ®o¹n 3: ®ỵc ®em sư dơng ®Ĩ tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cđa c¸ nh©n vµ x· héi.
øng víi ba giai ®o¹n trªn lµ 3 ph¬ng ph¸p tÝnh GDP kh¸c nhau: ph¬ng ph¸p
s¶n xt, ph¬ng ph¸p ph©n phèi vµ ph¬ng ph¸p sư dơng ci cïng.
a. Ph¬ng ph¸p s¶n xt.
Theo ph¬ng ph¸p nµy cã 2 c¸ch tÝnh GDP;
C1: GDP = ΣGO - ΣIC.
C2: GDP = ΣVA+ th nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vơ níc ngoµi.
Trong ®ã: VA= GO – IC.
b. Ph¬ng ph¸p ph©n phèi.
TÝnh GDP theo ph¬ng ph¸p nµy lµ c¨n cø vµo thu nhËp cđa c¸c thµnh viªn
tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xt. Thu nhËp nµy do ph©n phèi lÇn ®Çu mµ cã. Khi ®ã:
GDP = TN1LĐ + TN1DN + TN1NN.
Trong ®ã:
TN1LĐ hay còn gọi là thu nhập từ sản xuất của người sản xuất gồm:
- Tiền lương và các khoản có tính chất lương.
- Trả công lao động (bằng tiền và bằng hiện vật) trong kinh tế tập
thể.
- Trích bảo hiểm xã hội trả thay lương.
- Thu nhập khác như: ăn trưa, ca ba, phụ cấp độc hại đi đường, lưu trú
trong công tác phí, phong bao hội nghò, trang bò bảo hộ lao động dùng trong
sinh hoạt ngoài thời gian làm việc.
- Thu nhập hỗn hợp trong kinh tế phụ và kinh tế cá thể.

TN1DN chính là thu nhập lần đầu của các đơn vò kinh tế (thặng dư sản
xuất) gồm:
- Lợi tức vốn sản xuất đóng góp.
- Lợi tức về thuê đất đai, vùng trời, vùng biển phục vụ sản xuất.
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
22
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
- Lợi tức kinh doanh…
- Khấu hao tài sản cố đònh để lại doanh nghiệp.
- Trả lãi đi vay.
TN1NN gồm:
- Thuế gián thu như: thuế doanh thu hoặc thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc
biệt, thuế xuất nhập khẩu, thuế nhà đất, thuế tài nguyên: đất, rừng, hầm
mỏ…,, thuế vốn, thuế môn bài, thuế sản xuất khác…
- Khấu hao tài sản cố đònh nộp cho ngân sách.
KÕt thóc giai ®o¹n ph©n phèi lÇn ®Çu, GDP tiÕp tơc ®ỵc ph©n phèi l¹i ®Ĩ ®iỊu
tiÕt thu nhËp, vµ h×nh thµnh nªn thu nhËp ci cïng. Khi ®ã:
GDP = ΣTN
1
= Σ TNCC
Víi TNCC = TN
1
+ kÕt d ph©n phèi l¹i.
Trªn ph¹m vi nỊn kinh tÕ, kÕt d ph©n phèi l¹i b»ng kh«ng.
c. Ph¬ng ph¸p sư dơng ci cïng.
GDP = C + G + S + X – M
Víi :
C: tiªu dïng ci cïng cđa d©n c.
G: tiªu dïng ci cïng cđa Nhµ níc.
S : tÝch l tµi s¶n (TSC§, TSL§)

X: xt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vơ.
M: nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vơ.
Trªn gi¸c ®é nỊn kinh tÕ, chØ tiªu GDP ®ỵc tÝnh theo ®ång thêi c¶ 3 ph¬ng
ph¸p nhng cho 3 kÕt qu¶ kh¸c nhau. V× vËy c¨n cø vµo ngn th«ng tin thu ®ỵc vµ
mơc ®Ých nghiªn cøu ®Ĩ lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh thÝch hỵp. ë ViƯt Nam, do vai
trß cđa s¶n xt trong nỊn kinh tÕ nªn ph¬ng ph¸p s¶n xt ®ỵc coi lµ ph¬ng ph¸p
c¬ b¶n vµ ®ỵc dïng lµm c¨n cø ®Ĩ kiĨm tra, chØnh lý kÕt qu¶ tõ hai ph¬ng ph¸p
trªn.
5. Sự cần thiết phải tính GDP quý
§Ĩ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý nỊn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«, §¶ng vµ Nhµ níc kh«ng
chØ yªu cÇu ngµnh thèng kª tÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi chØ tiªu GDP theo n¨m,
mµ cßn ®ßi hái tÝnh chØ tiªu GDP cho tõng q trong n¨m. ViƯc tÝnh chØ tiªu GDP
q cã ý nghÜa rÊt to lín trong viƯc qu¶n lý nỊn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«, cơ thĨ:
- ChØ tiªu G§P theo q m« t¶ kÕt qu¶ s¶n xt cđa tõng ngµnh, ph¶n ¸nh
tỉng thu nhËp tõ s¶n xt cđa nỊn kinh tÕ qc d©n trong mét q vµ xu híng t¨ng
trëng cđa tõng ngµnh kinh tÕ cđa mçi q so víi q cïng kú n¨m tríc vµ víi c¸c
q kh¸c trong n¨m, ®¶m b¶o so s¸nh qc tÕ.
- KÕt qu¶ tÝnh GDP theo q gióp Nhµ níc n¾m b¾t kÞp thêi t×nh h×nh diƠn
biÕn cđa s¶n xt ®Ĩ ®¸nh gi¸ sù ph¸t triĨn kinh tÕ ®· ®óng híng cha, cã thn lỵi,
khã kh¨n g×, ®Ĩ Nhµ níc da ra c¸c qut s¸ch ®iỊu hµnh nỊn kinh tÕ phï hỵp theo
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
23
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
tõng q trong n¨m; nh c¸c chÝnh s¸ch gi¸ c¶, chÝnh s¸ch ®Çu t, chÝnh s¸ch kÝch
cÇu ®Ĩ thóc ®Èy s¶n xt ph¸t triĨn…
- H¬n n÷a, viƯc tÝnh ®ỵc chØ tiªu GDP theo q cßn lµ c¬ së tin cËy cho
c«ng t¸c tÝnh GDP c¶ n¨m ®¶m b¶o chÊt lỵng vµ ®é chÝnh x¸c cao.
- Ngoµi ra, viƯc nghiªn cøu vµ tÝnh GDP theo q cßn cã mơc ®Ých phÊn
®Êu ®Ĩ tr×nh ®é thèng kª tµi kho¶n qc gia ViƯt Nam ngang tÇm víi tr×nh ®é trung
b×nh tiªn tiÕn cđa c¸c níc trªn thÕ giíi.

ChÝnh v× ý nghÜa to lín nh vËy nªn viƯc tÝnh GDP theo q ngµy cµng ph¸t
triĨn vµ ®ỵc ¸p dơng réng r·i ë ViƯt nam
6. kÕt ln ch¬ng
Nh÷ng néi dung trªn chØ lµ giíi thiƯu rÊt s¬ lỵc vỊ hƯ thèng tµi kho¶n qc
gia vµ chØ tiªu GDP. Tuy nhiªn qua ®ã ta còng cã thĨ nhËn thÊy tÇm quan träng cđa
hƯ thèng tµi kho¶n qc víi vai trß qu¶n lý vÜ m« nỊn kinh tÕ qc d©n vµ ý nghÜa
cđa viƯc nghiªn cøu chØ tiªu GDP, ®Ỉc biƯt lµ viƯc nghiªn cøu chØ tiªu GDP theo
q ®èi víi ngµnh thèng kª nãi riªng vµ toµn x· héi nãi chung.
Vµ còng qua ®ã ta cã thĨ nhËn thÊy sù kh¸c biƯt gi÷a hai hƯ thèng th«ng tin
kinh tÕ x· héi SNA vµ MPS về cơ sở lý luận, đối tượng nghiên cứu và phản
ánh, các quan điểm khi xem xét quá trình sản xuất, phương pháp luận nói
chung và phương pháp tính chỉ tiêu thu nhập quốc dân và Tổng sản phẩm
quốc nội nói riêng.
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
24
Ln v¨n tèt nghiƯp Ngun Kim Thoa - Thèng kª 41A
Ch¬ng II
TÝnh GDP q cđa khu vùc I ( NÔNG – LÂM - THUỶ SẢN )
theo ph¬ng ph¸p s¶n xt.
I. VAI TRÒ CỦA KHU VỰC I
Hệ thống ngành kinh tế quốc dân ban hành theo NghÞ ®Þnh cđa ChÝnh phđ
sè 75/CP ngµy 27/10/1993, toµn bé ho¹t ®éng s¶n xt cđa nỊn kinh tÕ qc d©n
cđa qc gia ®ỵc chia thµnh 3 khu vùc :
khu vùc 1: bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng khai th¸c s¶n phÈm tõ tù nhiªn nh: l©m
nghiƯp, n«ng nghiƯp, thủ s¶n.
khu vùc 2: bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng khai th¸c vµ chÕ biÕn s¶n phÈm tõ má
c¸c lo¹i, c«ng nghiƯp chÕ biÕn; s¶n xt vµ ph©n phèi ®iƯn níc, ga, x©y dùng.
khu vùc 3: bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vơ: th¬ng nghiƯp, vËn t¶i, bu
chÝnh, viƠn th«ng; qu¶n lý Nhµ níc, an ninh qc phßng, v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dơc,
dÞch vơ phơc vơ c¸ nh©n céng ®ång…

mçi khu vùc cã vai trß, vò trí, và sự đóng góp nhất đònh trong nền kinh tế
quốc dân, xuất phát từ đặc điểm của mỗi ngành.
Như trên đã nói, khu vực 1 gồm 3 ngành lớn: nông nghiệp, lâm nghiệp
và thuỷ sản. Mỗi ngành có vò trí và ý nghóa kinh tế nhất đònh đối với sự phát
triển của khu vực 1 nói riêng và của nền kinh tế nói chung. Nhưng tất cả đều
chiếm vò trí đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế quốc dân vì nó tạo ra 1
phần lớn sản phẩm vật chất cho xã hội và tạo điều kiện cho các ngành khác
phát triển.
Ngành nông nghiệp là ngành sản xuất cực kỳ quan trọng của nền kinh tế
nước ta. Bởi vì ngành có nhiệm vu ïcung cấp lương thực thực phẩm chính cho
xã hội, nguyên liệu và hàng hoá cho các ngành khác như: công nghiệp chế
biến và xuất khẩu. Hơn nữa, ngành nông nghiệp là ngành thu hút lực lượng
lao đông đảo ở nước ta, trên 2/3 trong tổng số lao động của nước ta. Mặt khác,
nông nghiệp là ngành sản xuất chiếm trên 23% GDP trong toàn bộ nền kinh
tế quốc dân. Đối với nhiều đòa phương như: Thái Bình, Cần Thơ, Long An, An
Giang… giá trò tăng thêm của ngành nông nghiệp tạo ra chiếm trên 50% GDP
của đòa phương. Những con số trên đây đã nói lên phần nào vai trò của
ngành nông nghiệp.
Ngành lâm nghiệp, thuỷ sản là những ngành có những đặc điểm về sản
xuất giống ngành nông nghiệp và cũng đã có những đóng góp cho sự phát
Trêng ®¹i häc kinh tÕ qc d©n
25