Biện pháp phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thông qua trò chơi

LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả của luận văn là hồn tồn trung thực và chưa được cơng bố trong bất kỳ
cơng trình nào khác.

Hà Nội, tháng 9 năm 2016
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thu


LỜI CẢM ƠN

Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Phạm Minh Mục đã tận
tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện luận
văn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các Thầy Cô giáo trong khoa Giáo
dục Đặc biệt đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tơi trong q trình
học tập ở khoa và thực hiện nghiên cứu luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên của hai cơ sở giáo
dục đặc biệt là Cơ sở giáo dục mầm non chuyên biệt Ánh Dương và Cơ sở
mầm non chuyên biệt Biển Dương đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong q
trình khảo sát và thực nghiệm tại trung tâm.
Tơi xin tỏ lịng biết ơn tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, chia
sẻ những khó khăn trong suốt thời gian qua, giúp tơi hồn thành luận văn.
Hà nội ngày....tháng năm 2016
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Thu

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

1. BP

Biện phaṕ

2. CMHS

Cha mẹ học sinh

3. ĐLC

Độ lêch chuân

4. ĐTB

Điểm trung bình

5. GV

Giáo viên

6. RLPTK

Rối loan phở tự ky

DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU

1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu................................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.........................................................2
4. Giả thuyết khoa học................................................................................. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................... 2
6. Phạm vi nghiên cứu................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................3
8. Cấu trúc luận văn.................................................................................... 4
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề...............................................................6
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài........................................................ 6
1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển ngôn ngữ cho trẻ có rối loạn phở tự
kỷ ở Việt Nam............................................................................................ 9
1.2. Trẻ có rối loạn phổ tự kỷ và ngơn ngữ nói của trẻ............................. 11
1.2.1. Khái niệm trẻ có rối loạn phở tự kỷ................................................. 11
1.2.2. Tiêu chí và phương pháp chẩn đốn trẻ tự kỷ...................................12
1.2.3. Một số đặc điểm trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi........................ 23
1.2.4. Ngơn ngữ nói của trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3-4 t̉i.........................24
1.3. Giáo dục phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ thơng
qua trị chơi
26
1.3.1. Khái niệm phát triển ngơn ngữ nói, phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i...................................................................... 26
1.3.2. Q trình phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i
.................................................................................................................28
1.4. Phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thơng
qua trị chơi
34

1.4.1. Trị chơi
triển ngơn ngữ cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi..............34
phat
noi
1.4.2. Thực hiện các bước tở chức trị chơi phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i...................................................................... 37


1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn
phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thơng qua trị chơi
41
1.5.1. Các yếu tố chủ quan.........................................................................41
1.5.2. Các yếu tố khách quan..................................................................... 43
2.1. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng........................................ 46
2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng........................................................... 50
2.2.1. Thực trạng nhận thức và chun mơn của giáo viên về những thuận
lợi, khó khăn trong phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3
- 4 tuổi........................................................................................................50
2.2.2.Thực trạng ngôn ngữ noi của trẻ tự kỷ 3 - 4 tuôỉ...............................55
2.2.3.Thư tr g
dục phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ
c
an giao
3 - 4 tuổi...................................................................................................56
2.2.4.Thư tr g các biện pháp
dục
triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối
c
an giao
phat

loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thông qua tở chức trị chơi..................................70
2.4. Ảnh hưởng các yếu tố đến tổ chức trị chơi phát phát triển ngơn ngữ
nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi
...................................................................................................................
79
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi qua trò chơi
84
3.1.3. Đảo đảm sự phù hợp với đặc điểm phát triển cá nhân trẻ có rối loạn
phở tự kỷ 3 - 4 t̉i ở mức độ nhẹ.............................................................85
3.2. Các biện pháp phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ
qua trị chơi
86
* Xác định khả năng tiếp nhận ngôn ngữ của trẻ.......................................89
* Xác định khả năng diễn đạt ngôn ngữ của trẻ.........................................90
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất............................................96


3.4. Khảo nghiệm nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ khả thi
của các biện pháp đề xuất
97
3.5. Thực nghiệm biện pháp đề xuất........................................................100
3.5.1. Tổ chức thực nghiệm..................................................................... 100


3.5.2. Kết quả thực nghiệm......................................................................103
1. Kết luận................................................................................................107
2. Khuyến nghị......................................................................................... 109
1. Nguyễn Nữ Tâm An (2007), Biện pháp dạy học đọc hiểu cho học sinh rối

loạn phổ tự kỷ ở đầu cấp tiểu học, Luận án tiến sĩ giáo dục học, Trường
Đại học Sư phạm Hà Nội.........................................................................111
2. Nguyễn Nữ Tâm An (2012), Một số vấn đề cơ bản trong chẩn đoán rối

loạn phổ tự kỷ, Tạp chí khoa học, Đại học quốc gia Hà Nội, , Khoa học
Xã hội và Nhân văn, số 28, tr.143 - 147...................................................111
5.Phạm Thị Châu, Nguyễn Thị Oanh, Trần Thị Sinh (2013), Giáo dục học
mầm non, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.................................................111
7.Vũ Dũng (2008), Từ điển tâm lý học, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội.
..................................................................................................................111
11.Nguyễn Xn Hải (2016), Giáo trình quản lí giáo dục hồ nhập, Nxb
Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................................111
14.Lã Thị Bắc Lý (2016), Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật lứa tuổi mầm
non, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................ 111
17. Hoàng Phê (2007) (chủ biên), Từ điển tiếng Việt, Trung tâm Từ điển

học, Nxb Đà Nẵng....................................................................................112
18. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2010), Luật

Người khuyết tật.......................................................................................112
21.Trần Thị Minh Thành (chủ biên) (2015), Giáo trình quản lí hành vi của
trẻ khuyết tật trí tuệ, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội.............................. 112
24.Trần Thị Thiệp (chủ biên) (2015), Giáo trình can thiệp sớm cho trẻ
khuyết tật, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội.............................................. 112
32. Nguyễn Thị Hoàng Yến (2014), Tự kỉ - Những vấn đề lí luận và thực

tiễn, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................ 112


33. Nguyễn Thị Hoàng Yến (chủ biên) (2016), Đại cương giáo dục trẻ

khuyết tật trí tuệ, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội....................................113
34. Nguyễn Như Ý (chủ biên) (1999) , Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hóa

- Thơng tin, Hà Nội..................................................................................113
TÀI LIỆU TIẾNG ANH............................................................................113
35. Allison Bean Ellawadi and Susan Ellis Weismer, Using spoken

language benchmarks to characterize the expressive language skills of
young children with autism spectrum disorders, American Journal of
Speech - Language Pathology, November 2015, Vol. 24, 696-707.
doi:10.1044/2015_AJSL P-14-0190........................................................ 113
36. American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual

of Mental Disorders - DSM V, Washington DC: AA, 2012...................... 113
39. Chaste P, Leboyer M (2012), Autism risk factors: genes, environment,

and gene-environment interactions. Dialogues Clin Neurosci. 14 (3): 281–
92. PMC 3513682. PMID 23226953.......................................................113
40. Charman T, Baron-Cohen S, Swettenham J, Baird G, Drew A, Cox

A.Int J Lang Commun Disord, Predicting language outcome in infants
with autism and pervasive developmental disorder, 2003 Jul-Sep;
38(3):265-85............................................................................................ 113
41. Fred R. Volkmar, Rhea Paul, Sally J. Rogers, Kevin A. Pelphrey (2014),

Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders, 2 Volume
Set, 5th Edition, ISBN: 978-1-118-14068-0.............................................113
42. Grandin, Temple; Panek, Richard (2013-04-30). The Autistic Brain:

Thinking Across the Spectrum (First ed.). Boston: Houghton Mifflin
Harcourt. ISBN 978-0547636450. Retrieved 2016-01-01.......................113
45.Kanner L. Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child 2,
217-250 (1943).........................................................................................114


53. Wendy L. Stone, PhD; Caitlin R. McMahon, MS; Paul J. Yoder, PhD;

Tedra A.Walden (2007), Early Social-Communicative and Cognitive
Development of Younger Siblings of Children With Autism Spectrum
Disorders, Arch Pediatr Adolesc Med, 161:384-390...............................114
CÁC TRANG WEB...................................................................................114
54. />
..................................................................................................................114
55. />
on-autism/................................................................................................ 114
56. />
mac-hoi-chung-tu-ky-3379959.html, Cảnh báo gia tăng trẻ mắc hội chứng
tự kỷ..........................................................................................................115
57. />
ngu-dung-cach-3006508.html..................................................................115
58. />
tu-ky.html..................................................................................................115
59. />
ky-n6003.html.......................................................................................... 115


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu................................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.........................................................2
4. Giả thuyết khoa học................................................................................. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................... 2
6. Phạm vi nghiên cứu................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................3
8. Cấu trúc luận văn.................................................................................... 4
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề...............................................................6
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngồi........................................................ 6
1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển ngơn ngữ cho trẻ có rối loạn phở tự
kỷ ở Việt Nam............................................................................................ 9
1.2. Trẻ có rối loạn phổ tự kỷ và ngơn ngữ nói của trẻ............................. 11
1.2.1. Khái niệm trẻ có rối loạn phở tự kỷ................................................. 11
1.2.2. Tiêu chí và phương pháp chẩn đoán trẻ tự kỷ...................................12
1.2.3. Một số đặc điểm trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i........................ 23
1.2.4. Ngơn ngữ nói của trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3-4 tuổi.........................24
1.3. Giáo dục phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ thơng
qua trị chơi
26
1.3.1. Khái niệm phát triển ngơn ngữ nói, phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i...................................................................... 26
1.3.2. Q trình phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i
.................................................................................................................28
1.4. Phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thơng
qua trị chơi
34
1.4.1. Trị chơi
triển ngơn ngữ cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi..............34
phat
noi

1.4.2. Thực hiện các bước tở chức trị chơi phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 tuổi...................................................................... 37


1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn
phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thơng qua trị chơi
41
1.5.1. Các yếu tố chủ quan.........................................................................41
1.5.2. Các yếu tố khách quan..................................................................... 43
2.1. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng........................................ 46
2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng........................................................... 50
2.2.1. Thực trạng nhận thức và chun mơn của giáo viên về những thuận
lợi, khó khăn trong phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3
- 4 tuổi........................................................................................................50
2.2.2.Thực trạng ngôn ngữ noi của trẻ tự kỷ 3 - 4 tuôỉ...............................55
2.2.3.Thư tr g
dục phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ
c
an giao
3 - 4 tuổi...................................................................................................56
2.2.4.Thư tr g các biện pháp
dục
triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối
c
an giao
phat
loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thông qua tở chức trị chơi..................................70
2.4. Ảnh hưởng các yếu tố đến tổ chức trị chơi phát phát triển ngơn ngữ
nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi
...................................................................................................................

79
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi qua trò chơi
84
3.1.3. Đảo đảm sự phù hợp với đặc điểm phát triển cá nhân trẻ có rối loạn
phở tự kỷ 3 - 4 t̉i ở mức độ nhẹ.............................................................85
3.2. Các biện pháp phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ
qua trị chơi
86
* Xác định khả năng tiếp nhận ngôn ngữ của trẻ.......................................89
* Xác định khả năng diễn đạt ngôn ngữ của trẻ.........................................90
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất............................................96


3.4. Khảo nghiệm nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ khả thi
của các biện pháp đề xuất
97
3.5. Thực nghiệm biện pháp đề xuất........................................................100
3.5.1. Tổ chức thực nghiệm..................................................................... 100


3.5.2. Kết quả thực nghiệm......................................................................103
1. Kết luận................................................................................................107
2. Khuyến nghị......................................................................................... 109
1. Nguyễn Nữ Tâm An (2007), Biện pháp dạy học đọc hiểu cho học sinh rối

loạn phổ tự kỷ ở đầu cấp tiểu học, Luận án tiến sĩ giáo dục học, Trường
Đại học Sư phạm Hà Nội.........................................................................111
2. Nguyễn Nữ Tâm An (2012), Một số vấn đề cơ bản trong chẩn đoán rối

loạn phổ tự kỷ, Tạp chí khoa học, Đại học quốc gia Hà Nội, , Khoa học
Xã hội và Nhân văn, số 28, tr.143 - 147...................................................111
5.Phạm Thị Châu, Nguyễn Thị Oanh, Trần Thị Sinh (2013), Giáo dục học
mầm non, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.................................................111
7.Vũ Dũng (2008), Từ điển tâm lý học, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội.
..................................................................................................................111
11.Nguyễn Xn Hải (2016), Giáo trình quản lí giáo dục hồ nhập, Nxb
Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................................111
14.Lã Thị Bắc Lý (2016), Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật lứa tuổi mầm
non, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................ 111
17. Hoàng Phê (2007) (chủ biên), Từ điển tiếng Việt, Trung tâm Từ điển

học, Nxb Đà Nẵng....................................................................................112
18. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2010), Luật

Người khuyết tật.......................................................................................112
21.Trần Thị Minh Thành (chủ biên) (2015), Giáo trình quản lí hành vi của
trẻ khuyết tật trí tuệ, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội.............................. 112
24.Trần Thị Thiệp (chủ biên) (2015), Giáo trình can thiệp sớm cho trẻ
khuyết tật, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội.............................................. 112
32. Nguyễn Thị Hoàng Yến (2014), Tự kỉ - Những vấn đề lí luận và thực

tiễn, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................ 112


33. Nguyễn Thị Hoàng Yến (chủ biên) (2016), Đại cương giáo dục trẻ

khuyết tật trí tuệ, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội....................................113
34. Nguyễn Như Ý (chủ biên) (1999) , Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hóa

- Thơng tin, Hà Nội..................................................................................113
TÀI LIỆU TIẾNG ANH............................................................................113
35. Allison Bean Ellawadi and Susan Ellis Weismer, Using spoken

language benchmarks to characterize the expressive language skills of
young children with autism spectrum disorders, American Journal of
Speech - Language Pathology, November 2015, Vol. 24, 696-707.
doi:10.1044/2015_AJSL P-14-0190........................................................ 113
36. American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual

of Mental Disorders - DSM V, Washington DC: AA, 2012...................... 113
39. Chaste P, Leboyer M (2012), Autism risk factors: genes, environment,

and gene-environment interactions. Dialogues Clin Neurosci. 14 (3): 281–
92. PMC 3513682. PMID 23226953.......................................................113
40. Charman T, Baron-Cohen S, Swettenham J, Baird G, Drew A, Cox

A.Int J Lang Commun Disord, Predicting language outcome in infants
with autism and pervasive developmental disorder, 2003 Jul-Sep;
38(3):265-85............................................................................................ 113
41. Fred R. Volkmar, Rhea Paul, Sally J. Rogers, Kevin A. Pelphrey (2014),

Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders, 2 Volume
Set, 5th Edition, ISBN: 978-1-118-14068-0.............................................113
42. Grandin, Temple; Panek, Richard (2013-04-30). The Autistic Brain:

Thinking Across the Spectrum (First ed.). Boston: Houghton Mifflin
Harcourt. ISBN 978-0547636450. Retrieved 2016-01-01.......................113
45.Kanner L. Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child 2,
217-250 (1943).........................................................................................114

53. Wendy L. Stone, PhD; Caitlin R. McMahon, MS; Paul J. Yoder, PhD;

Tedra A.Walden (2007), Early Social-Communicative and Cognitive
Development of Younger Siblings of Children With Autism Spectrum
Disorders, Arch Pediatr Adolesc Med, 161:384-390...............................114
CÁC TRANG WEB...................................................................................114
54. />
..................................................................................................................114
55. />
on-autism/................................................................................................ 114
56. />
mac-hoi-chung-tu-ky-3379959.html, Cảnh báo gia tăng trẻ mắc hội chứng
tự kỷ..........................................................................................................115
57. />
ngu-dung-cach-3006508.html..................................................................115
58. />
tu-ky.html..................................................................................................115
59. />
ky-n6003.html.......................................................................................... 115


MỤC LỤC

1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu................................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.........................................................2
4. Giả thuyết khoa học................................................................................. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................... 2

6. Phạm vi nghiên cứu................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................3
8. Cấu trúc luận văn.................................................................................... 4
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề...............................................................6
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài........................................................ 6
1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển ngơn ngữ cho trẻ có rối loạn phở tự
kỷ ở Việt Nam............................................................................................ 9
1.2. Trẻ có rối loạn phổ tự kỷ và ngơn ngữ nói của trẻ............................. 11
1.2.1. Khái niệm trẻ có rối loạn phở tự kỷ................................................. 11
1.2.2. Tiêu chí và phương pháp chẩn đốn trẻ tự kỷ...................................12
1.2.3. Một số đặc điểm trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i........................ 23
1.2.4. Ngơn ngữ nói của trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3-4 t̉i.........................24
1.3. Giáo dục phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ thơng
qua trị chơi
26
1.3.1. Khái niệm phát triển ngơn ngữ nói, phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i...................................................................... 26
1.3.2. Q trình phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i
.................................................................................................................28
1.4. Phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thơng
qua trị chơi
34
1.4.1. Trị chơi
triển ngơn ngữ cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 t̉i..............34
phat
noi
1.4.2. Thực hiện các bước tở chức trị chơi phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 tuổi...................................................................... 37

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn
phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thơng qua trị chơi
41
1.5.1. Các yếu tố chủ quan.........................................................................41
1.5.2. Các yếu tố khách quan..................................................................... 43
2.1. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng........................................ 46
2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng........................................................... 50
2.2.1. Thực trạng nhận thức và chun mơn của giáo viên về những thuận
lợi, khó khăn trong phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3
- 4 tuổi........................................................................................................50
2.2.2.Thực trạng ngôn ngữ noi của trẻ tự kỷ 3 - 4 tuôỉ...............................55
2.2.3.Thư tr g
dục phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ
c
an giao
3 - 4 tuổi...................................................................................................56
2.2.4.Thư tr g các biện pháp
dục
triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối
c
an giao
phat
loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thông qua tở chức trị chơi..................................70
2.4. Ảnh hưởng các yếu tố đến tổ chức trị chơi phát phát triển ngơn ngữ
nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi
...................................................................................................................
79
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có
rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi qua trò chơi
84

3.1.3. Đảo đảm sự phù hợp với đặc điểm phát triển cá nhân trẻ có rối loạn
phở tự kỷ 3 - 4 t̉i ở mức độ nhẹ.............................................................85
3.2. Các biện pháp phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ
qua trị chơi
86
* Xác định khả năng tiếp nhận ngôn ngữ của trẻ.......................................89
* Xác định khả năng diễn đạt ngôn ngữ của trẻ.........................................90
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất............................................96


3.4. Khảo nghiệm nhận thức mức độ cần thiết và đánh giá mức độ khả thi
của các biện pháp đề xuất
97
3.5. Thực nghiệm biện pháp đề xuất........................................................100
3.5.1. Tổ chức thực nghiệm..................................................................... 100


3.5.2. Kết quả thực nghiệm......................................................................103
1. Kết luận................................................................................................107
2. Khuyến nghị......................................................................................... 109
1. Nguyễn Nữ Tâm An (2007), Biện pháp dạy học đọc hiểu cho học sinh rối

loạn phổ tự kỷ ở đầu cấp tiểu học, Luận án tiến sĩ giáo dục học, Trường
Đại học Sư phạm Hà Nội.........................................................................111
2. Nguyễn Nữ Tâm An (2012), Một số vấn đề cơ bản trong chẩn đoán rối

loạn phổ tự kỷ, Tạp chí khoa học, Đại học quốc gia Hà Nội, , Khoa học
Xã hội và Nhân văn, số 28, tr.143 - 147...................................................111
5.Phạm Thị Châu, Nguyễn Thị Oanh, Trần Thị Sinh (2013), Giáo dục học
mầm non, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội.................................................111

7.Vũ Dũng (2008), Từ điển tâm lý học, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội.
..................................................................................................................111
11.Nguyễn Xn Hải (2016), Giáo trình quản lí giáo dục hồ nhập, Nxb
Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................................111
14.Lã Thị Bắc Lý (2016), Giáo dục hoà nhập trẻ khuyết tật lứa tuổi mầm
non, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................ 111
17. Hoàng Phê (2007) (chủ biên), Từ điển tiếng Việt, Trung tâm Từ điển

học, Nxb Đà Nẵng....................................................................................112
18. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2010), Luật

Người khuyết tật.......................................................................................112
21.Trần Thị Minh Thành (chủ biên) (2015), Giáo trình quản lí hành vi của
trẻ khuyết tật trí tuệ, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội.............................. 112
24.Trần Thị Thiệp (chủ biên) (2015), Giáo trình can thiệp sớm cho trẻ
khuyết tật, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội.............................................. 112
32. Nguyễn Thị Hoàng Yến (2014), Tự kỉ - Những vấn đề lí luận và thực

tiễn, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội........................................................ 112


33. Nguyễn Thị Hoàng Yến (chủ biên) (2016), Đại cương giáo dục trẻ

khuyết tật trí tuệ, Nxb Đại học Sư Phạm, Hà Nội....................................113
34. Nguyễn Như Ý (chủ biên) (1999) , Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hóa

- Thơng tin, Hà Nội..................................................................................113
TÀI LIỆU TIẾNG ANH............................................................................113
35. Allison Bean Ellawadi and Susan Ellis Weismer, Using spoken

language benchmarks to characterize the expressive language skills of
young children with autism spectrum disorders, American Journal of
Speech - Language Pathology, November 2015, Vol. 24, 696-707.
doi:10.1044/2015_AJSL P-14-0190........................................................ 113
36. American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual

of Mental Disorders - DSM V, Washington DC: AA, 2012...................... 113
39. Chaste P, Leboyer M (2012), Autism risk factors: genes, environment,

and gene-environment interactions. Dialogues Clin Neurosci. 14 (3): 281–
92. PMC 3513682. PMID 23226953.......................................................113
40. Charman T, Baron-Cohen S, Swettenham J, Baird G, Drew A, Cox

A.Int J Lang Commun Disord, Predicting language outcome in infants
with autism and pervasive developmental disorder, 2003 Jul-Sep;
38(3):265-85............................................................................................ 113
41. Fred R. Volkmar, Rhea Paul, Sally J. Rogers, Kevin A. Pelphrey (2014),

Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders, 2 Volume
Set, 5th Edition, ISBN: 978-1-118-14068-0.............................................113
42. Grandin, Temple; Panek, Richard (2013-04-30). The Autistic Brain:

Thinking Across the Spectrum (First ed.). Boston: Houghton Mifflin
Harcourt. ISBN 978-0547636450. Retrieved 2016-01-01.......................113
45.Kanner L. Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child 2,
217-250 (1943).........................................................................................114


53. Wendy L. Stone, PhD; Caitlin R. McMahon, MS; Paul J. Yoder, PhD;

Tedra A.Walden (2007), Early Social-Communicative and Cognitive
Development of Younger Siblings of Children With Autism Spectrum
Disorders, Arch Pediatr Adolesc Med, 161:384-390...............................114
CÁC TRANG WEB...................................................................................114
54. />
..................................................................................................................114
55. />
on-autism/................................................................................................ 114
56. />
mac-hoi-chung-tu-ky-3379959.html, Cảnh báo gia tăng trẻ mắc hội chứng
tự kỷ..........................................................................................................115
57. />
ngu-dung-cach-3006508.html..................................................................115
58. />
tu-ky.html..................................................................................................115
59. />
ky-n6003.html.......................................................................................... 115


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
1.1. Tự kỷ được coi là một dạng khuyết tật lan tỏa phức tạp và phải mất rất
nhiều thời gian can thiệp với các liệu pháp khác nhau mới có thể làm giảm được
những khó khăn mắc phải ở trẻ có rối loạn phở tự kỷ.
Theo phân loại trẻ có rối loạn phở thự kỷ DSM - V [36] của Mỹ năm 2012
người ta đã chia ra có nhiều dạng tự kỷ khác nhau như: Rối loạn tự kỷ (Autistic
Disorder AD) Rối loạn Asperger (Asperger Disorder/syndrome); Rối loạn Rett (Rett
Disorder/syndrome); Rối loạn bất hồ nhập t̉i ấu thơ (Chilhood Disintegrative
Disorder - CDD); Rối loạn phát triển diện rộng không xác định (Pervasive
Developmental Disorders - Not Otherwise Specified - PDD-NOS). Bên cạnh đó người

ta cịn có cách phân chia về tự kỷ theo chỉ số IQ... Cho đến nay, các nhà nghiên cứu ở
nhiều nước trên thế giới tiếp tục công bố những nghiên cứu và chỉ ra biểu hiện mới ở
trẻ tự kỷ.
Ở Việt Nam, nhiều bác sỹ, các nhà tâm lý học, giáo dục học đã đưa những bộ
công cụ của nước ngồi vào Việt Nam và thích ứng các cơng cụ này để can thiệp và hỗ
trợ cho trẻ em, nhiều trẻ em ở các trung tâm giáo dục của các bệnh viện đã đạt được
những hiệu quả đáng rất đáng ghi nhận.
1.2. Trong thời gian qua, theo thống kê số liệu trẻ có rối loạn phở tự kỷkhơng
ngừng gia tăng. Thời gian đầu, những nghiên cứu đã chỉ ra số lượng trẻ có rối loạn
phở tự kỷ ở thành thị cao hơn so với địa bàn nơng thơn, ngồi ra con của những gia
đình có địa vị xã hội có biểu hiện tự kỷ cũng cao hơn con của các gia đình ở nơng
thơn (Kanner, 1943) [54]. Kết quả này sau đó khơng lâu đã bị bác bỏ, người ta thấy
trẻ ở các gia đình bất kể tầng lớp nào trong xã hội, mọi thành phần xuất thân sinh ra
đề có nguy cơ mắc phải chứng tự kỷ là tương đương [54]. Theo một công bố mới
đây, “trên thế giới, tỷ lệ trẻ được phát hiện và chẩn đoán tự kỷ tăng một cách đáng
kể. Trước đây tỷ lệ này là một trên 1.000 thì nay ở Mỹ đã tăng lên 1/68, châu Phi là
một trên 37. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cứ 160 người thì có một người tự
kỷ tại Việt Nam chưa có con số nghiên cứu chính thức về số lượng trẻ mắc chứng tự
kỷ. Theo thống kê của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, nước ta khoảng
200.000 người mắc chứng tự kỷ. Nếu tính theo cách tính của WHO, con số này chừng
500.000” [56]. Cùng với đó, có thể thấy số lượng các cơ sở giáo dục chuyên

1


biệt dành cho trẻ có rối loạn phở tự kỷ cũng không ngừng gia tăng tại các tỉnh thành,
chứng tỏ số lượng trẻ có rối loạn phở tự kỷ tại các tỉnh thành ở nước ta chiếm số lượng
rất lớn trong tổng số trẻ được sinh ra hàng năm.
1.3. Trước nhu cầu ngày càng tăng cao của trẻ có RLPTK và nhu cầu của
gia đình trẻ, rất nhiều các cơ sở can thiệp và giáo dục trẻ có RLPTK đã ra đời. Tuy

nhiên, tại rất nhiều cơ sở chưa đảm bảo các điều kiện cả về chuyên môn và cơ sở
vật chất để can thiệp, hỗ trợ trẻ có rối loan phở tự kỷ đạt hiệu quả.
Một trong những khó khăn điển hình của trẻ có rối loan phở tự kỷ đó là có
khó khăn trong giao tiếp; đồng thời kỹ năng giao tiếp lại là một trong những kỹ
năng nền tảng làm cơ sở cho trẻ em nói chung trẻ có rối loan phở tự kỷ nói chung
phát triển nhận thức, điều chỉnh hành vi cũng như hòa nhập xã hội.
Từ những lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề “Biện pháp phát triển ngơn ngữ
nói cho trẻ có rối loạn phổ tự kỷ 3 - 4 tuổi thông qua trị chơi” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, thực trạng phát triển ngơn ngữ nói và giáo dục
phát triển ngơn ngữ nói của trẻ có rối loan phở tự kỷ đề xuất các biện pháp phát
triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i qua trị chơi.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Giáo dục ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phở
tự kỷ 3 - 4 tuổi mức độ nhẹ.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Tổ chức các hoạt động trị chơi phát triển ngơn
ngữ nói cho trẻ có rối
loan

phở tự kỷ 3 - 4 t̉i.

4. Giả thuyết khoa học
Trẻ em 3 - 4 t̉i đã có vốn từ vựng khá phong phú và việc sử dụng vốn từ trong
hoạt động giao tiếp một cách khá thành thục và lưu lốt, trong khi đó trẻ có
rối loan phở tự kỷ có vốn từ ít hơn đáng kể, đồng thời sử dụng vốn từ trong giao
tiếp rất khó khăn và khơng phù hợp bối cảnh giao tiếp, vì vậy, đề xuất được các biện
pháp tở chức trị chơi phát triển ngơn ngữ nói phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ
sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngơn ngữ nói và kỹ năng giao tiếp cho 3 - 4
tuổi làm cơ sở cho trẻ phát triển, hồn thành chương trình giáo dục mầm non, tiếp tục
học tập ở các cấp học cao hơn và hòa nhập xã hội.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu


5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về trẻ có rối loạn phở tự kỷ và phát triển ngơn
ngữ nói cho trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i.
5.2. Thực trạng ngơn ngữ nói và phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn
phở tự kỷ 3 - 4 tuổi.
5.3. Đề xuất các biện pháp phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loan phở tư
kỷ và thực nghiệm các biện pháp phát triển ngôn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3
- 4 tuổi.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Khách thể và địa bàn nghiên cứu
- 87 giáo viên, nhân viên thuộc cơ sở giáo dục mầm non chuyên biệt Biển
Dương, thành phố Vinh, Nghệ An và cơ sở giáo dục mầm non chuyên biệt Ánh
Dương, Hà Nam.
- 42 phụ huynh có trẻ có rối loạn phở tự kỷ tại 2 cơ sở mầm non chuyên biệt
Biển Dương, Thành phố Vinh, Nghệ An.
- Khách thể nghiên cứu: Trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 tuổi.
- Địa bàn thực nghiệm: Cơ sở giáo dục mầm non chuyên biệt Biển Dương,
Thành phố Vinh, Nghệ An.
6.2. Phạm vi nội dung nghiên cứu
Phát triển ngơn ngữ nói cho trẻ có rối loạn phở tự kỷ 3 - 4 t̉i qua trị chơi.
6.3. Phạm vi thời gian
Năm học 2015 - 2016.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
- Phương pháp tiếp cận hệ thống: Thuộc chương trình giáo dục mầm non,
khuyến khích tiềm năng của mỗi trẻ được phát triển tối ưu, góp phần hiệu quả vào
việc hình thành những cơ sở ban đầu trong ngơn ngữ nói của trẻ.
- Phương pháp tiếp cận cá biệt: Trẻ có rối loan phở tự kỷ khác nhau, bởi vây

tiếp cận cá biêt cho phép tiếp cận với
nhưn
giáo dục
vao

như g
n
khiê
m

g đặc điểm riêng của trẻ để điều chỉnh,

khuyê cu ba thân trẻ.
t
a n

- Tiếp cận so sánh: So sánh các giai đoạn phát triển và sự tiến bộ, qua đó có


đối
chiêu

để
năm

được sự tiến bộ
cua

giai đoan một cách khoa học.

trẻ và có
nhưn

g tác động phù hợp theo từng