Phân tích ảnh hưởng các nguyên nhân tai nạn lao động bằng mô hình SEM (structural equation modelling)

= = = *^* = = =

(STRUCTURAL EQUATION MODELLING)
Mã


L

1

c hoàn thành t i:
Cán b

i h c Bách Khoa

-HCM

ng d n khoa h c :

Cán b ch m nh n xét 1 : PGS. TS Ph m H ng Luân

Cán b ch m nh n xét 2 : TS. Nguy

Lu

cb ov t

Thành ph n H

ih

m:
ng

2. PGS. TS Ph m H ng Luân
3. TS. Nguy
c Long
5. TS. Lê Hoài Long
Xác nh n c a Ch t ch H

ng Khoa qu n lý chuyên

ngành sau khi lu

CH T CH H

c s a ch a (n u có).

NG

ng

GVHD: PGS.


L

2

NAM

-

-

MSHV:12080317

I.
UCTURAL EQUATION
MODELLING)
II.
1.
2.
3.

III.
: 10/2/2014
IV. NGÀY HOÀN THÀNH N
: 20/6/2014
V.

GVHD: PGS.


L

3

L

-

GVHD: PGS.

n


L

4

ABSTRACT
Accidents are now the concern of all parties involved in the project, the effort
to determine the cause of the accident is usually based on a relationship, a single
equation. Thus the recognition can not be the cause of the overall composition
accidents. In this study, a structural model represents the equation, the relationship
between the variables involved mutual progress.
To build a model showing the influence of the group cause accidents and 350
questionnaires were examined (direct and Google Docs) to collect and analyze data
according to the SEM analysis model.
The descriptive statistics are allowed to use the analysis of the survey results.
The causes of accidents are ranked according to the degree of influence of each
cause more accidents.
The EFA and SEM further analysis, was used to analyze the impact and
accident cause groups. Since then, a theoretical model to show the impact as well
as the relationship between the groups proposed cause accidents. Results SEM
model analysis also showed some differences compared with the theoretical model
proposed initially.
From the analysis results, a model showing the impact of occupational
accidents cause group is set to see the correlation relationships, influence relations
of cause groups in a model. For solutions to improve Health and Safety in the

model, 20 survey questionnaires were sent to 15 experts to rank the seriousness of
solutions effectively.

GVHD: PGS.


L

5

TÓM T T
n nay là m i quan tâm c a t t c các bên tham gia d án, các
n l c nh

nh nguyên nhân tai n

ng d a trên m t m i quan h ,

m

nào nhìn nh n t ng th

nguyên nhân c

c các

ng nghiên c u này, m t mơ hình c u trúc

th hi

i quan h liên quan gi a các bi n l n nhau

c ti n hành.
xây d ng mơ hình th hi n s
ng câu h

ng c a các nhóm nguyên nhân

c kh o sát (tr c ti p và G

thu

th p s li u và phân tích theo quy trình phân tích mơ hình SEM.
Các phép th ng kê mơ t

c s d ng phân tích k t qu kh o sát. Các

c x p h ng theo m

ng c a t ng ngun

cs d

phân tích s

ng th

nh

t mơ hình lý thuy t

th hi n các s

i quan h gi a các nhóm nguyên nhân
xu t. K t qu

khác bi t so v i mơ hình lý thuy

ra m t s
xu

u.

T k t qu phân tích, m t mơ hình th hi n s

ng nhóm nguyên

c thi t l p cho th y các m i quan h

nh

ng c a các nhóm ngun nhân trong m t mơ hình.
c i thi

ng câu h i kh
x p h ng 15 gi i pháp theo m

GVHD: PGS.

có nh ng gi i pháp

hi u qu .

c g

n các


L

6

L
u do chính tơi th c hi n. Các s
li u, k t qu nêu trong lu

c công b trong

b t k cơng trình nào khác.

Tác gi : Bùi Ki n Tín

GVHD: PGS.


L

7

DANH M C T

TNLD

: Tai N

SEM

: Structural Equation Modelling

CFA

: Confirmatory Factor Analysis

EFA

: Exploratory Factor Analysis

VI T T T

ng

ARCTM : Accident Root Causes Tracing Model
PPE

: Personal Protective Equipment
: An Toàn V

GVHD: PGS.

ng

L

8

M CL C
TV

Trang 15

1.1 Gi i thi
nh v

..

.

nghiên c u

15
...

1.3 M c tiêu nghiên c u

...Trang 16

..

g 16

1.4 Ph m vi nghiên c u ...

..

a nghiên c u.

.

Trang 16
...Trang 17

m t h c thu t.

7

m t th c ti n.

...Trang 17

NG QUAN

8

2.1 Lý thuy t mơ hình SEM

8

2.1.1 Khái ni m SEM

8

2.1.2 C u trúc mơ hình SEM

9

2.2. Các mơ hình ngun nhân

20
t Domino

ngun nhân

22

2.2.3 Mơ hình ARCTM (Accident Root Causes Tracing Model)
2.2.4 Mơ hình l

20

i

Trang 22
24

2.2.5 Mơ hình tai n n nhân qu
26
2.3.1 T ng h p các nghiên c u liên quan

26

ng

34

GVHD: PGS.


L

9

2.3.2.1 Nhóm ngun nhân v chính sách - pháp lu t

7

2.3.2.2 Nhóm nguyên nhân v t ch c - qu n lý

8

2.3.2.3 Nhóm ngun nhân v cơng nhân

9

2.3.2.4 Nhóm ngun nhân v

ng làm vi c

2.3.2.5 Nhóm nguyên nhân v thi t b (b o h và làm vi c)
U

41
Trang 41
43

3.1 Quy trình nghiên c u

43
ng

3.1.2 Thi t k b ng câu h i kh o sát (Ph l c)
3.2 Thu th p d li u

44
46
46

công c nghiên c u
LI U

7
8

4.1 Gi i thi u chung

8

4.2 K t qu kh o sát

8
c kh o sát

rang 49

4.3.1 Kinh nghi m trong ngành xây d ng

9

4.3.2 Kinh nghi m trong qu n lý an toàn

50

4.3.3 Ph n l n lo i d án

51

4.3.4 Vai trị trong các d án.

52

4.3.5 Quy mơ trung bình d án

53

4.3.6 Ngu n v n trong các d án

54

4.4 Các ý ki
4.5 X p h ng các nguyên nhân
GVHD: PGS.

các nguyên nhân gây
theo giá tr Mean

55
56


L

10

8
9
4.8 Mơ hình SEM

61

4.8.1

61

4.8.2 Phân tích mơ hình SEM

64

4.9 Ki

nh bootstrap

9

XU T CÁC GI I PHÁP C I THI
QU PHÂN TÍCH

T
71

5.1 Các gi i pháp c i thi n s

ng c a các nhóm nguyên nhân
71

5.1.1 Gi i pháp c i thi n nh n th
5.1.2 Gi i pháp c i thi n t ch c và qu
5.1.3 Gi i pháp c i thi n

u ki n và thi t b

72
ng 73
74

5.1.4 Gi i pháp c i thi n th c thi pháp lu

75

5.1.5 Gi i pháp c i thi n

75

5.2 M

n pháp lu

hi u qu c a các gi i pháp

5.2.1 Ki

76
76

5.2.2 X p h ng m

hi u qu c

tr Mean

.Trang 76
T LU N VÀ KI N NGH

6.1 K t lu n
6.2 Ki n ngh các nghiên c

8
8
79
Trang 81

TÀI LI U THAM KH O

GVHD: PGS.

82


L

11

PH N PH L C

....Trang 88

Ph l

Trang 88

Ph l c 2

Trang 94

Ph l c 3

Trang 97

Ph l c 4

Trang 99

Ph l c 5

..Trang 100

Ph l c 6

Trang 104

Ph l c 7

Trang 108

PH N LÝ L CH TRÍC

GVHD: PGS.

9


L

12

DANH M C HÌNH V
Hình 1

(ngu n: thuvienphapluat.vn)..Trang 15

Hình 2.1 Mơ hình SEM, Path, CFA

9

Hình 2.2 Các mơ hình quan h trong SEM (ngu n: caohockinhte.vn)

20

Hình 2.3 Mơ hình thuy t Domino (ngu n: Internet)

21

a Petersen (ngu n: Hosseinian & Torghabeh
2012)

...Trang 22

Hình 2.5 Mơ hình ARCTM (ngu n: Abdelhamid & Everett 2000)

...Trang 23

Hình 2.6 Mơ hình tai n n nhân qu (ngu n: Mitropoulos; Abdelhamid & Howell,
2005)

...

Hình 3.1 Quy trình nghiên c u

Trang 25
...Trang 43

Hình 3.2 Quy trình thi t k b ng câu h i kh o sát

.Trang 46

c u trúc c

.Trang 48

Hình 4.2 K t qu kh o sát

Trang 49

Hình 4.3 Kinh nghi m trong ngành xây d ng

....Trang 50

Hình 4.4 Kinh nghi m trong qu n lý an tồn

Trang 51

Hình 4.5 Ph n l n lo i d

.

Trang 52

Hình 4.6 Vai trị trong các d án

....Trang 53

Hình 4.7. Quy mơ trung bình d án

...Trang 54

Hình 4.8 Ngu n v n trong các d án

.Trang 55

Hình 4.9 Lo i m

t yêu c u có tr l i ph n B

Hình 4.10.
Hình 4.11. Mơ hình CFA cu
GVHD: PGS.

u

...Trang 56
..Trang 62

n hóa)

Trang 63


L

13

Hình 4.12 Mơ hình lý thuy t gi a các bi n ti m
Hình 4.13 Mơ hình lý thuy t gi a các bi n ti m

xu t)

Trang 64

n hóa)

. Trang 65

Hình 4.14. Mơ hình SEM cu i cùng
Hình 4.15 Mơ hình th

hi n s

...Trang 66
ng c a các nhóm nguyên nhân
.

GVHD: PGS.

Trang 67


L

14

DANH M C B NG BI U
B ng 2.1 T ng h p các nghiên c u v
d ng

7

B

ng

B ng 3

34

ng

44

B ng 4.1 K t qu kh o sát

Trang 48

B ng 4.2 Kinh nghi m trong ngành xây d ng

9

B ng 4.3 Kinh nghi m trong qu n lý an toàn

50

B ng 4.4 Ph n l n lo i d án

51

B ng 4.5 Vai trò trong các d án

52

B ng 4.6 Quy mơ trung bình d án

53

B ng 4.7 Ngu n v n trong các d án

54

B ng 4.8 Lo i m

55

t yêu c u có tr l i ph n B

B ng 4.9 X p h ng các nguyên nhân tai n
B

ng theo giá tr Mean

tin c y c

...Trang 58

B ng 4.11 Nhân t m i sau khi EFA
B ng 4.12 Sai l ch tr ng s h

B ng 4.13 Sai l ch h s

60
n hóa
n hóa

B ng 5.1 Ki
B ng 5.2 X p h ng m

Trang 56

9
rang 70
76

hi u qu c
76

B ng 5.3 Các nghiên c

GVHD: PGS.

7


L

15

TV

1.1 Gi i thi u chung
Theo th ng kê c a B
g

ng

Xã H i, trong nh

ng

v s v và s

ib

.

Hình 1

n

(ngu n: thuvienphapluat.vn)
c các bên tham gia

c và

t sau v

c ph c h u qu c

l i nhu n, n

. Ch

í ti n

thu c, mai táng, ti n b

i ch t và nh

ng, thi t h i v tài s n là 11 t
c ngh ch

c l i càng làm

i b

ng, t ng s ngày ngh (k

ngày (ngu n: thuvienphapluat.vn).

Tình hình

trong ngành xây d ng

nói chung (Nguy n

u trong s các v

2011).

Th Xn Lan

(2002) thì cơng vi c xây d ng là công vi c h t s c nguy hi m và xây
d ng là ngành công nghi
ki n lao
GVHD: PGS.

y ra

cao do c
nh:

u


L

16

- Ti n hành ch y u ngoài tr i.
- Có nhi u cơng vi c n ng nh c.
- Q trình thi cơng ph c t p.
- Mơi tr

ng

c h i.

- Cơng nhâ
1.2

nh v

o có h th ng.
nghiên c u

Ngành công nghi p xây d ng
nhi u n l

c cho là ngành có nhi u r i ro và tai n n,

c i thi n m

th p do nhi u v
nguyên nhân
nhân

. M t s nghiên c

u qu

c ch d ng l i

, ho c xem xét s
ch

cách

c ti

ng

vi c x p h ng các

c a t ng nhóm nguyên

ng các nhóm nguyên nhân

ng th i trong m t mơ hình duy nh t.

ir t

vi

m t

nh các ngun nhân

t s chính xác và bao quát h t nên các bi n pháp phòng ng a tr nên r i r c
mang l i hi u qu kém.
Nghiên c u này ti n hành xem xét s

ng các nguyên nhân

th i trong m

ng

ng t ng nhóm nguyên

trong ngành xây d ng. Cu i cùng là p

n pháp

phòng ng a hi u qu
1.3 M c tiêu nghiên c u
- Nh n d ng và x p h ng các nguyên nhân
- Xây d ng mơ hình th hi n s

ng

.
ng th i các nhóm nguyên nhân

.
-

xu t các gi i pháp c i thi n s
.

1.4 Ph m vi nghiên c u

GVHD: PGS.

ng c a các nhóm nguyên nhân


L

17

- Th i gian nghiên c u: nghiên c

-

c th c hi n trong kho ng th i gian t

m nghiên c u: nghiên c u ch y u th c hi

a bàn Thành ph

H Chí Minh, Vi t Nam.
-

ng nghiên c u: các nhóm nguyên nhân

trong ngành xây

d ng.
-

ng kh o sát: ban qu n lý an toàn, ch
ng, k

có quy mơ l n trê
-

ng, giám

ng, nhà th u

c t i các cơng trình

a bàn Thành ph H Chí Minh.

m phân tích:

m c a nhà qu

.

- Gi i h n nghiên c u: nghiên c u th c hi n ch y u trong ph m vi ngành
xây d ng dân d ng.
1.5

a nghiên c u

1.5.1

m t h c thu t
Mơ hình SEM ng d ng r t nhi u trong các ngành kinh t , qu n tr , marketing
ngành qu n lý xây d

m t cách ti p c n ng d
nguyên nhân TN
1.5.2

t h n ch , nghiên c u này
phân tích s

ngành xây d ng.

m t th c ti n

D a vào các nguyên nhân và mơ hình th hi n s
ngun, nhà qu n lý an tồn có th
và h

ng c a các nhóm

i pháp an toàn m t cách toàn di n

c bi t là các nguyên nhân và nhóm nguyên nhân

cao.

GVHD: PGS.

ng các nhóm

có

ng


L

18

NG QUAN
2.1 Lý thuy t mơ hình SEM
2.1.1 Khái ni m SEM

Mơ hình c u trúc tuy n tính (Structural Equation Modelling) hay cịn g i là
mơ hình nhân qu là m t k thu t mơ hình th ng kê r t t
r ng rãi trong khoa h c nghiên c u hành vi. Nó có th
phân tích nhân t và h

c s d ng
c xem là s k t h p c a

ng d n (Ph

c K 2008).

SEM là m t t p h p các mơ hình th ng kê, không ph i là m
th ng kê riêng r . Có th hình dung SE
nhân t khám phá v i mơ hình h

n (Lê T n Phùng 2012).

Schumacker & Lomax (2004)
hình SEM v

t s t ng h p gi a phân tích

n b i Ph

n là s k t h p gi a mơ hình

tích nhân t kh

) mô

ng d n (path models) và phân

t h p c 2 bi n ti m n và bi n quan

sát. Vì v y mơ hình SEM bao g m bi n quan sát và bi n ti m n, chúng có th là
bi

c l p hay bi n ph thu c (hình 2.1).
-

ng d n): là k thu t th

ki m tra

quan h nhân qu gi a hai hay nhi u bi n (bi n quan sát). D a trên h th ng
n tính.
- Mơ hình phân tích nhân t kh
quan sát

ng tr c ti

ng tr c ti p mà ch có s

nh (CFA): các bi n ti m n và các bi n
a các bi n ti m n khơng có nh
i nhau.

- Mơ hình c u trúc tuy n tính SEM (Structural Equation Models): các bi n
ti m n và các bi n quan sát

khơng ch có s
c.

GVHD: PGS.

ng tr c ti p, và gi a các bi n ti m n
i nhau mà cịn có

ng tr c ti p lên nhau


L

19

Hình 2.1 Mơ hình SEM, Path, CFA
2.1.2 C u trúc mơ hình SEM
- Có hai thành ph

ng (measurement model) và mơ hình c u

trúc (structural model).
+M

ng (measurement model)

bi n quan sát và bi n ti m n (hình 2.2a; hình 2.2b).

GVHD: PGS.

n quan h gi a


L

20

+ Mơ hình c u trúc (structural model): ch

n các quan h

gi a các bi n ti m n mà thơi (hình 2.2c; hình 2.2d).

Hình 2.2 Các mơ hình quan h trong SEM (ngu n: caohockinhte.vn)
-

c thi t l p mơ hình SEM:
+

c 1: Ch

nh mơ hình (Model Specification)

+

c 2: Nh n d ng mơ hình (Model Identification)

+

c 3:

c lu ng mơ hình (Model Estimation)

+
+

thích h p mơ hình (Assesing Fit of the Model)
c 5: Hi u ch nh mô hình (Model Modification)

2.2. Các mơ hình ngun nhân
2.2.1 Mơ hình nguyên nhân
GVHD: PGS.

t Domino


L

21

Nhi u nghiên c

g ng tìm hi u tai n n trong ngành công nghi p xây

d ng b ng mơ hình ngun nhân tai n
ngun nhân tai n

ghiên c u lý thuy t v
xu t

Domino g

t

ng: t tiên và xã h

ng, l i con

i, hành vi khơng an tồn ho c m i nguy hi m, tai n n và ch
D

o ra m t chu i các s ki n d

ng

n tai n

tích cho cơng nhân (hình 2.3). C th , Heinrich gi i thích r ng tai n n s d
ch

n

ng tai n n ch x y ra khi m t cơng nhân có hành vi khơng an tồn

ho c có m i nguy hi m tr c ti

n công vi c. D

ng

h p tai n n trong ngành xây d ng, Heinrich k t lu n r ng:
- 88% tai n n x

i.

- 10% là do thi t b

u ki n khơng an tồn.

- 2% là do ý tr i (r i ro không ki

c).

y Heinrich cho r

ng khơng

an tồn ho c m i nguy hi m tr c ti p (Domino th ba) là nguyên nhân chính c a
các v tai n n
các s ki n d

2011). Theo Heinrich, m t chu i
n m t tai n n và ch

chúng ta lo i b m t trong ba quân c
M ts

m c a Heinrich b ch

n hồn tồn n u

u tiên.
ki m sốt hành

vi c a công nhân trong vi c gây tai n n. Tuy nhiên, nghiên c u c a Heinrich là n n
t ng cho nhi u nghiên c

Hình 2.3 Mơ hình thuy t Domino (ngu n: Internet)
GVHD: PGS.

1976).


L

22

2.2.2 Mơ hình

ngun nhân

Mơ hình ngun nhân tai n n khác không d a trên lý thuy t Domino là mơ
hình nhi u ngun nhân c a Petersen. Petersen (1971) tin r ng nhi u y u t góp
ph n gây ra tai n n, nguyên nhân và các nguyên nhân ph là th ph m chính trong
m t k ch b n tai n n. Theo khái ni m c a mơ hình

ngun nhân, các y u t k t

h p v i nhau trong th i gian ng u nhiên và gây ra tai n n.
Petersen

n b i Abdelhamid và Everett (2000)

nh r ng, c g

tìm th y nh ng hành vi khơng an tồn ho c

nguy hi m là th hi n m

c nh báo, vì

có th là "ngu
g cr .

g cr

t c, giám sát, ki m tra

là "nguyên nhân

nh n m nh r ng nguyên

c tìm th y và c i thi n

ng

u ki n gây

u ki n nguy hi m

khơng ph i lúc nào nó

u h t nh

nhân g c r ph

ng ho c

ng

n. Ông ch ra r ng nguyên nhân

n h th ng qu n lý: c th là do qu n lý chính sách, th
o.

Hình 2.4 Mơ hình

a Petersen (ngu n: Hosseinian &
Torghabeh 2012)

2.2.3 Mơ hình ARCTM (Accident Root Causes Tracing Model)
Abdelhamid và Everett (2000)

cr

c a tai n n ARCTM. Mơ hình ARCTM (hình 2.5) th a nh n s góp ph n c a c
GVHD: PGS.


L

23

i qu n lý và
n n trên các công tr

i

n quá trình tai n n,

ng xây d ng

m này giúp các tai

c gi i thích t

nh

các khu v c nguy hi m. Abdelhamid và Everett (2000) cho r ng s y u kém trong
công tác qu

o và nh n th c c

nguyên d

c

s x y ra do m t ho c nhi

xu t trong ARCTM là m

u ki

Hình 2.5 Mơ hình ARCTM (ngu n: Abdelhamid & Everett 2000)

GVHD: PGS.


L

24

- Không th
vi c di n ra,

u ki n không an tồn

t nt

c khi cơng

c hình thành và phát tri n trong q trình cơng vi

di n ra.
-

i cơng nhân quy

nh ti p t c làm vi

nh có t n t i

u ki n khơng an tồn.
-

i cơng nhân quy

nh làm vi c khơng an tồn mà khơng quan tâm t i

ng làm vi c (an tồn ho c khơng an tồn).
2.2.4 Mơ hình l

i

Mơ hình hành vi

i ch y u d a trên lý thuy t tai n n Proneness

ch m t s

m riêng bi t mà làm cho h

tai n

nh

i khác. Lý thuy t tai n n Proneness theo quan ni m m i cho r ng

nh

i có khuynh

nh

i khác.

ng thích r i ro hay li

ng b tai n n

ng b tai n

nh và lâu dài mà nó có th

m cá nhân khơng có tính c

i theo th i gian (Dahlback 1991, trích Lê Hồi

2011). Nhi u
thích tai n n l p l

c phát tri

c tiêu-S t do-T

l c cho s

gi i
ng

t s mơ hình hành vi khác

(Abdelhamid và Everett 2000).
Mơ hình nhân t

i d a trên quan ni m r

i là nguyên

nhân chính gây ra tai n n (Hosseinian and Torghabeh 2012
làm vi

ng quá gi i h n c

ng
ng v th ch t và tinh

th n là nh ng y u t góp ph n vào tai n n. M t s mơ hình nhân t
g m lý thuy t Ferrel (1977); mơ hình l

i bao

i c a Petersen (1982); mơ hình

McClay (1989); mơ hình Dejoy (1990).
2.2.5 Mơ hình tai n n nhân qu
Mitropoulos, Abdelhamid and Howell (2005) cho r ng s hi u bi t và gi i
quy t các nguyên nhân d
GVHD: PGS.

n tai n n là c n thi

phát tri n các chi

c