KHẢO SÁT TÌNH TRẠNG NHIỄM CÁC LOÀI VI SINH VẬT STAPHYLOCOCCUS SPP, PSEUDOMONAS SPP, CORYNEBACTERIUM SPP VÀ NẤM MEN MALASSEZIA TRÊN CHÓ BỊ BỆNH VIÊM TAI NGOÀI

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C NƠNG LÂM TP. H

CHÍ MINH

KHĨA LU N T T NGHI P

KH O SÁT TÌNH TR NG NHI M CÁC LOÀI VI SINH
V T STAPHYLOCOCCUS SPP, PSEUDOMONAS SPP,
CORYNEBACTERIUM SPP VÀ N M MEN MALASSEZIA
TRÊN CHÓ B B NH VIÊM TAI NGOÀI

Sinh viên th c hi n : PH M VĂN HUỲNH

Ngành

: Thú Y

L p

: Thú Y 29

Niên khóa

: 2003 – 2008

Tháng 09/2008

KH O SÁT TÌNH TR NG NHI M CÁC LỒI VI SINH V T
STAPHYLOCOCCUS SPP, PSEUDOMONAS SPP, CORYNEBACTERIUM
SPP VÀ N M MEN MALASSEZIA TRÊN CHĨ B
B NH VIÊM TAI NGỒI

Tác gi

PH M VĂN HUỲNH

Khóa lu n đư c đ trình ñ ñáp ng yêu c u c p b ng Bác s
ngành Thú Y

Giáo viên hư ng d n
ThS. NGUY N VĂN PHÁT
BSTY PH M NG C BÍCH

Tháng 9/2008


L I C M ƠN
Trong th i gian th c t p t i B nh vi n Thú y Đ i h c Nông Lâm, các th y cô
khoa Chăn Nuôi Thú Y trư ng Đ i H c Nơng Lâm Thành Ph H Chí Minh cùng v i
các th y cô, anh ch làm vi c t i B nh vi n Thú Y đã t n tình giúp đ tơi th c t p t i
cơ s và hồn thành báo cáo t t nghi p.
Tơi xin chân thành g i l i c m ơn ñ n:
Ban giám hi u trư ng Đ i H c Nơng Lâm Thành Ph H Chí Minh và th y cơ
trong khoa Chăn Ni Thú Y đã gi ng d y cho tơi nh ng ki n th c q báu, giúp đ
tơi trong th i gian h c t p t i trư ng.
Th y giáo ThS. Nguy n Văn Phát đã t n tình ch d n, giúp ñ và t o ñi u ki n

cơ s v t ch t cho tôi trong su t th i gian th c t p và hoàn thành báo cáo t t nghi p.
ThS. Nguy n Th Thu Năm, BSTY Ph m Ng c Bích, BSTY Nguy n Th Thanh
Trúc ñã t n tình ch d n, t o ñi u ki n giúp đ tơi trong nh ng ngày th c t p t i cơ s
và hoàn thành ñ tài t t nghi p.
Anh ch em và b n bè làm vi c và th c t p t i B nh vi n Thú Y ñã giúp đ tơi
trong su t q trình th c t p.

TPHCM, tháng 08 năm 2008
Sinh viên th c t p
Ph m Văn Huỳnh


TĨM T T
Kh o sát đư c ti n hành t i phòng vi sinh B nh vi n Thú Y Đ i h c Nông Lâm
TP.HCM trong th i gian t" tháng 2/2008 ñ n 6/2008 ñ kh o sát tình tr ng nhi m các
lồi vi sinh v t Staphylococcus spp, Pseudomonas spp, Corynebacterium spp và n m
men Malassezia trên chó b b nh viêm tai ngồi.
Kh o sát ñư c ti n hành trên 30 m u d ch tai viêm. Các m u b nh ph#m ñư c
nhu$m ñơn, xem tươi, ñ m vi sinh v t (cho ñi m 1+, 2+, 3+, 4+), ñư c ni c y, th
sinh hố đ phân l p vi khu#n, n m. Th kháng sinh ñ các vi khu#n phân l p đư c.
Qua q trình kh o sát chúng tơi thu đư c nh ng k t qu sau:
T l các m c ñ$ b nh trên các ca b nh kh o sát nh%, trung bình, n&ng, r t n&ng
l n lư t là 16,7%, 23,3%, 36,7%, 23,3%. Chó b viêm tai

m c đ$ nh% là th p nh t

chi m 16,7%.T l b nh trên các gi ng n$i, ngo i l n lư t là 6,7% và 93,3%.T l ñ c
cái nhi m b nh là 1:1. Chó m'c b nh

đ$ tu(i <6 tháng chi m 13,3%; t" 6 tháng ñ n

24 tháng chi m 36,7% và cao nh t

ñ$ tu(i >24 tháng chi m 50%.T l b nh trên

nh ng chó có tai c)p và ñ ng l n lư t là 56,7% và 43,3%. Đi m vi sinh 1+, 2+, 3+, 4+
tương ng v i các m c ñ$ b nh nh%, trung bình, n&ng, r t n&ng. Nhi m đ ng th i c u
khu#n và tr c khu#n là nhi u nh t chi m t l 63,33%. T l nhi m ñ ng th i c c u
khu#n, tr c khu#n, n m men là 33,33%.
Qua phân l p, th kháng sinh đ chúng tơi thu đư c các k t qu sau:
T l nhi m Staphylococcus spp là cao nh t 65,71% r i ñ n Pseudomonas spp
28,57% và Corynebacterium spp là 14,28%.
3 lo i kháng sinh mà Staphylococcus spp nh y c m nh t là amoxicillin-clavulanic
acid, gentamicin, norfloxacin.
2 lo i thu c kháng sinh mà Pseudomonas spp nh y c m nh t là norfloxacin,
tobramycin.
3 lo i kháng sinh mà Corynebacterium spp nh y c m nh t là cephalexin,
gentamicin và vancomycin.
T l nhi m n m men là 53,33%.
T khóa: viêm tai ngồi, chó, vi sinh v t.


M CL C
Trang
Trang t a...........................................................................................................................i
L i c m ơn...................................................................................................................... ii
Tóm t't........................................................................................................................... iii
M)c l)c .......................................................................................................................... iv
Danh sách các ch vi t t't ............................................................................................ vii
Danh sách các b ng ..................................................................................................... viii

Danh sách các hình ........................................................................................................ ix
Danh sách các bi u đ .....................................................................................................x
Chương 1. M

Đ U......................................................................................................1

1.1. Đ*T V+N Đ,..........................................................................................................1
1.2. M-C ĐÍCH VÀ YÊU C.U.....................................................................................1
1.2.1. M)c đích.........................................................................................................1
1.2.2. u c u...........................................................................................................1
Chương 2. T NG QUAN..............................................................................................3
2.1. SƠ LƯ1C V, CƠ TH2 VÀ SINH LÝ H3C C4A TAI CHĨ ...............................3
2.1.1. Tai ngồi.........................................................................................................3
2.1.2. Tai gi a .........................................................................................................4
2.1.3. Tai trong .........................................................................................................4
2.2. VIÊM TAI NGỒI TRÊN CHĨ .............................................................................5
2.2.1. Căn b nh h c..................................................................................................5
2.2.1.1. Nguyên nhân m ñư ng ....................................................................5
2.2.1.2. Nguyên nhân kh i phát......................................................................7
2.2.1.3. Nh ng nguyên nhân duy trì ...............................................................9
2.2.2. Ch#n đốn.....................................................................................................11
2.2.2.1. D u hi u lâm sàng............................................................................11
2.2.2.2. Ki m tra t bào h c..........................................................................11
2.3. GI5I THI6U V, CÁC VI KHU7N THƯ8NG CÓ M*T TRONG TAI VIÊM..12
2.3.1. Staphylococcus spp ......................................................................................12
2.3.2. Corynebacterium spp ...................................................................................13


2.3.3. Pseudomonas spp ........................................................................................14
2.3.4. Malassezia....................................................................................................15

Chương 3. N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP KH O SÁT ....................................16
3.1. TH8I GIAN VÀ Đ9A ĐI2M TH:C HI6N...........................................................16
3.2. CÁC CH; TIÊU KH3.2.1. Đ&c ñi m c=a chó viêm tai ngồi .................................................................16
3.2.2. S hi n di n c=a vi khu#n và n m trong d ch ti t c=a tai viêm. ..................16
3.3. PHƯƠNG PHÁP L+Y M>U ................................................................................16
3.3.1. D)ng c) ........................................................................................................16
3.3.2. Đ i tư ng .....................................................................................................17
3.3.3. Phương pháp ................................................................................................17
3.4.GHI CHÉP ĐÁNH GIÁ LÂM SÀNG ....................................................................17
3.5. XÉT NGHI6M .......................................................................................................17
3.5.1. Nhu$m xem tươi ..........................................................................................17
3.5.2. Nuôi c y vi khu#n và th kháng sinh ñ ......................................................19
3.5.2.1. Phương pháp c y..............................................................................19
3.5.2.2. Đ c k t qu , th sinh hóa ................................................................21
3.5.2.3. Đ nh nhóm vi khu#n ........................................................................23
3.5.2.4. Th kháng sinh ñ ...........................................................................24
3.5.3. Phân l p n m men ........................................................................................25
Chương 4. K T QU VÀ TH O LU N..................................................................26
4.1. LÂM SÀNG ...........................................................................................................26
4.1.1. Nhi m chung ................................................................................................26
4.1.2. Các y u t

nh hư ng...................................................................................27

4.1.2.1. Gi ng................................................................................................27
4.1.2.2. Gi i tính ...........................................................................................28
4.1.2.3. Tu(i ..................................................................................................28
4.1.2.4. Hình d ng loa tai..............................................................................29
4.2. XÉT NGHI6M .......................................................................................................30

4.2.1. Đi m vi sinh, đi m lâm sàng........................................................................30
4.2.2. Ni c y và phân l p vi sinh v t ..................................................................32


Chương 5. K T LU N VÀ Đ NGH ......................................................................41
5.1. K?T LU@N ............................................................................................................41
5.2. Đ, NGH9................................................................................................................41
TÀI LI U THAM KH O ..........................................................................................43
PH L C .....................................................................................................................45


DANH SÁCH CÁC CH

VI T T T

Vi t t t

Nguyên ch! nư c ngoài

BA

:Blood Agar

MC

:Mac Conkey

PDA

:Potato Destrose Agar

BHI

:Brain Heart Infusion

EMB

:Eosin Methylene Blue

SS agar

:Salmonella, Shigella agar

CV

:Crystal violet

NA

:Nutrient Agar

Ac

:Amoxicillin-clavulanic acid

Bt

:Trimethoprim / Sulfamethoxazole (Bactrim)

Kn

:Kanamycin

Er

:Erythromycin

Ge

:Gentamicin

Te

:Tetracyclin

Va

:Vancomycin

Nr

:Norfloxacin

Sm

:Streptomycin

Cp

:Cephalexin

Ne

:Neomycin

Dx

:Doxycyclin

Am

:Ampicilline

Co

:Colistin

Tb

:Tobramycin


DANH SÁCH CÁC B
Trang
B ng 2.1. Căn b nh h c c=a viêm tai ngồi trên chó .....................................................6
B ng 2.2. Đ&c tính phân bi t gi a lồi Staphylococcus v i Micrococcus ....................12
B ng 3.1. B ng ñ m tươi vi sinh v t .............................................................................18
B ng 3.2. Đánh giá ñi m vi sinh ..................................................................................19
B ng 4.1. T l các m c ñ$ b nh trên các ca b nh ........................................................26
B ng 4.2. T l chó b m'c b nh viêm tai ngồi theo nhóm gi ng ...............................27

B ng 4.3. T l chó m'c viêm tai theo gi i tính ............................................................28
B ng 4.4. T l b nh viêm tai theo nhóm tu(i ...............................................................28
B ng 4.5. T l b nh viêm tai ngoài theo d ng loa tai...................................................30
B ng 4.6. B ng ñi m vi sinh và ñi m lâm sàng c=a các ca viêm tai ............................31
B ng 4.8. S lư ng t"ng lo i vi khu#n phân l p ñư c ..................................................34
B ng 4.9. Nh y c m kháng sinh c=a Staphylococcus spp phân l p t" tai viêm...........35
B ng 4.10. Nh y c m kháng sinh c=a Pseudomonas spp phân l p t" tai viêm ...........37
B ng 4.11. Nh y c m kháng sinh c=a Corynebacterium spp phân l p t" tai viêm......39
B ng 4.12. S lư ng nhi m Malassezia trên t(ng s m u phân tích ............................40


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Trang
Hình 2.1. C u t o cơ th h c c=a tai chó.........................................................................3
Hình 2.2. Chó Boxer m$t năm tu(i b viêm da d

ng ....................................................8

Hình 2.3. Viêm tai m= trên m$t chó Shelter do nhi m n m da, mị Demodex và vi
khu#n .............................................................................................................................10
Hình 2.4. Quan sát bên ngồi tai chó bình thư ng và tai chó viêm. .............................11
Hình 2.5. Malassezia ....................................................................................................15
Hình 3.1. Các đư ng c y phân l p vi khu#n và n m.....................................................20
Hình 3.2. Staphylococcus ..............................................................................................23
Hình 3.3. N m men Malassezia pachydermatis ...........................................................25


DANH SÁCH CÁC BI"U Đ
Trang
Bi u ñ 4.1. T l m c ñ$ b nh trên các ca b nh ..........................................................26

Bi u đ 4.2. T l chó m'c viêm tai theo gi ng.............................................................27
Bi u ñ 4.3. T l b nh viêm tai theo gi i tính..............................................................28
Bi u đ 4.4. T l b nh viêm tai ngồi theo nhóm tu(i .................................................29
Bi u ñ 4.5. T l b nh viêm tai theo d ng loa tai.........................................................30
Bi u ñ 4.6.1. Bi u ñ các m c ñ$ b nh kh o sát ........................................................31
Bi u ñ 4.6.2. Đư ng bi u di n các m c ñ$ b nh ........................................................31
Bi u ñ 4.7. T l nhi m các lo i vi sinh v t trong tai viêm .........................................33
Bi u ñ 4.8. Phân l p vi khu#n......................................................................................35
Bi u ñ 4.9. Nh y c m kháng sinh c=a Staphylococcus spp phân l p t" tai viêm…. ..36
Bi u ñ 4.10. Nh y c m kháng sinh c=a Pseudomonas spp phân l p t" tai viêm… ...38
Bi u ñ 4.11. Nh y c m kháng sinh c=a Corynebacterium spp phân l p t" tai viêm .40


Chương 1
M

Đ U

1.1. Đ#T V N Đ
Ngày nay, b nh viêm tai ngoài là m$t trong nh ng b nh hay g&p trên chó. Tuy
khơng gây nguy hi m cho tính m ng nhưng b nh viêm tai ngồi gây cho chó s khó
ch u v i các c m giác ng a và đau. Viêm tai ngồi trên chó là m$t b nh ña nguyên
nhân bao g m các ngun nhân v dinh dư ng, v sinh, …trong đó nhi m vi sinh v t
là y u t duy trì quá trình viêm, kéo dài và làm tr m tr ng tình tr ng b nh (August,
1986). Vi c ñi u tr viêm tai thư ng r t khó khăn, chó d b tái đi tái l i nhi u l n và
hay d n t i tình tr ng viêm mãn tính. Theo nhi u nghiên c u trư c ñây, các vi sinh v t
t n t i nhi u nh t

trong các v t thương hay các ( viêm, ( m= đó là Staphylococcus

spp đ i di n cho nhóm c u khu#n Gram dương, Corynebacterium spp đ i di n cho
nhóm tr c khu#n Gram dương, Pseudomonas spp đ i di n cho nhóm c u tr c Gram
âm và Malassezia ñ i di n cho nhóm vi n m (Cole và ctv, 1998). Vì th , vi c kh o sát
tình tr ng nhi m c=a các lo i vi sinh v t k trên trên các chó b b nh viêm tai là ñi u
c n thi t.
Đư c s ñ ng ý c=a Khoa CNTY, B nh vi n thú y trư ng đ i h c Nơng Lâm Thành
Ph H Chí Minh cùng v i s hư ng d n c=a ThS. Nguy n Văn Phát, BSTY Ph m Ng c
Bích chúng tơi ti n hành đ tài “Kh$o sát tình tr%ng nhi&m các loài vi sinh v't
Staphylococcus spp, Pseudomonas spp, Corynebacterium spp và n(m men Malassezia
trên chó b) b nh viêm tai ngồi”.
1.2. M C ĐÍCH VÀ U C U
1.2.1. M*c đích
Tìm ra m i liên quan gi a các lo i vi sinh v t k trên v i m c đ$ b nh viêm tai
ngồi trên chó và thơng qua đó xác đ nh lo i thu c ñi u tr cho phù h p.
1.2.2. Yêu c,u
- Ghi nh n tri u ch ng và m c ñ$ lâm sàng c=a t"ng ca b nh.
- Nhu$m xem tươi ñ xác ñ nh m c ñ$ nhi m vi trùng và n m.


- Phân l p tìm Staphylococcus spp, Pseudomonas spp, Corynebacterium spp và
n m men Malassezia.
- Th kháng sinh ñ ñ i v i các vi khu#n phân l p ñư c.


Chương 2
T NG QUAN
2.1. SƠ LƯ-C V CƠ TH" VÀ SINH LÝ H C C.A TAI CHĨ
Tai có hai ch c năng chính là nghe và gi thăng b ng. Tai g m 3 ph n là tai
ngoài, tai gi a và tai trong. Tai trong là cơ quan dùng ñ nghe và gi thăng b ng, trong
khi ñó tai ngồi, tai gi a l i có nhi m v) thu th p âm thanh và truy n âm thanh ñ n

não.
Loa tai
)n tai

Kênh tai
d c
Cơ thái dương
Các xương tai
Kênh tai
ngang

Bc tai
Bng thính
gíac
Màng nhĩ
Xoang tai gi a

Bóng nhĩ

Hình 2.1. C u t o cơ th h c c=a tai chó (Ngu n: Virbac)
2.1.1. Tai ngồi
Tai ngồi là m$t ng đư c c u t o b ng s)n. Nhi m v) là truy n rung ñ$ng c=a
âm thanh xu ng kênh tai đ đ n màng nhĩ. Tai ngồi g m loa tai, kênh tai d c và kênh


tai ngang. Loa tai ñư c nâng ñ b i s)n nhĩ v i nhi u hình d ng và ñ$ c ng khác nhau
tùy theo gi ng, t o nên hình dáng cho tai. Tai có th to và rũ như chó Săn, thDng và di
đ$ng như Border Collie, ho&c nhE và c)p d ng vng góc (hình ngón tay cái g p
xu ng) như Bull, Chinese Shar Pei.
Kênh tai phía ngồi đư c xem là ph n da m r$ng vào trong tai vì có c u t o

gi ng da g m l p bì và thư ng bì. T bào thư ng bì phân chia, hóa s"ng, khơ đi và
tróc v#y theo cách th c thơng thư ng c=a da. L p bì ch a tuy n bã nh n và nh ng
tuy n ráy tai. Sáp tai đư c t o ra t" s tích t) c=a các m nh v#y s"ng, ch t ti t c=a
tuy n ráy tai và tuy n bã nh n.
Tai sF có nh ng bi u hi n liên quan trong các ph n ng d

ng do c u t o c=a nó.

Ngồi ra, nh ng b nh c=a da cũng sF có nh hư ng tr c ti p đ n kênh tai ngồi c=a
chó (Carlotti, 2002).
Kênh tai ngang có m$t dây ch ng hình vịng giúp cho s)n nhĩ bám v i s)n vành
khuyên. Kênh tai ngang có đ u t n cùng t i màng nhĩ. Kênh này do hai ph n t o nên:
ph n phía dư i l n hơn g i là pars tensa và ph n nhE hơn phía trên g i là pars flaccida.
Khi ki m tra tai b ng kính soi tai, ta ch có th th y đư c m$t ph n c=a kênh tai ngang.
2.1.2. Tai gi!a
Tai gi a n m phía sau màng nhĩ. Tai ngồi truy n rung đ$ng và nó sF đư c h$i t),
khu ch ñ i t i tai gi a. Tai gi a n m trong m$t xoang nhĩ ch a ñ y khơng khí đ&t
trong xương đá

thái dương. Xoang nhĩ ch a ng nghe, dây th n kinh màng nhĩ, c a

s( ti n đình và c tai.
Có 3 xương nhE dùng đ truy n rung đ$ng khơng khí t" màng nhĩ và xoang nhĩ
đ n tai trong. Đó là xương búa, xương đe và xương bàn đ p. Nó hình thành m$t chuGi
xương ăn kh p v i nhau ch m vào màng nhĩ. Đây là nh ng lo i xương nhE nh t c=a
cơ th , kích thư c kho ng 2 mm.
Nh ng ph n m ra t" tai gi a là c tai và ng Eustache d n ra h u. Th n kinh m&t
và chuGi giao c m đi ngang qua tai gi a, có th b hư h i n u tai gi a b viêm d n đ n
tình tr ng li t m&t hay h$i ch ng Horner. (Carlotti, 2002).
2.1.3. Tai trong

Tai trong là m$t mê cung c=a các ng d n và túi theo vịng xo'n. Đây là nơi các
rung đ$ng đư c truy n đ n tai trong thơng qua xương búa, xương ñe và xương bàn


ñ p. Các rung ñ$ng này ñã ñư c chuy n thành các xung l c th n kinh ñ não hi u
ñư c âm thanh.
Tai trong g m hai ph n chính là c tai và ti n đình . Bc tai là ph n phía trư c
1

nh t. H chó, c tai đư c c u t o kho ng 3 4 vịng xo'n. Bc tai có t m quan tr ng r t
l n, nh nó ta m i có th hi u đư c các lo i âm thanh. Bc tai có nhi m v) chuy n
nh ng kích thích cơ h c nh n đư c

c a s( ti n đình thành nh ng xung ñ$ng th n

kinh. Nh ng xung ñ$ng này ti p t)c ñư c truy n qua dây th n kinh s 8 mang ñ n não
là nơi ti p nh n âm thanh trung ương.
Ti n đình k t n i v i các kênh bán khuyên, ch u trách nhi m cho s ti p nh n
chi u hư ng và tr ng thái thăng b ng c=a cơ th , và ñư c chuy n ñ n trung tâm nh
s i th n kinh ti n đình (Carlotti, 2002).
2.2. VIÊM TAI NGỒI TRÊN CHĨ
2.2.1. Căn b nh h0c
Viêm tai ngồi là b nh lý đa ngun nhân. Có th chia làm ba nhóm chính là
ngun nhân m đư ng, nguyên nhân kh i phát và nguyên nhân duy trì, trong đó
ngun nhân m đư ng khơng tr c ti p gây viêm tai nhưng làm cho thú có nhi u kh
năng m'c b nh; nguyên nhân kh i phát là nguyên nhân tr c ti p gây viêm tai và
nguyên nhân duy trì làm kéo dài b nh, ñáp ng kém v i ch ñ$ ñi u tr và tái phát
nhanh n u b bE qua (August,1986).
2.2.1.1. Nguyên nhân m1 đư2ng
• Hình d ng ngồi c=a tai

Đ i v i chó có lo i tai rũ như Cocker Spaniel, s lưu thơng khơng khí trong tai b
h n ch d n ñ n gia tăng #m ñ$ t i chG và s #m ư t c=a l p thư ng bì, t o đi u ki n
cho s sinh sôi c=a vi khu#n và n m. Kênh tai b h%p như chó Pug, Chow Chow,
English Bull and Chinese Shar-Pei ñ u d m'c viêm tai do thi u s lưu thơng khơng
khí. Tương t , n u lơng

b m&t trong c=a loa tai phát tri n quá nhi u sF ngăn tr s

tu n hồn c=a khơng khí (Carlotti, 2002).


B$ng 2.1. Căn b nh h c c=a viêm tai ngồi trên chó
NGUN NHÂN MH NGUN NHÂN KHHI NGUN NHÂN DUY
ĐƯ8NG

PHÁT

TRÌ

1. HÌNH DING NGỒI

1. KÝ SINH TRÙNG

1.VI KHU7N

- Tai rũ

- Otodectes

2.N+M MEN

- Lông m c trong

- Demodex

3.THAY

kênh tai

- Trombicula
2. D9 LNG

2. V@T TRH NGII
- Tân bào

-D

ng cơ ñ a

- Viêm

-D

ng th c ăn

3. 7M Ư5T

- (D

ng b chét)

- T'm

- (D

ng ti p xúc)

B6NH

H3C TI?N TRI2N
4.VIÊM TAI GIJA

3. NGOII V@T

- Bơi

4. TUY?N BÃ NH8N

4. CHJA TR9 B6NH
- Tr ch n thương

- Tiên phát

- Dùng kháng sinh

- K phát

quá li u

ĐNI

5. B6NH T: MIKN

5. SUY GID9CH

7. N+M DA

(Ngu n: Carlotti D.N, 2002)
Đ i v i chó có tai v nh như German Shepherds, s lưu thơng khơng khí trong tai
thơng thống nhưng chó v n d b viêm tai ngoài do kênh tai ngang dài và h%p d c
xu ng phía dư i làm b

đ ng ch t bài ti t. Đ ng th i, gi ng chó này có tuy n bã

nh n ti t nhi u ch t nh n làm tích t) ch t b#n gây viêm tai (Carlotti, 2002).
Tóm l i, hình d ng ngoài c=a tai là m$t nguyên nhân m ñư ng quan tr ng.
• S #m ư t
B m&t da c=a kênh tai ph i có m$t đ$ #m t i ưu ñ hàng rào b o v c=a da phát
huy ch c năng b o v hi u qu nh t. Ngư c l i, n u ñ$ #m quá th p hay quá cao ñ u


t o ñi u ki n cho vi khu#n phát tri n gây nhi m trùng và gây viêm. Vì th , bơi hay t'm
thư ng xuyên thư ng d n đ n viêm tai ngồi.
• Nh ng li u pháp đi u tr b nh
Chăm sóc và đi u tr khơng đúng cách có th làm tai b t(n thương. Kênh tai r t
nh y c m, n u c't lông không c#n th n, lau r a tai chó b ng tăm bơng, … sF d gây
nên nh ng v t thương d n ñ n k t qu là bi u mô tai b sưng hay ăn mòn t o cơ h$i
cho viêm nhi m. Vi c l m d)ng dung d ch r a và ch t kh trùng m nh là nguyên nhân
gây #m ư t tai. S d)ng các ch t sát khu#n gây kích ng đ r a tai hàng ngày gây cho

chó ng a ngáy khó ch u, chó cào gãi gây các v t thương thu n l i cho s nhi m trùng
c)c b$.
S d)ng kháng sinh quá nhi u và khơng đúng có th tiêu di t nh ng vi khu#n có
l i và t o ki n cho các vi khu#n có h i sinh sơi.
• Các b nh lý gây t'c nghFn tai
Khi x y ra viêm ph n da trong kênh tai sưng làm thu h%p kênh tai làm nh hư ng
đ n s lưu thơng khơng khí trong tai và d n đ n nhi m trùng. Các tân bào n m trong
kênh tai cũng cho k t qu tương t . Các kh i u có th tìm th y trong tai chó là u tuy n
bã nh n lành tính, u tuy n ác tính, kh i u t bào mast, u s)n lành tính và u s)n ác tính.
• Suy gi m mi n d ch
Viêm tai ñư c th y nhi u khi có nh ng b nh có tác đ$ng suy gi m mi n d ch, như
b nh d ch t chó, b nh b ch c u mèo và nhi m virus suy gi m mi n d ch trên mèo…
2.2.1.2. Ngun nhân kh1i phát
• Kí sinh trùng
- GhO Otodectes cynotis: Loài ghO này là m$t ký sinh trùng b't bu$c trong tai v i
m$t chu kỳ s ng kho ng 3 tu n. Chó nhi m Otodectes sF ng a gãi d d$i, hay l'c đ u,
lơng tai r)ng, ráy tai ư t, b#n có màu xám đ n đen, b c mùi hơi khó ch u.
- Mị bao lơng Demodex canis : Là lo i mị nhE, cơ th hơi dài, kích thư c 0,1 0,3 mm, khơng có lơng. B n đơi chân ng'n, tiêu gi m gi ng như hình m u. Đ u ng'n
hình móng ng a g m có 3 đ t và m$t đơi kìm. B nh do Demodex khơng gây ng a
nhi u, có nhi u chG r)ng lơng xu t hi n quanh m't, t chi hay toàn b$ cơ th . H d ng
c)c b$, lông r)ng thành t"ng vùng, khơng th y viêm. D ng tồn thân, da ñE v i nhi u
d ch r , viêm tai có m=, mùi hơi tanh.


- Mò Trombicula autumnalis: Nh ng con mò này ch có giai đo n u trùng là
s ng ký sinh. Khi nhìn b ng m't thư ng, chúng nhE như nh ng ch m màu cam có kích
thư c kho ng 1mm. Trombicula autumnalis t n công vào xung quanh loa tai gây viêm
tai ngồi.
• B nh da d

ng

Loa tai và các kênh tai d c, ngang là ph n m r$ng c=a da. Do đó, chúng thư ng
có liên quan trong các b nh da d

ng. D

ng là m$t b nh ph c t p, do 2 nguyên nhân

là cơ đ a và nhân t mơi trư ng. Nó làm xu t hi n nhi u ph n ng mi n d ch b t
thư ng gây viêm, giãn m ch, phù, ban ñE và ng a. Tri u ch ng ban ñ u là c(, loa tai
và kênh tai d c b ñE. Trong kênh tai, d

ng làm thay đ(i bi u bì, thành ph n ráy tai,

gây phù và làm tuy n ráy tai ti t nhi u. Kênh tai h%p k t h p v i vi c tích lũy ráy tai
đã t o mơi trư ng thu n l i cho vi sinh v t phát tri n. Vi sinh v t sF ti t nhi u ngo i
ñ$c t và kháng nguyên ñ xâm nh p vào bi u bì làm tăng ( viêm. N u g&p ch t gây d
ng nh% thì có th sF t o viêm nh% nhưng kéo dài. Trong trư ng h p d

ng mãn tính,

vi khu#n và n m men sF tăng sinh v s lư ng, xu t hi n ch ng xơ hoá và hoá xương,
k t qu là làm h%p kênh tai.

Hình 2.2. Chó Boxer m$t năm tu(i b viêm da d
D

ng (Ngu n: Virbac)

ng do ti p xúc ít x y ra, tr" khi chó có thói quen b t thư ng n m áp b m&t

trong c=a loa tai ti p xúc v i d ngun. M&t khác, đơi khi tai ngồi b d

ng c)c b$

v i lo i kháng sinh ñang ñi u tr . B nh súc có đáp ng ban ñ u r t t t v i lo i thu c
ñi u tr nhưng b t ng b tái b nh tr l i. Ki m tra tai sF th y toàn b$ các ph n c=a loa
tai ti p xúc v i d nguyên b viêm.


• Ngo i v t
T i m$t s nơi trên th gi i, các s i nhE bay t" cây hay cE đi ch n là ngun
nhân ph( bi n gây viêm tai c p, thư ng là m$t bên nhưng đơi khi là c hai bên. Nh ng
v t ch t, cây cE khác cũng có th l t vào tai gây viêm; vi c s d)ng thu c b"a bãi và
lơng r)ng vào tai đơi khi cũng là nguyên nhân gây viêm tai.
• Tăng ti t bã nh n
Khi tuy n bã nh n trên da chó ti t quá nhi u, có th th y nhi u v#y gàu l n bám
trên lơng, da và tích t) trong tai c=a chó. Tăng ti t tuy n bã nh n là do r i lo n quá
trình s"ng hóa c=a da, nhưng đa ph n tăng ti t bã nh n là sau m$t quá trình b nh.
Nh ng b nh thư ng g&p đó là b nh d

ng mãn tính, b nh tuy n n$i ti t, thi u ch t béo

thi t y u, r i lo i cơ ch chuy n hóa m , và các b nh ngo i ký sinh khác. Các gi ng
chó như Cocker Spaniel và Irish Setter d b tăng ti t bã nh n t phát hơn các gi ng
chó khác.
• Viêm da m= trên chó nhE
Viêm da m= thư ng x y trên chó con kho ng 8 – 12 tu n tu(i. B nh gây viêm
chung quanh m't, mi ng và tai. Chó con thư ng b s t và b viêm tai ngoài. B nh t

khEi trong vịng 3 – 4 tu n nhưng đ l i s%o. B nh này r t hi m g&p trên chó l n.
• Vi sinh v t
B nh n m da do Microsporum spp hay Trichophyton spp gây ra có lF r t hi m lan
đ n tai. Tương t , Sporothrix schenkii có lF hi m khi đư c tìm th y như là nguyên
nhân gây viêm tai.
2.2.1.3. Nh!ng ngun nhân duy trì
• Vi khu#n
T) c u khu#n gram dương có kho ng t" 1,7 - 47,6% trên tai chó bình thư ng v
lâm sàng. Nh ng vi khu#n này ln phân l p đư c trên chó b viêm tai ngồi, và chúng
thư ng đư c tìm th y

m$t s lư ng l n. Staphylococcus không th gây s nhi m

trùng lâm sàng trong kênh tai bình thư ng, nhưng chúng tăng sinh ñáp ng v i nh ng
s n ph#m viêm và kéo dài mãi tình tr ng viêm tai. Khi b nhi m Staphylococcus spp,
Streptococcus spp, và Proteus spp, tai chó thư ng ch y m= màu s m. Pseudomonas
spp thư ng th y khi phân l p. Nó làm chó đau đ n, b viêm, loét, ung nh t có d ch


màu vàng sáng đ n xanh, d ch hơi

tai. Vi khu#n này thư ng th y trong các trư ng

h p viêm tai ngồi mãn tính.
• N m men
N m men Malassezia spp đư c tìm th y
thư ng và

m$t s lư ng nhE trong 50% tai bình

s lư ng l n hơn trong tai viêm. Khi b Malassezia n&ng có th th y d ch

màu nâu có mùi ng t ch y ra t" tai. Malassezia gây viêm tai ngồi mãn tính kèm theo
tri u ch ng ng a.
Candida albicans đơi khi đư c tìm th y trong trư ng h p viêm tai ngồi mà có lF
liên quan ñ n s suy gi m mi n d ch.
Aspergillus spp đơi khi cũng đư c tìm th y trên tai b viêm.

Hình 2.3. Viêm tai m= trên m$t chó Shelter do nhi m n m da, mò Demodex và vi
khu#n. (Ngu n: Virbac)
• Nh ng thay đ(i trong q trình viêm
Quá trình viêm tai tr i qua m$t s giai ño n. Đ u tiên, kênh tai thu h%p d n làm
c n tr s lưu thơng khí và tăng ñ$ #m t i chG. K ti p, các tuy n bã nh n ban ñ u
tri n dư ng và trong trư ng h p mãn tính tr nên b t dư ng. Tuy n ráy tai l n lên và
ho t ñ$ng m nh, d n ñ n ráy tai thay ñ(i v s lư ng l n ch t lư ng t o môi trư ng
thu n l i vi khu#n và n m men sinh sơi. Sau đó, t b n thân các s n ph#m viêm l i ti p
t)c cung c p m$t môi trư ng tuy t v i cho s phát tri n c=a vi khu#n.
S ti n tri n c=a viêm tai ngồi mãn tính thư ng khơng th d ñoán trư c. M$t s
trư ng h p x y ra loét, gây ñau ñ n nhi u và t o ñi u ki n cho s tăng sinh vi khu#n.
Trư ng h p khác s tăng sinh h t x y ra, h u như làm t'c kênh tai. Khi b n&ng, viêm
gây hóa vơi c=a kênh tai là tình tr ng khơng th thay đ(i đư c. Vì th , nh ng thay đ(i
trong q trình viêm

tai làm b nh tr nên x u hơn và kéo dài mãi.


2.2.2. Ch3n đốn
2.2.2.1. D(u hi u lâm sàng
D u hi u c=a viêm tai ngoài là d a trên s “b t an” c=a chó. Thú b nh thư ng có
bi u hi n l'c đ u và cào gãi bên ngoài cũng như bên trong g c tai. Quan sát tai sF th y

nh ng v t ñE

ph n dư i loa tai và kênh tai ngang. Ch t d ch tai, có th t" d ch nh n

đ n m=, có màu hơi vàng đ n đen (Carlotti, 2002).

Hình 2.4. Quan sát bên ngồi tai chó bình thư ng (trái) và tai chó viêm (ph i) (Ngu n:
Virbac).
Theo Cole (2003), các d u hi u lâm sàng có th quan sát đư c c=a b nh viêm tai
ngồi trên chó bao g m:
-

Ng a tai

-

L'c đ u

-

ĐE loa tai

-

Đau tai

-

Ch y d ch m=

Ngoài ra, qua soi tai b ng d)ng c) soi tai thú y (otoscope), nh ng d u hi u lâm
sàng c=a viêm tai ngoài còn th hi n như sau:
-

ĐE kênh tai d c và ngang

-

Sưng kênh tai d c và ngang

-

D ch m= và sáp (ráy) tai vàng ho&c nâu ñ ng trong kênh tai.

2.2.2.2. Ki4m tra t bào h0c
Dùng tăm bông l y d ch ti t c=a tai ñ ki m tra s hi n di n c=a ký sinh trùng, vi
khu#n và n m men gây b nh. S xu t hi n c=a nhi u b ch c u trung tính trong d ch


ti t có th xác nh n vai trị gây b nh c=a vi khu#n, và s hi n di n c=a trên 10 n m vi
sinh Malassezia pachydermatis trong mGi vùng th trư ng cho mGi tăm bông ph t tai
ch ra m$t s liên quan có ý nghĩa c=a lồi vi sinh này v i q trình viêm (Carlotti,
2002).
2.3. GI5I THI U V CÁC VI KHU6N THƯ NG CĨ M#T TRONG TAI VIÊM
2.3.1. Staphylococcus spp
Hi n nay có ít nh t 28 lồi trong đó có 19 lồi có trong b ng c=a Bergay, cịn 9
lồi m i ñư c miêu t g n ñây. Loài Staphylococcus aureus là quan tr ng nh t trong
s nh ng loài trên.
• Đ&c đi m chung:
Staphylococcus là lo i c u khu#n Gram (+), có xu hư ng đư c s'p x p thành

nh ng c)m khơng đ u nhau ho&c gi ng như d ng chùm nho. Đư ng kính trung bình
c=a c u khu#n là 1µm. Chúng là nh ng vi khu#n kP khí (lên men) khơng b't bu$c, có
ph n ng Catalase (+), Oxydase (-) và khơng di ñ$ng. Tăng trư ng m nh trên th ch
máu (Blood Agar - BA) và th ch dinh dư ng (Nutrient Agar - NA). Staphylococcus
gây b nh bao g m S. aureus , S. intermedius và S. Hyicus. H u h t các gi ng đ u có
Coagulase (+). Test Coagulase có liên quan ch&t chF t i kh năng gây b nh. Hai lồi
thu$c nhóm Staphylococcus có Coagulase (-) ph( bi n là S. epidermidis và S.
saprophyticus là nh ng vi khu#n h$i sinh sQn có trong mơi trư ng. Chúng gây nhi m
trùng cơ h$i trên ngư i và ñôi khi trên thú m&c dù chúng thư ng ñư c coi là nh ng vi
khu#n không gây b nh.
B$ng 2.2. Đ&c tính phân bi t gi a lồi Staphylococcus v i Micrococcus
Tính ch t

Sta. aureus Sta. epidermidis

Sta. intermedius

Sta. hyicus

Sta. saprophyticus

Micrococcus

Oxydase

-

-

-

-

-

+

Coagulase

+

-

+

Thay đ(i

-

-

Haemolysin

+

-

+

-

-

-

Sinh màu

+

-

-

-

Thay đ(i

Thay đ(i

Maltose

acid

acid

-

-

acid

-

DNase

+

-

Thay đ(i

+

-

-

Mannitol

acid

-

Thay đ(i

-

Thay đ(i

Khơng T

Novobioci

Nh y

nh y

nh y

nh y

Kháng

nh y

Glucose

Lên men

Lên men

Lên men

Lên men

-

Oxy hóa

(Ngu n: Tơ Minh Châu – Tr n Th Bích Liên, 2001)

• Ch#n đốn phịng thí nghi m:
M u: D ch ti t, m= trong áp xe, s a t" vú viêm, c o da, nư c ti u và mô b nhi m.
Phân l p: Môi trư ng thông thư ng ñ c y m u là th ch máu bò hay c"u. Đĩa
petri ch a th ch MC (MacConkey) cũng ñư c th c hi n song song ñ phát hi n vi
khu#n Gram (-) nào hi n di n trong m u. Môi trư ng ch n l c cho vi khu#n Gram (+)
thì đ&c bi t có ít n u có Proteus spp hi n di n trong m u. Mơi trư ng thư ng đư c
dùng n u có Proteus trong m u là BA bị ho&c c"u có b( sung thêm 15mg nalidixic
acid và 10mg colistin sulfate trên mGi lít mơi trư ng. Vi c b( sung kháng sinh giúp c
ch các vi khu#n Gram (-) m$t cách hi u qu . Th ch mu i manitol và môi trư ng
Braid – Parker là môi trư ng ch n l c ñ&c hi u cho Staphylococcus nhưng ch= y u
ñư c th c hi n trong vi sinh th c ph#m. Các dĩa nuôi c y Staphylococcus ñ u ñư c =
trong t= m 370C trong 24-48 gi (Quinn, 1994).
• Đ nh danh:
Đ&c đi m khu#n l c: Khu#n l c m c trong vòng 24 gi , sau 48 gi nh ng khu#n
l c có đư ng kính có th lên đ n 4mm. Khu#n l c có d ng trịn, trơn, bóng và trên BA
có xu hư ng l n và m đ)c. Khu#n l c Staphylococcus trên chó có màu tr'ng ho&c
khơng màu khác v i

trên trâu bò là nh ng khu#n l c có màu vàng. S thay đ(i màu

c=a khu#n l c có th x y ra khi ta b( sung thêm s a, ch t béo hay glycerol,
monoacetate vào mơi trư ng (Quinn, 1994).
• S dung huy t:
Dung huy t t c=a Staphylococcus là các lo i alpha, bêta, gamma, và đenta có th
đư c s n sinh đơn lO, k t h p ho&c khơng có. Các lo i dung huy t t khác nhau v đ&c
tính kháng ngun, sinh hóa và tác đ$ng c=a chúng trên nh ng t bào h ng c u c=a các
ñ$ng v t khác nhau (Quinn, 1994).
• Kháng sinh đ :

Nên đư c th c hi n cho t t c các lo i có Coagulase (+) và Coagulase (-) có ý
nghĩa trong s gây b nh. S ñ kháng v i β-lactam thư ng x y ra do có Plasmid đ
kháng v i nhóm này (Quinn, 1994).
2.3.2. Corynebacterium spp
Corynebacterium là nh ng tr c khu#n Gram (+) nhE, đa hình d ng, chi u r$ng
0,5µm. Chúng có th xu t hi n

d ng tr c, c u tr c, que, s i. Trong các v t ph t


nhu$m t" mơ đ$ng v t thì Corynebacterium thư ng s'p x p thành nhóm các t bào
song song ho&c t o v i nhau thành góc nh n. Nhi u lồi có nh ng h t đ(i màu (đây là
kho d

tr

nhóm ph t phát cao năng) và đư c nhìn rõ nh t trên C. diphtherice.

Corynebacterium khơng hình thành bào t , Catalase (+), Oxydase (-), kP khí tùy nghi
và nh ng con gây b nh trên gia súc thì thư ng khơng gây b nh trên ngư i.
• Ch#n đốn phịng thí nghi m:
- L y m u: M=, d ch ti t ñư c phân l p t" ( m= ho&c nư c ti u gi a dòng.
- Soi tươi: Corynebacterium là nh ng tr c khu#n Gram (+) có m c đ$ bi n hình
khác nhau.
- Phân l p: BA bị ho&c c"u đư c s d)ng v i MC ñ phát hi n b t c vi khu#n
nhi t đ$ 370C trong vịng 24 - 48 gi .

Gram (-) nào. Nuôi c y
2.3.3. Pseudomonas spp

Là nh ng tr c khu#n Gram (-) có kích thư c trung bình 0,5-1 x 1,5-5µm. Chúng
là nh ng sinh v t hi u khí b't bu$c, cho ph n ng Catalase (+), Oxydase (+) và h u
h t di đ$ng do có lơng roi

2 c c c=a t bào. M$t s lồi cịn s n xu t nh ng s'c t

hòa tan và h u h t m c trên MC. Chúng gây ra nh ng b nh th phát, cơ h$i như nhi m
trùng sau phEng, ch n thương... Pseudomonas ñ kháng v i nhi u lo i kháng sinh.
Nuôi c y trên môi trư ng MC trong t= m 370C trong 24 gi . Sau 24 gi , chúng
cho nh ng khu#n l c l n 3 - 4mm, phDng, có mùi trái cây đ&c trưng c=a acetophenol.
T o vòng dung huy t rõ trên BA. Pyocyanin, m$t s'c t ñ&c trưng c=a P. aeruginosa,
t o nên màu xanh v i nhi u môi trư ng. Khu#n l c thay ñ(i t" d ng m m, sáng (d ng
S), d ng h t và khô (d ng R) và d ng nh y (d ng M) thì thư ng khơng mang nh ng
đ&c tính sinh hóa cơ b n. M$t s ch=ng còn t o khu#n l c có mùi kim lo i sáng, óng
ánh. Màu s'c c=a khu#n l c ñư c t o ra do có s s n xu t các h t s'c t bao g m: màu
xanh (pyocyanin), màu vàng (pyoverdin), màu ñE (pyorubin) và màu ñen
(pyomelanin). M$t s

gi ng s n xu t ra c 4 lo i s'c t

nêu trên. Pyorubin và

pyomelanin thì ít ph( bi n, hình thành m$t cách ch m ch p và đư c nhìn th y rõ nh t
b ng cách nuôi c y trên th ch dinh dư ng

nhi t đ$ phịng trong 2 tu n. Vì pyocyanin

là đ&c trưng c=a P.aeruginosa nên là đ&c tính ch#n đốn quan tr ng.