KHẢO SÁT MỘT SỐ BẤT THƯỜNG Ở XƯƠNG VÀ KHỚP TRÊN CHÓ TẠI BỆNH VIỆN THÚ Y TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HCM

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C NƠNG LÂM THÀNH PH

H

CHÍ MINH

KHĨA LU N T T NGHI P

KH O SÁT M T S

B T THƯ NG

XƯƠNG VÀ KH P

TRÊN CHÓ T I B NH VI N THÚ Y TRƯ NG
Đ I H C NÔNG LÂM TP.HCM

H và tên sinh viên : PH M ĐĂNG KHÔI
Ngành

: Thú Y

L p

: DHO3TY

Niên khóa

: 2003 - 2008

Tháng 9/2008


KH O SÁT M T S

B T THƯ NG

XƯƠNG VÀ KH P TRÊN CHÓ

T I B NH VI N THÚ Y TRƯ NG Đ I H C NÔNG LÂM TP.HCM

Tác gi

PH M ĐĂNG KHƠI

Khóa lu n đư c đ trình ñ ñáp ng yêu c u c p b ng Bác s
ngành Thú Y

Giáo viên hư ng d n
ThS. PHAN QUANG BÁ

Tháng 9/2008
i


L I C M ƠN
Thành kính ghi ơn b m ñã sinh ra, d y d và t o m i ñi u ki n cho con h c

t p, rèn luy n tri th c và ñ o ñ c.
Xin chân thành c m ơn
− Ban Giám Hi u Trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp.HCM.
− Ban Ch Nhi m Khoa Chăn Ni Thú Y.
− Tồn th q th y cơ.
Đã t n tình d y b o và giúp đ tơi trong su t th i gian h c t p t i trư ng.
Xin t lịng bi t ơn sâu s c đ n
− Th c sĩ Phan Quang Bá
− Th c sĩ Bùi Ng c Thúy Linh
− BSTY Võ Văn Hùng
Đã h t lòng ch d y, ñ ng viên, giúp ñ và hư ng d n tơi hồn thành t t lu n
văn t t nghi p.
Chân thành c m ơn
− Ban lãnh ñ o B nh Vi n Thú Y Trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp.HCM.
− Các anh ch!, nhân viên B nh Vi n Thú Y Trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp.HCM.
− Chân thành c m ơn toàn th các b n l p thú y K29 đã cùng chia s", giúp đ tơi
trong su t 5 năm h c.

ii


TÓM T T LU N VĂN
Đ tài ”Kh o sát m t s b t thư ng # xương và kh p trên chó t i B nh vi n
Thú Y trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp.HCM” ñư c th$c hi n t% ngày 25/11/2007 ñ n
25/04/2008 t i B nh Vi n Thú Y trư ng Đ i H c Nơng Lâm Tp.HCM, chúng tơi đã
ti n hành kh o sát 1664 chó đ n khám và ñi u tr!, ghi nh n các s li u v : gi ng, gi i
tính, tu&i; phân lo i b nh và ghi nh n hi u qu ñi u tr!. K t qu kh o sát như sau:
− T' l chó # nhóm b nh trên xương – kh p: 3,31%
− Các b nh thư ng g(p trên xương: nhóm b nh gãy xương (32,73%), nhóm b nh
cịi xương (14,55%), nhóm b nh lỗng xương (7,27%), nhóm b nh u xương

(3,64%).
− Các b nh thư ng g(p trên kh p: nhóm b nh viêm kh p (25,45%), nhóm b nh
tr t kh p (7,27%).
− Y u t tu&i có nh hư#ng đ n t' l b nh cịi xương, lỗng xương.
− Y u t tu&i, gi ng và gi i tính có nh hư#ng đ n t' l nhóm b nh u xương.
− Y u t gi ng có nh hư#ng đ n t' l nhóm b nh viêm kh p.
−

Y u t gi i tính khơng có nh hư#ng đ n t' l nhóm b nh trên kh p.

− Y u t tu&i có nh hư#ng ñ n t' l nhóm b nh tr t kh p.
− Hi u qu đi u tr!: nhóm b nh trên xương - kh p 81,82%. Trong đó, tr t kh p
100%, còi xương 87.50%, gãy xương 83.33%, viêm kh p 78.57%, loãng xương
75%, u xương 0%.

iii


M CL C
Trang
Trang t$a...........................................................................................................................i
L i c m ơn...................................................................................................................... ii
Tóm t t lu n văn ............................................................................................................ iii
M)c l)c .......................................................................................................................... iv
Danh sách các b ng ....................................................................................................... vi
Danh sách các hình ....................................................................................................... vii
Danh sách các bi u ñ* ................................................................................................. viii
Chương 1. M

Đ U......................................................................................................1

1.1. Đ+T V,N Đ- ..........................................................................................................1
1.2. M.C ĐÍCH – YÊU C/U.........................................................................................2
1.2.1. M)c ñích ................................................................................................................2
1.2.2. Yêu c u ..................................................................................................................2
Chương 2. T NG QUAN..............................................................................................3
2.1. GI0I THI1U H1 XƯƠNG.......................................................................................3
2.1.1. C u t o xương........................................................................................................3
2.1.2. Ch c năng c a xương............................................................................................5
2.1.2.1. Ch c năng cơ h c ...............................................................................................5
2.1.2.2. Ch c năng b o v ...............................................................................................6
2.1.2.3. Ch c năng chuy n hóa .......................................................................................6
2.2. S4 HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI5N C6A XƯƠNG...........................................6
2.3. QUÁ TRÌNH LÀNH XƯƠNG ................................................................................7
2.4. GI0I THI1U V- KH0P ..........................................................................................7
2.4.1. Đ!nh nghĩa .............................................................................................................7
2.4.2. Phân lo i kh p .......................................................................................................8
2.5. X – QUANG TRÊN H1 XƯƠNG ...........................................................................9
2.5.1. S$ t o hình c a nh ch)p X-quang........................................................................9
2.5.2. Ch7n đốn b nh qua hình nh X-quang ..............................................................10
2.6. M8T S9 B,T THƯ:NG TRÊN XƯƠNG VÀ KH0P ........................................10
2.6.1. Gãy xương, n t xương.........................................................................................10
2.6.2. B nh loãng xương................................................................................................11
iv


2.6.3. B nh còi xương....................................................................................................11
2.6.4. B nh u xương ......................................................................................................11
2.6.5. Tr t kh p .............................................................................................................12
2.6.6. Viêm kh p và viêm quanh kh p .........................................................................12

2.7. M8T S9 NGHIÊN C;U TRƯ0C ĐÂY...............................................................13
Chương 3. N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ...............................14
3.1. TH:I GIAN VÀ Đ3.2. Đ9I TƯ=NG KH>O SÁT.....................................................................................14
3.3. D.NG C. VÀ THU9C ĐI-U TR< ......................................................................14
3.4. N8I DUNG.............................................................................................................14
3.5. CÁC CH? TIÊU THEO DÕI ..................................................................................15
3.6. PHƯƠNG PHÁP TI@N HÀNH .............................................................................15
3.6.1. Phân lo i chó đ n khám.......................................................................................15
3.6.2. L p h* sơ b nh án theo m u................................................................................15
3.6.3. Khám lâm sàng ....................................................................................................16
3.6.4. Ch7n đốn b ng X-quang ....................................................................................16
Chương 4. K T QU VÀ TH O LU N..................................................................17
4.1 T' l chung nhóm b nh xương – kh p....................................................................17
4.2 T' l t%ng nhóm b nh trên xương – kh p...............................................................18
4.3 T' l nhóm b nh trên xương theo gi ng .................................................................19
4.4 T' l nhóm b nh trên xương theo gi i tính.............................................................21
4.5 T' l nhóm b nh trên xương theo tu&i ....................................................................24
4.6 T' l nhóm b nh trên kh p theo gi ng ...................................................................25
4.7 T' l nhóm b nh trên kh p theo gi i tính ...............................................................27
4.8 T' l nhóm b nh trên kh p theo tu&i ......................................................................29
4.9 T' l các b nh trên xương - kh p và Hi u qu ñi u tr!...........................................31
Chương 5. K T LU N VÀ Đ NGH ......................................................................34
5.1 K@T LUAN .............................................................................................................34
5.2 Đ- NGH<.................................................................................................................34
TÀI LI U THAM KH O...........................................................................................35
PH L C .....................................................................................................................36

v

DANH SÁCH CÁC B NG
Trang
B ng 4.1: T' l chung nhóm b nh xương – kh p .........................................................17
B ng 4.2: T' l t%ng nhóm b nh trên xương – kh p ....................................................18
B ng 4.3: T' l nhóm b nh trên xương theo gi ng.......................................................19
B ng 4.4: T' l nhóm b nh trên xương theo gi i tính ..................................................21
B ng 4.5 T' l nhóm b nh trên xương theo tu&i...........................................................24
B ng 4.6: T' l nhóm b nh trên kh p theo gi ng.........................................................25
B ng 4.7 T' l nhóm b nh trên kh p theo gi i tính......................................................27
B ng 4.8: T' l nhóm b nh trên kh p theo tu&i............................................................29
B ng 4.9: T' l các b nh trên xương - kh p và Hi u qu ñi u tr! ................................31

vi


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Trang
Hình 2.1: Hình thái và c u t o xương dài........................................................................3
Hình 2.2: C u trúc vi th xương ......................................................................................4
Hình 2.3: Sơ đ* t&ng qt m t kh p di đ ng ..................................................................7
Hình 2.4: Mơ hình c a kh p đ u g i...............................................................................8
Hình 4.1: Chó b! gãy xương ñư c n p giB c ñ!nh ch& xương b! gãy ..........................21
Hình 4.2: Hình X-quang chó b! gãy xương chân trư c.................................................23
Hình 4.3: Chó b! viêm kh p sưng tích d!ch ..................................................................27
Hình 4.4: Chó b! sưng kh p do viêm kh p ...................................................................29
Hình 4.5: Chó b! viêm kh p ñ ng không vBng (ñ ng bàn) ..........................................31

vii

DANH SÁCH CÁC BI U Đ
Trang
Bi u ñ* 4.1: T' l chung nhóm b nh xương – kh p .....................................................17
Bi u đ* 4.2: T' l t%ng nhóm b nh trên xương – kh p ................................................18
Bi u ñ* 4.3: T' l nhóm b nh trên xương theo gi ng...................................................19
Bi u đ* 4.4: T' l nhóm b nh trên xương theo gi i tính ..............................................22
Bi u đ* 4.5: T' l nhóm b nh trên xương theo tu&i .....................................................24
Bi u ñ* 4.6: T' l nhóm b nh trên kh p theo gi ng.....................................................26
Bi u đ* 4.7 T' l nhóm b nh trên kh p theo gi i tính .................................................28
Bi u đ* 4.8: T' l nhóm b nh trên kh p theo tu&i........................................................30

viii


Chương 1
M

Đ U

1.1. Đ T V N Đ
Cùng v i s$ phát tri n c a xã h i, ñ i s ng ngư i dân ngày càng ñư c nâng cao,
ñ th a mãn ñ i s ng tinh th n, ni chó làm thú cưng, b u b n ngày càng ph& bi n.
Đ(c bi t chó nghi p v) có t m quang tr ng trong h tr đi u tra, chó ph)c v) cho
ngành gi i trí như đua chó.
Chó có m t b xương tương ñ i kh e m nh, vBng ch c, ñó là cơ s# ñ sinh
trư#ng và phát tri n t t. Các b nh trên chó ngày càng nhi u và đa d ng, chó b! tr)c tr(c
trên xương cũng như các b nh v xương có nh hư#ng r t l n ñ n ñ i s ng c a chúng.
Tp.HCM ngày càng phát tri n, dân s ngày càng tăng, giao thông ngày càng tr#
nên ph c t p, n u thú ni khơng đư c qu n lý t t thì khơng tránh kh i nhBng nguy cơ

như tai n n giao thông, c n nhau, b! ñánh ñ p… h u qu là nhBng b nh lý v xương và
kh p.
Ngồi ra, n u thú ni khơng đư c quan tâm đúng m c, khơng có kh7u ph n ăn
thích h p cũng có th d n ñ n các b nh lý khác trên xương như u xương, xương m m,
loãng xương, n t xương, tr t kh p, viêm kh p…
Xu t phát t% v n ñ trên và ñư c s$ ñ*ng ý c a khoa CHĂN NI – THÚ Y,
b mơn CƠ TH5 NGOEI KHOA, trư ng ĐEI HFC NÔNG LÂM Tp.H* Chí Minh,
dư i s$ hư ng d n c a Th c sĩ Phan Quang Bá chúng tôi kh o sát ñ tài:
“Kh o Sát M t S! B"t Thư#ng

Xương và Kh p Trên Chó” t i B nh Vi n Thú

Y trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp.HCM.

1


1.2. M C ĐÍCH – U C U
1.2.1. M$c đích
Kh o sát nhBng trư ng h p b t thư ng trên xương, kh p và ghi nh n nhBng li u
pháp ñi u tr! th$c t t i B nh Vi n Thú Y trư ng Đ i H c Nơng Lâm Tp.H* Chí
Minh.
1.2.2. u c&u
− Ghi nh n nhBng b t thư ng trên xương và kh p
− Xác đ!nh t l c a t%ng nhóm b nh theo gi ng, tu&i, gi i tính
− Ghi nh n k t qu đi u tr! # t%ng nhóm b nh

2

Chương 2
T NG QUAN
2.1. GI I THI U H XƯƠNG
2.1.1. C"u t'o xương
+ Đ'i th(:

Hình 2.1: Hình thái và c u t o xương dài
(www.web-books.com)
M i xương có c u t o g*m ngo i c t m c # bên ngồi và # giBa là mơ xương
x p, mơ xương ñ(c, t y xương và n i c t m c. Mô xương ch a 80% kh i lư ng
xương, có c u t o r n ch c t o nên s$ vBng ch c c a xương. L p n i c t m c và t y
xương có ch c năng chuy n hóa ch t khống, xương x p # đ u xương có nhi m v)
truy n l$c ñ n v thân xương.

3


Xương dài:
Đư c chia làm 3 ph n: Đ u xương, hành xương (ñ u thân xương) và thân xương.
- Đ u xương: là m t bao s)n n m b c l y ñ u c a thân xương (hành xương) # c
hai ñ u, ñ u xương ch a xương x p.
- Đ u thân xương (hành xương): n m ngay dư i ñĩa s)n ti p h p và gi i h n là
thân xương. Đ u thân xương ch a xương x p.
- Thân xương: là m t ng dài # giBa, bên trong ch a t y xương.
C!t m'c: G*m ngo i c t m c và n i c t m c.
- Xương ñư c bao b c bên ngoài b#i l p màng xương ngoài. Màng xương ngoài
g*m 2 l p: l p ngồi là mơ s i, l p trong là g*m các t bào trung mơ có kh năng t o
xương còn g i là t bào g c t o xương.
- M(t trong c a xương (ranh gi i giBa mô xương và t y xương) và m(t trong các
khoang xương x p đư c lót b#i m t l p t bào trung mơ đư c g i là màng xương

trong. Màng xương trong cũng có kh năng t o xương như l p trong c a màng xương
ngoài, tuy m c đ ít hơn.
+ Vi th(:

Hình 2.2: C u trúc vi th xương
(www.web-books.com)

4


Mơ xương đ)c:
Là l p xương m!n, r n ch c, màu vàng nh t, s p s p theo t%ng l p m ng g i là
các phi n xương. Các phi n xương này bao quanh các h th ng ng r t nh ch y d c
theo tr)c xương g i là các ng Havers. Ngoài ra cịn có các kênh Volkmann nh hơn
và thGng g c v i tr)c xương. Các kênh này thông v i nhau và ch a m ch máu, th n
kinh và mô liên k t. H v xương, các phi n xương ñư c ñ!nh hư ng theo ñư ng s c.
S$ s p x p này nh m t o s c m nh c a xương và thích ng theo s$ thay ñ&i c a các
l$c tác ñ ng lên xương.
Mô xương x!p:
H mô xương này, các ng Havers và ng Volkmann khơng cịn ch y d c và ch y
ngang nBa mà hòa l n v i nhau, ñ*ng th i chúng tăng s lư ng r t nhi u, làm cho
xương có nhi u h c nh như b t b . Do đó xương có đ x p.
Ch"t căn b n c+a xương:
- Trên xương tươi chưa l y t y, thành ph n hóa h c đư c tìm th y như sau: nư c
50%, lipid 15,75%, protein 12,45%, các mu i khoáng 21,8%.
- Trên xương ñã l y ñi ph n t y và s y khơ (xương khơ), ngư i ta tìm th y có 1/3
ch t hBu cơ (c t giao 33,30%) là các protein có c u trúc phân tI khá b n. Ph n còn l i
kho ng 2/3 là ch t vơ cơ, bao g*m các mu i khống như: Phosphate Ca 57,35%,
Carbonate Ca 3,85%, Phosphate Mg 2,05%, Chlroride Ca và Chlroride Na 3,45%...
N u tách ph n hBu cơ b ng nhi t thì khơng làm bi n ñ&i hình d ng c a xương,

th y xương r t giịn, dJ gãy, nên có th suy ra r ng ch t hBu cơ làm xương có tính dKo
dai.
N u l y đi ph n mu i khống, s" th y xương tr# nên m m, dJ u n cong. Đi u
này cho th y ch t khoáng t o nên ñ r n ch c cho xương.
2.1.2. Ch,c năng c+a xương
Xương cũng như b xương ñ m nh n vai trị trong vi c t o hình cơ th , t o các
khoang ch a cơ quan n i t ng, b o v các n i t ng bên trong, h tr q trình v n
đ ng, là nơi sinh s n t bào máu… Tóm l i xương có 3 ch c năng chính:
2.1.2.1. Ch,c năng cơ h c: (Nâng ñ- và v.n ñ ng)
H xương giúp nâng đ tồn b cơ th , giB cho cơ th ñư c tư th ñ ng thGng,
t o dáng và th$c hi n các ñ ng tác. Xương khơng th cI đ ng nhưng là nơi bám c a
5


các cơ nên ñư c xem như m t h ñòn b7y mà ñi m t$a là các kh p, nh vào đó giúp
cơ th chuy n đ ng.
2.1.2.2. Ch,c năng b o v/
H xương là b khung ñ b o v nhi u cơ quan. H p s b o v não, c t s ng b o
v t y s ng, l*ng ng$c che ch# cho tim ph&i và các m ch máu l n, khung ch u che
ch# cho nhi u cơ quan n i t ng thu c h ti t ni u và sinh d)c. Ngồi ra xương cịn b o
v t y xương là cơ quan t o máu.
2.1.2.3. Ch,c năng chuy(n hóa
Xương là nơi d$ trB m t s ion, ñ(c bi t ch a 99% lư ng calci và 85% phosphate
c a cơ th dư i d ng tinh th hydroxyapatite l ng đ ng bên trong và bên ngồi s i
gelatin. 1% còn l i # trong máu, d!ch ngo i bào ho(c các mơ dư i d ng ion hóa ho(c
k t h p v i protein và r t c n thi t cho các ch c năng co cơ c a th n kinh, n i ti t,
đơng máu…,15% phosphate còn l i # trong acid nucleic, lipid phosphoryl hóa, protein.
Cùng v i ru t và th n, xương góp ph n duy trì n*ng đ calci và phosphate máu h ng
đ!nh.
2.2. S0 HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C1A XƯƠNG

S$ hình thành và phát tri n c a xương là quá trình t o xương và h y xương.
Xương ch a hai lo i t

bào chính là t o c t bào (osteoblast) và h y c t bào

(osteoclast). Các t o c t bào c a mơ liên k t có tác d)ng t&ng h p gelatin và n m
xương (osteoid), ngư c l i h y c t bào là các t bào ña nhân thu c dịng đ i th$c bào,
có ch c năng hóa giáng xương thơng qua s$ ph i h p nhBng men c a lysosome và ñ
pH th p. Xương ln đư c tái t o c a hai ch c năng ch y u đó.
- Đ t n d)ng t i ưu kh năng cung c p y u t , xương ñư c tái t o tùy theo m c đ
các l$c nén tác đ ng lên nó.
- S$ tái t o xương đóng m t vai trị quan tr ng trong cân b ng n i mô, nh t là cân
b ng calci và magie. Do đó, ngồi các l$c cơ h c, cịn có các hormone và vitamin
tham gia vào t o và h y xương, thí d) như hormone c n giáp và giáp, vitamin D…
H thú ñang phát tri n và trư#ng thành, vi c t o và h y xương luôn cân b ng. H
thú già và thú sinh s n quá trình d! hóa s" tr i hơn q trình t&ng h p, d n t i các b nh
v xương như loãng xương, x p xương…

6


2.3. Q TRÌNH LÀNH XƯƠNG
Xương gãy có kh năng lành l i m t cách t$ nhiên. Xương c a thú s" cung c p
nhi u t bào m i cho t t c các v! trí xương b! gãy và các m ch máu nh bé s" ñư c
tái t o l i cho xương. NhBng t bào xương m i s n sinh này s" bao ph lên c hai ñ u
ch& xương b! gãy và hàn g n ch(t l i ch& xương b! gãy cho ñ n lúc xương r n ch c
như trư c ñây.
Trong q trình lành xương, ph n hBu cơ s" đư c tái t o trư c, bao g*m các t
bào xương v i h th ng các s i gelatin. Sau đó, s$ c t hóa s" ti p n i đ đư c ph n
mơ xương hồn ch nh. Th i gian lành xương trung bình 8-12 tu n tùy lo i xương

2.4. C U T O C1A KH P
2.4.1. Đ2nh nghĩa
Kh p là ch n i c a hai xương l i v i nhau, có ch c năng quan tr ng là giúp cơ
th v n ñ ng và b o v các cơ quan quan tr ng c a cơ th . M(c dù ch c năng quan
tr ng nh t là v n ñ ng nhưng ch c năng giB, c ñ!nh và b o v các b ph n cơ th
cũng không kém ph n quan tr ng.
Trong h cơ xương kh p, kh p là thành ph n dJ b! t&n thương nh t nhưng chúng
l i có ch c năng b o v s$ vBng ch c c a h th ng cơ xương kh p và giúp tránh b! các
ch n thương. Chính vì v y các kh p quan tr ng thư ng có các cơ l n bao quanh, giúp
b o v kh p và tránh các kh p kh i b! ch n thương.

Hình 2.3: Sơ đ* t&ng quát m t kh p di ñ ng

7


Hình 2.4: Mơ hình c a kh p đ u g i
(www.answers.com)
2.4.2. Phân lo'i kh p
Trong cơ th có nhi u lo i kh p, m i lo i kh p có c u trúc và ch c năng khác
nhau, có nhBng kh p r t ch c, khơng cI ñ ng (kh p s ), có nhBng kh p biên ñ cI
ñ ng gi i h n (các kh p c t s ng) nhưng cũng có nhBng kh p có biên đ cI đ ng r t
l n (các kh p chi). Vì v y, ta d$a trên biên ñ cI ñ ng và c u trúc c a kh p chúng ta
có th chia thành ba lo i chính:
- Các kh p ch(t c ng, khơng cI ñ ng (kh p b t ñ ng): Các xương ñư c n i v i
nhau b#i mô s i c ng ch c và th$c s$ không th cI ñ ng ñư c, kh p này ñư c g i là
kh p s i. Các khóp bao g*m các kh p h p s , # l*ng ng$c, # khung ch u… có tác
d)ng n i các xương s v i nhau giúp t o nên m t h p s ch c ch n b o v s não bên
trong; n i các xương sư n và xương c phía trư c và c t s ng ng$c phía sau đ t o
thành l*ng ng$c b o v tim, ph&i và h th ng m ch máu l n bên trong; n i các xương

vùng ch u t o thành khung ch u b o v các cơ quan.
- Các kh p cI đ ng ít (kh p bán đ ng), ví d) như kh p mu, kh p c t s ng…, ñư c
g i là kh p s)n, ph n t n cùng c a xương ñư c ti p n i b#i m t mô liên k t c ng ch c
g i là s)n kh p. Lo i kh p này có th ch(t c ng hay cI ñ ng ñư c r t ít (kh p mu)
8


ho(c chuy n ñ ng khá nhi u như kh p c a tr)c s ng. Kh p này thư ng khá c ng, có
th co giãn, cI đ ng # m c ñ nh t ñ!nh.
- Các kh p cI ñ ng ñư c nhi u hay các kh p di ñ ng (các kh p chân tay), ñây
ñư c g i là các kh p ho t d!ch. H lo i kh p này các xương cách nhau b#i m t khoang
ch a ñ y ch t ho t d!ch cho phép có biên đ cI đ ng r t l n. Trong kh p ho t d!ch có
m t l p s)n m m bao quanh đ u xương. L p s)n này có tác d)ng như m t t m n m
làm gi m b t s$ va ch m, ngăn t&n thương ñ u xương, giúp kh p cI ñ ng dJ dàng
hơn. Xoang kh p ch a ch t l ng gi ng như lịng tr ng tr ng, đư c g i là ho t d!ch, có
tác d)ng ni dư ng và bơi trơn kh p, giúp kh p cI ñ ng dJ dàng tránh b! v hay xói
mịn. Xoang kh p cũng ñư c bao quanh b#i m t bao s i, ch c g i là bao kh p giúp c
ñ!nh kh p tránh cho kh p cI ñ ng quá m c gây tr t kh p. Bao kh p đư c lót b#i m t
l p mơ liên k t l ng lKo g i là màng ho t d!ch. S$ ch c ch n c a kh p ho t d!ch ñư c
c ng c b#i các dây ch ng, đây chính là ch t li u đàn h*i r t ch c n i hai ñ u xương
c ñ!nh t i kh p và ñi u khi n s$ ho t ñ ng c a kh p. Ngồi ra, kh p cịn đư c c ng
c b#i gân cơ c u t o t% các s i collagen. Gân n i cơ v i xương giúp t o nên s$ căng
gi n cơ, t o nên trương l$c cơ. Các cơ l n, kh e, t o nên s$ vBng ch c và b o v cho
kh p. Bao kh p và các dây ch ng s" nh n và truy n tín hi u th n kinh v não cho bi t
tư th c a kh p giúp duy trì s c căng cơ. CI đ ng c a kh p ñư c ñi u khi n b#i cơ
(n i v i xương b ng gân) và b#i dây ch ng. N u khơng có dây ch ng kh p s" r t l ng
lKo và khi v n ñ ng s" dJ dàng gây tr t kh p.
2.5. K4 THU T X – QUANG CH5N ĐOÁN CÁC B NH V XƯƠNG - KH P
2.5.1. S6 t'o hình c+a nh ch$p X-quang
Chùm tia X phát ra t% bóng đèn là đ*ng đ u, chùm tia này xuyên qua cơ th ñ ng

v t và b! h p thu m t ph n. Ph n này t' l thu n v i chi u dày, t' tr ng và s nguyên
tI c a ph n b! xuyên qua. Như v y, chùm tia X suy gi m khơng đ*ng đ u khi ra kh i
cơ th và ñư c ghi hình b ng tia X-quang.
M t phim ch)p X-quang có m t thang đ m đ khác nhau ñi t% màu tr ng t i màu
ñen. NhBng ñ m ñ khác nhau này là k t qu c a s$ h p thu khác nhau c a tia X khi
xuyên qua các môi trư ng. V i m t chi u dày như nhau hi n tư ng h p thu ph) thu c
vào kh i lư ng nguyên tI và ñ m ñ ñ(c c a môi trư ng tia xuyên qua.

9


Đ m ñ kim lo i: g*m các kim lo i.
Đ m ñ calci: g*m xương và các thu c c n quang như iod, BaSO4.
Đ m ñ m : g*m mô t bào dư i da và mô m bao quanh các cơ quan.
Đ m ñ nư c: g*m nhu mô các ph t ng, cơ, gân, dây ch ng, màng xương, m ch
máu, d!ch não t y, d!ch m t…
Đ m đ khí: g*m các c u trúc ch a khơng khí như khí qu n, ph qu n, ph nang,
xoang m(t, m t s ño n c a ng tiêu hóa.
Đ m đ trong cơ th đư c th hi n như sau:
Đ

Kim lo i

c n

Calci

quang

Nư c (mơ m m)

gi m

M

d n

Khí

Tr ng (m )

Đen (sáng)

2.5.2. Ch7n đốn b/nh qua hình nh X-quang
X-quang là kh năng đâm xuyên qua các v t li u không trong su t v i ánh
sáng, nh đó tia X tr giúp nhi u trong y h c.
Các hình nh X-quang cho ta th y ñư c nhBng b t thư ng trên xương – kh p,
t% đó ta có th ch7n đốn b nh m t cách chính xác nh t ñ ñưa ra hư ng ñi u tr!. Tuy
nhiên, tia X cũng gây nên nhBng tác h i ñ n cơ th . Vì v y s$ ch7n đốn b ng hình
nh X-quang ch áp d)ng khi th$c s$ c n thi t.
2.6. M T S

B T THƯ NG TRÊN XƯƠNG VÀ KH P

2.6.1. Gãy xương, n,t xương
B nh lý này thư ng do té ngã hay do m t s tai n n tác ñ ng t i xương gây nên
làm gãy hay n t xương.
Đư ng gãy có nhi u d ng ñư ng gãy khác nhau: gãy ngang, gãy chéo, gãy xo n,
gãy lún, gãy thành nhi u mãnh. Gãy m t ph n (n t) hay hồn tồn. Gãy khơng hồn
tồn g i là gãy cành tươi.

Gãy xương có th thành góc, b! xoay bi n d ng, ph) thu c vào v! trí b! gãy. Khi
b! gãy h#, thì da và các ph n m m # đó s" b! t&n thương, có th l xương ra bên ngoài.

10


2.6.2. B/nh loãng xương
Thư ng xu t hi n trên nhBng thú trư#ng thành và thú già.
B nh xu t hi n trong m t th i gian dài m t cân ñ i giBa ngu*n cung c p calcium,
phosphor so v i nhu c u sI d)ng c a cơ th , k t qu là xương m m, x p dJ gãy.
Các nguyên nhân gây b nh: kh7u ph n thi u calci ho(c phosphor, thi u vitamin
D, t' l Ca/P khơng cân đ i trong kh7u ph n ăn, thú mang thai c n nhi u Ca, P.
Tri u ch ng: ñau kh p, y u chân, khó đi l i, g y m, dJ b! gãy xương khi b! té
ngã, ho(c b! tác ñ ng cơ h c t% bên ngoài, thú dJ m c các b nh k phát khác như b nh
tiêu hóa.
2.6.3. B/nh cịi xương
B nh xu t hi n trên thú đang trong giai ño n tăng trư#ng, sau giai ño n cai sBa
v i nhBng r i lo n v s$ phát tri n b xương. Thư ng nhBng con tăng trư#ng nhanh
trong ñàn nh y c m v i b nh hơn.
Nguyên nhân gây b nh là do: thi u h)t calci ho(c phosphor trong th c ăn, m t
cân b ng t l Ca/P # giai ño n sinh trư#ng t l này thay ñ&i trong kho ng 1,5-2.
Nguyên nhân cũng có th do thi u vitamin D, vitamin A.
Tri u ch ng: thú thay đ&i t p tính, thích c n phá. Đ u tiên, s)n đ u xương b t
ñ u b t ra làm ch& kh p xương phình to d n, ngồi ra áp l$c t i vùng kh p tăng nên
thú v n ñ ng khó khăn, chân c ng. Sau cùng, các xương b! v(n cong gây b! d! d ng
nh t là # xương chi, lưng thú b! u n cong, lòng ng$c x p xu ng, xương ng$c g* lên,
các n i s)n sư n phình to. Thi u máu, g y m, thư ng hay r i lo n tiêu hóa và viêm
ph&i.
2.6.4. B/nh u xương
Ngư i ta thư ng phân lo i g*m: U xương nguyên phát, th phát, u lành, u ác,

phân theo lo i mô h c.
M i lo i u thư ng x y ra # các l a tu&i nh t ñ!nh.
Nguyên nhân: là do di truy n ho(c r i lo n phát tri n # xương.
U xương thư ng gây sưng, n&i u, ñau, n u g n kh p s" gây sưng và đau kh p, có
th gãy xương b nh lý và m t ch c năng xương.

11


Tri u ch ng: đi l i khó khăn, s n n có th gây đau, có th ch7n đốn b ng Xquang có l m t m các n t vơi, phình v xương trên đo n xương tùy vào t%ng lo i u
xương.
2.6.5. Tr.t kh p
Tr t kh p có th x y ra # b t kỳ kh p nào, thư ng là do té ngã hay b! tai n n làm
tr t kh p.
Các d u hi u nh n bi t sai kh p:
- Đau do t&n thương rách bao kh p
- Gi m hay m t hồn tồn cơ năng v n đ ng kh p
- D u hi u g* b t thư ng
- Hõm kh p b! r ng
- Ch)p X – quang kh p
2.6.6. Viêm kh p và viêm quanh kh p
Viêm kh p và viêm quanh kh p là tình tr ng th y b! c ng hay sưng # các ñ u
kh p xương. Khi b nh ti n tri n s" th y ñau # các kh p xương khi v n ñ ng. Khi s
n n xung quanh các kh p này s" th y đau, có khi b! sưng , các kh p cI ñ ng s" b! h n
ch , nhi u khi phát ra ti ng kêu trong kh p khi cI ñ ng kh p. Thư ng thì các kh p
chân c a thú hay b nh, còn xương vai, xương ch u và xương s ng ít b! hơn.
Khi ch)p X-quang s" th y kh p xương b! nh h p l i, ho(c sưng lên có d!ch, s)n
# kh p xương b! ăn mòn. Thư ng do 2 nguyên nhân:
- N i t i: là l p s)n # kh p b! thối hóa và ăn mịn, thi u ch t nh n # các kh p
xương. Đi u này t o s$ ñau nh c khi cI ñ ng hay v n đ ng.

- Bên ngồi: lâu ngày b nh s" gây viêm, gây viêm có d!ch mũ.
B nh viêm kh p làm nh hư#ng t i s$ hình thành các t bào # ñ u kh p ñ t o
ch t s)n và ch t nh n cho kh p.

12


2.7. M T S

NGHIÊN C U TRƯ C ĐÂY

- Năm 2003, Ph m Th! Huỳnh Hoa ñã kh o sát b nh lý h xương b ng kĩ thu t
X-quang trên chó t i Tr m Ch7n Đốn Xét Nghi m và Đi u Tr! Chi c)c Thú Y
Tp.HCM. Ghi nh n 118 trư ng h p b nh lý h xương, chi m t' l 4,07%.
- Năm 2006, Tr n Trung Đơng đã kh o sát các b nh thư ng g(p trên chó t i
B nh Xá Thú Y trư ng Đ i H c Nông Lâm Tp.HCM. Ghi nh n 12 trư ng h p b nh lý
h xương, chi m t' l 6,28%.
- Năm 2007, Phan Châu H i Tri u ñã kh o sát các b nh thư ng g(p trên chó t i
Tr m Thú Y Qu n 7 Tp.HCM. Ghi nh n 15 trư ng h p b nh lý h xương, chi m t' l
2,83%.

13


Chương 3
N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
3.1. TH I GIAN VÀ Đ A ĐI M
- Th i gian th$c hi n: 25/11/2007 ñ n 25/04/2008
- Đ!a ñi m: B nh vi n thú y Trư ng Đ i H c Nông Lâm TP.HCM.
3.2. Đ I TƯ8NG KH O SÁT

- Chó đư c mang đ n khám và ñi u tr! t i B nh vi n thú y Trư ng Đ i H c
Nông Lâm TP.HCM.
3.3. D NG C VÀ THU C ĐI U TR
- Kim tiêm, kéo
- Găng tay
-N p
- B t bó
- Băng keo dán
- Máy ch)p nh
- Máy ch)p X-quang
- Các kháng sinh: lincomycin 10%, Sotapen, Cefotaxine
- Các thu c kháng viêm: dexamethasone, prednisolon, ketofen
- Các lo i thu c b&: lesthionine, Calci- Fort, Biodyl, Nutrigel- plus…
3.4. N I DUNG
- Đi u tra t' l thú có nhBng b t thư ng ên xương và kh p trên t&ng s thú
ñ n khám.
- Đi u tra v các t' l b nh mà thú m c ph i.
- Đi u tra t' l b nh theo tu&i, gi ng, gi i tính.
- Đi u tra v t' l chBa kh i và t' l ch t.

14


3.5. CÁC CH9 TIÊU THEO DÕI
- T' l thú b nh lý b t thư ng trên xương và kh p trên t&ng s thú ñ n khám.
- T' l t%ng nhóm b nh v b t thư ng trên xương và kh p theo gi ng, tu&i, gi i
tính.
- T' l các b nh trên xương - kh p và hi u qu ñi u tr!.
3.6. PHƯƠNG PHÁP TI N HÀNH
3.6.1. Phân lo'i chó đ:n khám

Chó đư c đưa ñ n khám và ñi u tr! ñư c phân lo i:
+ Gi i tính: đ$c, cái.
+ Gi ng chó: chó n i- chó ngo i.
+ L a tu&i: phân thành các nhóm.
- Chó dư i 6 tháng tu&i.
- Chó t% 6 đ n 12 tháng tu&i.
- Chó t% 12 ñ n 36 tháng tu&i.
- Chó trên 36 tháng tu&i.
3.6.2. L.p h; sơ b/nh án theo mB NH ÁN
Mã s :

Ngày…..tháng…..năm…..

Ch nuôi:
Đ!a ch :

Đi n tho i:

Tên thú:
Tu&i:
Gi ng:
Tr ng lư ng:
Gi i tính:
B nh sI:
Ch7n đốn lâm sàng:
Ch7n đốn b ng hình nh X-quang:
Ti n trình đi u tr!:
Ngày

Toa thu c

15

K t qu


3.6.3. Khám lâm sàng
- Khám s$ v n ñ ng: quan sát cách ñi, cách ñ ng, kh năng v n ñ ng c a thú.
- Ki m tra th ch t: quan sát ngo i hình, cơ, xương, kh p.
- Ki m tra tr ng thái dinh dư ng c a thú: t t, trung bình, x u.
- Ki m tra thân nhi t, niêm m c, da, lông c a thú.
- Ghi nh n vào b nh án.
3.6.4. Ch7n đốn b=ng X-quang
Ti n hành ch)p phim theo u c u c a bác sĩ. Chúng ta dùng kĩ thu t ch)p không
sBa so n:
- Đ(t thú lên cassette theo chi u th sao cho cơ quan c n ch)p n m cân x ng trên
phim và tia trung tâm vào giBa cơ quan c n ch)p.
- Ch n KV, mAs sao cho phù h p. Phim ch)p xong đư c rBa trong phịng t i, sau
đó x y khơ hay đ khơ t$ nhiên và xem k t qu trên phim.
- D$a vào k t qu X- quang ñưa ra bi n pháp chBa tr! thích h p

16