tiểu luận quan điểm của chủ nghĩa mác lê nin về lực lượng sản xuất liên hệ với việt nam

MỤC LỤC


PHẦN MỞ ĐẦU


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: QUAN ĐIỂM CỦA TRIẾT HỌC MÁC-LÊ NIN VỀ LỰC LƯỢNG
SẢN XUẤT
1. Khái niệm lực lượng sản xuất:
Lực lượng sản xuất là sự kết hợp giữa người lao động với tư liệu sản xuất, tạo ra
sức sản xuất và năng lực thực tiễn làm biến đổi các đối tượng vật chất của giới tự
nhiên theo nhu cầu nhất định của con người và xã hội.
2. Các yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất:
-Lực lượng sản xuất là một hệ thống gồm các yếu tố người lao động (trong đó năng
lực sáng tạo là yếu tố đặc biệt quan trọng nhất) và tư liệu sản xuất (trong đó cơng
cụ lao động là yếu tố phản ánh rõ ràng nhất trình độ chinh phục tự nhiên của con
người).
-Tư liệu sản xuất là điều kiện vật chất cần thiết để tổ chức sản xuất, bao gồm tư liệu
lao động và đối tượng lao động. Đối tượng lao động là những yếu tố vật chất của
sản xuất mà lao động con người dùng tư liệu lao động tác động lên, nhằm biến đổi
chúng cho phù hợp với mục đích sử dụng của con người. Tư liệu lao động là những
yếu tố vật chất của sản xuất mà con người dựa vào đó để tác động lên đối tượng lao
động nhằm biến đổi đối tượng lao động thành sản phẩm đáp ứng yêu cầu sản xuất
của con người. Tư liệu lao động gồm công cụ lao động và phương tiện lao động.
Phương tiện lao động là những yếu tố vật chất của sản xuất, cùng với công cụ lao
động mà con người sử dụng để tác động lên đối tượng lao động trong q trình sản
xuất vật chất. Cơng cụ lao động là những phương tiện vật chất mà con người trực
tiếp sử dụng để tác động vào đối tượng lao động nhằm biến đổi chúng nhằm tạo ra
của cải vật chất phục vụ nhu cầu con người và xã hội.

-Người lao động là con người có tri thức, kinh nghiệm, kỹ năng lao động và năng
lực sáng tạo nhất định trong quá trình sản xuất của xã hội.
3. Điểm khác biệt giữa lực lượng sản xuất con người và động vật:
Về mục đích sản xuất động vật chỉ dừng lại ở việc sản xuất để kiếm ăn, duy trì nịi
giống ,trong khi con người thì sản xuất để phát triển kinh tế. Về cơng cụ lao động
thì con người sử dụng các sản phẩm, thiết bị, máy móc do trí thơng minh của con
người tạo ra, cịn động vật sẽ sử dụng chính bằng sức của chúng. Mác khẳng định
hoạt động sản xuất chính là một trong những dạng hoạt động chỉ có ở con người.
Nó khác hẳn về chất so với hoạt động bản năng ở lồi vật.Ơng khẳng định rằng
con nhện làm những động tác giống như động tác của người thợ rèn và bằng việc
xây dựng những ngăn tổ sáp của mình, con ong phải làm cho một số nhà kiến trúc
phải hổ thẹn nhưng điều ngay từ đầu phân biệt nhà kiến trúc tồi nhất với con ong
giỏi nhất là trước khi xây dựng những ngăn tổ ong bằng sáp nhà kiến trúc đã xây


dựng chúng ở trong đầu mình rồi.Quý quá trình lao động, người lao động thu
được cái kết quả mà họ đã hình dung ngay từ đầu quá trình ấy hay là đã có trong ý
niệm rồi.
4. Vai trị của người lao động trong lực lượng sản xuất:
Theo như chúng ta đã biết thì cấu trúc lực lượng sản xuất có 2 yếu tố cấu thành là
người lao động và tư liệu sản xuất. Người lao động được đề cập đến ở rất nhiều
các khía cạnh khác nhau. Nói đến người lao động hiện nay là phải nói tới tri thức,
nói tới kinh nghiệm, kỹ năng kỹ xảo, nói tới năng lực sáng tạo nhất định trong quá
trình sản xuất vật chất. Chúng ta biết rằng với tư cách là một bộ phận cấu thành
lực lượng sản xuất, người lao động là những người có khả năng lao động nghĩa là
họ có cả sức mạnh về cơ bắp và sức mạnh về trí tuệ. Chính vì vậy mà MÁC gọi cụ
thể là họ có đầu óc và đơi bàn tay.Ngồi ra, người lao động cũng cần phải có kinh
nghiệm, những kỹ năng kỹ xảo trong lao động.Điều đó cho thấy người lao động
khơng phải là con người nói chung và khơng phải người nào có sức mạnh thể chất
và tinh thần cũng được coi là người lao động.Chỉ có những người nào dùng sức

mạnh thể chất và tinh thần của mình tham gia vào quá trình sản xuất vật chất, tạo
ra của cải vật chất mới được coi là người lao động.Với tư cách là yếu tố cấu thành
của lực lượng sản xuất.Chúng ta lưu ý là không phải người nào có sức mạnh về
thể chất và tinh thần cũng được coi là người lao động.Chỉ những người nào dùng
sức mạnh thể chất và tinh thần của mình tham gia vào quá trình sản xuất vật chất
nhằm tạo ra của cải mới được coi là người lao động với tư cách là yếu tố cấu
thành nên lực lượng sản xuất. Trong những năm qua, những thành tựu của cuộc
cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang tác động mạnh mẽ đến sự phát triển
của lực lượng sản xuất như làm cải tiến công cụ lao động, tạo ra những đối tượng
lao động mới có tính bền vững và thân thiện với môi trường sinh thái... nhiều
người cho rằng khoa học cơng nghệ đang dần thay thế vai trị quyết định của
người lao động trong quá trình sản xuất vật chất.Ngày nay, người ta thường dùng
thuật ngữ như trí tuệ nhân tạo, người máy thông minh để chỉ sự phát triển không
ngừng của khoa học công nghệ hiện tại.Trong nền sản xuất hiện đại, công nghệ
thông tin là một trong những ngành đã thâm nhập vào hầu hết các lĩnh vực sản
xuất và trong đời sống của con người. Trước đây, trong điều kiện sản xuất thủ
công, sức lực của người lao động được sử dụng một cách tối đa trong q trình
sản xuất trong điều kiện sản xuất cơng nghiệp cơ khí, máy móc đã thay thế cho
sức lực của con người ở một số khâu, một số công đoạn của quá trình sản xuất
nhưng chủ yếu ở những cơng đoạn sản xuất thủ cơng theo dây chuyền. Vì vậy,
trong các nhà máy xí nghiệp lớn vẫn cần đến hàng vạn công nhân.Ngày nay, việc
áp dụng các dây chuyền sản xuất tự động làm cho số lượng công nhân ngày càng
giảm.Máy móc đã thay thế khơng chỉ những cơng việc nặng nhọc, những hoạt
động cơ bắp mà cịn có thể thay thế cho cả những hoạt động tinh vi, phức tạp của


con người.Vì những lý do đó, có nhiều người cho rằng dưới tác động của cuộc
cách mạng công nghệ 4.0 vai trò của người lao động đang bị lu mờ đáng kể,
khơng cịn đóng vai trị là nhân tố quyết định quan trọng nhất của lực lượng sản
xuất như trước kia nữa mà máy móc khoa học cơng nghệ mới chính là yếu tố đóng

vai trị quyết định.Chúng ta thấy rằng trong bối cảnh của cuộc cách mạng công
nghệ 4.0 những thành tựu của khoa học công nghệ hiện đại đóng vai trị to lớn đối
với sự phát triển của kinh tế xã hội nói chung và lực lượng sản xuất nói
riêng.Song, điều đó khơng có nghĩa là khoa học công nghệ hiện đại trở thành yếu
tố quyết định sự phát triển của lực lượng sản xuất.Từ đó, người lao động lại trở
thành yếu tố thứ yếu của lực lượng sản xuất. Đứng bên ngồi q trình sản xuất,
chúng ta thấy rằng về thực chất khoa học công nghệ trước hết là sản phẩm của quá
trình nhận thức, là sản phẩm của sự phát triển trí tuệ của con người. Có thể nói do
yêu cầu của sản xuất mà con người đã sáng tạo và quyết định khuynh hướng tốc
độ phát triển của khoa học công nghệ, đồng thời quyết định việc sử dụng khoa học
công nghệ vào sản xuất theo mục đích của mình.Do đó dù khoa học cơng nghệ có
thể tạo ra cuộc cách mạng vĩ đại trong lực lượng sản xuất nhưng bản thân nó
khơng thể trở thành một yếu tố độc lập đối với sự phát triển của lực lượng sản
xuất cho nên chúng ta thấy trong các yếu tố của lực lượng sản xuất thì người ta
chỉ đề cập tới 2 yếu tố đó là người lao động và tư liệu sản xuất, khoa học đã được
thâm nhập vào mọi yếu tố của lực lượng sản xuất, nó thâm nhập vào tư liệu sản
xuất thể hiện ở trình độ của lực lượng sản xuất trình độ của tư liệu sản xuất, trình
độ của tư liệu lao động, trình độ của cơng cụ lao động. Nó thâm nhập vào người
lao động, thể hiện ở trình độ, kỹ năng,năng lực sáng tạo của người lao động trong
quá trình sản xuất.Thực tế cho thấy, kỹ thuật cơng nghệ hiện đại với tư cách là
phần vật chất trong các yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất, dù năng động và cách
mạng đến mấy cũng chỉ là sản phẩm do bàn tay và khối óc của con người làm ra
và chịu sự điều khiển giám sát của con người. Do đó, dù trí tuệ nhân tạo tiên tiến
đến đâu cũng chỉ là sản phẩm của con người, hoạt động của nó phụ thuộc vào
những cái chương trình mà con người đã lập ra đã cài đặt vào máy tính điện tử và
người máy cơng nghiệp.Vì vậy, khoa học cơng nghệ là của con người gắn liền với
con người, nó phụ thuộc vào con người và phải thông qua hoạt động của con
người mới có thể được việt hóa trong q trình sản xuất. Nếu khơng xuất phát từ
con người được tiến hành bởi con người và không hướng về phục vụ mục đích
của con người, khơng có q trình sản xuất nào có đủ lý do để tồn tại và phát

triển.Bởi vậy trong bất kì thì thời đại nào, kể cả thời đại khoa học công nghệ hiện
đại, người lao động vẫn là nhân tố đóng vai trị quyết định của sự phát triển của
lực lượng sản xuất.Họ vẫn là chủ thể của quá trình sản xuất hiện đại và là chủ thể
gắn kết các cái yếu tố của lực lượng sản xuất lại với nhau.Song thực tế cho thấy,
để giữ được vai trò quan trọng nhất, quyết định nhất trong lực lượng sản xuất


trong cuộc cách mạng công nghệ 4.0 hiện nay, người lao động phải có tri thức,trí
tuệ nổi trội hơn so với người lao động trong các thời đại lịch sử trước đây. Ngày
nay, tri thức trí tuệ của người lao động khơng phải chỉ biết sử dụng các loại máy
móc mà cịn chế tạo ra các loại máy móc mới với công nghệ hiện đại theo yêu cầu
ngày càng cao của sản xuất không ngừng thay đổi mẫu mã sản phẩm đáp ứng nhu
cầu đa dạng của thị trường, tạo ra những đối tượng lao động mới có tính bền vững
và thân thiện với môi trường sinh thái.Những yếu tố thuộc về tri thức trí tuệ của
người lao động hiện nay đã được kết tinh trong sản phẩm hàng hóa làm cho các
sản phẩm đó có hàm lượng trí tuệ cao, có giá trị gia tăng lớn và người ta tính tốn
rằng trong các sản phẩm cơng nghệ hiện tại hiện nay hay là trong các hàng hóa
cơng nghệ cao hiện nay thì yếu tố trí tuệ, chất xám, tri thức kết tinh trong sản
phẩm ngày càng lớn, nó chiếm từ khoảng 70 đến 85% hàng hố dịch vụ đó, còn
lại chỉ khoảng 15 đến 20% yếu tố thuộc về đó là lao động cơ bắp, đó là thuộc về
nguyên nhiên liệu.Mặt khác, người lao động trong lực lượng sản xuất hiện đại cần
phải có khả năng thích ứng nhanh với những biến đổi của điều kiện sản xuất vật
chất hiện đại.Thích ứng chính là sự biến đổi của chủ thể để phù hợp với điều kiện
mới, môi trường mới. Như vậy trong sự phát triển của lực lượng sản xuất hiện đại,
tri thức của người lao động trở thành yếu tố chủ yếu là đầu vào quan trọng của
quá trình sản xuất vật chất.Sự khác biệt của tri thức với tính cách là yếu tố đầu
vào của q trình sản xuất với các yếu tố mang tính truyền thống như là tài
nguyên như là vốn được thể hiện ở chỗ tri thức của người lao động khơng bị hao
mịn bị tổn thất khi sử dụng.Khi chuyển giao tri thức cho người khác, người sở
hữu tri thức không bị mất đi tri thức của mình.Khi tri thức được chuyển giao cho

nhiều người thì vốn tri thức được nhân lên gấp bội với chi phí khơng đáng kể.Việc
tiếp nhận vốn tri thức lại không dễ dàng như việc tiếp nhận vốn dưới dạng tiền
tệ.Do chỗ việc chuyển giao, tiếp nhận vốn tri thức phải thơng qua giáo dục và đào
tạo.Vì vậy, trong nền sản xuất hiện đại, giáo dục và đào tạo có vai trị quan trọng
là sản xuất vốn tri thức.Vì lẽ đó, người lao động khơng phải là người sản xuất đơn
thuần mà là người lao động có tri thức sâu rộng.Họ thực sự làm chủ quá trình sản
xuất, hợp tác với nhau trong quá trình sản xuất và kinh doanh trong quá trình tạo
ra và phân phối của cải vật chất.Điều đó cho thấy, để phát triển lực lượng sản xuất
hiện đại, ngồi việc tích cực ứng dụng những thành tựu khoa học công nghệ vào
việc cải tiến tư liệu sản xuất còn cần phải phát triển con người, nhất là phát triển
về trình độ tri thức, tay nghề, kỹ năng, tác phong công nghiệp... cho người lao
động.Thực tế, trong nền sản xuất hiện đại cũng đã chứng minh rằng có những
cơng ty có những doanh nghiệp áp dụng công nghệ hiện đại nhưng yếu tố con
người trực tiếp ở đây là người lao động không được nâng cao về trình độ, tay
nghề, kỹ năng, năng lực sáng tạo khơng nâng cao được tác phong cơng nghiệp thì


cũng khơng phát huy được trong q trình sản xuất bởi vì người lao động dù thế
nào đi chăng nữa vẫn là yếu tố chủ thể của quá trình sản xuất.
5. Vai trị của cơng cụ lao động trong sản xuất:
Trong lao động thì cơng cụ lao động đóng vai trò tương đối quan trọng hàng đầu.
Qua hàng triệu năm mỗi khi xã hội có sự chuyển mình, chuyển từ chế độ xã hội này
sang chế độ xã hội khác thì lại là một lần có sự xuất hiện của công cụ lao động mà
công cụ lao động sau thường tạo nền những cuộc cách mạng trong sản xuất. Để có
một nền kinh tế phát triển như ngày nay với máy móc, thiết bị hiện đại phục vụ cho
lao động thì cơng cụ lao động đã phải trải qua biết bao thời kỳ và càng chứng minh
tầm quan trọng không thể thiếu được trong lao động của nó.Cơng cụ lao động là
yếu tố động nhất, cách mạng nhất trong lực lượng sản xuất, là nguyên nhân sâu xa
của mọi biến đổi kinh tế-xã hội trong lịch sử, là thước đo trình độ tác động, cải biến
tự nhiên của con người và tiêu chuẩn để phân biệt các thời đại kinh tế khác nhau.

Công cụ lao động là yếu tố vật chất "trung gian", "truyền dẫn" giữa người lao động
và đối tượng lao động trong tiến hành sản xuất. Đây chính là tri thức được vật thể
hóa do con người sáng tạo ra và được con người sử dụng làm phương tiện vật chất
của q trình sản xuất. Cơng cụ lao động giữ vai trò quyết định đến năng suất lao
động và chất lượng sản phẩm. Ngày nay, trong điều kiện cuộc cách mạng khoa học
và công nghệ hiện đại đang phát triển, cơng cụ lao động được tin học hố, tự động
hố và trí tuệ hố càng có vai trị đặc biệt quan trọng. Công cụ lao động là yếu tố
động nhất, cách mạng nhất trong lực lượng sản xuất, là nguyên nhân sâu xa của mọi
biến đổi kinh tế xã hội trong lịch sử; là thước đo trình độ tác động, cải biến tự nhiên
của con người và tiêu chuẩn để phân biệt các thời đại kinh tế khác nhau. Chính vì
vậy, C.Mác khẳng định: “Những thời đại kinh tế khác nhau không phải ở chỗ chúng
sản xuất ra cái gì mà là ở chỗ chúng sản xuất bằng cách nào, với những tư liệu lao
động nào”.


Cấu trúc lực lượng sản xuất có 2 yếu tố cấu thành là người lao động và tư liệu sản xuất.
Người lao động được đề cập đến ở rất nhiều các khía cạnh khác nhau. Nói đến người lao
động hiện nay là phải nói tới tri thức, nói tới kinh nghiệm, kỹ năng kỹ xảo, nói tới năng
lực sáng tạo nhất định trong quá trình sản xuất vật chất. Chúng ta biết rằng với tư cách là
một bộ phận cấu thành lực lượng sản xuất, người lao động là những người có khả năng
lao động nghĩa là họ có cả sức mạnh về cơ bắp và sức mạnh về trí tuệ. Chính vì vậy mà
MÁC gọi cụ thể là họ có đầu óc và đơi bàn tay.Ngồi ra, người lao động cũng cần phải
có kinh nghiệm, những kỹ năng kỹ xảo trong lao động.Điều đó cho thấy người lao động
khơng phải là con người nói chung và khơng phải người nào có sức mạnh thể chất và
tinh thần cũng được coi là người lao động.Chỉ có những người nào dùng sức mạnh thể
chất và tinh thần của mình tham gia vào quá trình sản xuất vật chất, tạo ra của cải vật
chất mới được coi là người lao động.Với tư cách là yếu tố cấu thành của lực lượng sản
xuất.Chúng ta lưu ý là khơng phải người nào có sức mạnh về thể chất và tinh thần cũng
được coi là người lao động.Chỉ những người nào dùng sức mạnh thể chất và tinh thần
của mình tham gia vào quá trình sản xuất vật chất nhằm tạo ra của cải mới được coi là

người lao động với tư cách là yếu tố cấu thành nên lực lượng sản xuất.Mác khẳng định
hoạt động sản xuất chính là một trong những dạng hoạt động chỉ có ở con người. Nó
khác hẳn về chất so với hoạt động bản năng ở lồi vật.Ơng khẳng định rằng con nhện
làm những động tác giống như động tác của người thợ rèn và bằng việc xây dựng những
ngăn tổ sáp của mình, con ong phải làm cho một số nhà kiến trúc phải hổ thẹn nhưng
điều ngay từ đầu phân biệt nhà kiến trúc tồi nhất với con ong giỏi nhất là trước khi xây
dựng những ngăn tổ ong bằng sáp nhà kiến trúc đã xây dựng chúng ở trong đầu mình
rồi.Quý quá trình lao động, người lao động thu được cái kết quả mà họ đã hình dung
ngay từ đầu q trình ấy.Tức là đã có trong ý niệm rồi.Trong những năm qua, những
thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang tác động mạnh mẽ đến
sự phát triển của lực lượng sản xuất như làm cải tiến công cụ lao động, tạo ra những đối
tượng lao động mới có tính bền vững và thân thiện với môi trường sinh thái... nhiều


người cho rằng khoa học công nghệ đang dần thay thế vai trò quyết định của người lao
động trong quá trình sản xuất vật chất.Ngày nay, người ta thường dùng thuật ngữ như trí
tuệ nhân tạo, người máy thơng minh để chỉ sự phát triển không ngừng của khoa học
công nghệ hiện tại.Trong nền sản xuất hiện đại, công nghệ thông tin là một trong những
ngành đã thâm nhập vào hầu hết các lĩnh vực sản xuất và trong đời sống của con người.
Trước đây, trong điều kiện sản xuất thủ công, sức lực của người lao động được sử dụng
một cách tối đa trong quá trình sản xuất trong điều kiện sản xuất cơng nghiệp cơ khí,
máy móc đã thay thế cho sức lực của con người ở một số khâu, một số cơng đoạn của
q trình sản xuất nhưng chủ yếu ở những công đoạn sản xuất thủ cơng theo dây chuyền.
Vì vậy, trong các nhà máy xí nghiệp lớn vẫn cần đến hàng vạn công nhân.Ngày nay, việc
áp dụng các dây chuyền sản xuất tự động làm cho số lượng cơng nhân ngày càng
giảm.Máy móc đã thay thế không chỉ những công việc nặng nhọc, những hoạt động cơ
bắp mà cịn có thể thay thế cho cả những hoạt động tinh vi, phức tạp của con người.Vì
những lý do đó, có nhiều người cho rằng dưới tác động của cuộc cách mạng cơng nghệ
4.0 vai trị của người lao động đang bị lu mờ đáng kể, không cịn đóng vai trị là nhân tố
quyết định quan trọng nhất của lực lượng sản xuất như trước kia nữa mà máy móc khoa

học cơng nghệ mới chính là yếu tố đóng vai trị quyết định.Chúng ta thấy rằng trong bối
cảnh của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 những thành tựu của khoa học cơng nghệ hiện
đại đóng vai trị to lớn đối với sự phát triển của kinh tế xã hội nói chung và lực lượng
sản xuất nói riêng.Song, điều đó khơng có nghĩa là khoa học cơng nghệ hiện đại trở
thành yếu tố quyết định sự phát triển của lực lượng sản xuất.Từ đó, người lao động lại
trở thành yếu tố thứ yếu của lực lượng sản xuất. Đứng bên ngồi q trình sản xuất,
chúng ta thấy rằng về thực chất khoa học công nghệ trước hết là sản phẩm của quá trình
nhận thức, là sản phẩm của sự phát triển trí tuệ của con người. Có thể nói do yêu cầu của
sản xuất mà con người đã sáng tạo và quyết định khuynh hướng tốc độ phát triển của
khoa học công nghệ, đồng thời quyết định việc sử dụng khoa học công nghệ vào sản
xuất theo mục đích của mình.Do đó dù khoa học cơng nghệ có thể tạo ra cuộc cách
mạng vĩ đại trong lực lượng sản xuất nhưng bản thân nó khơng thể trở thành một yếu tố
độc lập đối với sự phát triển của lực lượng sản xuất cho nên chúng ta thấy trong các yếu
tố của lực lượng sản xuất thì người ta chỉ đề cập tới 2 yếu tố đó là người lao động và tư
liệu sản xuất, khoa học đã được thâm nhập vào mọi yếu tố của lực lượng sản xuất, nó
thâm nhập vào tư liệu sản xuất thể hiện ở trình độ của lực lượng sản xuất trình độ của tư
liệu sản xuất, trình độ của tư liệu lao động, trình độ của cơng cụ lao động. Nó thâm nhập
vào người lao động, thể hiện ở trình độ, kỹ năng,năng lực sáng tạo của người lao động
trong quá trình sản xuất.Thực tế cho thấy, kỹ thuật công nghệ hiện đại với tư cách là
phần vật chất trong các yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất, dù năng động và cách mạng
đến mấy cũng chỉ là sản phẩm do bàn tay và khối óc của con người làm ra và chịu sự
điều khiển giám sát của con người. Do đó, dù trí tuệ nhân tạo tiên tiến đến đâu cũng chỉ
là sản phẩm của con người, hoạt động của nó phụ thuộc vào những cái chương trình mà


con người đã lập ra đã cài đặt vào máy tính điện tử và người máy cơng nghiệp.Vì vậy,
khoa học công nghệ là của con người gắn liền với con người, nó phụ thuộc vào con
người và phải thơng qua hoạt động của con người mới có thể được việt hóa trong q
trình sản xuất. Nếu khơng xuất phát từ con người được tiến hành bởi con người và
không hướng về phục vụ mục đích của con người, khơng có q trình sản xuất nào có đủ

lý do để tồn tại và phát triển.Bởi vậy trong bất kì thì thời đại nào, kể cả thời đại khoa học
công nghệ hiện đại, người lao động vẫn là nhân tố đóng vai trò quyết định của sự phát
triển của lực lượng sản xuất.Họ vẫn là chủ thể của quá trình sản xuất hiện đại và là chủ
thể gắn kết các cái yếu tố của lực lượng sản xuất lại với nhau.Song thực tế cho thấy, để
giữ được vai trò quan trọng nhất, quyết định nhất trong lực lượng sản xuất trong cuộc
cách mạng công nghệ 4.0 hiện nay, người lao động phải có tri thức,trí tuệ nổi trội hơn so
với người lao động trong các thời đại lịch sử trước đây. Ngày nay, tri thức trí tuệ của
người lao động khơng phải chỉ biết sử dụng các loại máy móc mà cịn chế tạo ra các loại
máy móc mới với cơng nghệ hiện đại theo yêu cầu ngày càng cao của sản xuất không
ngừng thay đổi mẫu mã sản phẩm đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường, tạo ra những
đối tượng lao động mới có tính bền vững và thân thiện với môi trường sinh thái.Những
yếu tố thuộc về tri thức trí tuệ của người lao động hiện nay đã được kết tinh trong sản
phẩm hàng hóa làm cho các sản phẩm đó có hàm lượng trí tuệ cao, có giá trị gia tăng lớn
và người ta tính tốn rằng trong các sản phẩm công nghệ hiện tại hiện nay hay là trong
các hàng hóa cơng nghệ cao hiện nay thì yếu tố trí tuệ, chất xám, tri thức kết tinh trong
sản phẩm ngày càng lớn, nó chiếm từ khoảng 70 đến 85% hàng hố dịch vụ đó, cịn lại
chỉ khoảng 15 đến 20% yếu tố thuộc về đó là lao động cơ bắp, đó là thuộc về nguyên
nhiên liệu.Mặt khác, người lao động trong lực lượng sản xuất hiện đại cần phải có khả
năng thích ứng nhanh với những biến đổi của điều kiện sản xuất vật chất hiện đại.Thích
ứng chính là sự biến đổi của chủ thể để phù hợp với điều kiện mới, môi trường mới. Như
vậy trong sự phát triển của lực lượng sản xuất hiện đại, tri thức của người lao động trở
thành yếu tố chủ yếu là đầu vào quan trọng của quá trình sản xuất vật chất.Sự khác biệt
của tri thức với tính cách là yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất với các yếu tố mang
tính truyền thống như là tài nguyên như là vốn được thể hiện ở chỗ tri thức của người
lao động khơng bị hao mịn bị tổn thất khi sử dụng.Khi chuyển giao tri thức cho người
khác, người sở hữu tri thức không bị mất đi tri thức của mình.Khi tri thức được chuyển
giao cho nhiều người thì vốn tri thức được nhân lên gấp bội với chi phí khơng đáng
kể.Việc tiếp nhận vốn tri thức lại không dễ dàng như việc tiếp nhận vốn dưới dạng tiền
tệ.Do chỗ việc chuyển giao, tiếp nhận vốn tri thức phải thơng qua giáo dục và đào tạo.Vì
vậy, trong nền sản xuất hiện đại, giáo dục và đào tạo có vai trị quan trọng là sản xuất

vốn tri thức.Vì lẽ đó, người lao động khơng phải là người sản xuất đơn thuần mà là
người lao động có tri thức sâu rộng.Họ thực sự làm chủ quá trình sản xuất, hợp tác với
nhau trong quá trình sản xuất và kinh doanh trong quá trình tạo ra và phân phối của cải
vật chất.Điều đó cho thấy, để phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, ngồi việc tích cực


ứng dụng những thành tựu khoa học công nghệ vào việc cải tiến tư liệu sản xuất còn cần
phải phát triển con người, nhất là phát triển về trình độ tri thức, tay nghề, kỹ năng, tác
phong công nghiệp... cho người lao động.Thực tế, trong nền sản xuất hiện đại cũng đã
chứng minh rằng có những cơng ty có những doanh nghiệp áp dụng công nghệ hiện đại
nhưng yếu tố con người trực tiếp ở đây là người lao động khơng được nâng cao về trình
độ, tay nghề, kỹ năng, năng lực sáng tạo không nâng cao được tác phong cơng nghiệp thì
cũng khơng phát huy được trong q trình sản xuất bởi vì người lao động dù thế nào đi
chăng nữa vẫn là yếu tố chủ thể của quá trình sản xuất.