Chức năng người cho vay cuối cùng của ngân hàng trung ương trong việc ngăn ngừa và giải quyết hiện tượng rút tiền ồ ạt và bài học cho viêt nam

1

MC LC

Mc lc
Danh mc ch vit tt
Danh mc bng biu
Trang
Liănóiăđu
1
Chngăă1:ăMT S LÝ LUNăLIểNăQUANăN HIN TNG
RÚT TIN  TăVÀăNGI CHO VAY CUI CÙNG
3
1.1. Hinătng rút tin  t
3
1.1.1. Khái nim và lch s ca hinătng rút tin  t
3
1.1.2. Nguyên nhân hinătng rút tin  t
4
1.1.3. Phân loi hinătng rút tin  t
7
1.1.4. Hu qu ca hinătng rút tin  t
8
1.1.5. Mt s bin pháp và phòng nga và gii quyt
10
1.2.ăNgi cho vay cui cùng
15
1.2.1.ănhăngha
15
1.2.2.ăCăch hotăđng caăngi cho vay cui cùng
16

1.2.3.ăCácăđiu kinăliênăquanăđn tính hiu qu caăngi cho
vay cui cùng
18
1.2.3.1. Mô hình Thorton ậ Bagehot
18
1.2.3.2. Mô hình Freixas ậ Parigi - Rochet
19
1.2.3.3. Vnăđ đi viăngi cho vay cui cùng quc t

24
Chngă2:ăKINHăNGHIM ÁP DNG CHCăNNGăNGI CHO
VAY CUIăCỐNGă GII QUYT RÚT TIN  T TI MT S
QUC GIA TRÊN TH GII

25
2.1. Khng hong ngân hàng Baltic
26
2

2.2. Vai trò caăngi cho vay cui cùng trong khng hong ngân hàng
 Mexico 1994
31
2.3.Vaiătròăngi cho vay cui cùng trong hinătng rút tin  t 
Argentina 1995
36
2.4. In-đô-nê-xi-a

43
Chngă3:ăTHC TRNG VÀ GII PHÁP ÁP DNGăNGI CHO
VAY CUÔI CÙNG TRONG X LÝ HINăTNG RÚT TIN  T

 VIT NAM
54
3.1.ăCácăquyăđnhăphápălýăliênăquanăđn chcănngăngi cho vay cui
cùng caăNgânăhàngăNhàănc (NHNN)
54
3.1.1. NHNN VităNamăđóngăvaiătròălàăngânăhàngăca các ngân hàng
3.1.2. Công c cp tín dng-tái cp vn ca NHNN
55
3.2. Thc trng rút tin  t ti Vit Nam:
60
3. 2.1. Rút tin  t trên quy mô h thngăđi vi hp tác xã tín
dng (HTXTD) và qu tín dng (QTD)
60
3. 2.2. Rút tin  t  03ăngânăhàngăthngămiăđnăl
62
3.3.ăNguyăcăxy ra hinătng rút tin  t  VităNamătrongăgiaiăđon
nhngănmăđu th k XXI
67
3.3.ă1.ăTácăđng ca các yu t viămôăđnănguyăcăkhng hong
cngănhăxy ra hinătng rút tin  t ti các ngân hàng
67
3.3.ă2.ăTácăđng ca các yu t vămôăđnănguyăcăngânăhàngăsp
đ cngănhăxy ra hinătng rút tin  t
70
3.4. Giiăphápăđy mnh tính hiu qu ca chcănngăngi cho vay
cui cùng ca Ngân hàngăNhàăncăđi vi hinătng rút tin  t ti
Vit nam

76
KT LUN

80
Danh mc tài liu tham kho
3

DANH MC CH VIT TT
HTXTD : Hp tác xã tín dng
QTD : Qu tín dng
EOB (Bank of Estonia) : Ngân hàng Estonia
FED (Federal Reserve) : Cc d tr liên bang Hoa K
NEB (North Estonia Bank) : Ngân hàng Phía Bc Estonia
NCVCC :ăNgi cho vay cui cùng
NHNN :ăNgânăhàngăNhàănc
NHTMCP :ăNgânăhàngăThngămi c phn
NHTM :ăNgânăhàngăThngămi
IMF (International Monetary : Qu tin t quc t
Fund)
UBB (Union Baltic Bank) :ăNgânăhàngăcôngăđoànăBan-tic
BOLAT (The Bank of Latvia) : Ngân hàng Lat-vi-a
BOLIT (The Bank of Lithuania) : Ngân hàng Li-thu-a-ni-a
NESB North Estonian Share :
Bank
VEB (Vnesheconombank Fund): Chng ch VEB
EEK (Estonian Kroon) :ănăv tin t ca Es-to-ni-a
NAFTA (North America Free : Hipăđnhăthngămi t do Bc M
Trade Agreement)
IDB (Inter ậ American : Ngân hàng phát trin
Development Bank)
SB (Social Bank)
4

DANH MC BNG BIU

Bng biu/Hình v
Trang
Ni dung
Bng 2.1
35
Mt s ch boăvămôăchn lc  Mê-
xi-côătrc và sau khng hongănmă
1994
Bng 2.2
40
Phnătrmăthayăđi v tin gi trong
giaiăđon khng hong  Argentina
nmă1995
Bng 2.3
41
Giá tr thayăđi v tin gi trong giai
đon khng hong  Argentinaănmă
1995
Bng 2.4
41
S liu cu tr rút tin  t trong giai
đon khng hong  Argentinaănmă
1995
Bng 2.5
45
Th phn tin gi ngân hàng  In-đô-
nê-xi-a t 12/1996ăđn 3/1998
Bng 2.6

49
Mt vài ch s kinh t vămôătrongăgiaiă
đonătrc và sau khng hong  In-
đô-nê-xi-a
Bng 2.7
50
Các ch báoăvămôăvàăcu tr trong
giaiăđon khng hongănmă1996ă
In-đô-nê-xi-a
Biuăđ 3.1
70
Tngătrng tín dng ca Vit nam
giaiăđon 2001-2011
Săđ 3.2
76
By thanh khon





1

LI NÓI U

Nhngănmăgnăđâyăh thng ngân hàng Vitănamăđưăphiăđi mt vi hàng
lotăcácăkhóăkhn,ănguyăcăđ v,ătrongăđóănguyênănhânăvaăđn t tácăđng ca
kinh t vămô,ănhăhng t khng hong tài chính th gii va do chính t bn
thân các ngân hàng. Mt lot các v vic gây tranh cãi trong thiăgianăquaăđưălàmă
giaătngări ro khng hong ca ngân hàng Vitănamătrongătngălai.ăMt hin

tngăđángăloăngi là hinătng rút tin  t ậ hinătngăđưăcóălch s xut hin
t rt lâu, rt ph bin trên th gii, vàăcngăđưătng xut hin  Vit nam tuy
đangă quy mô nh. Nhm hn ch,ăphòngătránhăvàăngnăchnănguyăcănày,ămt
trong nhng bin pháp hiu qu có kh nngă caoă nht áp dng  nc ta là s
dng chcănngă“ngi cho vay cuiăcùng”ă(NCVCC)ăca Ngân hàng Nhàănc.
Mcădùăchaăth hin rõ trong thiăđim hin tiănhngăkh nngăxy ra rút tin 
t là vô cùng lnăvàăkhóălngătrc,ăđc bit trong bi cnh hin nay v kinh t
tàiăchínhăvàăcăcu ngân hàng  Vitănam.ăng thi, qua quá trình tìm hiu, nhn
thyăchoăđn thiăđim hin tiăchaăcóăcôngătrìnhănghiênăcu nào thc s điăsâuă
vào vnăđ này mà ch cung cp nhng lý lun mt cách khái quát v Ngân hàng
Nhàănc, khng hong ngân hàng. Daătrênătìnhăhìnhăđó,ănhómănghiênăcuăđưă
chnăđ tài nghiên cu là:ă“Chc nng ngi cho vay cui cùng ca Ngân hàng
Trung ng trong vic ngn nga và gii quyt hin tng rút tin  t và bài hc
cho Vit nam”.ă
Bng cách phân tích lý lun v tính hiu qu caăchínhăsáchăngi cho vay
cui cùng, phân tích kinh nghim thc t t th gii và s liu c th v nhng
thc trng  Vitănam,ăđ tài trình bày nhng gii pháp cp thităđ nâng cao tính
hiu qu trong vic áp dng chcănngăNCVCCăca NgânăhàngăNhàănc Vit
nam. Bài nghiên cu s dngăcácăphngăphápăphânătích, lý lun,ăđánhăgiáăquaăs
liu,ăsoăsánhăđi chiu gia lý thuyt và thc trng tình hình, và cui cùng tng
hp kt lun.ă tàiăđc chia thành 3 phn chính: Phn I phân tích mt s căs
lý lunăliênăquană đn hinătng rút tin  t và chcănngăngi cho vay cui
2

cùng, phn II trình bày kinh nghim t mt s nc trên th gii trong vic s
dng chcănngăngi cho vay cui cùng caăngânăhàngătrungăng đ ngnăchn
hinătng rút tin  t, phn III nêu mt cách c th thc trng  Vit nam, qua
đóăch ra nhng mt tích cc và hn ch trong vic áp dng chcănngăNCVCCă
ca Ngânăhàngă Nhàă nc;ă đng thi tng hp nhng gii pháp nhmătngătínhă
hiu qu ca chc nng NCVCC ca NHNN trong vicăngnăchn và gii quyt

hinătng rút tin  t.




















3


CHNGă1: MT S VNă LÝ LUNăLIÊNăQUANăN HINăTNG
RÚT TIN  T VÀ CHCăNNGăNGI CHO VAY CUI CÙNG
1.1. Hinătng rút tin  t
1.1.1. Khái nim và lch s hin tng rút tin  t
Hinătng rút tin  t (Bank run) là hinătng mtălng lnăngi gi tin
tiăngânăhàngăđng lot rút tin khi h thng do lo s rng ngân hàng mà mình

gi tin có th b đ v và tin gi ca h có th b thit hi.
Hinătng rút tin  t đưătng xy ra  nhiu quc gia trên th gii và nhiu
khi nó tr thành nguyên nhân chính ca nhng cuc khng hong tài chính ti các
qucăgiaăđó,ăthm chí nó còn xy ra  phm vi khu vcăvàăcóănguyăcăxy ra cuc
khng hong tài chính toàn cu.
Rút tin  t xut hinănhămt phn ca chu kì phát trin tín dng và s suy
thoáiăsauăđó.ăT th k th XVIăđưăxut hin hinătng này khi th kim hoàn Anh
phát hành kì phiu, vic phát hành b đ v do v mùa tht thu làm cho mt s
vùng xy ra nnăđóiăvàăkhóăkhn.ă
Trong cucăđi khng hong  M giaiăđon 1929-1933, h thng ngân hàng
ncănàyăđưăchng kin nhng con s hong lonăkhiăngi gi tin chen chúc
nhau rút tin khiănhàăbng.ănănmă1933,ă140ăt đôălaătin gi b bin mtădoăđ
v ngânăhàngăăvàăhnă4000ăngânăhàngăphiă đóngăca trong naăđuănmă1933ă
(Cochrance, 1958).
Hinătng rút tin  t luôn gn lin vi s đ v ca nhng ngân hàng ln
trong lch s. Có th k ra nhngătrng hpăđ v ngân hàng ti Anh (1973),
Ngân hàng quc gia Franklin (1974) ca M, s đ v dây chuyn ca hàng lot
ngân hàng tiăCanadaănmă1985.ăTiănc M trong thp k 80 ca th k 20 hin
tng rút tin hàng lot lan truyn t ngân hàng Penn Square (1982) sang mt
trong nhng ngân hàng ln nhtănc này là Continental Illinois (1984).
4

Cuc khng hongăchâuăÁănmă1997,ănhiu qucăgiaănhăTháiăLan,ăHànă
Quc và Indonesia xy ra tình trng rút tin  t đưăđ li nhiu nhăhng ln.
Trongăgiaiăđonănày,ăđnhăđim ca khng hongălòngătinăđưădnăđn rút tin  t
ti 2/3 s ngân hàng tănhână Indonesia, chim ½ tng s ngân hàng  quc gia
này (Heffernan, 2005).
T ngày 14-17/9/2007, rút tin  t din ra ti ngân hàng Northen Rock (NR),
ngân hàng cho vay tín chp ln th 5 ti Anh. H thng các chi nhánh ca ngân
hàngănàyăđưăriăvàoătìnhătrng khng hongăchaătng có trong lch s, ch trong

vong 4 ngày, tng s tin b rút khi ngân hàng này khong 4 t USD.
Gnăđâyănht,ăngàyă16/3/2013,ăhinătngărútătinăăt đưăăxyăraăăđoăSípăsauă
khiăchínhăphăncănàyăđaăraăđăxutăsăđánhăthuătinăgiătităkimăđăđiălyă
góiăcuătră10ătăeuroătăchâuăỂu.ăDùătngăthngăSípăNicosăAnastasiadesăchoăbită
đâyălàăcáchăduyănhtăđăhăthngătàiăchínhăncănàyăkhôngăvănăvàăngiădânăsă
đcă đnă bùă bngăcăphiuăngânăhàngănhngănhiuăngiă vnăđăđnăcácămáyă
ATMăđărútătinăgiăkhinăhuăhtăngânăhàngăbăcnătinăchătrongăvàiăgi,ămtăsă
phiăđóngăcaăvàătmăngngăgiaoădch.ă
Triă quaă baoă nhiêuă nmăphátă trin,ă hăthngă tàiă chínhă ngânăhàngăngàyăcàngă
đcăciăthinămtăcáchărõărtăsongăhin tngărútătinăăt vnălàămiăđeădaălnă
điăviăhăthngăngânăhàngăcngănhătoànăbănnăkinhăt,ăăcăcácăncăphátătrină
vàăđangăphátătrin.ăVicătìmăraăcácăbinăphápăđăngnăngaăvàăgiiăquytăluônălàă
mtătrongănhngămcătiêuălnăcaăcácănhàănghiênăcuăvătàiăchínhăngânăhàng.
1.1.2. Nguyên nhân hin tng rút tin  t
Phn này trình bày nhng nguyên nhân chính dnăđn hinătng rút tin  t
trongăđóăbaoăgm c nguyên nhân khách quan t nn kinh t v mô và c nguyên
nhân ch quan xut phát t bn thân các ngân hàng.
1.1.2.1. Thông tin bt cân xng dn đn mt kh nng thanh toán ca ngân hàng
5

Theo Miskin, trong nhng giao dch din ra trên th trng tài chính, mt bên
thng không bit tt c nhng gì mà anh ta nên bit v bênăkiaăđ có nhng quyt
đnhăđúng.ăS không cân bng v thông tin mà miăbênăcóăđc gi là thông tin
bt cân xng (Mishkin, 2001). Trong vnăđ thông tin bt cân xng thì la chn
đi nghch xyăraătrc mi giao dch tài chínhăđóălàăkhiănhngăngiăđiăvayăcóă
kh nngăto ra kt cc không mong mun, nhngăngi không có kh nngătr n
thì li tích ccăđiăvayăcònănhngăngi cho vay có th quytăđnh không cho vay
tt c cácă trng hp mc dù có nhngă trng hp có kh nngă tr đc n.
Trng hp rút tin  t xy ra do thông tin bt cân xng và la chnăđi nghch,
ngi gi tinălàăngiăchoăvayăcònăngânăhàngălàăngiăđiăvay.ăVìăngi gi tin

không th hiu rõ tình hình hotăđng ca ngân hàng bng chính ngân hàng nên
xut hin thông tin bt cân xng,ă trongă đóă ngi gi tin có th la chnă đi
nghch là rút ht tin gi ca h khiăngânăhàngăkhiăcóăthôngătinăngânăhàngăđóă
hotăđng yu kém, mc dù trên thc t ngânăhàngăđóăhotăđng tt.
Các nhà kinh t hc xây dng nhiu mô hình s dng thông tin bt cân xng
ch ra rngăngi gi tin không rút tin t ngân hàng do nhu cuăđt ngt v tin
mà do h tin rng ngân hàng b mt kh nngăthanhătoán.ăGortonă(1986)ăđưăxâyă
dng mtămôăhinhătrongăđóăgi thit rng li nhun ngân hàng là không năđnh và
ngi gi tin k vngălưiăthuăđc t tin gi s nhiuăhnăgi tin mt. Nuănhă
ngi gi tinăcóăthôngătinăđyăđ v ngân hàng thì h s bităđc là li nhun t
tin gi s nh hnăsoăvi gi tin mt hay không. Nu nh hnăh s rút tin khi
ngân hàng và ngân hàng phiăđóngăca.ăCònăkhiăngi gi tin không có thông tin
đyăđ v li nhun ngân hàng, có th dnăđn ngay c nhng ngân hàng có kh
nngăthanhătoánăcngăphiăđóngăca. Mt khác, ngân hàng bit li nhun thc s
ca h trongăkhiăngi gi tin thì không bităđc toàn b. Nhng cú sc thc v
kh nngă thanhă toánă ca ngân hàng có th dnă đn hină tng rút tin  t (
McCandless and others 2003, tr.88).
1.1.2.2. Mt thanh khon ca ngân hàng
6

Theo nguyên nhân này, mô hình quan trng nht là ca Diamond & Dybvig.Vi
mô hình này thì hinătng rút tin  t là phn ngăcóălýătríăđi vi nim tin ca
cácătácănhân.ăMôăhìnhănàyăđaăraăgi thităđnăgin rng nu mtănhàăđuătăthanhă
toán d ánăđuătădàiăhn caăanhătaătrc Trong mô hình ca Diamond & Dybvig
thìăcácăngânăhàngăcóăuăth trong vic kimăđuăraăchoănhàăđuătăhnălàăbn thân
cácănhàăđuăt,ănguyênănhânăca vicăngi gi tinăđng lot rút tin là do có s
thayăđi trong k vng caăngi gi tin . Nuănhăngi gi tinănghărng ngân
hàngăkhôngăcóăđ ngun lcăđ chi tr cho vic rút tin, hinătng rút tin  t s
xy ra. Vi vic phi chi tr tin gi liên tip thì bt c ngânăhàngănàoăcngăphi
đngăđu vi hinătng rút tin  t. Trong mô hình này, vi nhngătrng hp

nhtăđnh, có th gii quyt hinătng bng cách tuyên b bo him tin gi hoc
đìnhăch chuynăđi toàn b hoc mt phn tin gi thành tin mt.
Nhăvy, theo Diamond & Dybvig, chính s rút tin  t caăngi gi tin
đưăđy ngân hàngăđn ch phi bán rt nhiu tài sn ca h vi giá thpăđ đápă
ng nhu cu rút tin caăngi gi, dnăđn kh nngămt thanh toán riăđ v.
1.1.2.3. Tác nhân v mô ca nn kinh t
Chính sách ca chính ph có nhăhng to lnăđn hotăđng ca ngân hàng.
Nuăănhăchínhăsáchătin gi, chính sách lãi sut luôn năđnhăvàăngi gi tin có
nim tin vào h thng ngân hàng thì hinătng rút tin  t s không xy ra.
Tuy nhiên, nuănhăchínhăsáchătin t hayăchínhăsáchătàiăkhóaăhayăthayăđi,
vic gim lãi sut tin gi s làmăchoăkênhăđuătănàyăkémăhp dn,ăngi gi tin
nhn thy rng vic gi tin vào ngân hàng không sinh ra nhiu li nhun na, h
s  t rút tin khi h thngăđ đuătăvàoănhng kênh khác nhiu li nhunăhn.ă
Có th k đn nhng nhăhng caăchínhăsáchăđn hinătng rút tin  t nhă
đoăSípănmă2013,ăkhiăcácăthànhăviênăquc hi mi ch có kin ngh làăđánhăthu
tin gi tit kimă đ đi ly gói cu tr t EU thì hàng lotă ngi dân nhanh
chóng rút tin ti các cây ATM khin mtălng ln tin b rút và các ngân hàng
phiăđóngăcaăđ ch quytăđnh.
7

Mt nguyên nhân to ln khác có th gây nên nhng hinătng rút tin  t đóă
chính là hinătngătngătrng nóng  mt s nc hay khu vcăkhiăđóăcácăngână
hàngăthng h chun mc cho vay vi mc tiêu làm sao cho vay càng nhiu càng
tt, sau mt thiăgianătngătrngănóng,ăcácănhàăđuătămuaăbtăđng sn,ăđuătă
vào chng khoán b thua l dnăđn tình trng không tr đc n cho ngân hàng,
ngân hàng lâm vào khng hong,ă ngi rút tin hàng lot gây ra nhng cuc
khng hongătàiăchính,ăđi khng hong. Ví d nhăv v bong bong btăđng sn
 M (1929-1933) hay Thyăin (1993).

1.1.3. Phân loi hin tng rút tin  t

Hinătng rút tin gi  tăđc chia làm hai loi theo qui mô. Th nht, hin
tng dinăraăđnăl ti mt ngân hàng. Loi th hai là rút tin  t ti nhiu ngân
hàng và mang tính h thng.
1.1.3.1. Hin tng rút tin  t xy ra ti mt ngân hàng
Hinătng rút tin  t  mt ngân hàng là hinătng rút tinăđng lot ch
xy ra  mt ngân hàng và hu qu ln nhtălàăngânăhàngăđóăngng giao dch.ăi
vi hinătng dinăraătrênăquyămôăđnăl đcăxemănhăkhôngăgâyănhăhng
nghiêm trngăđn nn kinh t. Tin gi rút ta t ngân hàng b nghi là có vnăđ s
đc gi  ngânăhàngăkhácămàăngi gi cm thyăyênătâmăhn,ădoăvy, huănhă
không làm st gim tng d tr ca c h thng ngân hàng. Vi các gii pháp h
tr hu hiu, s st gimălng tin gi và d tr ca ngân hàng s đc cân bng
vi s tngălênătin gi và d tr  ngân hàng khác trong h thng.ăTrongătrng
hp này, hinătng tái gi tin trc tip xut hin.ăCngăcóătrng hp,ăngi gi
tin rút tin và s mua các công c huyăđng vnăkhácăanătoànăhn,ăchng hnănhă
tín phiu kho bcăvàăngi bán tín phiu kho bc gi tinăvàoăngânăhàng.ăTrng
hp này s xut hin tái gi tin gián tip.ăNhăvy, rút tin  t quyămôăđnăl vi
ng x tái gi tin trc tip và gián tip thi lung tin ca công chúng trong h
8

thng ngân hàng qucăgiaădngănhăkhôngăb nhăhng,ăđnăthun là s dch
chuyn t ngân hàng này sang ngân hàng khác.
1.1.3.2. Hin tng rút tin  t ti nhiu ngân hàng hay trên c h thng ngân
hàng
Trng hp rút tin  t din ra trên qui mô rng tc là lan t ngân hàng này
sang ngân hàng khác hoc dinăraăđng thi ti nhiuăngânăhàng,ăngi gi tin
dngănhăkhôngăcóăđyăđ thông tin v kh nngăngânăhàngăcóăth b v n.
Thayăvàoăđó,ăngi gi tin d tính kh nngănàyăbng tt c nhng thông tin mà
h có. Nhng thông tin v s đ v ca mt ngân hàng có th khinăngi gi tin
 ngânăhàngăkhácăđánhăgiáărng ngân hàng ca h cngăcóăkh nngăđ v. Hin
tngănàyăđc din t là tình trng hong lon ngân hàng, do lo s vôăcnăc lan

truyn trong cngăđng v tình hình hotăđng ca ngân hàng, dn ti vic rút tin
 t ti các ngân hàng. Nu các ngân hàng phi bán tháo mtălng ln tài sn ca
h đ đi phó vi hinătng rút tin  t thì h có th làm gim giá tr tài sn ca
h vàălàmătngăt l lãi sut th trng. Nuănhăs gim sút ca tài snăđ lnăđ
đápăng hinătng rút tinăđng lot s dnăđn s đ v ca mt vài ngân hàng.
1.1.4. Hu qu ca hin tng rút tin  t
1.1.4.1. i vi ngi gi tin
Ngi gi tinălàăngi chu thitătrc tiên trong cuc rút tin  t. Do lo s b
mt tin, h s rút tinătrc hn mc dù bit s mtăđiăkhonălưiădoăchaăđn hn.
Ngoàiăra,ăngi gi tin còn phi chu thit thòi và mt chi phí v thi gian khi
thc hin chuynă đi tin t ngân hàng này sang ngân hàng khác.Tn tht mà
ngi gi tin phi chu khi ngân hàng b đóngăca có th cònăcaoăhn.Víăd nhă
t nmă1865ăđnănmă1933ăti M ngi gi tin b tn tht khong 0,21% tng
các khon tin giătrungăbìnhăhàngănm.ăc bit trong cucăđi suy thoái  M,
tínhăriêngănmă1930ăvàă1933,ăt l tn tht trung bình cho nhngăngi gi tin ti
9

ngân hàng b đ v lên tiă28%ăvàă15%.ăâyălàănhng tn thtăkhôngăđángăcóăvàă
miăngi gi tin có th tránhăđc.

1.1.4.2. i vi c đông/ ch s hu ngân hàng
Hinătng rút tin  t có th làm st gim tng giá tr tài sn ca ngân
hàng.ăâyălàăs thit hiăđi vi ch s hu, nhngăngi nm gi c phiu ca
ngân hàng. Ngoài ra, giá tr tài sn ca ngân hàng còn b suy gim khi ngân hàng
phi bán tháo các tài sn vi giá tr thpăhnăgiáăth trngăđ đápăng nhu cu
thanh khonătngăvt caăngi gi tin. Nhng thông tin v rút tin  t còn làm
cho giá tr c phiu caăngânăhàngăđóăst gim. Thng kê cho thy tng s tin
thit hi ca các c đôngăcùngăngi gi tin và ngngăngi cho vay khác trong
cucăi khng hong  M dnăđnăngngătr hotăđng ngân hàng do rút tin 
t khong 2,5 t USD.ăTrongătrng hpăngânăhàngăđ v do nhăhng ca rút

tin  t , ch s hu hay c đôngăca ngân hàng phi gánh chu thit thòi khi h
làăngi cui cùng trong trt t uătiênăthanhălýăngânăhàngăđ v.
1.1.4.3.i vi h thng ngân hàng và nn kinh t
t bin tin gi ti mt ngân hàng gây thit hiăchoăngi gi tin và ch
s hu ngân hàng. Nu hinătngălâyălanăvàăđng thi ti nhiu ngân hàng có th
s gây thit hiăhnăti mt s ngân hàng. Rút tin  t có tính lan truyn nên d
dnăđn ri ro h thng và gây thit hi cho nn kinh t vì hinătng này làm gián
đon nhng d ánăđuătăcóăhiu qu và tiêu dùng ca xã hi.ăKhiăngi gi tin
rút tin  t ti ngân hàng, ngun vn cho vay hotăđng ngân hàng b suy gim
dnăđnăkhóăkhnăchoăcácănhàăđuătăcóăquanăh vi ngân hàng trong vic tip cn
ngun vnăvay.ăThêmăvàoăđó,ănhiu ngân hàng có th phi bán tài snăđ khôi
phc tính thanh khon ca h và ch có s ít ngân hàng có kh nngămua.ăNhng
khon l do bán tháo tài sn có th ln và s lngăngânăhàngăđ v có th tip tc
giaătng.
10

Hinătng rút tin  t lan truyn hay hong lon ngân hàng dnăđn khng
hongăngânăhàngăcònălàmăgiaătngăchiăphíăchoăxưăhi khi nn kinh t phi gánh
chu hu qu sau khng hong,ătrongăđóănng n nht là nhng chi phí tài chính
phi b raăđ x lý các ngân hàng b đ v trong cuc khng hong.ăc bitănhă
Indonexia trong cuc khng hong châu Á 1997, mc chi phí tài chính lên ti 50%
GDP ca chính quc gia này.
Mt hu qu cngăquanătrng khác là hinătng rút tin  t lây lan làm suy
gim nimătinăđi vi h thng ngân hàng nuăkhôngăđc x lý kp thi. Trong
cuc khng hong ngân hàng  Argentina t tháng 12/1994 - thángă4/1995,ăngi
gi tinăđưărútăkhong 2 t đôălaăch trong vòng hai tun. Thit hi ca cuc khng
hong này không ch dng li tiăđóămàăcònăgây hu qu nghiêm trng là s mt
nim tin caăngi gi tin vào h thng ngân hàng trong thiăgianăsauăđó.ăTrongă
sut hai tháng t thángă1ăđnăthángă3ănmă1996,ălng tin gi còn tip tc b st
gimăđn mcă16%,ătngăđngăvi 8 t đôălaătin gi b mtăđiădoăngi gi tin

đưăkhôngăcònănim tin vi h thng ngân hàng (Agénor).
1.1.5. Mt s bin pháp phòng nga và gii quyt hin tng rút tin  t
Hinătng rút tin gi  t tiăcácăngânăhàngăđưăđ li nhng hu qu ht sc
nng n không ch đi viăngi gi tin, ch s hu ngân hàng mà cho c nn
kinh t.ăVàăđ phòng ngaăvàăngnăchn hinătngănày,ăcácănc trên th giiăđưă
áp dng rt nhiu các bin pháp.  phnănày,ăđ tài trình bày mt s các gii pháp
đưăđc áp dng trên th gii cùng viăuăvàănhcăđim ca tng giiăphápăđó.
1.1.5.1. Kim soát ngân hàng
Kim soát ngân hàng là thc hinăcácăhànhăđngăđ gim nh hoc qun lý ri ro
nhmăđm bo s năđnh và lành mnh ca h thngăngânăhàng,ăquaăđóăcng c
s vng mnh ca nn kinh t quc dân. Mt trong nhng bin pháp mà ngân
hàngătrungăngăcácăncăthng áp dngăđ kimăsoátăđi vi các t chc tín
dngăđóălàăd tr bt buc. D tr bt buc là s tin mà các t chc tín dng
buc phi gi tiăNgânăhàngăTrungăngătheoălutăđnh. S tin này có th đc
11

gi toàn b vào tài khon tin gi ca t chc tín dng tiăNgânăhàngăTrungăngă
hocăđcăđ mt phn ti qu tin mt ca t chc tín dngătùyătheoăquyăđnh ca
NgânăhàngăTrungăngătngănc.ăTrcăđây,ăd tr bt buc nhmăđm bo kh
nngăthanhătoánăchoăngânăhàngătrc nhu cu rút tin mt và hn ch ri ro thanh
khon cho c h thng. Tuy nhiên, bây gi ýănghaănàyăgim dn vì cho dù ngân
hàng có duy trì mt mc d tr bt buc ln thì khi hinătng rút tin  t xy ra,
mc d tr bt buc nàyăcngăkhôngăth giúp ngân hàng chngăđ đcănguyăcă
phá sn.ăHnăna, nu ngân hàng duy trì mc d tr bt buc quá ln thì li nhun
ca ngân hàng càng gim. Thc t ngânăhàngătrungăngămt s ncănhăAnh,ă
Thy S đưăkhôngăcònăápădng d tr bt buc.
Ngoài vic kim soát caăNgânăhàngătrungăngăđi vi các ngân hàng, thì
bnăthânăcácăngânăhàngăcngăcóăbanăkim soát ca chính mình. Ban kim soát là
căquanăgiámăsátăhotăđng ca Ngân hàng nhmăđánhăgiáăchínhăxácăhotăđng
kinh doanh, thc trng tài chính ca Ngân hàng thông qua vic kim tra hotăđng

qun lý và s dng ngun vn, hotă đngăđuă t,ăchp hành ch đ hch toán,
qun lý tài sn ngân hàng, hotăđng kinh doanh dch v, kt qu kinh doanh Ban
kim soát có th kim tra t xa, kim tra trc tip:ăđnh kì hocăđt xut. Nh có
Ban kim soát mà các hotăđng ca ngân hàng nuăsaiăquyăđnh s đc phát hin
mt cách kp thi và có binăphápăđ chn chnh ngay, làm gimănguyăcăv s đ
v ngân hàng.
1.1.5.2. Bo him tin gi
Bo him tin gi là bo him trách nhim ca t chc tín dngăđi vi các
khon tin gi. Bo him tin giăraăđi nhmăđm bo an toàn tin giăchoăngi
gi tin ti các ngân hàng, góp phn duy trì s năđnh caăngânăhàngăquaăđóăthúcă
đy nn kinh t phát trin mt cách bn vng.
Bo him tin gi trong lch s đưăth hin vai trò cc kì quan trng trong
vic gii quyt hinătng rút tin  t.  M, tính t nmă2008ăđn tháng 5/2009
đưăcóă61ăngânăhàngăgpăkhóăkhnăvàă10ăngânăhàngăphiăđóngăca, mc dù vy s
12

can thip kp thi ca t chc bo him tin gi (FDIC) vi chcănngătrin khai
chính sách bo him tin gi, giám sát hotăđngăngânăhàng,ăđm bo quyn li
caă ngi gi tin,ă đưă kp thi kim soát hină tng rút tin hàng lot. Trong
trng hp ca ngân hàng IndyMac, hină tng rút tin  t đc gii quyt,
quyn li caăngi gi tinăđcăđm boădoăngi gi có th rút tin ti ngân
hàng bc cu do FDIC thành lp, gii ta tâm lý hong lon caăngi gi tin.
Tuy nhiên không phi lúc nào các quc gia trin khai chính sách bo him
tin giăcngăthànhăcông.ăVíăd nhăvic thc hin bo him tin gi  Anhăđ
gii quyt tình trng rút tin  t  ngân hàng Northen Rock tháng 9/2007 gp
nhiuăkhóăkhnăvàărt tn kém. Nguyên nhân là do chính sách bo him tin gi 
Anh khác so vi mô hình bo him tin gi mà M đưăápădngătrcăđó.ăMôăhìnhă
chính sách bo him tin gi  M thit k theo hình thc gim thiu ri ro, t
chc FDIC có quynănngărng trong gii quyt ngân hàng có vnăđ, hn mc chi
tr bo v quyn liăngi gi tin  mcăđ cao.ăNgc li, chính sách bo him

tin gi  Anh thit k theo mô hình chcănngăhp, ch yu làm chcănngăchiătr
tin bo him, mcăđ bo v quyn liăngi gi tin vi hn mc chi tr chaă
đ ln.ăNhăvy mô hình chính sách bo him tin giăhng ti x lý ngân hàng
có vnăđ, có chcănngăgiámăsátăhotăđngăngânăhàng,ăthôngăquaăđóăthc hin
chcănngăbo v quyn liăngi gi tin có tác dng tích cc trong vic kim
soát và và hn ch hinătng rút tin  t vàănguyăcăđ v ngân hàng. Mt s
ncă nhăM, Hàn Quc,ă àiă Loanăđưăthànhă côngă khiătrin khai mô hình này.
Ngc li, nu ch trinăkhaiăchínhăsáchăBHTGăđnăthun là chi tr tin bo him
thì vic kim soát hinătng rút tin hàng lot s rt phc tp và kém hiu qu.
1.1.5.3. óng ca ngay lp tc các ngân hàng yu kém
Trong vic x lý và kim soát hinătng rút tin  t khi ch xy ra  mt
ngân hàng và không có du hiu s lây lan sang các ngân hàng khác thì vicăđóngă
ca ngân hàng có tác dng phc hi lòng tin ca công chúng, gim hu qu ca
hinătng rút tin  t.
13

Theo Ngân hàng Thanh toán Quc t (BIS), mt phn ca quá trình cnh
tranhăthôngăthng  bt c ngành nào là tng thc th đnăl đcăphépăđ v.
Cho phép t chc yu kém rút lui khi th trng s giúpătngăhiu qu ca ngành.
Lý lună nàyă cngă đc áp dng viă ngànhă ngână hàng.ă Nhă vy, trong mt s
trng hp hinătng rút tin  t khôngăcóănguyăcălâyălanăvàăgâyănhăhng
nghiêm trngăđn nn kinh t thì vic loi b các t chcăđóălàămt bin pháp cn
thităđ đm bo s lành mnh ca th trng.
Tuyănhiênătrongătrng hp hinătng có tính lây lan, tr thành khng
hong ngân hàng thì binăphápăđóngăcaăđôiăkhiăphn tác dng.ăuăvàănhcăđim
ca bin pháp này bao gm:
uăđim
Nhcăđim
-Gim tn tht cho ngân hàng,
gimăchiăphíăchoăngi gi tin,

ngi cho vay;
- Loi tr các vnăđ riăroăđo
đc
- Loi b kh nngăcóăquáănhiu
t chc tài chính trong h thng
- Giúp khôi phc lòng tin vào
các ngân hàng và chính sách
ca chính ph
- Gii hn quyn gi tin và cn
tr h thng thanh toán
- Chia r mi quan h giaăngi
choă vayă vàă ngiă điă vay,ă to s
ngt quãng trong tín dng
- Kíchă đngă đt bin ngân hàng
và hong lon ti các ngân hàng
khác
- Dnă đn mt giá tài sn ngân
hàng nhiuăhn


1.1.5.4. Tm ngng chuyn đi tin gi thành tin mt
Tmăngngăchuynăđi tin gi thành tin mt là s tmăngngăhotăđng
rút tin khi ngân hàng bng cách ngân hàng t chi chuynăđi tin gi kì hn
thành tin mt theo yêu cu caăngi gi tin (Samatin and others, 2004, tr.4).
Giiăphápănàyăthngăđc áp dngăkhiălng tin rút ra khiăngânăhàngătngăquáă
14

mc so viăthôngăthng. Trong sut th k 19 và nhngănmăđu th k 20,ătrc
khi bo him tin gi ca chính ph raă đi thì tmă ngngă chuynă đi tin gi
thành tin mtăđc các ngân hàng M áp dngăđn 8 ln (Samatin, 2004). âyă

đc coi là bin pháp tm thiăđ hn ch hinătng rút tin  t, giúp ngân hàng
c gng gii quyt vnăđ thanh khon và vi vic tm ngngăchiătr tin gi, lòng
tin caă ngi gi tin s đc phc hi.ă Theoă nhă Yorulmazeră (2003),ă vaiă tròă
chính ca bin pháp này là nhm cung cpă thôngă tină hnă laă cng c kh nngă
thanh khon. Các ngân hàng mt kh nngăthanhă toánă s b thanh lý, các ngân
hàng có kh nngă thanhă toánă s m ca tr li. Vic m ca liă đm bo cho
ngi dân rng nhng ngân hàng này là lành mnhăvàăthng thì hinătng rút
tin  t không xy ra tiăcácăngânăhàngăđc m ca tr li.
1.1.5.5. Bo đm toàn b
Boăđm toàn b là vic chính ph boăđm toàn b s vn caăngi
gi tin và doanh nghip gi hocăđuătăvàoăh thng ngân hàng. Li ích ca bo
đm toàn b nm  ch tácăđng ca nó lên nim tin ca công chúng bng vic
tritătiêuăđng lc rút tin gi. Trong lch s ngành ngân hàng hinăđi, Thyăin
là qucăgiaăđưăs dng bin pháp này mtăcáchăthànhăcôngăđ gii quyt tình trng
khng hongăngânăhàngăđuăănmă1992.ăSauănàyănhiuăncăchâuăỂuănhăc,
Iceland,ăanăMch,ăÚc,ăNewăZealandăcngăđưăápădng gii pháp này  thiăđim
cao trào ca cuc khng hongătàiăchínhănmă2008.ăMt nghiên cu caăIMFăcngă
ng h bin pháp boă đm toàn b khi th trngătàiă chínhă cóă nguyăcăriă vàoă
khng hong.
Tuy nhiên, mtănhcăđim ln khi thc hin boăđm toàn b chính là
chi phí thc thi vô cùng tn kém và nhng riăroăđoăđcătrongătngălaiănênăđòiă
hi chính ph phi có tim lcăđ mnh và có nhngăchínhăsáchăđúngăđn thì mi
có th vc dyăđc h thng tài chính.
1.1.5.6. H tr thanh khon
Mt bin pháp quan trngăđ gii quyt hinătng rút tin  t là h tr
tính thanh khonăchoăngânăhàng.ăKhiăngânăhàngăcóăkhóăkhnătrongăvnăđ thanh
15

khonădoălng tin b rút ra quá nhiu s đc h tr thông qua hotăđng cho
vay liên ngân hàng ngn hn hocăthôngăquaăcăch cho vay cui cùng ca ngân

hàngătrungăng.ăTrênăth trngăliênăngânăhàng,ăngânăhàngăđangăthiu tính thanh
khon có th vay tinănhngăch có th vay trong gii hn và phiăcóăđm bo. Vai
tròăngi cho vay cui cùng caăngânăhàngătrungăngăđưăđc áp dng và phân
tích qua thi gian dài v tính hiu qu caănó.ăâyăcngălàămt bin pháp có kh
nngăápădngăcaoăđi vi h thng tài chính  Vit nam. Nhng phn sau s tip
tc phân tích mô hình hotăđngăvàăđiu kin áp dng ca bin pháp này.
1.2. Ngi cho vay cui cùng
Trong phnănày,ăđ tài trình bày cách hiu khái quát nht v “Ngi cho vay
cuiăcùng”ă(NCVCC),ăcngănhăphânătíchăcácăhc thuyt và mô hình nghiên cu
trong lch s v điu kin cho vic áp dng hiu qu chcănngăNCVCCăca ngân
hàngătrungăngătrongăvic ngnăchn khng hong ngân hàng nói chung và hin
tng rút tin  t nói riêng.
1.2.1. nh ngha
TheoăđnhănghaăcaăOECD:ă “Ngi cho vay cui cùng (NCVCC) là mt t
chc,ăthngălàăngânăhàngătrungăngăca mtănc, cung cp cho các t chc tài
chính nhng ngun tài chính khi h không th vayă mn t th trng. Nhng
khon vay này tn ti nhmăngnăchn nhng vnăđ mang tính h thng ny sinh
t s thiu ht thanh khon ca bn thân mi t chc.”
Trongătrng hp các cuc khng hong xy ra trên quy mô quc t, hoc
ngânăhàngătrungăngăca mt s qucăgiaăđangăphátătrin không có kh nngăđápă
ngăđ nhu cu thanh khon, lúc này s phi cnăđnă“ngi cho vay cui cùng
quc t”ă(Internationalălenderăofălastăresort).ăâyălàăs h tr thanh khon t các t
chc quc t nhă Qu tin t quc t (IMF), Ngân hàng phát trin Châu Á
(ADB), nhm cu h thng ngân hàng khi khng hong h thng.
1.2.2. C ch hot đng ca “ Ngi cho vay cui cùng”
16

ChcănngăNCVCCăđc áp dng trong nhng tình hung khác nhau,  các
quc gia vi nhng th ch Nhàăncăkhácănhau,ănhngăluônăcóămt s căch
hotăđng thng nht, bao gm: Khon vay phi có tài snăđmăbào,ăcóăđiu kin

th chp tt, cho vay  mc lãi sutăbùă(penaltyărate);ă uătiênătr n cho Ngân
hàngăTrungăng.ăPhn này s tp trung làm rõ mcăđíchăcaăcácăcăch trên.
 nhiu quc gia trên th giiăcóăquyăđnh v pháp lý rng các khon vay
caăngânăhàngătrungăngăphi có th chp boăđm.ăLýădoăcn bn cho nhng
khon vay có th chpăđóălàăđ tránh tình trngăngânăhàngătrungăngătr thành
ch n ca nhngăngânăhàngăđ v,ăđiu có th dnăđn gánh nngăđi vi vn ca
ngânăhàngă trungă ngă hocă xungă đt v lãi sută khiă ngână hàngă trungă ngă tr
thành ch n ca mt t chc b kim soát (Delston và Campbell 2002). Ngân
hàngătrungăng,ădoăđó,ăcóăli th hnăsoăvi th trng liên ngân hàng  ch nó
có th vt qua quynăuătiênăca các t chc bo him tin gi. Gorton và Huang
(2002a) phân tích rng chính ph có th ci thin mt s ngân hàng trong vic
cung cp thanh khon bi h có quyn lcăcaoăhnănhngăcăquanătănhân,ăvíăd
nhă quyn thu hi tài sn. Trong thc t, hotă đngă NCVCCă thng thuc v
trách nhim caăngânăhàngătrungăngătrongăkhiăbo him tin giăthngăđc t
chc bi mt t chc công hoc bn thân ngành ngân hàng (Kahn và Santos 2001,
Repullo 2000).
Kaufman (1991), Goodfriend và Lacker (1999) cung cp nhng bng chng
chi tit cho thc t là,  Hoa K, vic cho vay nói chung cn th chpăvàăđm bo
trong gii quyt nhng v đ v ngân hàng cùng vi gi đnhă“vic ngân hàng cho
vayălàăngiăđiăvayăt Cc d tr liên bang Hoa K (FED) phi có tài sn th chp
giúpăchoăFEDătránhăđc s mt giá ca tài sn th chp”ă(GoodfriendăvàăLacker
1999). Tt nhiên ri ro s đc chuyn sang cho bo him tin gi. Trong h
thng châu Âu, mi t chcăđc cp tín dng biăngânăhàngătrungăngăChâuăỂuă
(ESBC)ăđu phiăđc th chp và ESBC chp nhn mt phm vi v th chp rng
hnăFED.ăDi s sp xp ca h tr thanh khon khn cp,ăngi cho vay cui
17

cùng ca h thngăChâuăỂuăđc thc hin ch yu tiăcácăNgânăhàngăTrungăngă
Quc gia (NCBs) không phiă làă Ngână hàngă trungă ngă Châuă Ểu.ă Nhng hot
đng lnăhnăcóătácăđng tim năđn cung tin phi đc cho phép bi ngân hàng

TrungăngăChâuăỂu.ăDoăchiăphíăvàări ro ca hotăđng h tr thanh khon khn
cp đc t đng thc hin biăcácăNgânăhàngăTrungăngăqucăgiaăđu phát sinh
t mcăđ quc gia, nhngăngânăhàngătrungăngăqucăgiaăthng có nhng cn
tr nhtăđnh trong chính sách v tài sn th chp.ăTngăt, nhng khon cho vay
ca Qu tin t quc t IMF luôn có v th tín dngăuătiênăhnăk c khi không có
quyăđnh pháp lutănàoăchoăđiu kinănày.ăNgc li, Ngân hàng quc gia Thy
inăđiătheo nguyên tc cung cp h tr thanh khon cho toàn b th trng thay
vì cho nhngăngânăhàngăđnăl (Kaufman 1991).  nc Anh, không có mt chính
quynănàoăhng dn vic cung cp h tr thanh khon khn cp bi Ngân hàng
Anh (Hipăc 1997),ăcáiămàătrênăphngădin ca nó nhn mnh s cn thităđ
điătheoămtăhng tip cnătùyăýănhngăkhôngăth đoánătrc.
Vic cho vay  mc lãi sut bù có th giúp thu hút ngun vn t nc ngoài, t
đóăcóăth to ra ngun h tr t bênăngoài.ăng thi, mc lãi sut cao làm hn
ch cácă điă tngăđiă vay,ă làă đng lc cho các ngân hàng này c gng tìm mi
ngun h tr trên th trngătrcăkhiătìmăđnăngânăhàngăTrungăng.ăDoăvy, nó
đm bo rng,ăNgânăhàngăTrungăngătrongătrng hp này chính là gii pháp cu
tr cuiăcùng.ăCăch quan trng khác khi áp dngăNCVCCăđóălàălng cho vay
phiăđ ln và không gii hn,ăđiu này giúp chng minh kh nngăcungăcp tín
dng ca ngân hàng luôn sn có, và nh đó,ătàiăsn ca ngân hàng s không b mt
giá. Kt qu là,ăngânăhàngăTrungăngăcóăth cng c nim tin  h thng ngân
hàngăvàătránhăđc nhng v rút tin  t tip theo hoc hiu ng lây lan.
Nhă vy viă cácă că ch hotă đng trên, chcă nngă NCVCCă khôngă nhng
không toăxungăđt mà còn mang tính b sung cho các mc tiêu ca chính sách
tin t và năđnh kinh t vămô.
1.2.3. Cácăđiu kinăliênăquanăđn tính hiu qu caăắNgi cho vay cui
cùng”.
18

1.2.3.1. Mô hình Thorton – Bagehot
Các hc thuytăđu tiên v NCVCC xut hin t đu th k XIX vi nhng

tác phm nghiên cu ca Henry Thornton (1760 ậ 1815) và Walter Bagehot (1826
ậ 1877). Theo các hc thuyt này, chính sách NCVCC ch đc áp dng hiu qu
khi tha mãn ít nhtăbaăđiu kin: Mt là, vicăchoăvayăđc thc hinăđi vi
nhng t chc có kh nngăthanhătoánă vàăcóătài sn th chp tt; hai là, nhng
khon vay này phiăđcăđnh mc theo lãi sut quá hn (penalty interest rate); và
baălà,ăNgânăhàngăTrungăngăphiăxácăđnh rõ nhng t chcăđ điu kinătrc
khi cho vay.
Tuy nhiên, nhng hc thuyt c đin này còn mt s hn ch trên hai khía
cnh. Mt mt,ăchaăcóăs phân bit rõ ràng gia tính thiu thanh khon và mt
kh nngăthanhătoán.ăGoodhartă(1987)ăđưăch ra rng, nhng ngân hàng cnăđn s
h tr t NCVCC vnăđưă trong tình trng b nghi ng mt kh nngăthanhătoán.
Mt khác, có nhiu tranh cãi (tiêu biu là Goodfriend và King (1988) cho rng
ngânăhàngătrungăngăch nên cung cp thanh khon cho th trngăvàăđ li cho
nhngăngânăhàngăthngămi trách nhim phân b tín dngăvàăgiámăsátăngiăđiă
vay và thit lp k cngăth trng.
Nhng tranh cãi trên có tính thuyt phcăcaoănênăquanăđim ca Bagehot v
NCVCCăthng b cho là li thi trong mt h thng tài chính phát trinănhăhin
nay.ăTuyănhiên,ăcngăphi nhn mnh rng mc dù có th không tha nhn quan
đim ca Bagehot, hin ti vnăchaă cóă mt b nguyênă lýă nàoă đ thay th hc
thuyt ca ông. Ca s chit khu cung cp h tr thanh khon cho các ngân hàng
vàăđ li mt s quyn t quytăđnhăchoăngânăhàngăTrungăngă(víăd Phngă
tin cho vay biên (Marginal Lending Facility) trong h thng châu Âu). Trên
phngădin lý thuyt, mi th có v ttăhn,ănhngăch  v b ngoài. Tranh lun
ca Goodfriend ậ King có v hp dnănhngăch khi chúng ta gi s th trng liên
ngân hàng hoàn ho (c th trng mua li và không boăđm).ăNhngăđiu này li
tráiăngc vi gi đnh v thông tin bt cân xng,ăcáiăđc cho là mt trong nhng
19

yu t chính khngăđnh s tn ti ca ngân hàng. Lý l ca Goodfriend ậ King li
càng tr nên kém hp dn khi chúng ta xem xét li phê bình ca Goodhart: Khi cú

sc v thanh khon và thanh toán không th phân bit, th trng liên ngân hàng
càng tr nên hoàn toàn không hoàn ho.
1.2.3.2. Mô hình Freixas – Parigi - Rochet
Nhn thy nhng mt hn ch và nhng ý kin trái chiu v NCVCC ca các
hc thuyt c đin, các nhà nghiên cu hinăđi Xavier Freixas, Bruno M. Parigi,
Jean-CharlesăRochetăđưăthit lp mô hình hoàn toàn mi ch ra nhngăđiu kin áp
dng hiu qu NCVCC, xem xét nhng vnăđ v đngăcăca ch các ngân hàng
và s thiu hoàn ho ca th trng liên ngân hàng.
Mtăđng lc quan trng cho h tr thanh khon khn cp (Emegency liquidity
assistance)ălàăngnăchn ri ro h thng. Ri ro h thngăđc to nên t haiăđim
ni bt: mt mt là s lan truyn (contagion) và mt khác là ri ro v kinh t vă
mô. Có nhng tài liu lnăđ cp rng khi xyăraănguyăcălâyălan,ări ro v vic
nhng vnăđ ca nhng t chc tài chính cá nhân to ra mt khng hong tài
chính lan rng và ngmătácăđngăđn cung tin.ăin hình là nhng nghiên cu
gnăđâyăca Flannery (1996) v s lan truyn qua h thng thanh toán, Gorton và
Huang (2002b) v ngun gc caăngânăhàngătrungăngătrongăs liênăquanăđn
hong lon ngân hàng, Kaufman (1991) v tin trình phát trin trong lch s ca
chính sách NCVCC, Allen và Gale (2000).
Mô hình ca Freixas, Parigi and Rochet không bàn v nguyên nhân lây truyn
mà tp trung vào các khía cnh ca h tr thanh khon khn cp và nhngăđiu
kin kinh t vămôăchoăphépăNgânăhàngăNhàănc thc hin chcănngăNCVCCă
mt cách hiu qu nht.ăTrongămôăhìnhănày,ăngânăhàngăđi mt vi nhng cú sc
tm thi bt ngun t hai kh nng:ăt s rút tin ca nhngăngi gi thiu kiên
nhn (cú sc thanh khon) và t nhng d án dài hn riăroăcaoămàăngânăhàngăđưă
đuă tă(cúăsc mt kh nngăthanhătoán). Ngân hàng có th thuc 3 loi: thiu
thanh khon, mt kh nngăthanhătoán,ăhocăbìnhăthng. Tính mp m ca bng
20

cânăđi tài sn caăngânăhàngăgâyăkhóăkhnăchoăth trngăcngănhăcăquanăgiámă
sát trong vic phân bit rõ gia mt kh nngăthanhă toán,ă thiu thanh khon và

bìnhăthng.ăDoăđó,ăngân hàng thngămi có th đi mt vi kh nngăngânăhàngă
mt kh nngăthanhătoánănhngăli c tìnhăđánhăla là thiu thanh khon, nhm
vay tin t th trngăliênăngânăhàngăcngănhăngânăhàngătrungăngăđ t phc
hi và tip tc dùng khonăvayăđóăvàoănhng d án vi giá tr k vng âm. Mô
hìnhăcngăch ra hai loi riăroăđoăđcătngăđngăvi 2 nhim v quan trng
ca ngân hàng: mt mt kim tra nhngăđnăđ ngh vay vn (sàng lc ri ro) và
mt khác giám sát nhngăngiăđiăvayă(giámăsátări ro). Bi vì hai loi riăroăđo
đcănàyăđóngăvaiătròăquanătrng trong vic phân tích, nó rt quan trngăđ xác
đnh s điu chnh v kinh t cngănhăđ hiuăđc ti thiăđim nào thì loi ri
ro nào s d xyăraăhn.ăi vi vic sàng lc ri ro, vnăđ là phi cho nhng ch
ngânăhàngăđng lcăđ n lc sàng lc nhngăđnăđ ngh vay vn nhm hn ch
kh nngămt kh nngăthanhătoán.ăChiăphíăchoăvic kim tra này ph thucăvàoăđ
khó ca vicăxácăđnh doanh nghip có trin vng ttăđ choăvay,ăđiu này ph
thucăvàoăđ đaădng ca nhngăđiătng xin vay vn.ăi vi ngân hàng, vic
kim tra doanh nghip s d dàngăhnătrongămôiătrng kinh t năđnh so vi môi
trng luôn binăđngă(Rajană vàăZingalesă2003);ănóăcngăd hnăkhi btăđu 
đim khiăđu ca mtăbc tin, bi nhng doanh nghip gp vnăđ khóăkhnă
nhtăđưăpháăsn, trong khi ti thiăđim kt thúc caăbc tin này s có mtălng
ln nhng thành phn yu kém trong th trng.ă Trongă 2ă trng hp này, vic
kim tra ri ro có th bt khtăkheăhn.ăMt khác, s bt buc này có th có mc
đ kht khe khác nhau  mi qucă giaă khácănhau.ăâyălàăđiu d hiu vì chc
nngăkhácănhauăca ngành ngân hàng, chi phí khác nhau trong vic thit lp mt
d án kinh doanh, nhng yêu cu khác nhau v công b s liu, và bi vì s tn ti
có hoc không caă côngă tyă tă vn tín nhimă vàă că quană xp hng tín nhim
(Pagano và Jappelli, 1993). Cách gii thích v giám sát riăroăcngăkhácănhau.ăVn
đ là toăchoăngânăhàngăđng lcăđ giám sát ngi vay tin. Có tranh cãi cho rng
k cngăth trng có th đóngăvaiătròănày.ăQuanăđim ca Freixas là th trng
21

tài chính s cung cpăthôngătinăvàăsauăđóăngânăhàngăs giám sát da trên nhng

thôngătinănày,ădoăđóăcng c thêm k cng.ăNhăvy,ătrng hp k cngăth
trngăđnăthun s là khi không có giám sát riăroăđoăđc.
Nhng phát hin ca các nhà nghiên cu cho thy rng chcănngăNCVCCăph
thuc vào c nhng vnăđ v đngăcăca ngân hàng và nhngăđiu kin v kinh
t vămô.ăKhiăloi ri ro chính trên th trng là v giámăsátăngi vay tin, ví d
khi k cngăth trng không hiu qu, s khôngăcóălýădoănàoăđ cho ngân hàng
thiu thanh khon vay  mc lãi sutăbùă(penaltyărate);ădoăđóămt th trng liên
ngân hàng hoàn ho cho phép thc hin chcănngănàyămt cách hiu qu. Thay
vàoăđó,ănuănhări ro chính là kimătraăđ ngh vay vn, vic h tr thanh khon
gp s đc áp dng vi lãi sutăbùăđ ngnăcn nhng ngân hàng mt kh nngă
thanh toán vay tin;ădoăđóăth trng liên ngân hàng s khôngăđcăđm bo và
chcănngăNCVCCăthuc v NgânăhàngăNhàănc.ăKhiăđiu này xy ra, NCVCC
đánhăbtăvaiătròăuătiênăca bo him tin gi và cho vay da trên tài sn ngân
hàng.ăiu này xy ra trong thi k khng hong khi mà s chênh lch t giá trên
th trngăvayăliênăngânăhàngălàăquáăcao,ăvàăcngăcóăth xy ra dù t chc bo
him tin gi cu tr ngân hàng mt kh nngă thanhă toánă hayă cungă cp thanh
khon cho nhngăngânăhàngăđó,ămcădùăđiuăđóăs thng xyăraăhnătrongătrng
hp sau. Kt qu là, cu trúc hiu qu ca th trng liên ngân hàng ph thuc vào
loi riăroăđoăđcăchínhămàăngânăhàngăđangăđi mt (kim tra hoc giám sát).
Mô hình ca Freixas, Parigi và Rochet tp trung vào nhngăđng lc cho h tr
thanh khon khn cp và nghiên cu nhng điu kin v kinh t vămôăđ vic h
tr thanh khon khn cp caăngânăhàngătrungăngăcóăhiu qu.ăMôăhìnhăđc
tóm ttănhăsau:
Gi s nn kinh t có 3 mc thi gian (t = 0, 1, 2) khi nhng ngân hàng tiăđaă
hóa li nhun va ký hpăđng viăngi gi tinăđng thiăđuătăvàoămt d án
dài hn có ri ro. Ti thiăđim t = 0, vnăđcătngăcng,ălng tin giăđc
tp hp và vicăđuătăđc tin hành. Ti thiăđim t = 1, mt ngân hàng có th 
trong 3 trng thái, ký hiuăkă=ăS,ăL,ăN.ăTrongăđó,ăkă=ăS: ngânăhàngăđi mt vi cú