Soạn thảo hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương “các định luật bảo toàn” vật lý 10 theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập









i hc Giáo dc
 ngành: ; Mã s60 14 10

 2011

Abstract: 




 







Keywords: 

Content
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

           
-  - 
- 
- 1999).



2




thông.























, 


 , 









 12. 













hay, 



















 















c sinh. 






















: 










, 



 , 







, 



,



















 

























.
 , 





 . 






 ,  















, 



 .
 . 
 , 









 , 











 .
 . 
















 .








 .  , 




















 , 





















.















, 













.

3


 , 

 . 







 



, 



















 . 























 , 




 

,  . 























 . 

















.
2. Mục tiêu nghiên cứu
-       

- Xây dng k hoch s dng h thng bài tp khi dy hnh lut b
và son tho ting dn hong gii h thng bài t

3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
- 
- 
- 

3.2. Khách thể nghiên cứu

4. Phạm vi nghiên cứu
 tài nghiên cu      
nh lut bo toàn
5. Mẫu khảo sát
Tin hành trên 225 hc sinh ca các lp 10A1, 10A2, 10A3, 10A4, 10A5
THPT Thanh Oai B  
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
- 


4
- nh
lut bo toàn
- 
- 


- Xây dng k hoch s dng h thng bài tn tho khi dy hc nh
lut bo toàn
- Son tho ting dn hong gii h thng bài t

- 

- 
7. Giả thuyết nghiên cứu
Nu son thc mt h thng bài tp phù hp vi mc tiêu dy hc và xây dng
ting dn hong gii bài tc tính tích cc, t ch và
sáng to ca hc sinh thì khi vn dng h thng bài ty hc Vt lí s không nhng
giúp hc sinh ôn tp cng c kin thc mà còn bc tính t chc sáng to
ca hc sinh
8. Dự kiến luận cứ
8.1. Luận cứ lí thuyết
- 
-  

8.2. Luận cứ thực tế
- 
- 
- 
- 
9. Phƣơng pháp chứng minh luận điểm
S d
- u lý lu
- u thc tin
- c nghim
- Png kê toán h x lí thông tin t thc nghim

5
10. Cấu trúc luận văn


 

          
nh

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC DẠY GIẢI BÀI TẬP
VẬT LÝ PHỔ THÔNG
1.1. Quan điểm hiện đại về dạy học
1.1.1. Khái niệm về hoạt động dạy học
           



1.1.2. Bản chất của hoạt động dạy


 
  


 
sinh.




mô.
1.1.3. Bản chất của hoạt động học tập



1.1.4. Mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học

6


nhau

1.1.5. Bản chất của quá trình dạy học
- 

 -  - 

- 

- 
1.2. Phƣơng pháp dạy học tích cực
1.2.1. Dạy học tăng cường phát huy tính tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo thông qua tổ
chức thực hiện các hoạt động học tập của học sinh.
- 
- 






1.2.2. Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp và phát huy năng lực tự học của học sinh
              
 





1.2.3. Dạy học phân hóa kết hợp với hợp tác.



7


               
- trò, trò -


  


chung.
1.2.4. Dạy học kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò
 



 


1.3. Cơ sở lí luận về dạy giải bài tập vật lý phổ thông
1.3.1. Khái niệm về bài tập vật lý


lý.


1.3.2. Tác dụng của bài tập vật lý trong dạy học vật lý
- 

- 
khi tr

- 
 

- 
.

8
- 

1.3.3. Phân loại bài tập vật lí

phân 


SƠ ĐỒ PHÂN LOẠI BÀI TẬP VẬT LÝ

Bài
tập
vật
lí

Phân loại theo nội dung
Bài tập
có nội
dung lịch
sử
Bài tập có
nội dung cụ
thể hoặc trừu
tượng
Đề
tài
vật

lí
Kỹ
thuật
tổng
hợp



Quang
Phân loại theo yêu cầu
phát triển tư duy
Bài tập
luyện tập
Bài tập
sáng tạo
Phân loại theo phương thức
cho điều kiện và phương
thức giải

Bài tập
định tính

Bài tập
định
lượng

Bài tập
đồ thị

Bài tập

thí
nghiệm
Bài tập
trắc
nghiệm
khách quan

9

1.3.4. Lựa chọn bài tập vật lí
- 
- 
1.3.5. Hướng dẫn hoạt động giải bài tập vật lí
1.3.5.1. Phương pháp giải bài tập vật lí

Bước 1: 
Bước 2: 

Bước 3: 
- 

Bước 4: 
1.3.5.2. Hướng dẫn học sinh giải bài tập vật lí
- 
- 
1.3.6. Những yêu cầu chung trong dạy học về bài tập vật lí
- 

- 


- 
1.4. Thực trạng về hoạt động dạy giải bài tập vật lí ở một số trƣờng trung học phổ thông
thuộc thành phố Hà Nội
1.4.1. Đối tượng và phương pháp điều tra
* 

Du

- 

- 


10
1.4.2. Kết quả điều tra



- 
- 
-  .
- 

Chƣơng 2: SOẠN THẢO HỆ THỐNG BÀI TẬP VÀ HƢỚNG DẪN HOẠT ĐỘNG
GIẢI BÀI TẬP CHƢƠNG “CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN” VẬT LÝ 10 THEO
HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC
SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH
2.1. Phân tích nội dung khoa học kiến thức về “Các định luật bảo toàn” trong phần “Cơ
học”
2.1.1. Động lượng

- 
- 
- 
- 
- 
2.1.2. Công và công suất
- Công
- 
- 
2.1.3. Năng lượng
- 
- 
2.1.4. Động năng
- 
- 
- 
2.1.5. Trường lực thế

11
2.1.6. Thế năng
- 
- 
- 
2.1.7. Định luật bảo toàn cơ năng trong trường lực thế
- 
- 
- 
2.2. Cấu trúc nội dung chƣơng “Các định luật bảo toàn” trong chƣơng trình vật lý 10
2.2.1. Vị trí chương “Các định luật bảo toàn trong chương trình vật lý phổ thông


2.2.2. Cấu trúc nội dung chương “Các định luật bảo toàn” trong chương trình vật lý 10 cơ
bản
2.2.3. Nội dung kiến thức chương “Các định luật bảo toàn” vật lý 10
a. Động lượng
- 
- 
- 
b. Công
-  
- 
c. Công suất
- 
d. Các dạng năng lượng







e. Các định luật bảo toàn:



12
2.3. Mục tiêu dạy học chƣơng “Các định luật bảo toàn”
2.3.1. Mục tiêu về kiến thức và trình độ nhận thức
-      

- 

- 
2.3.2. Kỹ năng của học sinh khi học chương “Các định luật bảo toàn”

- 


n
ppp


21
const, A = Fscos,
t
A


,
2
2
1
mvW
đ

,
W
t
= mgz, W

=
2

)(
2
1
lk 
, W =
constlkmv 
22
)(
2
1
2
1

W =
mgzmv 
2
2
1
= const,
2
1
2
2
2
1
2
1
mvmvA 
,
2

2
2
1
)(
2
1
)(
2
1
lklkA 

A = mgz
1
 mgz
2



+ V

- 
2.4. Phân loại bài tập vật lý chƣơng “Các định luật bảo toàn”
a. Phân loại bài tập theo nội dung (chủ đề vật lý)
-  
- 
- 
b. Phân loại bài tập theo phương thức giải và phương thức cho điều kiện bao gồm:
- 
- B
- 

- 
- 
2.5. Soạn thảo hệ thống bài tập chƣơng “Các định luật bảo toàn” vật lý 10
2.5.1. Nguyên tắc xây dựng hệ thống bài tập

13
- 
- 
2.5.2. Hệ thống bài tập chương “Các định luật bảo toàn” vật lý 10
- 

- 

2.6. Dự kiến sử dụng hệ thống bài tập đã soạn thảo trong dạy học chƣơng “Các định luật
bảo toàn” vật lý 10
      
 


Bài
theo
SGK


Nội dung kiến thức
Ra bài tập và giải ngay
tại lớp

Ra về nhà
các bài tập

Giải ở lớp
các bài ra
về nhà
Hình thành
kiến thức
mới

Củng cố

23



câu 1, bài
1
bài 2, bài 4,
bài 6

24

bài 10
bài 11
câu 3, bài 8


25




bài 3, bài
9, bài 12


bài 6
26


câu 2, bài
14
câu 7, bài
17, bài 20

27


câu 4, bài
15
câu 8

28


câu 9, bài
16, bài 18
câu 5, câu
6, bài 19

29




bài 5, bài
7, bài 13



14
2.7. Hƣớng dẫn hoạt động giải bài tập chƣơng “Các định luật bảo toàn” vật lý 10
- 

- 
+ 
p, h
h

- 
 
  
 
12, bài 16 và bài 20
* Hướng dẫn giải bài 16    
 
Lời giải:


2

00
2
1
mvWWWW
đotođo



mgzWWWW
ttđ



o
= W 
mgzmv 
2
0
2
1

m
g
v
z 8.0
10.2
4
2
2
2

0



1
= 0.6m là:
1
2
1111
2
1
mgzmvWWW
tđ



1
= W 
mgzmgzmv 
1
2
1
2
1


4)6.08.0(10.2)(2
1
2
1

 zzgv
 v
1
= 2m/s

Các bƣớc giải bài tập
Hƣớng dẫn của giáo viên và hoạt
động của học sinh

v
o
= 4m/s, g = 10m/s
2
, z
1
= 0,6m
a. z = ?
b. v
1
= ?
CH1:       
        

W
t
= mgz, W

=
2
2

1
mv


15



- 

W
t
= mgz, W = mgz +
2
2
1
mv

- 
 
W

=
2
2
1
mv
, W = mgz +
2
2

1
mv

3. 

4. 
a. z = 0,8m
b. v
1
= 2m/s
W = W
t
+ W

= mgz +
2
2
1
mv

CH2: 

W
t1
+ W

= W
t2
+ W


CH3: 

Phương pháp chung:
- 
2
0
2
1
mv

- 
1
=
0,6m t
* Hướng dẫn giải bài 3  

Lời giải:



0


p



v



V

, 
VMvmp


'


0



 VMvm

v
M
m
V





V




16

Các bƣớc giải bài tập
Hƣớng dẫn của giáo viên và
hoạt động của Học sinh
1.T


        








 
        
sau         
    
v
M
m
V




 

CH1:        


CH2:          
không?
 
CH3:  
       
không?
        

CH4:         
 

thích.

Phương pháp chung: 

v
M
m
V



 

* Hướng dẫn giải bài 12: 

Lời giải:

- Thí nghiệm 1:             10m theo


- Thí nghiệm 2: 
 

17


              rong hai thí




Bảng 2.5.2. Thống kê kết quả thí nghiệm đã thực hiện

m = 10kg
h = 10m
s = 20m

Thí nghiệm 1

Thí nghiệm 2
Công của
máy
A
1
= F.h = P.h = m.g.h =

= 10.10.10 = 1000J
A
2
= F.s = P.s.sin

= m.g.h =
= 10.10.10 = 1000J


1
= A
2


Các bƣớc giải bài
tập

Hƣớng dẫn của giáo viên và hoạt động của học
sinh



      





CH1: 
-           

CH2: 
- - 

CH3: 
- - 
- - 

- 

- 

18
- 
1
= A
2




Phương pháp chung:
- 
- 

- 
* Hướng dẫn giải bài 20   


Lời giải:







Các bƣớc giải bài tập
Hƣớng dẫn của giáo viên và hoạt
động của học sinh

 

theo quãng


-        

-  



-      

 


W




theo h

CH1: 
do?
v = gt

CH2:  l 



mghmvW
đ

2
2
1

CH3:  liên   




222
2
1
2
1

tmgmvW
đ


CH4:    l     


  


W
d
t

O

O

W
d

h




19

W



2
t



         


- 





2
t

Phương pháp chung:
-  l 







-  l 






2
t




Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM
3.1. Mục đích của thực nghiệm sƣ phạm
- 
- 

3.2. Đối tƣợng của thực nghiệm sƣ phạm
 Thanh Oai  Hà

Lớp đối chứng là lớp 10A8 có 46 học sinh, 

Lớp thực nghiệm là lớp 10A7 có 47 học sinh, 


3.3. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm
Lớp đối chứng là lớp 10A8 có 46 học sinh, 

Lớp thực nghiệm là lớp 10A7 có 47 học sinh, 
 


nh



20



3.4. Thời điểm thực nghiệm 15/09/2011 đến 17/10/2011
3.5. Phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm
3.5.1. Tiêu chí để đánh giá
- 
- 
- 
3.5.2. Diễn biến thực nghiệm sư phạm
- 
- 
3.5.3. Sơ bộ đánh giá hiệu quả của tiến trình dạy học đã soạn thảo với việc ôn tập củng cố
kiến thức, phát huy tính tích cực, tự chủ, tư duy sáng tạo của học sinh.
- 
- 
3.5.4. Kiểm tra, đánh giá chất lượng kiến thức của học sinh
- 
- 
- 
- 
KẾT LUẬN


-       



- 

- 
 
- 

nh.

21

References
1. Nguyễn Ngọc Bảo. Phát huy tính tích cực tự lực của học sinh trong quá trình dạy học

2. Lƣơng Duyên Bình (Tổng chủ biên kiêm Chủ biên), Nguyễn Xuân Chi – Tô Giang –
Trần Chí Minh – Vũ Quang – Bùi Gia Thịnh. Vật Lý 10. 
3. Lƣơng Duyên Bình (Chủ biên), Nguyễn Xuân Chi – Tô Giang – Vũ Quang – Bùi Gia
Thịnh. Bài tập vật Lý 10. 
4. Lƣơng Duyên Bình. Vật lý đại cương tập1. NXB
5. Lƣơng Duyên Bình. Bài tập vật lý đại cương tập1. NXB
6. Nguyễn Kế Hào. Dạy học lấy học sinh làm trung tâm. 
6/1994.
7. Trần Trọng Hƣng. 423 bài toán vật lý 10. 
8. Vũ Thanh Khiết. Bài tập cơ bản nâng cao vật lý THPT tập 1, NXB Hà Nôi, 2001
9. Nguyễn Thế Khôi (Tổng chủ biên), Phạm Quý Tƣ (Chủ biên), Lƣơng Tất Đạt, Ngô
Chấn Hùng, Nguyễn Ngọc Hƣng, Phạm Đình Khiết, Bùi Trọng Tuân, Ngô Trọng
Tƣờng. Vật lý 10 nâng cao, NXBGD, 2006
10. Lê Nguyên Long. Thử đi tìm phương pháp dạy học hiệu quả
11. Muravier.A.V. Dạy thế nào cho học sinh tự lực nắm vững kiến thức vật lý (bản dịch),

12. Ngô Diệu Nga. Bài giảng chuyên đề phân tích chương trình vật lý phổ thông, 2005.

13. Ngô Diệu Nga. Bài giảng chuyên đề phương pháp nghiên cứu khoa học dạy học Vật lý,
2003
14. Nguyễn Trọng Sửu, Đoàn Thị Hải Quỳnh. Giới thiệu giáo án Vật Lý 10 nâng cao. NXB

15. Nguyễn Đức Thâm. Phương pháp dạy học vật lý ở trường phổ thông. 

16. Nguyến Đức Thâm, Nguyễn Ngọc Hƣng. Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong
dạy học Vật lý ở trường phổ thông
17. Bùi Gia Thịnh (Chủ biên), Lƣơng Tất Đạt – Ngô Diệu Nga. Phương pháp giải toán vật
lý 10 theo chủ đề. 
18. Đinh Thị Kim Thoa. Bài giảng phương pháp và công nghệ dạy học hiện đại, ĐHGD 

19. Phạm Hữu Tòng. Bài tập phương pháp dạy bài tập vật lý. 

22
20. Phạm Hữu Tòng. Phương pháp dạy bài tập vật lý. 
21. Đỗ Hƣơng Trà (Chủ biên), Phạm Gia Phách. Dạy học bài tập vật lý ở trường phổ
thông. 
22. Đỗ Hƣơng Trà. Bài giảng chuyên đề phương pháp dạy học Vật lý, 
23. Thái Duy Tuyên. Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới. 
24. Phạm Quý Tƣ (Chủ biên), Lƣơng Tất Đạt, Lê Chấn Hùng, Bùi Trọng Tuân, Lê
Trọng Tƣờng. Hướng dẫn làm bài tập và ôn tập Vật lý 10 nâng cao. NXBGD, 2006