Xây dựng và sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn trong dạy học kiến thức mới chương chuyển hóa vật chất và năng lượng sinh học lớp 11,trung học phổ thông

1

Xây dng và s dng câu hi trc nghim khách
quan nhiu la chn trong dy hc kin thc mi
chuyn hóa vt chng
sinh hc lp 11,trung hc ph thông
Construction and use of multiple choice questions multiple choice objective in teaching new
knowledge program "transformation of matter and energy, grade 11, high school
NXB  112 tr. +
 Thu Hng

i hc Giáo dc
LuLý luy hc (b môn Sinh hc);
Mã s: 60 14 10
ng dn: 
o v: 2012

Abstract:     lý lun ca vic xây dng và s dng câu hi trc nghim
khách quan nhiu la ch














 n hóa
vt chng (Sinh hc 11) Trung hc ph nh thc trng
ca vic xây dng và s dng câu hi trc nghim khách quan trong dy hc kin thc mi
 ng THPT. Xây dng nguyên t



, 
















 huyn hóa vt
chng Sinh hc 11 THPT. Phân tích ni dung cn hóa
vt chng Sinh hc 11   xây dng bng trng s  xây
dng h thng câu hi trc nghim khách quan nhiu la chn vào dy hc kin thc mi
n hóa vt chng Sinh h xuc quy trình s

dng MCQ vào dy hc kin mn hóa vt chng sinh hc 11-
THPT.  




 n hóa vt
chng Sinh hc 11 THPT. Thc nghi khnh hiu qu ca
vic s dng câu hi TNKQ nhiu la chn trong dy kin thc m  nâng cao cht
ng dy hc

Keywords: y hc; Câu hi trc nghim; Sinh hc; Lp 11

Content
1. Lý do chọn đề tài
1.1.Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động của
học sinh hiện nay
y mnh công nghip hóa hii hc nhân t
quy n thng li ca vic hi c là ngun nhân l nâng cao cht
ng ngun nhân lc nghành giáo dn hành công cuc ci cách giáo di mi
nng dy .
i my hnh trong Ngh quyt TW4 khóa
VI (1-1993) ,Ngh quyt TW2 khóa VIII (12-c th ch hóa trong lut giáo dc (2005)
2

Trong nhi mu qu .Mt trong nhng
p dn cho còn
i my hc nhm phát huy ht kh  hc vn có ca hc sinh
chuyn t dy hc ly giáo viên làm trung tâm sang dy hc ly hc sinh 
coi trng vic rèn luyn kh  hc t nghiên cc phát hin và gii quyt v

y mun thc hin mc tiêu giáo dc thì cm tích cc hóa hot
ng nhn thc ca hc sinh.
1.2. Do tiềm năng ưu việt của câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn có thể được áp
dụng có hiệu quả vào các khâu của quá trình dạy học Sinh học
Câu hi trc nghim khách quan là mn  chuyn ti ni dung dy hc. B
câu hi TNKQ có th thc hin c các mc tiêu hình thành kin thc mi. Khi hc sinh mun
tr li và lí gi li thì cn phi s dng kin tht và
kin th tng hp khái quát hóa xác lc sinh có kh 
lp lu hình thành kin thc.
S dng TNKQ trong khâu hình thành kin thc mi không phi ch da vào câu tr li
c kin thc mà ngay c trong nhng câu tr li sai nu hc sinh lí gii
c ti sao sai ,t cái sai h
S dng TNKQ vào dy hc kin thc mm bo thông tin hai chiu gii dy và
i h cho vic un nn ,chnh sa nhng lch lc trong nhn thc ca hc sinh ,là
công c  kim tra kh i kin thc ca hc sinh.
1.3. Do đặc trưng của chương trình Sinh học phổ thông, kiến thức có thể được hình thành qua
lý thuyết và thực nghiệm
 ng trung hc ph thông hin nay sinh h cn các hing,quy lu di
truyn rt phc tp  các cp t chc kng kin thc khó vì v hc sinh thu nhn
c kin thc mt cách ch ng ,tích cy hc ci mi mt cách toàn
din, vi nh  dng câu hng tin t
chc hong nhn thc cho hc nghiên cu thc nghi 
Xây dng và s dng câu hi trc nghim khách quan nhiu la chn trong dy hc kin thc m
Chuyn hóa vt chng sinh hc 11 - 

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Lƣợc sử tình hình nghiên cứu, sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
MCQ vào dạy học trên thế giới và Việt Nam.
1.1.1. Tnh hnh nghiên cứu sư

̉
du
̣
ng câu ho
̉
i tră
́
c nghiê
̣
m kha
́
ch quan nhiều lựa chọn trên thê
́
giơ
́
i
3

Vào th k 17- 18 khoa hc trc nghic áp dng  khoa v
ng vt hu th k XIX ,  c và nhiu u s dng
trc nghim trong phòng thí nghim sinh hc
Quentin Stodola cho rng ngun gc ca khoa hng là trc nghim tam lí , giáo dc
hii có th gn lin vi mi quan tâm v khoa hc vt lý , tâm lý  cui th k XIX
c nghi dng ti Leizig do wichelm
weent thit k ,các nhà khoa h dng thí nghi ti th giác thính
giác , t phn ng c p tc uáng d nghiên cu thi gian nhn thc,
t hc tp ci hi th k n khai các thí nghi
m trí tu ci, các thí nghi ra m n
các trc nghim v g lc trí tu cm theo nhóm
u th k XX, khoa hc trc nghim phát trin mnh m  nhic trên th gii .

 mt nhà tâm lí hi Pháp khi nghiên cu kho sát nhng tr
em mc bnh tâm thn , không có kh p thu trí thc bng cách dng  ng
hc , cùng vi cng s c nghim v c
nghim cc dch ra  ch và son bài trc nghim
ca BINET ra anh ng và t n trc nghic gi là bn: Stanford
Binet. Mc dù không phi là các trc nghi ng thành qu hc tp ca hc
sinh ph c nghim c  xây dng trc nghim theo
nhóm dùng trong dy hc . Nh
  kin thc ca hc sinh . Các thí nghim theo nhóm
mang li nhi thc hin  tin c
trin nhanh chóng    c l nhiu hn ch do quá
 cao , lm dng ,s dt cách quá máy móc nên trc nghit bi .
Vì vy sau thi t hin nhiu ý kin phi vic dùng trc nghim trong nhà
ng .  i cho phép phc hi vic dùng trc nghim khách quan
 kim tra kin thc ca hc sinh
i s phát trin ca công ngh tin hc , Ghecberic và nhiu tác gi
 d  lí kt qu ch ch ra giá tr ca
các bài trc nghim và phiu t  hc tp ca nó trong dy hc
c nghii qua hàng lot các thí nghim trong
nhic thunh tính khoa hc và v th ca nó . có
th nói vic kim tra trong thi c  hu h  ng hp các châu lc phn ln áp dng
g pháp TNKQ .Sau này , vi s phát trin mnh ca công ngh thông tin ,nhiu quc gia
tiên tin trên th gii tin vic thc hi t các
4

m ,x lí và phân tích kt qu bng máy tính khin chc
nghim thc s tr thành công c hu ích , nhi v hc, t o
1.1.2.Tnh hnh nghiên cứu sư
̉
du

̣
ng câu ho
̉
i tră
́
c nghiê
̣
m kha
́
ch quan nhiều lựa chọn ơ
̉
Viê
̣
t Nam.
T nha th k XX ,  min nc nghic s
dng si min Bng rng hc . Lu tiên s
dng trc nghim khách quan thông qua các cuc kho sát kh i ng do các t chc
quc t tài tr c s dng ph bin trong kim tra và thi  bc trung
hc , trong dó sinh hc áp du tiên
ng b c nghim vn vt l
ng biên son cuháp hc và thi trc nghim vn vt li
u Tc nghim và thng kê giáo dc vào ging
dy  các lp cao hc và tii hc Sài Gòn. T ng công tình
vn dng tc nghim khách quan trong kim tra kin thc hc sinh
 min Bc GS Trn Bá Hoành công b i tác ph
test d kim ta nhn thc hc sinh v mt s khái nip
t s ng tiu hc và trung hc vn áp dng thi trc nghim MCQ trong
các b môn khoa hc t nhiên
i khoa Sinh  K thut nông nghip thui hm Hà N
t chc hi tho tp hun vi nng h thng câu hi la ch

ng d ca UNPD . Sau
hi tho này có nhiu ging viên trin khai xây dng và áp dng trc nghi
u quy trình và nhng kt qu u xây dng câu hi dng
MCQ v mt s ni dung kin thc sinh hc  i h
Nguyn Th ng câu hi dng MCQ v ni dung vt cht di tuyn và
bii vt cht di tuyn hc  i h
T c nghing giá mi thc s c quan tâm và ng dng  nhiu cp
hc . T i s  c  tr h thp tác
Vit Nam  Th y t  nhng lp tp hun v t xây dng câu
hi trc nghim khách quan cho toàn b ng y t . Kt qu c mt
b công c ng h thng câu hi test chuyên khoa
- 1995 , Gn Bá Hoành son thc b câu hi trc nghim
Di truyn hc và tin hóa vào SgK l
 giáo do phi hp vi vin công ngh Hoàng Gia Melbourne ca
Autralia t chc các cuc hi tho vi ch  v  thut xây dng câu hi trc nghim khách
i Thành ph H Chí Minh  Hu - Hà Ni . Hi th cho ging
i h lí lun v trc nghi-1995 vi s tài tr
5

ca liên hp qui hc tng hp Hà Ni m nhng lp dai hn bng v 
xây dng câu hi test và vic s dng nó vào dy hc.
T ng ng Vn khai xây dng h thng câu hi
MCQ dùng cho vic kit qu hc tp ca sinh viên thui h
 nghit h thng câu h d
làm bài . Máy chm và cho kt qu ngay khi làm bà
i nghiên cu v s dng câu hi trc nghi kim ta hiu qu cua
ng dy tích cc  ph thông bn thnh kt qu cua trc
nghim khách qt qu hc tp
T  biên
nhiu cun sách dùng cho ôn thi hc sinh gii , ôn thi tt nghi    i hc

i trc nghim sinh hn tp sinh hc 1000 câu hi
và bài t luyi h
1.2. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu
1.2.1.Các khái niệm ,phân loại câu hỏi
1.2.1.1. Khái niệm về câu hỏi
Câu hi là dng cu trúc ngôn ng ,dit mt nhu cu ,mi ,hay mt mnh lnh cn
c gii quyt
Mi câu hi chng c hai yu t ,s có mt ct cc gii quy
biu cn tìm .
Trong thc t i su khoa hc ,con ni ch nêu ra thc mc ,tranh
lu , cn bit thêm .S 
biy vic m rng hiu bit ci to ra các mâu thun cn phi tìm tòi
1.2.1.2 .Phân loại câu hỏi
* Da vào nhn thc ca HS :
* Da vào các khâu ca quá trình dy hc :
* Da vào m tích cc :
*Da vào hình thc câu hi .
1.2.1.3. Khái niệm về câu hỏi trắc nghiệm khách quan
- Trc nghing Hán trc
ng thn Bá Hoành trc nghim trong
giáo dc là m t s c ,trí tu ca HS ( chú ý
ng ,ghi nh  kit s kin th
 ca hc sinh .
Trong phm vi nghiên cu c tài chúng tôi ch tp chung nghiên cu câu hi TNKQ.
6

n Bá Hoành và mt s tác gi khác trc nghic coi là khách quan vì chúng
m bo tính khách quan khi chm ch không ch c nghim t lun . Có th
coi kt qu trc nghi thui chm . TNKQ có bn loi ch
yu ,mi hình thm ca nó.

Câu hi TNKQ nhiu la chn là dng câu hi có nhi l la chn , thí
sinh ch vic la chn mt trong s  u thì kh 
ng dùng 4- i dng này có hai phn :Phn
gc ( còn gi là phn dn) và phn la chn . Phn gc là câu hi hay câu b lt
) pht ra v ng rõ ràng giúp cho thí sinh hiu rõ câu hi trc nghim
 chon câu tr li thích hp . Phn la chòn gm nhiu cách gi
t , nhi nh u quan trng là làm sao
p di vm rõ v n [ 13]
trong mt bài trc nghim cn sp xp ma
chn ca bài xp x ng hp thí sinh ch chn m m
hiu chnh s m 0 theo công thc sau
m s = S câu tr l S câu tr li sai / (s p 1)
Trong gii hn nghiên cu ca s dng các câu hi MCQ va chn ,vì vy mi
a bài trc nghim nên xp x 25%.
1.2.2.Quan hệ giữa câu hỏi tự luận và câu hỏi trắc nghiệm
Theo chúng tôi mi quan h gia câu hi t lun và câu hi TNKQ : Mi quan h gia câu hi t
lun dng khái quát tng hp thc cht là tp hp ca nhiu câu hi  tr li ngn .Câu hi  tr
li ngi câu dn cn hi , còn câu tr l
n ,các câu nhi là câu tr l vit câu hi
TNKQ bng cách ly chính câu hi tr li nga cha thành nhng câu dn , các câu tr li
t chính xác ca hy thc cht ca vic phân tích tri thc 
vi logic này , t mt tri thc khó mang tính bao quát có th là khó vi giáo
viên bit chia nh thành nhng tri thc nh  c gi , cui cùng là
nhng tri thc không th c na mà có tác gi g tri thc , chính là vn dng
    c nghim và chia nh câu hi . Trong thc nghim
i ta chia thc nghim thành nhic , mc ch t mc tiêu thc nghim làm
cho thc nghiu tr nên ít mu kin b sung cho mi
c thc nghim làm cho công vic tr nên sáng t ít mò mc nghim là m
pháp bán thc nghin nghiên cu khoa hc ) [3] Nxb khoa
hc k thut ,Hà Ni ,1993 ,tr93).

y : 1 câu hi t lun = n(câu tr li ngn ) = m( câu hi MCQ)
7

Chính t mi quan h này , trong quá trình dy hc ,giáo viên bit s dng kt hp câu hi t lun và
câu h tích cc hóa hong nhn thc cho hc sinh .Câu hi t lun ,thí sinh có th tr li
t do theo ý mình (câu hi m : open ended questions) song nu kin t hc mt mình thì mi
i hng ch có m l i vit câu hi TNKQ
dng MCQ nu vic nhiu la chn hay ( tuy ch là câu h 
gi m i t hc nhing tr l u
v tr nên thi hc có th t t câu hi cho mình là mt bin th khác ca câu hi
t lun ca GV v ch  c . Chính vì l c kt hp câu hi t lun vi câu hi trc nghim
có li th trong t hng dng dn .
y hng dùng loi câu hi trc nghim t lun hay còn gi là
câu hi m . Trong nghiên cu ca mình , chúng tôi s dng câu hi TNKQ hay còn gi là câu
hng MCQ trong mi khâu ca quá trình dy hc : hình thành tri thc mi ,hoàn thin tri
thc mi ( cng c ,ôn tp ) và kiu s dng hp lí , thì câu hng
MCQ còn có kh t kim thi gian trong dy hc ,và còn có kh i hc
kh ng ,rèn luyn kh t lý gin mà n hiu
i khi s dng TNKQ cho rng nó không có kh c s dng hp lý.
Vic xây dc mt ngân hàng câu hi trc nghi ln bao ph ni dung mt giáo trình ,
 tin ct ln trong ci tiy hc Ngc [10]:
Ngân hàng câu hi trc nghim cùng vt son k ,chúng là kin thc môn
hc .Ngân hàng câu hi càng nhiu thì hiu qu i vi dy hc càng cao
1.2.3.Vai trò của câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn trong dạy học kiến thức mới.
-Vai trò ca câu hi trc nghim
Trc nghi t s c trí tu ca hc sinh (HS)
ng,ghi nh  kit s
kin th ca HS
TNKQ là mt dng trc nghii câu hi kèm theo câu tr li. Loi câu hi này nhm
cung cp cho HS mt phn hay tt c thông tin hon them mt vài t, loi này còn gi là câu

h
+TNKQ là mt n truyn ti ni dung dy hc .
+ TNKQ là mn hu ích trong vic rèn luy
+ TNKQ phát huy tính tích cc, ch ng sáng to, rèn luyc t hc t nghiên cu cho HS
1.2.4. Tiêu chuẩn của câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để dạy học kiến thức mới
1.2.4.1. Các tiêu chuẩn của câu hỏi MCQ để dạy học kiến thức mới
* Tiêu chung ca mi câu hi MCQ :
+ Phi chn các câu h khó trong kho khó trung bình vi bn
 phân bit t 0,2 tr lên
8

+ Mi câu hi ph nhiu thích h m b  phân bit. Tiêu chun cho các
câu hi nhiu ti thin 5% tng s thí sinh phi chn mt trong các câu nhiu ca câu
trc nghii vi h t ra là có v là hp lí, s ng này càng sm càng tt
* Tiêu chunh tính
1.2.4.2. Tiêu chuẩn của một bài trắc nghiệm MCQ dùng để kiểm tra kết quả học tập của học sinh
sau khi sử dụng MCQ dạy học kiến thức mới .
* Tiêu chuẩn về nội dung khoa học :
- Tính giá tr u c
- Tính kh  thc thi trong dy và hc ng hc
- ng : Kt qu phc , th hin bng các s 
- Tính lí gii : Phi thích kt qu c bng các nhnh .
- Tính công bng : toàn b  tip cân các kin thc trc nghim
- Tính kinh t : trin khai ít tn kém
- Tính chính xác : các kin thc trc nghim phi có tính chn
* Tiêu chuẩn về mặt sƣ phạm
- Tính giáo dc : Bc trí tu cho hc s hào hng trong hc tp ,
ng kh  hc ,t nghiên cu t ki
- Tính phù hp : Phi có s phù hp v mt t nhn thc cc kim


-  hiu : Ngôn ng thut ng ,khái nim trình bày phm bo rõ ràng , minh
bch ,ch có mt li hiu duy nh
- Tính h thng logic : Ni dung các câu hi phi nm trong mt h thng kin thc nhnh .
- Tính linh hot ,mm do : bài trc nghim có th  dùng vào các mc
y hc .
Trong m trc nghi t qu hc tp ca hc sinh sau mt thi gian hc tp
c nghim c tài nghiên cu , thì s các câu h và các loi tri
thng 60-70% là kin thn ; khong 20-30% là kin thc tng hp  mc
tring bình , khong 10% kin thc  mc   phân loi hc sinh khá gii .
1.3. Cơ sở thực tiễn
u tra thc trng v kh  dng câu hi trc nghim khách quan nhiu trong dy
hc kin thc mi, cng c kin thc và ki
1.3.1.Thực trạng dạy học môn sinh học ở THPT
1.3.1.1. Thực trạng về sử dụng phương pháp dạy học môn sinh học của GV ở THPT
 tìm hiu thc trng v s dy môn sinh hc ca GV  THPT hin nay
n hành d gi i vi GV ,tham kho các giáo án ca GV ,S dng phiu
9

  i vi GV và HS c ng THPT Nguyn Khuy  ng  huy  o
o ,THPT Cng hic 2011-2012
Chúng tôi kho sát 
-ng THPT nguyn Khuyn( 20 GV)
- o (20 GV)
- ng THPT Cng Hin ( 20 GV)
Bảng 1.1. Kết quả điều tra thực trạng việc sử dụng các phương pháp dạy học Sinh học của GV
THPT

Mức độ sử dụng

Phƣơng
pháp



Sử dụng thƣờng
xuyên





Ít sử dụng
Không sử dụng
SL
%
SL
%
SL
%
Gii thích minh ha
25
41,7
28
46,7
7
11,6
Hn
28

46,7
29
48,3
3
5
H phn
20
33,3
23
38,3
17
28,4
c quan
19
31,7
22
36,7
19
31,6
Dy hc nêu v
10
16,7
18
30
32
53,3
 dy hc
bài mi
0
0

5
8,3
55
91,7
Thc hành (quan sát  TN)
9
15
22
36,7
29
48,3
Thuyt trình  ging gii
23
38,3
35
58,3
2
3,3

Qua bng 1.1 cho thy
- Nhìn chung nhn thc ca GV v i mn bin rõ rt song khi vn
dng chúng vào thc t dy hc còn nhiu hn ch .S GV s dt
ng xuyên gim h thông báo ,tái hin 
 m cao l GV s ng
xuyên . Rt ít gi GV dy hoàn toàn bny hc tích cc .c bit là
 dy hc kin thc mi
u cho rng vii mi PPDH là cn thit khi tham gia ging d
hc mn ln h li rt lúng túng trong vii mi bu t i
mi theo cách nào . ng ca quan nii hiu rõ nh
10

ng áp dng PPDH ly GV làm trung tâm còn HS th ng tip thu kin thc nên không th
ngay lp ti cách
a GV.
1.3.1.2. Thực trạng về việc sử dụng câu hỏi TNKQ nhiều lựa chọn vào dạy học Sinh học của GV.
u tra cho thy vic s dng câu hi TNKQ trong quá trình dy hc còn hn ch 
u s dng câu hi t lun trang các khâu ca quá trình dy hc bit
là khâu dy hc kin thc mi và ôn tp cng c . Câu hi TNKQ dng MCQ ch yc s
dng và dng li  khâu KT-u tra mt s GV có thâm niên dy hc ,chúng tôi
nhn thy câu hi TNKQ s c s dng rng rãi trong quá trình dy hc là do mt
s nguyên nhân sau :
- Vic biên son câu hi GV phi có nhiu kinh nghim ,kh 
i b i nhiu thi gian và công sc mi có th vic nhng câu hi
 tin cy cao.
- i vsinh hc ci TNKQ hoàn
ch s dng vào các khâu trong quá trình dy hc
- Trong khâu dy hc kin thc mi thì vic s dng câu hi TNKQ là rt mi m so v
s  c th  áp d
1.3.2. Điều tra thực trạng về việc học môn Sinh học của học sinh ở trường THPT.
 tìm hiu thc trng v vic hc môn Sinh hc ca HS  n hành kho
sát bng nhiu hình thi trc tip ,d gi ,s dng phii vi 200 HS khi
ng THPT Nguyn Khuyo ,THPT Cng Hic 2011-
2012. Kt qu c trình bày  bng 1.2
Bảng 1.2: Kết quả điều tra tình hình học tập môn Sinh học của HS
1.3.3. Thực trạng về việc sử dụng câu hỏi TNKQ MCQ trong dạy học kiến thức mới ở trường
THPT
 ng THPT  Huyo ( THPT Nguyn Khuyo
,THPT Cng Hin ) .Chúng tôi nhn thy giáo viên dy bài mi vn ch yu bháp
thuyt trình ,gii thích minh hi s d dy bài m GV ch s
dng câu h ng c bài h i m

pháp dy hc là toàn din t nì vy vic s dng câu
hi trc nghim MCQ trong dy hc kin thc mu c cp và nghiên cu k.
n nay vn còn ít nghiên c cn vic s dng MCQ trong dy bài mi  ng
 gii quyt nhng mâu thun hin c và phát huy tt PPDH tích c
duy và t hc cng h thng MCQ s dng vào các m
khác nhau trong quá trình dy hc bit là vic s d dy bài mn
11

hóa vt chng  Sinh h tài c dng kt hp gia vic
nghiên cu tài liu chính là SGK vi câu hi t lun và các MCQ trong dy bài mi .

CHƢƠNG 2
XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN
NHIỀU LỰA CHỌN TRONG DẠY HỌC KIẾN THỨC MỚI CHƢƠNG CHUYỂN HÓA
VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƢỢNG, SINH HỌC 11 – TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

2.1. Qui trình xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để xây dựng kiến
thức mới để dạy học chƣơng Chuyển hóa vật chất và năng lƣợng.
2.1.1. Các yêu cầu cơ bản khi xây dựng MCQ
- Bám sát mc tiêu dy hc
-m bo tính chính xác ,khoa hc
-m bo phát huy tính tích cc ca HS
-m bo nguyên tc h thng
-m bo tính thc tin
-m bo thng ca mt bài lên lp
2.1.2.Các chú ý khi xây dựng câu hỏi MCQ
Khi xây dng câu hi MCQ cn chú ý mm sau
- V lp câu dn
- V ln
2.2.Nguyên tắc xây dựng câu hỏi TNKQ dạy bài mới

Khi xây dng câu h dy bài mi cn tuân th tt c các nguyên t cp 
trên v : bám sát mục tiêu dạy học ,đảm bảo phát huy tính tích cực của HS ,đảm bảo tính chính
xác của nội dung ,đảm bảo nguyên tắc hệ thống ,đảm bảo tính thực tiễn ,các kỹ thuật cụ thể về
quy tắc lập câu dẫn và quy tắc lập phương án chọn .Ngoài ra khi xây dng câu h dy
bài mi còn cn bám sát vào ni dung cu trúc ca bài h son tho các câu hi trc nghim
u quan trng nht là các câu hi trc nghim son tho ra phi kích thích HS nghiên cu SGK
 phát hin các tri thc trng tâm ca bài h ca thông tin chng
trong câu trc nghim .Mt khác câu trc nghii có tác dc
 ,kh n thc ca HS ,phân loc HS khá gii vi HS yu kém . C ý câu
dn cng HS nghiên c li là các tình hung mà HS
qua nghiên cu SGK ph 
2.3.Qui trình xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn trong dạy học
chƣơng chuyển hóa vật chất và năng lƣợng Sinh học 11-THPT.
2.3.1.Quy trình xây dựng MCQ
12

nh mc tiêu bài hn hóa vt chng Sinh hc 11 -
THPT
Ví d : Mn hóa vt chng
- V kin thc :
c s chuyn hóa vt ch ca s sng
c các hong sng xy trong t bào có mi lin h liên quan ,ph thuc vi các
hong sng xy ra trong t bào khác c
thc vt
+ Trìni vt cht ,vn chuyn và chuyn hóa vt ch
th thc vng vt
 thc nhm ging nhau và khác nhau trong quá trình chuyn hóa vt
chng  thc vng vt .Nhng nét ging nhau chng t ngun gc chung
ca sinh gii .
- V 

Rèn luyn cho h c hành sinh hc và vn dng
vào thc tin
- V 
+ Cng c nim say mê nghiên cu khoa hc
+ Vn dng các tri thc vào cuc sng và hc tp
+ Có ý thc cao trong vic bo v thiên nhiên ,bo v ng
c 2: Phân tích n xây dng bng trng s
Bng 2.1: Bng trng s chi tin hóa vt chng sinh
11 THPT


Chƣơng / bài


Nội dung cần trắc nghiệm

Trọng số
mỗi bài và
mỗi phần
Các mức độ nhận thức đo đƣợc



Nhớ
Hiểu
Vận dụng và
nâng cao
A
Chuyển hóa vật chất và năng
lƣợng ở thực vật

125
50
43
32
Bài 1
S hp th c và mui khoáng
 r
12
5
4
3
Bài 2
Vn chuyn các cht trong cây
10
4
4
2
Bài 3
c
12

5
4
3
Bài 4
Vai trò ca các nguyên t khoáng
10
3
4
3

Bài 5
 thc vt
15
7
4
4
Bài 6
Quang hp  thc vt
15
6
5
4
Bài 7
Quang hp  các nhóm C3,C4 và
15
5
6
4
13

CAM
Bài 8
ng ca các nhân t ngoi
cn quang hp
10
4
3
3
Bài 9
Quang ht cây

trng
10
4
4
2
Bài 10

Hô hp  thc vt
16
7
5
4
B
Chuyển hóa vật chất và năng
lƣợng ở động vật
75
30
25
20
Bài 11
Tiêu hóa  ng vt
20
8
7
5
Bài 12
Hô hp  ng vt
15
4
6

5
Bài 13
Tun hoàn máu
20
9
6
5
Bài 14
Cân bng ni môi

20
9
6
5

c 3: Son tho các câu hi trc nghim
c 4: Thc nghim kinh các câu hi
2.3.2.Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn được xây dựng để dạy học
chương chuyển hóa vật chất và năng lượng
B  phân bit ca b 210 câu hi trc nghin hóa vt
chng
2.4.Qui trình sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn trong dạy học kiến
thức mới chƣơng chuyển hóa vật chất và năng lƣợng
2.4.1. Nguyên tắc sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn trong dạy học kiến
thức mới.
- m bo tính h thng trong dn di hc
- Phm bo phát huy tính tích cc
- m bo yêu cu v mm
2.4.2.Qui trình sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn trong dạy học kiến
thức mới

u tác gi  dng câu hi TNKQ vào nhng mm tra
 kic vào bài hc mi ( Trn Bá Hoành ) , t hc
t kic tu Thng ) ,trong bài ôn tp ( Nguyn Bá
Tht s luu v v n nay chúng tôi
nhn thhiu tác gi nghiên cu sâu v s dng MCQ trong dy bài mi .T 
n nay ,tác gi n Th Thanh Huyt s nghiên cu trong
vic s dng câu hi trc nghim khách quan vào dy kin thc mi .Kt qu i
14

trc tip nhiu bài trên tp trí giáo d  xut quy trình s
dng câu hi TNKQ nhiu la chn dng MCQ vào khâu hình thành kin thc mi trong dy hc
n hóa vt chng .
 dy hc kin thc mi n hóa vt chng bng các câu hi MCQ
 dc ( bng 2 .3 )
Bảng 2.3 : Quy trình sử dụng câu hỏi TNKQ dạng MCQ để hình thành kiến thức mới

TT các bƣớc
Nội dung các bƣớc
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Bƣớc 1
Nêu nhim v nhn thc
Gii thi   v ý
n và thc tin
ni dung bài hc ,phn
hc to tình hung có vn
 hoc bài tp nhn thc
cho hc sinh
Sn sàng tip thu bài hc
mt cách hào hng gii

quyt v  hoc bài toán
nhn thc mà giáo viên nêu
ra
Bƣớc 2
Phát MCQ cho HS kèm câu
hi gi m.Qua câu dn và
câu hi gi m ng dn
hc và nghiên cu
tài li    

lp lun cách tr li
Giao nhim v hc tp và
nghiên cu bng các
MCQ
- Mi câu dn là mt câu
hi hc sinh tr li t vic
nghiên cu SGK
T giác hoàn thành nhim
v hc tp mc lp
Bƣớc 3
Giáo viên t chc cho hc
sinh tho lun nhóm thng
nht chính xác hóa câu tr
li và lí gi
ca MCQ
Chu
l
So sánh ,lí gi
án chn
Bƣớc 4

Vn dng tri thc mi da
 khái quát hóa kin
thc vc
 ng ra câu hi
,bài tp ng dng hoc
vn dng tri thc vào gii
quyt các v thc tin
Ch ng nm vng kin
thc ca bài và bit s dng
kin thc

c 1 : Nêu nhim v nhn thc
c 2: Phát MCQ cho HS kèm câu hi gi m  hc và nghiên cu tài liu sách giáo
p lun cách tr li
c 3: Giáo viên t chc cho hc sinh hong nhóm ,thng nht ,chính xác hóa câu tr li và
lí gia MCQ
15

c 4 : Vn dng tri thc mi d h thng hóa kin thc vc.
2.5.Các giáo án sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn vào dạy học kiến
thức mới chương Chuyển hóa vật chất và năng lượng Sinh học 11 -THPT.
 mi bài lên lp chúng tôi ch cng c c vi các ni dung có liên
 hc sinh lí gii câu tr li  các câu sai ( câu nhi 
ng kh p lun ca hc sinh trong các hong ca bài , chúng tôi chn 3
câu cho mi hong mang tính bao chùm ni dung cn làm . phn ôn tp cng c chúng tôi
chn mt s câu có tính tng hp ca c  hc sinh làm và t suy ngm .

CHƢƠNG 3
THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM
3.1. Mục đích







 











 t ra là: 



















 thi.
3.2. Nội dung thực nghiệm
Các bài thuc phn Sinh h n hóa vt chng Sinh hc 11 -THPT.
3.3. Phƣơng phápthực nghiệm
Thc nghim chính thc t ngày 28-8-2012 n 23-10-2012
3.3.1. Đối tượng thực nghiệm: Học sinh lớp 11 THPT Nguyễn Khuyến .
3.3.2. Bố trí thực nghiệm
+ Lp thc nghim: giáo án s dng câu hi MCQ.
+ Li chng: giáo án thit k dng dn ca sách giáo viên.
Các li chng và thc nghim  mm bu v chng hc tp,
cùng mt s giáo viên dy.S giáo viên tham gia thc nghim  c tp hun
 thng nht cách dy.
3.4. Phạm vi, đối tƣợng áp dụng.
Chúng tôi tin hành thc nghim kim tra song song và king là hc sinh
ng THPT Nguyn Khuyn  khi 11 vi hai lp thí nghim và hai li chng.
3.5. Kết quả thực nghiệm qua phân tích định tính, định lƣợng.
3.5.1. Phân tích định tính: dựa trên bài làm của từng học sinh qua các lần kiểm tra 15’, 45’ về
các chỉ tiêu kiến thức, kỹ năng, trình bày.
- V mt kin thc
Chi kin thc ca các lp thí nghin li chng biu hin 
m hic bn cht khái ni n dng gii
thích các hing trong tc tin . Bên cc sinh nh kin th 
ng liên h kin thc v hin  kt qu ca các bài kim tra .

16

- V 
Hp và x lí thông tin , cng c c t hc , kh
ng nhóm
Các lp thí nghim hc sinh có kh p và x  tr li câu hi ,vn
dng liên h kin thn li chu này th hin  
,so sánh ,lp bng bi c sinh lp thí nghic rèn luyn
nhiu trong quá trình hc vì vy kh n dng vào các bài kim tra rt tt
Khi s dng câu hi TNKQ d dy hc kin thc mi hc sinh t tr li câu hi ,
tho lun nhóm lp lun lí gi n kh  hc ca hc sinh
phát huy tính tích cc ch ng sáng to ca hng thi rèn luy
hom v u hành nhóm ,i din nhóm trình
bày ý kii vic hong nhóm trên lp chúng tôi còn tin hành giao vic v
nhà chun b bài sau cho cá nhân , nhóm h hc và làm
vic nhóm ca hc sinh lp thí nghim.
- V kh  bày
Bên cnh vic dy kin thc và rèn luyc trình bày v c chúng
tôi chú trng . Các hc sinh lp thí nghiu có quyc phát biu ý kin ,din gii ý
kin cc lp vì vy s c giáo viên un nn hoàn thin cách trình
bày.Vì vy kt qu bài kim tra  các lp thí nghim hc sinh trình bày mt cách rõ ràng mch
lng tâm còn li chng lúng túng khi ch li ,tr li dài dòng
ng tâm .
Tóm li qua kt qu ca các bài kim tra chúng tôi nhn thy kt qu hc tp ca các em lp
thí nghim tn v c kh n kin thc tp ,kh 
bày bài so vi các hc sinh  li chng .
3.5.2. Phân tích định lượng
- Kt qu c sau kh lý bng thng kê toán hc trình bày trong các bng và biu
 
Bảng 3.1: Tỷ lệ % học sinh đạt điểm Xi qua các lần kiểm tra trong thực nghiệm

Bài kiểm
tra
Phƣơng
án
Xi

N
3
4
5
6
7
8
9
10

Lần 1
ĐC
90
2,2
11,1
18,9
16,7
27,8
11,1
8,9
3,3
TN
90
1,1

7,8
21,1
16,7
25,6
14,4
10
3,3
17

Lần 2
ĐC
90
1,1
8,9
16,7
22,2
27,8
10
8,9
4,4
TN
90
0
6,7
15,6
18,9
30
12,2
11,1
5,6

Lần 3
ĐC
90
0
11,1
16,7
16,7
31,1
11,1
10
3,3
TN
90
0
7,8
14,4
18,9
27,8
15,6
8,9
6,7

Bảng 3.2 : Bảng so sánh tham số đặc trƣng giữa lớp ĐC và TN qua các lần kiểm tra trong
thực nghiệm
Bài kiểm
tra
Nhóm
lớp
Tổng
số (n)


m


S

Cv%



tđ


Lần 1
ĐC
90
6,12

0,17
1,58
24,6
0,46
2,15
TN
90
6,58

0,19

1,77
26,9

Lần 2
ĐC
90
6,21

0,17
1,59
24,3
0,6
3,04
TN
90
6,81

0,16
1,56
22,9

Lần 3
ĐC
90
6,31

0,16
1,53
23,2
0,9

3,65
TN
90
7,21

0,17
1,57
23

Bảng 3.3 :Phân loại trình độ qua các lần kiểm tra trong thực nghiệm
Lần kiểm
tra
Nhóm
lớp
Tổng
số bài
kém
Yếu
Trung bình
Khá
Giỏi
Số
bài
%
Số
bài
%
Số
bài
%

Số
bài
%
Số
bài
%
Lần 1
ĐC
90
2
2,2
10
11,1
32
35,6
25
27,8
21
23,3
TN
90
1
1,1
7
7,8
34
37,8
23
26,5
25

27,7
Lần 2
ĐC
90
1
1,1
8
8,9
35
38,9
25
27,8
21
23,3
TN
90
0
0
6
6,7
31
34,5
27
30
26
28,9
18

Lần 3
ĐC

90
0
0
10
11,1
30
33,4
28
31,1
22
24,4
TN
90
0
0
7
7,8
30
33,4
25
27,8
28
31,1

- Nhn xét
Sau khi kim tra ,làm bing dn chi tit ,x lí s lic th hin trong các
bng 3.1,3.2,3.3 .Da trên s liu trong các bng ,tôi thm trung bình cng trong mi ln
kim tra thuc lp thc nghip i chu này phc u
cho kt qu i 3 ln kim tra 0,46 ,0,6,0,9.Kt qu  mi tin cy
- m trung bình cng ca lp TN qua 3 ln kim tra t l  n ln 3 l t là 6,58 ,

 vi li chu này chng t s tin b rõ rt trong quá trình hc
cy hc s dng câu hi trc nghim khách quan nhiu la ch
c tính tích cc hc tp ca HS
V tin cy 0,05 s bc t nh là 90 ,tra bng phân phi student vi t
d
 c 3 ln kim
tra trong thc nghiu >

t
= 1,96, chng t kt qu i tri thc c
y và s sai khác v kt qu gi
- Bng 3.3 phân lo HS ca li chng và lp thí nghim cho thi trung
bình ca lp thí nghi   ng gim so vi l i ch  m khá gii ca lp thí
nghii chu này chng t hc sinh lp thí nghiang có xu
ng tích cc hc ti kt qu tin b rõ rt ,khnh thêm giá tr c
dy hc s dng câu hi trc nghim khách quan nhiu la chn

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.
1. Kê
́
t luâ
̣
n
Thc hin nhim v nghiên cu ,lua chút s kt lu
sau:
1.Tng kt ,b sung thêm v  lý lun và thc tin ca vic xây dng ,s dng câu hi trc
nghim khách quan nhiu la chn .
 quy trình xây dng câu hi trc nghim khách quan nhiu la chn (MCQ) mà lun
 cc 200 câu hi d các s   
phân bit v nn hóa vt chng sinh hc 11- THPT.

2.T quy trình s dng MCQ gc các giáo án thc nghim
xây dng và s dng câu hi trc nghim khách quan d dy hc
kin thc mc th nghim ging dy  mt s lp thuc các
ng THPT khác nhau và cho kt qu kh thi
3.Trên  nghiên cu , t chc thc hit qu quá trình thc nghim
nhm xây dng và s dng câu hi trc nghim khách quan nhiu la chn vào dy h
19

Chuyn hóa vt chng sinh hc 11  i chiu vi mnhim v gi
thuyt khoa h c mt s kt qu sau :
+ H và s nhn thc tích c vic hc ,thu nhn và tng hp
kin thc t
+ Hi rèn luyn phát trin c m rng ,tinh lc kin
thc và s dng kin thc có hiu qu.
+ Hc trí tu tp th vào quá trình khám phá kin thc tip
cn vy hc mi .
y hc bng s dng câu hi trc nghim khách
quan dng MCQ mong mun ht ti
2.Khuyê
́
n nghi
̣

- B giáo do b môn lý luy hc sinh hc cn xây dng các tài liu
bm ,giáo viên dy sinh hc  ng ph ng
nghiên c góp phi mi cách dy và cách hc hin nay.
- Cc b sung hoàn thin quy trình s dng câu hi trc nghim khách quan nhiu la chn
vào các khâu trong quá trình dy hc
- ng nghiên cu mi nhm khai thác th mnh ca MCQ vào dy h ngh có
nhng nghiên cu ting này.

References
1.Đinh Quang Báo, Nguyễn Đức Thành (1998),Lý luận dạy học sinh học đại cương.Nhà xut
bn Giáo dc.
2. Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2001-2010 (2000), Nxb giáo dc.
3. Vũ Cao Đàm (2008), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Nhà xut bn Giáo dc.
4. Nguyễn Thành Đạt (2007), Sinh học 11.Nhà xut bn Giáo dc, Hà Ni.
5.Nguyễn Thành Đạt ,Vũ Văn Vụ (2007) ,Tài liệu bồi dưỡng giáo viên .Nhà xut bn Giáo dc,
Hà Ni.
6. Trịnh Nguyên Giao, Nguyễn Đức Thành (2009), Dạy học sinh học ở trường trung học phổ
thông. Nhà xut bn Giáo dc Vit Nam.
7. Trần Bá Hoành (1995), Đánh giá trong giáo dục .Nhà xut bn Giáo dc, Hà Ni.
8. Trần Bá hoành (1996) , Phát triển các phương pháp dạy học tích cực trong bộ môn sinh học
,sách bồi dưỡng thường xuyên chu kì 1997-2000.Nhà xut bn Giáo dc, Hà Ni.
9. Ngô Văn Hƣng (2009), Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kỹ năng môn Sinh học lớp 11.
Nhà xut bn Giáo dc Vit Nam.
10. Lê Đức Ngọc (2011), Đo lường và đánh giá kết quả học tập.
11. Nghị quyết Đại Hội Đảng cộng sản Việt Nam khóa IV, VII, VIII, XI.
20

12. Vũ Đức Lƣu (2008), Dạy và học Sinh học 12 bằng câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Nhà xut
bi hc Quc gia Hà Ni.
13. Vũ Đình Luận (2005), Xây dựng và sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan MCQ để nâng
cao chất lượng môn di truyền học ở trường Cao đẳng sư phạm. Lun án tic hc,
i.
14. Luật giáo dục 1998, Luật giáo dục 2005.
15. Lâm Quang Thiệp (2008), Trắc nghiệm và ứng dụng. Nxb Khoa hc và k thut Hà Ni.
16. Phạm Cao Toàn (2011), Xây dựng và sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa
chọn để dạy học kiến thức mới về nguyên nhân và cơ chế tiến hóa sinh học lớp 12 THPT. (Lun
-

17. Lê Đình Trung (1998), Nghiên cứu quy trình và những kết quả bước đầu xây dựng câu hỏi
dạng MCQ về một số nội dung kiến thức sinh học ở ĐHSP, Thông qua báo khoa học số 6ng
-i, trang 58-65.
18. Lê Đình Trung - Trịnh Nguyên Giao (2002), Tuyển tập sinh học 1000 câu và bài tập. NXB
i.
19. Lê Đình Trung (2004), Chuyên đề câu hỏi bài tập trong dạy học sinh học. Nhà xut bn
Giáo dc, Hà Ni.
20. Lê Đình Trung (2007), Quy trình sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
trong dạy học kiến thức mới chương trình Sinh học 9, tạp chí GD số 180 quý IV.