Tài liệu Báo cáo " Hoàn thiện pháp luật ngân hàng theo hướng nâng cao vai trò của ngân hàng trong hoạt động quản lí thuế " docx

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 12/2007 3






Ths. Vũ Văn Cơng *
1. C s phỏp lut quy nh v trỏch
nhim ca ngõn hng trong vic tham gia
qun lớ thu
Ngõn hng l doanh nghip c thnh
lp trờn c s Lut cỏc t chc tớn dng v
cỏc quy nh khỏc ca phỏp lut thc hin
hot ng kinh doanh ngõn hng.
(1)
Nh vy,
v bn cht, ngõn hng l doanh nghip thc
hin chc nng kinh doanh tin t, vy ti
sao ngõn hng li tham gia cụng tỏc qun lớ
thu? Ngõn hng tham gia qun lớ thu vi t
cỏch gỡ? tr li cho cõu hi trờn cn xut
phỏt t quan im lớ lun khoa hc sau:
Mt l, thu l ngun thu ch yu ca
ngõn sỏch nh nc, l ti sn quc gia dựng
phc v cho li ớch chung ca ton xó
hi. Vỡ vy, vic tham gia qun lớ thu khụng
ch l trỏch nhim ca c quan qun lớ thu

v cỏc t chc, cỏ nhõn np thu m l trỏch
nhim chung ca ton xó hi. Lut qun lớ
thu quy nh: Cỏc c quan nh nc, t
chc, cỏ nhõn u cú trỏch nhim tham gia
qun lớ thu.
(2)
Mc , phm vi trỏch nhim
tham gia qun lớ thu ca cỏc ch th trong
xó hi c phỏp lut quy nh cú khỏc
nhau, ph thuc vo chc nng v mc
liờn quan ca cụng vic m ch th ú thc
hin i vi cụng tỏc qun lớ thu.
Hai l, bn cht ca quan h thu np
thu l quan h quyn lc v ngha v.
Bng quyn lc ca mỡnh, Nh nc s
dng phỏp lut th hin v ỏp t ý chớ
ca mỡnh lờn cỏc i tng np thu v c
t chc, cỏ nhõn cú liờn quan nhm bo
m quỏ trỡnh thu, np thu t hiu qu.
Ngõn hng l t chc kinh doanh tin t,
khụng phi l t chc cú chc nng qun lớ
thu hay t chc c Nh nc trao quyn
hay u quyn qun lớ thu. Ngõn hng tham
gia qun lớ thu cng khụng phi vi t cỏch
l ngi np thu hay ngi c ngi np
thu u quyn m vi t cỏch l t chc, cỏ
nhõn cú liờn quan. Phỏp lut qun lớ thu ca
nhiu nc, trong ú cú Vit Nam u xỏc
nh: Ngõn hng l ch th cú trỏch nhim
tham gia qun lớ thu vi t cỏch l t chc,

cỏ nhõn cú liờn quan.
(3)
Tớnh cht v mc
liờn quan i vi cụng tỏc qun lớ thu ca
ngõn hng th hin im sau:
- Thụng qua cỏc hot ng nghip v
kinh doanh, ngõn hng cú th h tr cho c
quan qun lớ thu thc hin tt nhim v
qun lớ thu, c th:
+ Ngõn hng m ti khon, nhn cỏc
loi tin gi v thc hin cỏc giao dch
thanh toỏn theo yờu cu ca khỏch hng.
Thụng qua cỏc hot ng dch v m ngõn
* Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
4
tạp chí luật học số 12/2007
hng cung cp cho khỏch hng, ngõn hng
lu gi nhiu thụng tin v cỏc giao dch ca
khỏch hng, õy chớnh l ngun thụng tin
khỏ tin cy nu c cung cp s giỳp ớch
nhiu cho c quan thu trong vic qun lớ
thu. Chng hn, chng t thanh toỏn trong
cỏc giao dch thanh toỏn s l bng chng
chng minh cỏc giao dch thng mi phỏt
sinh gia cỏc ch th kinh doanh, xỏc nh
giỏ tr giao dch hoc cỏc ngun thu nhp

phỏt sinh hoc cỏc chi phớ thc ca cỏc ch
th kinh doanh t ú c quan qun lớ thu
cú cn c xỏc nh tớnh chớnh xỏc, trung thc
cỏc s liu, ti liu m i tng np thu
cung cp, kờ khai. Trờn c s ú gii quyt
ỳng n cỏc quyn li v ngha v cho i
tng np thu. ng thi, qua thụng tin
c cung cp, c quan thu s phõn tớch,
ỏnh giỏ, phõn loi c cỏc i tng np
thu t ú cú nhng bin phỏp qun lớ thớch
hp. Chng hn, cỏc i tng cú du hiu
khụng trung thc trong kờ khai thu, np
thu thỡ c quan thu tp trung kim tra,
thanh tra vo i tng ú nhm phỏt hin
v x lớ kp thi nhng i tng cú hnh vi
gian ln, trn lu thu qua ú hn ch tỡnh
trng tht thu thu cho ngõn sỏch nh nc,
va rn e, phũng nga cỏc i tng vi
phm, va hng cỏc i tng np thu
n s t giỏc tuõn th phỏp lut thu.
+ i vi ngi np thu l khỏch hng
gi tin ti ngõn hng, nu h khụng thc
hin ỳng ngha v thu np ngõn sỏch theo
quy nh (n tin thu, tin pht) thỡ s tin
gi ti ngõn hng ca h s l ngun ti sn
u tiờn m c quan thu hng n ỏp
dng bin phỏp cng ch hnh chớnh thu
i vi i tng ny. Bin phỏp cng ch
hnh chớnh thu c thc hin bng vic
trớch tin t ti khon ti ngõn hng ca i

tng b cng ch. õy l bin phỏp d
thc hin v hiu qu.
- Ngõn hng cú nhiu hot ng nghip
v cú th h tr cho i tng np thu thc
hin tt ngha v thu ca mỡnh. Chng hn:
Vi vic cú sn tin gi v dch v thanh
toỏn tin ớch do ngõn hng cung cp, ch th
np thu cú th thc hin vic np thu
thụng qua cỏc dch v thanh toỏn ca ngõn
hng. Bng cỏc dch v tin ớch m ngõn
hng cung cp s giỳp cho ngi np thu,
c quan thu nhn tin thu thc hin cụng
vic ca mỡnh nhanh chúng, chớnh xỏc, tit
kim thi gian, cụng sc v chi phớ cho cỏc
bờn. Ngoi ra, cỏc chng t thanh toỏn do
ngõn hng xỏc nhn, cung cp l bng
chng chng minh ngi np thu c
hng mt s quyn li nht nh. Chng
hn, t chc kinh doanh xut khu hng hoỏ
ó thc hin thanh toỏn qua ngõn hng, cú
chng t thanh toỏn tin hng xut khu l
giy bỏo cú ca ngõn hng thỡ s l mt
trong nhng iu kin ch th kinh
doanh xut khu ny c khu tr thu giỏ
tr gia tng u vo i vi s hng hoỏ
xut khu, nu thuc i tng c hon
thu thỡ s c c quan thu gii quyt
cho hon thu trc, kim tra sau Ngoi
ra, ngõn hng cũn thc hin nghip v cho
vay thanh toỏn giỳp cho ngi np thu

thc hin c y , ỳng hn ngha v
thu ca mỡnh hoc ngõn hng cung cp


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 12/2007 5

dịch vụ bảo lãnh cho nghĩa vụ nộp thuế của
khách hàng để giúp cho người nhập khẩu
hàng hoá được nộp thuế nhập khẩu chậm
trong thời gian pháp luật quy định.
Mặt khác, đối với thu nhập của các cá
nhân từ các nguồn khác nhau nếu được trả
vào tài khoản tiền gửi tại ngân hàng sẽ tạo
điều kiện thuận lợi cho cơ quan thuế kiểm
soát các nguồn thu nhập để tính thuế và thu
thuế. Đồng thời, cơ quan thuế có thể kiểm
soát được khoản chi phí về tiền lương, tiền
công mà các cơ sở kinh doanh thực chi trả
cho người lao động qua đó hạn chế tình
trạng thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp
- Qua kinh nghiệm quản lí thuế ở các
nước cho thấy nếu nhà nước tạo môi trường
kinh tế, pháp lí thuận lợi cho ngân hàng
trong kinh doanh cũng như trong việc tham
gia quản lí thuế thì ngân hàng sẽ có đóng
góp quan trọng đối với công tác quản lí thuế
của nhà nước mà hiệu quả thể hiện rõ nhất ở
hai phương diện chủ yếu là: Ngân hàng
cung cấp được nhiều thông tin liên quan

đến việc xác định nghĩa vụ thuế của đối
tượng nộp thuế theo đề nghị của cơ quan
thuế và phối hợp với cơ quan quản lí thuế
trong thực hiện các quyết định xử lí vi
phạm pháp luật thuế. Bởi vậy, pháp luật
ngân hàng và pháp luật quản lí thuế ở nhiều
nước đều có quy định trách nhiệm tham gia
quản lí thuế của ngân hàng.
Vậy việc ngân hàng tham gia quản lí
thuế liệu có mâu thuẫn với mục tiêu hoạt
động kinh doanh của các ngân hàng không?
Bởi trong nền kinh tế thị trường quan hệ
giữa ngân hàng và khách hàng là quan hệ
đối tác bình đẳng, thậm chí để đạt mục tiêu
trong kinh doanh các ngân hàng phải luôn
biết tôn trọng, bảo vệ quyền lợi và phục vụ
tốt nhất nhu cầu của khách hàng với phương
châm “luôn coi khách hàng là thượng đế”.
Có ý kiến cho rằng ngân hàng tham gia
quản lí thuế sẽ làm giảm lòng tin của khách
hàng đối với hệ thống ngân hàng, khách
hàng e ngại về vấn đề bảo mật số liệu ngân
hàng, bảo mật thông tin về khách hàng,
quyền lợi của họ không được ngân hàng
đứng ra bảo vệ hoặc sẽ tạo ra sự cạnh tranh
không lành mạnh giữa các ngân hàng. Nếu
ngân hàng nào đó tham gia tích cực vào
công tác quản lí thuế thì sẽ “mất khách” và
làm giảm hiệu quả kinh doanh của mình.
Theo quan điểm của chúng tôi, những ý

kiến, tâm lí trên là có thực, tuy không phải
là phổ biến nhưng đó là ý kiến và tâm lí đã
nảy sinh trong xã hội đòi hỏi các nhà nghiên
cứu hoạch định chính sách, các nhà lập
pháp phải quan tâm để xử lí tốt vấn đề này.
Trước hết, phải khẳng định rằng việc
ngân hàng tham gia quản lí thuế sẽ làm
giảm lòng tin của công chúng đối với hệ
thống ngân hàng hoặc sẽ “mất khách hàng”
hoặc làm giảm hiệu quả kinh doanh của
chính ngân hàng tham gia quản lí thuế là ý
kiến không đúng đắn bởi mục tiêu của công
tác quản lí thuế là bảo đảm được tính công
khai, minh bạch, công bằng, bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của người nộp thuế.
Bên cạnh đó phải bảo đảm tính hiệu lực,
hiệu quả trong quản lí thuế để thu đúng, đủ,
kịp thời các khoản thu cho ngân sách nhà
nước, mọi đối tượng có vi phạm đều cần


nghiên cứu - trao đổi
6
tạp chí luật học số 12/2007
c phỏt hin kp thi v x lớ nghiờm
minh nhm nõng cao ý thc tuõn th phỏp
lut thu trong xó hi v phự hp vi chun
mc quc t. i vi cỏc i tng thc
hin tt phỏp lut thu, trung thc, khụng
gian ln thỡ vic ngõn hng tham gia tớch cc

vo hot ng qun lớ thu khụng h xõm hi
n quyn v li ớch chớnh ỏng ca h m
chớnh l bo m cho h cú c s bỡnh
ng, cụng bng vi cỏc ch th khỏc trong
thc hin ngha v thu. Qua ú to ra mụi
trng kinh doanh, cnh tranh lnh mnh
thỳc y kinh t, xó hi phỏt trin.
Hai l, phỏp lut cn thit phi quy nh
c th, rừ rng trỏch nhim, ngha v ca
ngõn hng núi riờng v cỏc ch th cú hot
ng ngõn hng núi chung trong vic tham
gia qun lớ thu. iu ny khụng ch nhm
bo m vic nõng cao hiu qu qun lớ
thu ca Nh nc m cũn bo m s bỡnh
ng cho cỏc ch th hot ng ngõn hng
trong vic thc hin ngha v phỏp lớ ny.
ng thi, Nh nc tng bc thc hin
c vic xó hi hoỏ cụng tỏc qun lớ thu.
Ba l, phỏp lut khụng ch quy nh c
quan thu cú quyn c yờu cu ngõn hng
cung cp thụng tin v khỏch hng phc
v cho cụng tỏc qun lớ thu m cn quy
nh rừ trỏch nhim tng ng ca c quan
qun lớ thu trong vic bo mt thụng tin,
ti liu v khỏch hng khi c ngõn hng
cung cp theo yờu cu. Cú nh vy, ngõn
hng mi thc hin tt trỏch nhim tham
gia qun lớ thu v khụng lm nh hng
xu n mc tiờu kinh doanh ca ngõn hng
ng thi quyn v li ớch chớnh ỏng ca

khỏch hng ngõn hng cng c bo v.
Ngoi ra, phỏp lut cng cn quy nh rừ
cỏc bin phỏp x lớ nghiờm khc i vi
nhng ngõn hng v cỏc ch th khỏc vỡ li
ớch trc mt m khụng thc hin hoc thc
hin khụng y trỏch nhim tham gia
qun lớ thu ca mỡnh hoc dung tỳng, bao
che cho khỏch hng l i tng vi phm
phỏp lut thu xõm hi n quyn li ca
Nh nc v cỏc khỏch hng khỏc.
2. Thc trng tham gia qun lớ thu
ca ngõn hng Vit Nam v nhng quy
nh ca phỏp lut cn c hon thin
Trc khi Lut qun lớ thu ban hnh,
ngõn hng ó tham gia cụng tỏc qun lớ
thu. Tuy nhiờn, mc tham gia v kt
qu thu c cũn hn ch. Cú th k n
mt s nguyờn nhõn ch yu dn n tỡnh
trng trờn l:
Th nht, phỏp lut núi chung v phỏp
lut ngõn hng núi riờng cũn thiu nhng
quy nh to c s phỏp lớ cn thit ngõn
hng tham gia cụng tỏc qun lớ thu, c th:
- Trong cỏc vn bn phỏp lut v ngõn
hng cha cú quy nh trc tip no v
trỏch nhim ca ngõn hng trong vic tham
gia qun lớ thu. Phn ln cỏc quy nh
trong phỏp lut ngõn hng thng quỏ chỳ
trng n vic bo mt thụng tin v bo v
quyn li cho khỏch hng. Chng hn, trong

Lut cỏc t chc tớn dng quy nh: T
chc tớn dng cú trỏch nhim bo m bớ
mt s d tin gi ca khỏch hng phi t
chi vic iu tra, phong to, cm gi, trớch
chuyn tin gi m khụng cú s ng ý ca
khỏch hng, tr trng hp phỏp lut cú


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 12/2007 7

quy nh khỏc.
(4)
Hoc ti Ngh nh s
70/2000/N-CP ngy 21/11/2000 v vic
gi bớ mt, lu tr v cung cp thụng tin
liờn quan n tin gi v ti sn gi ca
khỏch hng cú quy nh: Cỏc thụng tin liờn
quan n tin gi v ti sn gi ca khỏch
hng l thụng tin "mt" thuc danh mc bớ
mt nh nc trong ngnh ngõn hng phi
c lu tr v bo v theo ch mt ca
Nh nc. T chc, cỏn b v nhõn viờn
ngõn hng khụng c cung cp, tit l
thụng tin liờn quan n tin gi, ti sn gi
ca khỏch hng, tr trng hp theo yờu
cu bng vn bn ca cỏc c quan nh nc
thm quyn trong quỏ trỡnh thanh tra, iu
tra, truy t, xột x, thi hnh ỏn. B ti chớnh
v Ngõn hng nh nc cng ó ban hnh

Thụng t liờn tch s 01/2006/TTLT-BTC-
NHNN ngy 04/01/ 2006 v vic hng dn
trao i, cung cp thụng tin gia c quan
thu vi ngõn hng v t chc tớn dng. Tuy
nhiờn, nhng quy nh trong thụng t liờn
tch ny khụng xỏc nh rừ trỏch nhim ca
ngõn hng phi cung cp thụng tin v i
tng np thu m ch dng li mc
trao i thụng tin gia c quan thu v ngõn
hng trong mt s trng hp nht nh.
- Trong cỏc vn bn phỏp lut thu cú
quy nh vic ngõn hng phi cung cp
thụng tin theo yờu cu ca c quan thu v
tham gia thc hin cỏc quyt nh cng
ch hnh chớnh thu nhng do cũn thiu
vng nhng quy nh v th tc, trỡnh t
thc hin nờn khụng cú c s thi hnh.
Theo s liu thng kờ trong t trỡnh Chớnh
ph v D tho Lut qun lớ thu ca B
ti chớnh thỡ: T nm 1999 n nay, c
quan thu ó ra gn 2000 quyt nh trớch
tin gi ca i tng np thu ti ngõn
hng np thu, np pht nhng ch cú
khong 10% quyt nh c thc hin.
(5)

Th hai, do cỏc dch v m ngõn hng
cung cp cũn hn ch, ngi dõn v doanh
nghip cha quen s dng cỏc dch v ngõn
hng, vic thanh toỏn bng tin mt cũn ph

bin trong nn kinh t, bi vy, vic cung
cp thụng tin v phi hp vi c quan thu
trong thc hin bin phỏp cng ch thu
bng cỏch trớch tin t ti khon tin gi
ca i tng b cng ch ti ngõn hng
khụng hiu qu. Qua kho sỏt thc trng
thanh toỏn cho thy hu ht cỏc doanh
nghip u tr lng bng tin mt. Ti cỏc
h kinh doanh thỡ 86,2% s h kinh doanh
vn chi tr hng hoỏ bng tin mt; 75% s
h kinh doanh chi tr dch v bng tin mt;
72% s h kinh doanh t nhõn np thu
bng tin mt. S ngi s dng dch v
ngõn hng ch yu l cỏc doanh nghip ln,
lao ng khu vc cú vn u t nc
ngoi, nhõn viờn cụng s cú thu nhp cao v
n nh. i a s dõn c, cỏn b, cụng
chc, lao ng thuc cỏc doanh nghip va
v nh cha tip cn vi cỏc phng tin v
dch v thanh toỏn.
(6)

Th ba, do cỏch thc qun lớ thu
nc ta trc õy ch yu l qun lớ trc
tip theo i tng, theo tng sc thu vi
cụng c th cụng v bng bin phỏp mang
nng tớnh ỏp t, khụng chỳ trng n xõy
dng, phỏt trin c s d liu thụng tin
phc v cho cụng tỏc qun lớ thu. Do
khụng coi trng vic thu thp, x lớ cỏc

nghiên cứu - trao đổi
8
tạp chí luật học số 12/2007
ngun thụng tin ca cỏc ch th cú liờn
quan nờn ngun thụng tin phc v cho
qun lớ thu nghốo nn, khụng giỳp c
nhiu cho cụng tỏc qun lớ thu, c bit l
cụng tỏc kim tra, thanh tra thu. S liu
thng kờ ca B ti chớnh t nm 1999 n
nm 2005 cho thy: Tng s v thanh tra,
kim tra thu do c quan qun lớ thu tin
hnh l 915.993 v nhng ch cú 30% s v
phỏt hin l trn lu thu.
(7)
iu ny chng
t cụng tỏc kim tra, thanh tra thu khụng
xỏc nh ỳng i tng cn kim tra, thanh
tra m thc hin trn lan, hiu qu thu c
thp, lóng phớ nhiu thi gian, cụng sc,
tin ca ca Nh nc, thm chớ cũn gõy ra
khú khn, phin h cho c s kinh doanh
chp hnh tt phỏp lut thu.
cỏc nc cú trỡnh qun lớ thu tiờn
tin, vic qun lớ thu c thc hin theo
c ch t khai, t np thu, vic qun lớ
thu c thc hin trờn c s d liu thụng
tin y v ngi np thu. Cỏc thụng tin
phc v cho qun lớ thu c thu thp t

nhiu ngun khỏc nhau trong ú cú ngun
thụng tin quan trng t cỏc ngõn hng. Vi
cỏc thụng tin thu thp c, c quan thu s
giỏm sỏt c cỏc cn c kờ khai, tớnh thu
ca ngi np thu tng hp, phõn tớch,
ỏnh giỏ mc tớn nhim ca ngi np
thu, sau ú phõn loi i tng np thu
tp trung thanh tra, kim tra v qun lớ.
Vi cỏch thc qun lớ thu hin i ny thỡ
hiu qu qun lớ thu thu c rt kh quan.
Thc trng qun lớ thu Vit Nam cũn
nhiu hn ch, yu kộm v lc hu so vi
cỏc nc trong khu vc v th gii. Hn
na, trong nhng nm ti õy nn kinh t
Vit Nam s cú mc tng trng cao, vi h
thng c ch, chớnh sỏch kinh t ngy cng
thụng thoỏng to thun li cho u t, kinh
doanh phỏt trin s cú thờm hng chc vn
doanh nghip, hng triu h kinh doanh ra
i, s ngi dõn cú thu nhp cao thuc
din np thu thu nhp cỏ nhõn s tng
nhanh lm cho din qun lớ thu tng lờn
nhanh chúng. ú l thỏch thc ln t ra
i cụng tỏc qun lớ thu nc ta. Bờn
cnh ú, vi yờu cu ca tin trỡnh hi nhp
kinh t quc t ngy cng sõu rng, qun lớ
thu nc ta cn phi theo nhng chun
mc chung ca quc t.
khc phc hn ch, yu kộm trong
qun lớ thu v ỏp ng yờu cu ca s phỏt

trin kinh t - xó hi v hi nhp kinh t
quc t, ngy 29/11/2006 Lut qun lớ thu
c Quc hi ban hnh trong ú cú quy
nh rừ v trỏch nhim ca ngõn hng trong
vic tham gia qun lớ thu vi hai nhim v
ch yu sau:
Nhim v th nht l cung cp thụng
tin, ti liu liờn quan n vic xỏc nh
ngha v thu ca khỏch hng theo yờu cu
ca c quan thu.
Hin nay, nc ta ang trin khai ỏp
dng c ch t kờ khai - t np thu trong
qun lớ thu trờn phm vi ton quc i vi
hu ht cỏc i tng np thu v cỏc sc
thu. Vi c ch qun lớ thu mi ny, vic
cung cp thụng tin phc v cho qun lớ thu
cú tm quan trng t bit. C quan thu cú
thu thp c y , chớnh xỏc cỏc thụng
tin liờn quan n i tng np thu t
nhiu ngun khỏc nhau thỡ mi giỏm sỏt,


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 12/2007 9

kiểm tra được tính chính xác, trung thực về
các số liệu, tài liệu kê khai, tính thuế của
người nộp thuế. Từ đó để phát hiện ra
trường hợp có dấu hiệu vi phạm để hướng
công tác thanh tra, kiểm tra thuế tập trung

vào các đối tượng này nhằm ngăn chặn và
xử lí kịp thời các trường hợp không tuân thủ
hoặc có gian lận thuế. Đồng thời, với các
nguồn thông tin được cung cấp, cơ quan
thuế mới áp dụng có hiệu quả các biện pháp
cưỡng chế thuế nhằm mục đích răn đe,
hướng các đối tượng nộp thuế tuân thủ đúng
pháp luật. Do tầm quan trọng của thông tin
phục vụ quản lí thuế, Luật quản lí thuế dành
cả Chương IX, từ Điều 69 đến Điều 74 để
quy định việc xây dựng hệ thống thông tin
về người nộp thuế, trách nhiệm cung cấp
thông tin của người nộp thuế, cơ quan nhà
nước, tổ chức, cá nhân liên quan và những
vấn đề về bảo mật thông tin được cung cấp.
Tại khoản 2 Điều 72, Luật quản lí thuế có
quy định về trách nhiệm của ngân hàng
trong việc cung cấp thông tin theo yêu cầu
của cơ quan quản lí thuế. Tại Điều 34 Nghị
định của Chính phủ số 85/2007/NĐ-CP
hướng dẫn cụ thể những thông tin mà ngân
hàng có trách nhiệm cung cấp theo yêu cầu
của cơ quan quản lí thuế như: Hồ sơ, thông
tin giao dịch qua tài khoản ngân hàng của
người nộp thuế; hồ sơ, chứng từ, số tài
khoản thanh toán, bản sao sổ kế toán chi tiết
tài khoản thanh toán, bản sao bộ chứng từ
thanh toán quốc tế, thanh toán nội địa,
thanh toán biên mậu qua ngân hàng của tổ
chức, cá nhân và các thông tin khác phục vụ

cho hoạt động thu thập xử lí thông tin, kiểm
tra, thanh tra thuế của cơ quan quản lí thuế.
Nhiệm vụ thứ hai của ngân hàng trong
tham gia quản lí thuế là phối hợp với cơ
quan thuế trong việc thực hiện biện pháp
cưỡng chế trích tiền từ tài khoản tiền gửi tại
ngân hàng của đối tượng bị cưỡng chế để
thi hành quyết định hành chính thuế. Điều
97 Luật quản lí thuế quy định khi nhận
được quyết định cưỡng chế thi hành quyết
định hành chính thuế, ngân hàng có trách
nhiệm trích số tiền ghi trong quyết định
cưỡng chế hành chính thuế từ tài khoản của
đối tượng bị cưỡng chế chuyển sang tài
khoản ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà
nước đồng thời thông báo bằng văn bản cho
người ra quyết định cưỡng chế và đối tượng
bị cưỡng chế thi hành quyết định hành
chính thuế biết Trong thời hạn quyết định
cưỡng chế có hiệu lực, nếu trong tài khoản
của đối tượng bị cưỡng chế còn số dư mà
ngân hàng không thực hiện việc trích tiền
của đối tượng bị cưỡng chế để nộp vào ngân
sách nhà nước theo quyết định cưỡng chế
thì bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy
định của pháp luật, cụ thể: Cơ quan thuế
phải lập biên bản vi phạm và ra quyết định
xử phạt ngân hàng vi phạm số tiền tương
ứng với số tiền không trích chuyển vào tài
khoản của ngân sách nhà nước.

(8)

Về cơ bản, pháp luật quản lí thuế đã quy
định rõ trách nhiệm và trình tự, thủ tục thực
hiện việc tham gia quản lí thuế của ngân
hàng. Tuy nhiên, theo chúng tôi còn một số
quy định cần cụ thể hơn nữa để không gây
khó khăn trong quá trình thực hiện. Chẳng
hạn, tại Điều 93, 97 Luật quản lí thuế quy


nghiªn cøu - trao ®æi
10
t¹p chÝ luËt häc sè 12/2007
định: “Trích tiền từ tài khoản của đối tượng
bị cưỡng chế thi hành quyết định hành
chính thuế tại kho bạc nhà nước, ngân hàng
thương mại, tổ chức tín dụng khác”. Quy
định trên chưa rõ ràng và chuẩn xác, bởi vì:
- Tài khoản của khách hàng tại ngân
hàng có nhiều loại khác nhau như: Tài
khoản tiền gửi; tài khoản bảo đảm thanh
toán; tài khoản chuyển tiền, tài khoản tiền
vay Điều 42, Nghị định của Chính phủ số
98/2007/NĐ-CP ngày 07/06/2007 quy định
cụ thể hơn về tài khoản mà ngân hàng phải
trích tiền là tài khoản tiền gửi của đối tượng
bị cưỡng chế chứ không phải bất kì tài
khoản nào tại ngân hàng. Tuy nhiên, tài
khoản tiền gửi cũng có nhiều loại: Tài

khoản tiền gửi thanh toán, tài khoản tiền gửi
có kì hạn, tài khoản tiền gửi tiết kiệm, tài
khoản tiền gửi để bảo đảm thực hiện các
nghĩa vụ của khách hàng (như tài khoản séc
bảo chi, tài khoản mở thư tín dụng, tài
khoản tiền gửi kí quỹ), tài khoản tiền gửi
của các đồng chủ tài khoản, tài khoản tiền
gửi bằng ngoại tệ, tài khoản tiền gửi bằng
đồng Việt Nam v.v Do đó, pháp luật cần
phải quy định cụ thể và chi tiết hơn về biện
pháp cưỡng chế trích tiền từ tài khoản tiền
gửi tại ngân hàng của đối tượng bị cưỡng
chế hành chính thuế cụ thể là loại tài khoản
tiền gửi nào? Nếu không xác định cụ thể thì
việc thực hiện sẽ gặp khó khăn và có thể
dẫn đến những tranh chấp khó giải quyết.
Chẳng hạn, khi tài khoản tiền gửi của đối
tượng bị cưỡng chế thuộc loại tài khoản bảo
đảm thực hiện nghĩa vụ hay tài khoản tiền
gửi của các đồng chủ sở hữu mà đối tượng
bị cưỡng chế hành chính thuế chỉ là một
trong những đồng chủ sở hữu tài khoản đó;
tài khoản tiền gửi tiết kiệm được cấp thẻ tiết
kiệm của đối tượng bị cưỡng chế nhưng họ
đã dùng thẻ tiết kiệm đó để bảo đảm cho
một nghĩa vụ khác, nếu ngân hàng thực hiện
trích tiền gửi trên những tài khoản này theo
yêu cầu của cơ quan thuế thì có thể xâm hại
đến lợi ích của người có liên quan, nếu ngân
hàng không trích tiền gửi từ tài khoản này

thì liệu có bị coi là vi phạm và có bị xử phạt
theo quy định không?
- Về tổ chức có nhận tiền gửi của khách
hàng và nghĩa vụ phải trích tiền từ tài khoản
của đối tượng bị cưỡng chế theo quyết định
cưỡng chế hành chính thuế của cơ quan
thuế được Luật quản lí thuế quy định bao
gồm: “Kho bạc nhà nước, ngân hàng
thương mại, tổ chức tín dụng khác”. Việc
quy định như vậy là không chính xác,
không đầy đủ, bởi trong pháp luật ngân
hàng thì khái niệm tổ chức tín dụng bao
gồm các tổ chức tín dụng là ngân hàng và tổ
chức tín dụng phi ngân hàng. Trong đó tổ
chức tín dụng là ngân hàng gồm: Ngân hàng
thương mại, ngân hàng đầu tư, ngân hàng
phát triển, ngân hàng chính sách, ngân hàng
hợp tác và các loại hình ngân hàng khác. Tổ
chức tín dụng phi ngân hàng gồm công ti tài
chính, công ti cho thuê tài chính và các tổ
chức tín dụng phi ngân hàng khác. Kho bạc
nhà nước được xếp vào loại tổ chức khác có
hoạt động ngân hàng. Hơn nữa, tổ chức khác
có hoạt động ngân hàng không chỉ gồm có
kho bạc nhà nước mà còn tổ chức tài chính
khác như: Công ti dịch vụ tiết kiệm bưu


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 12/2007 11

in hay cụng ti chng khoỏn, cụng ti bo
him c Ngõn hng nh nc cp giy
phộp hot ng ngõn hng. Theo chỳng tụi,
phự hp vi phỏp lut ngõn hng ng
thi bao quỏt ht cỏc i tng cú trỏch
nhim tham gia qun lớ thu tng t nh
cỏc ngõn hng, bo m s bỡnh ng, cụng
bng cho cỏc ch th cú thc hin hot ng
ngõn hng thỡ Lut qun lớ thu cú th thay
cm t kho bc nh nc, ngõn hng
thng mi, t chc tớn dng khỏc bng
cm t cỏc t chc cú nhn tin gi ca
khỏch hng hoc t chc tớn dng v t
chc khỏc cú hot ng ngõn hng.
- Trong Lut cỏc t chc tớn dng cn
quy nh thờm mt ngha v cho nhng t
chc tớn dng v t chc khỏc cú hot ng
ngõn hng l: Phi cú trỏch nhim tham
gia qun lớ thu theo quy nh ca Lut
qun lớ thu, cú nh vy mi nõng cao ý
thc, trỏch nhim ca ngõn hng v cỏc t
chc khỏc cú hot ng ngõn hng trong
thc hin ngha v ny. ng thi, cỏc t
chc cú hot ng ngõn hng v ngi dõn
mi coi trỏch nhim tham gia qun lớ thu
cng l ngha v c bn ca cỏc t chc cú
hot ng ngõn hng giỏm sỏt nú trong
quỏ trỡnh thc hin.
3. Kt lun

T nhng phõn tớch trờn, theo chỳng tụi,
ngõn hng cú th tham gia úng gúp
nhiu hn na cho cụng tỏc qun lớ thu ca
Nh nc trong nn kinh t th trng v
hi nhp quc t ca Vit Nam thỡ cn chỳ
trng xõy dng, phỏt trin h thng ngõn
hng v cỏc dch v ngõn hng, c bit l
dch v thanh toỏn khụng bng tin mt
Bi nu hu ht cỏc giao dch thanh toỏn
trong nn kinh t c thc hin qua ngõn
hng thỡ ngõn hng mi cú nhiu thụng tin
v khỏch hng cung cp cho c quan
thu khi cú yờu cu; khi khỏch hng thc
hin giao dch thanh toỏn qua ngõn hng thỡ
hu ht ngun tin ca khỏch hng s c
tp trung qun lớ trờn ti khon m ti cỏc
ngõn hng, do ú vic ỏp dng bin phỏp
cng ch trớch tin t ti khon tin gi ti
ngõn hng mi cú hiu qu. Khi dch v
thanh toỏn qua ngõn hng phỏt trin thỡ
khụng nhng ngõn hng cú úng gúp nhiu
hn cho cụng tỏc qun lớ thu ca Nh nc
m bn thõn cỏc ngõn hng cng c
hng li t vic cung cp v m rng cỏc
dch v ngõn hng cho nhiu loi i tng
khỏch hng khỏc nhau. Tuy nhiờn, phỏt
trin dch v thanh toỏn qua ngõn hng cn
cú nhiu gii phỏp ng b trong ú cú vic
hon thin khuụn kh phỏp lớ trong lnh vc
dch v thanh toỏn. Theo chỳng tụi hng

hon thin phỏp lut v dch v thanh toỏn
phi bo m nhng yờu cu sau:
- To iu kin thun li ti a phỏt
trin cỏc dch v, phng tin thanh toỏn
khụng dựng tin mt, c bit l cỏc dch
v, phng tin thanh toỏn hin i da trờn
vic ng dng cụng ngh thụng tin nhm
to s chuyn bin mnh v cht v lng
trong thanh toỏn ỏp ng nhu cu thanh
toỏn ca nn kinh t bo m tớnh an ton,
hiu qu, s dng thun tin, cú kh nng
tng bc thay th tin mt trong lu thụng,
tng cng nng lc cnh tranh ca cỏc t


nghiên cứu - trao đổi
12
tạp chí luật học số 12/2007
chc cung ng dch v thanh toỏn trờn th
trng. Vi yờu cu ny, Nh nc cn cú
nhng quy nh nh: Min, gim thu nhp
khu mỏy múc, thit b phc v cho hot
ng ca cỏc t chc cung ng dch v
thanh toỏn; quy nh v u ói giỏ thuờ t,
thuờ mt bng cho cỏc t chc cung ng
dch v thanh toỏn; quy nh v h tr phớ
cho cỏc t chc, cỏ nhõn trong vic s dng
dch v thanh toỏn khụng dựng tin mt,
tng bc to lp thúi quen giao dch qua
ngõn hng thụng qua chớnh sỏch v phớ dch

v thanh toỏn hp lớ; quy nh mc thu phớ
i vi hỡnh thc thanh toỏn bng tin mt
vi mc ớch khuyn khớch phỏt trin thanh
toỏn khụng dựng tin mt
- Hon thin phỏp lut v dch v thanh
toỏn phi bo m phự hp vi l trỡnh thc
hin nhng cam kt quc t v lnh vc tin
t, ngõn hng, phự hp vi cỏc chun mc
thụng l quc t trong ú phi bo m to
lp mụi trng cnh tranh cụng bng, bo
m kh nng tip cn th trng v tip cn
dch v i vi cỏc ch th cú chc nng
tng t nh nhau.
- Hon thin phỏp lut v dch v thanh
toỏn phi bo m tớnh phự hp vi trỡnh
phỏt trin ca nn kinh t, h tng k thut
cụng ngh v h thng thanh toỏn. Phi tớnh
n mi quan h cõn bng gia li ớch chung
ca cng ng, li ớch ca ngi s dng
dch v thanh toỏn v cỏc t chc cung ng
dch v thanh toỏn. Chng hn, trong iu
kin c th nc ta hin nay, Nh nc cú
th quy nh: Cỏc giao dch thanh toỏn gia
doanh nghip vi doanh nghip phi thc
hin qua ngõn hng; cỏc trung tõm thng
mi, cỏc ca hng ln thnh th u phi
cú thit b chp nhn th; qun lớ chi tiờu
trong ngõn sỏch nh nc bng phng tin
thanh toỏn khụng dựng tin mt; thc hin
tr lng qua ti khon i vi cỏc cỏn b,

cụng chc, viờn chc lm vic trong b mỏy
nh nc; khuyn khớch ngi lao ng
trong cỏc doanh nghip nhn lng v chi
tiờu qua ti khon quy nh v c ch tớnh
phớ dch v thanh toỏn hp lớ, tng xng
vi cht lng dch v cung ng cho khỏch
hng, quy nh kt ni cỏc h thng mỏy
ATM ca cỏc liờn minh th hin hnh thnh
mt h thng thng nht nhm tng tớnh
thun tin cho ngi s dng dch v th
ngõn hng, m bo th do mt ngõn hng
phỏt hnh cú th s dng nhiu mỏy ATM
v POS ca cỏc ngõn hng khỏc to iu
kin cho cỏc ngõn hng nh vi tim lc ti
chớnh hn ch cú th tham gia vo th trng
th ng thi gim nh gỏnh nng u t h
tng k thut cho cỏc ngõn hng ln./.

(1).Xem: Khon 1, 2, 7 iu 20 Lut cỏc t chc tớn dng.
(2).Xem: Khon 1 iu 4 Lut qun lớ thu.
(3).Xem: Khon 2 iu 72, iu 97, iu 114 Lut
qun lớ thu nm 2006.
(4).Xem: Khon 3 iu 17 và khon 2 iu 104 Lut
cỏc t chc tớn dng.
(5).Xem: T trỡnh Chớnh ph v d lut qun lớ thu
ca B ti chớnh, tr. 6.
(6).Xem: ỏn thanh toỏn khụng dựng tin mt giai
on 2006 - 2010 v nh hng n nm 2020 Ban
hnh kốm theo Quyt nh s 291/2006/Q-TTg ngy
29/12 /2006 ca Th tng Chớnh ph, tr.2.

(7).Xem: B ti chớnh, ỏnh giỏ cụng tỏc qun lớ thu
trong 10 nm t 1995- 2005, tr. 8.
(8).Xem: iu 114 Lut qun lớ thu.