THU HOẠCH đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở việt nam hiện nay

THU HOẠCH-Đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay

MỞ ĐẦU
Những biến cố dồn dập đầy kịch tính của thế giới trong
thời gian qua đã tác động rất lớn đến tâm trí và nhận thức
của mọi người. Trước xu thế hồ bình, hợp tác, tồn cầu
hóa, khu vực hóa; trước q trình hội nhập quốc tế sâu rộng,
nhiều người dường như lãng quên vấn đề giai cấp. Ai nói
đến đấu tranh giai cấp liền bị quy là “bảo thủ”, “giáo điều”. Ai
nhắc nhở phải cảnh giác với âm mưu “diễn biến hịa bình”
thì bị quy chụp cho cái mũ “thiếu thức thời”, “tư duy cũ”. Nhất
là sau sự sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông
Âu và Liên Xô đã gần 20 năm trôi qua, một lần nữa, nhiều
nhân vật chống Cộng và khơng ít kẻ “ăn theo” càng như
được thể, lu loa đủ điều, hí hửng rằng chủ nghĩa xã hội đã
chết, lý tưởng cộng sản đã hết thời; rằng chủ nghĩa Mác Lênin đã cáo chung! Lý do duy nhất mà họ đưa ra là cố tình


2

đồng nhất việc Liên Xô đổ vỡ với việc chấm dứt chủ nghĩa
xã hội và chủ nghĩa Mác - Lênin.
Tại sao có chuyện rùm beng như thế? Nếu như vấn đề
giai cấp khơng cịn nữa, nếu đấu tranh giai cấp khơng có
nữa, thì lẽ gì họ phải lo sợ, họ phải quá hằn học với chủ
nghĩa xã hội và lý tưởng cộng sản làm vậy? Hóa ra là, vấn đề
giai cấp vẫn cịn ngun đó. Nó tồn tại cho tới khi nào khơng
cịn những giai cấp đối kháng về lợi ích kinh tế và lập trường
chính trị. Vấn đề giai cấp thể hiện ra ở tất cả các khía cạnh
kinh tế, chính trị và xã hội, thể hiện trong các cuộc đấu tranh

tư tưởng, trong chính sách và hành động trước các sự kiện
diễn ra trên thế giới.
Đối với cách mạng Việt Nam, sau khi đất nước được
giải phóng và tiến lên con đường chủ nghĩa xã hội, đã có
khơng ít người nghĩ rằng: ở Việt Nam khơng cịn đấu tranh
giai cấp nữa. Đó là suy nghĩ hồn tồn sai lầm! Bởi theo quan
điểm của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin, vấn đề
giai cấp và đấu tranh giai cấp sẽ còn tồn tại lâu dài cho đến


3

khi nào xã hội khơng cịn giai cấp nữa. Cho nên, trong khi
đang bắt tay vào xây dựng chủ nghĩa xã hội, chúng ta không
được quên rằng, cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta vẫn còn
tiếp diễn dưới những điều kiện, nội dung và hình thức mới.
Giải quyết vấn đề này có ý nghĩa quyết định đến sự
sống cịn của cách mạng Việt Nam. Vì vậy, việc nhận thức
đúng đắn vấn đề giai cấp và đấu tranh giai cấp ở nước ta
hiện nay có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Trong học phần
nguyên lý chủ nghĩa xã hội khoa học, tác giả đã lựa chọn vấn
đề “Đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội ở Việt Nam hiện nay” làm nội dung viết tiểu luận.
Qua đó, tác giả muốn làm rõ hơn những vấn đề liên quan đến
cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay như: các nhân tố
tác động đến đấu tranh giai cấp cũng như đặc điểm, nội
dung, hình thức mới của cuộc đấu tranh giai cấp. Trên cơ sở
đó giúp cho việc nhận thức về cuộc đấu tranh giai cấp ở Việt
Nam được sáng tỏ hơn, đồng thời cũng là cơ sở khoa học để

4

đấu tranh chống các quan điểm sai trái xung quanh vấn đề
này.

NỘI DUNG
1. Đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay


5

1.1. Đặc điểm cơ bản của thời đại ngày nay và
những vấn đề tác động đến cuộc đấu tranh giai cấp Việt
Nam
1.1.1. Đặc điểm cơ bản của thời đại ngày nay
Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại đã mở ra một thời
đại mới cho nhân loại - thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản
lên chủ nghĩa xã hội. Cuộc đấu tranh giai cấp không những
không mất đi mà nó cịn diễn ra gay go, phức tạp, tính chất
một mất một cịn diễn ra nhanh chóng, khó lường. Trong đó,
cuộc đấu tranh tư tưởng nổi lên hàng đầu, đe dọa trực tiếp
đến sự tồn vong, phát triển của mỗi quốc gia dân tộc, đặc
biệt là dân tộc xã hội chủ nghĩa. Sự biến đổi về chất của lực
lượng sản xuất đã tác động mạnh mẽ đến các lĩnh vực của
đời sống xã hội. Đảng ta đã nhận định: “Thế kỷ XXI sẽ tiếp
tục có nhiều biến đổi. Khoa học và cơng nghệ sẽ có bước
tiến nhảy vọt. Kinh tế tri thức có vai trị ngày càng nổi bật
trong q trình phát triển lực lượng sản xuất” [1;64]. Điều đó
đã tạo nên bước nhảy vọt về lực lượng sản xuất làm ảnh

6

hưởng đến tất cả các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã
hội. Nó đã trở thành một nhân tố, động lực thúc đẩy nhân
loại đạt được những tiến bộ trong chinh phục tự nhiên, quản
lý có hiệu quả các q trình xã hội, phát huy vai trị tích cực
sáng tạo của con người và đưa nhân loại đến một nền văn
minh mới - văn minh trí tuệ.
Sự phát triển tiến bộ của khoa học - công nghệ đã tác
động và làm thay đổi toàn bộ cơ cấu ngành, nghề trong mỗi
quốc gia và cả quốc tế, đẩy nhanh quá trình quốc tế hố tư
bản chủ nghĩa. Điều đó đã tạo nên sự thay đổi cơ cấu xã hội
- giai cấp trong mỗi nước và ảnh hưởng đến mối quan hệ
giữa các nước, các khu vực với nhau. Giai cấp công nhân ở
các nước tư bản cũng thay đổi về cơ cấu. Bộ phận cơng
nhân trí thức ngày một tăng, công nhân sản xuất trong nhà
máy ngày một giảm, một số đã có điều kiện tham gia vào các
cơng ty cổ phần. Những thay đổi đó làm cho việc tập hợp lực
lượng đấu tranh của giai cấp công nhân trở nên khó khăn
hơn. Giai cấp tư sản hiện nay đã có sự điều chỉnh về quan hệ


7

sản xuất trên tất cả các mặt: sở hữu, tổ chức quản lý và phân
phối. Chúng đã tạo ra một số thành tựu nhất định trong phát
triển kinh tế - xã hội làm cho mâu thuẫn trong xã hội tư bản
dịu đi, làm cho một số người lầm tưởng rằng chủ nghĩa tư

bản đã thay đổi về chất và dẫn đến mơ hồ về đấu tranh giai
cấp.
Do sự tác động của khoa học công nghệ, thúc đẩy lực
lượng sản xuất phát triển làm cho xu thế tồn cầu hố phát
triển “tồn cầu hố kinh tế là một xu thế khách quan, lơi cuốn
ngày càng nhiều nước tham gia” [2;64]. Nó đang bị một số
nước tư bản phát triển và các tập đoàn kinh tế tư bản xuyên
quốc gia chi phối, chứa đựng nhiều mâu thuẫn, vừa có mặt
tích cực, vừa có mặt tiêu cực, vừa hợp tác, vừa đấu tranh,
đặt ra các cơ hội và thách thức cho các nước cần phải quan
tâm giải quyết.
Thực tế thế giới đang đứng trước những vấn đề mang
tính chất tồn cầu như: nguy cơ chiến tranh hạt nhân huỷ
diệt, vấn đề môi trường sinh thái, vấn đề dân số, bệnh tật


8

hiểm nghèo đặt cho xã hội loài người nhiều vấn đề cần giải
quyết...Với một thế giới đầy mâu thuẫn đối kháng, đối lập
giữa các lợi ích vật chất, tinh thần, giai cấp, dân tộc, tơn giáo,
giữa các hệ thống chính trị - xã hội, các hệ ý thức tư tưởng
cùng tồn tại trong cuộc đấu tranh một mất một còn. Thế giới
vẫn phân cực giữa hai chế độ chính trị khác nhau, giữa giàu
và nghèo, giữa bóc lột và bị bóc lột và khơng hề có sự hội tụ,
sự tan biến và hoà nhập các chế độ, các giai cấp như các
nhà tư tưởng tư sản tuyên truyền và một số người ngộ nhận.
Một đặc điểm rất nổi bật trong giai đoạn hiện nay là:
“Đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp tiếp tục diễn ra gay
gắt” [3; 65]. Cuộc đấu tranh diễn ra trong sự hợp tác song

phương, đa phương được triển khai trên một bình diện rộng
cả về kinh tế, chính trị, ngoại giao, văn hố, khoa học, lối
sống, đạo đức và cả trong lĩnh vực quân sự.
“Các mâu thuân cơ bản trên thế giới biểu hiện dưới
những hình thức và mức độ khác nhau vẫn tồn tại và phát
triển, có mặt sâu sắc hơn” [4; 64 – 65]. Đó là bốn mâu thuẫn


9

cơ bản: mâu thuẫn giữa chủ nghĩa xã hội với chủ nghĩa tư
bản; mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân, nhân dân lao động
với giai cấp tư sản, giữa tư bản với lao động; mâu thuẫn giữa
chủ nghĩa đế quốc với các dân tộc chậm phát triển và phụ
thuộc; mâu thuẫn giữa các nước đế quốc với nhau. Các mâu
thuẫn vẫn được khẳng định, mang tính khách quan, phổ biến,
nhưng vẫn có sự vận động, phát triển về tính chất và được thể
hiện một cách cụ thể trong từng giai đoạn.
Chủ nghĩa xã hội, sau sự kiện khủng hoảng ở Liên Xơ
và Đơng Âu, hiện nay đang có điều kiện và khả năng vượt
qua thời kỳ thoái trào, tạo ra bước phát triển mới, loài người
nhất định tiến lên chủ nghĩa xã hội theo quy luật phát triển
của lịch sử.
Hiện nay, chủ nghĩa tư bản đang nắm ưu thế trong nhiều
lĩnh vực quan trọng và vẫn tiếp tục điều chỉnh, tận dụng các
thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại, mở rộng thị
trường, nhưng không thể khắc phục được mâu thuẫn vốn có
bắt nguồn từ bản chất của nó, đặc biệt là mâu thuẫn giữa tính

10

chất xã hội hoá ngày càng cao của lực lượng sản xuất với
chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản
xuất.
Các quốc gia độc lập đang đấu tranh vì độc lập, chủ
quyền, lựa chọn và quyết định con đường phát triển đang
hướng trực tiếp vào việc chống chính sách cường quyền và
áp đặt, can thiệp và xâm lược của nước ngồi.
Trên thế giới có những biến đổi rất lớn nhưng nội dụng
của thời đại ngày nay vẫn không hề thay đổi và các mâu thuẫn
cơ bản trên thế giới được biểu hiện dưới những hình thức và
mức độ khác nhau vẫn tồn tại và phát triển, có mặt sâu sắc
hơn.
Nội dung thời đại hiện nay là thời đại quá độ từ chủ
nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới,
mở đầu bằng cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại năm 1917; là
thời đại đấu tranh cho thắng lợi của hoà bình, độc lập dân
tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội gắn liền với cuộc cách mạng
khoa học và công nghệ hiện đại, tạo ra những tiền đề vật


11

chất - kỹ thuật ngày càng đầy đủ cho việc tiến lên chủ nghĩa
xã hội.
Thực chất mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất với quan
hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ngày càng gay gắt. Mặc dù giai
cấp tư sản đang tìm mọi cách điều chỉnh, song nó khơng thể
giải quyết triệt để được mâu thuẫn đó vì thực tế trong xã hội,

chủ sở hữu tư liệu sản xuất vẫn là giai cấp tư sản cho nên
mâu thuẫn kinh tế đó phản ánh vào trong đời sống xã hội
thành mâu thuẫn gai cấp tư sản và giai cấp vô sản, cuộc đấu
tranh này ngày càng quyết liệt và gay gắt hơn bao giờ hết.
Thực tế, giai cấp tư sản tìm mọi thủ đoạn kinh tế tinh vi,
xảo quyệt nhằm bóc lột sức lao động của công nhân để
chiếm nhiều giá trị thặng dư. Mặc dù đã có một số cải thiện
nhất định của chủ nghĩa tư bản nhưng không phải là thiện chí
của giai cấp tư sản mà đó là kết quả của quá trình đấu tranh
giai cấp, kết quả vận động tổng hợp của lịch sử, buộc giai
cấp tư sản phải cải cách, điều chỉnh để tiếp tục tồn tại và phát
triển.


12

Trong toàn bộ các giai cấp đối lập với giai cấp tư sản thì
giai cấp vơ sản mặc dù có một vài cải thiện trong đời sống xã
hội, song giai cấp vơ sản vẫn là giai cấp bị bóc lột nhiều nhất
và cũng là giai cấp đối lập trực tiếp với giai cấp tư sản, giai
cấp vô sản vẫn là đại biểu cho phương thức sản xuất mới.
Như vậy, trục chính của cuộc đấu tranh giai cấp trong
thời đại ngày nay là cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản với
giai cấp tư sản. Giai cấp vơ sản chính là người xoá bỏ chế độ
xã hội tư bản, xây dựng nên chế độ xã hội chủ nghĩa.
Từ đặc điểm của thế giới hiện đại và các mâu thuẫn cơ
bản của nó đang tác động mạnh mẽ đến cuộc đấu tranh giai
cấp ở Việt Nam, cho nên chúng ta cần xem xét đầy đủ cả
những thuận lợi và khó khăn để định ra đường lối chiến lược
và sách lược đúng đắn nhằm phát triển đất nước cho phù

hợp.
1.1.2. Những vấn đề tác động đến cuộc đấu tranh
giai cấp ở Việt Nam hiện nay


13

Những vấn đề mới của tình hình quốc tế và khu vực
đang tác động mạnh mẽ đến cuộc đấu tranh giai cấp ở nước
ta. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX chỉ rõ: “Trong vài thập
kỷ tới, ít có nguy cơ xảy ra chiến tranh thế giới, nhưng chiến
tranh cục bộ, xung đột vũ trang, hoạt động can thiệp lật đổ,
khủng bố còn xảy ra ở nhiều nơi với tính chất phức tạp ngày
càng tăng. Hồ bình hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn,
phản ánh đòi hỏi bức xúc của các quốc gia dân tộc. Cuộc đấu
tranh vì hồ bình, độc lập dân tộc, dân chủ, dân sinh, tiến bộ
và cơng bằng xã hội sẽ có những bước tiến mới. Khu vực
Đông Nam Á, Châu Á Thái Bình Dương sau khủng hoảng tài
chính kinh tế có khả năng phát triển năng động nhưng vẫn
tiềm ẩn nhưng nhân tố gây mất ổn định” [5; 65- 66].
Tình hình thế giới đang đặt ra những triển vọng tốt đẹp
để chúng ta thực hiện thắng lợi nội dung của cuộc đấu tranh
giai cấp. Song những thuận lợi và khó khăn, cơ hội và thách
thức luôn tồn tại đan xen, tác động một cách đồng thời. Bởi
vì, trong một bối cảnh quốc tế đầy phức tạp, sự nghiệp cách


14

mạng của dân tộc ta vừa đón nhận những cơ hội lớn vừa

phải đối phó và vượt qua những thử thách. Nó phụ thuộc vào
tính tích cực, năng động chủ quan của Đảng và nhân dân ta
trong quá trình xây dựng đất nước.
Thành tựu của hơn hai mươi năm đổi mới, làm cho thế
và lực của ta lớn mạnh thêm nhiều. Điều đó được thể hiên ở
tốc độ phát triển kinh tế đất nước, nâng cao đời sống của
nhân dân, phát triển văn hoá và khoa học, vị thế của nước ta
được củng cố và nâng cao trên trường quốc tế. Với sự phát
triển của các tiềm năng vật chất và khả năng khai thác tiềm
năng đó là những yếu tố quan trọng trong phát triển đất
nước, như: “Cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế được
tăng cường. Đất nước còn nhiều tiềm năng về tài nguyên,
lao động. Nhân dân ta có phẩm chất tốt đẹp” [6; 66]. Tình
hình chính trị - xã hội ổn định là cơ sở xã hội trực tiếp cho sự
phát triển, là điều kiện thuận lợi để đoàn kết các dân tộc anh
em và hợp tác quốc tế trong phát triển xã hội. Các đối tác
làm ăn kinh tế trên thế giới rất tin tưởng vào tình hình chính


15

trị - xã hội ổn định của nước ta. Môi trường hồ bình, xu thế
hợp tác song phương, đa phương để phát huy nội lực và so
sánh lợi thế cũng là một vận hội lớn cho chúng ta. Nhưng
hiện nay đất nước ta phải đối mặt với nhiều thách thức lớn
như:
Đảng ta xác định bốn nguy cơ: “Tụt hậu xa hơn về kinh tế
so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, chệch
hướng xã hội chủ nghĩa, nạn tham nhũng và tệ quan liêu,
“diễn biến hồ bình” do các thế lực thù địch gây ra đến nay

vẫn tồn tại và diễn biến phức tạp, đan xen, tác động lẫn nhau,
không thể xem nhẹ nguy cơ nào” [7; 66 - 67]. Nhất là “Tình
trạng tham nhũng và thối hố về tư tưởng chính trị, đạo đức,
lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ đảng viên đang
cản trở việc thực hiện đường lối chính sách của Đảng, gây bất
bình và giảm lịng tin trong nhân dân” [8; 67]. Đó là nguyên
nhân bên trong làm cho cách mạng nước ta trì trệ, giảm lịng
tin của nhân dân, đồng thời kẻ thù ln lợi dụng tình hình này
để chống phá cách mạng nước ta. Những tính chất nghiêm


16

trọng đó đang cản trở con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của
nước ta.
Mặt khác, nền kinh tế của nước ta phát triển cịn thấp,
trình độ phát triển của sản xuất, trình độ quản lý sản xuất xã
hội cịn có khoảng cách khá xa so với nhiều nước trên thế
giới. Chúng ta phải có mục tiêu, phương hướng, biện pháp
phát triển kinh tế phù hợp nếu không sẽ bị tụt hậu xa hơn về
kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Từ
việc phân tích những thuận lợi và những thách thức khó khăn,
yêu cầu đặt ra cho chúng ta là phải chủ động nắm bắt vận hội
lớn, vươn lên phát triển nhanh và vững chắc, tạo thế và lực
mới. Đồng thời phải luôn tỉnh táo, kiên quyết đẩy lùi thách
thức, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ trong thời kỳ quá độ đi lên
chủ nghĩa xã hội.
1.2. Nội dung, hình thức đấu tranh giai cấp trong thời
đại ngày nay
1.2.1.

Nội dung đấu tranh giai cấp trong thời đại

ngày nay


17

Từ nội dung, đặc điểm của thời đại ngày nay cho thấy,
cuộc đấu tranh giai cấp không phải đã mất đi mà nó diễn ra
ngày càng phức tạp với những nội dung và hình thức biểu
hiện phong phú trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Có thể nói rằng, nội dung bao trùm, tổng quát nhất của
cuộc đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay đó là cuộc
đấu tranh cho hồ bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ
nghĩa xã hội. Đây là nội dung hết sức rộng lớn, bao gồm
nhiều phong trào khác nhau như: phong trào đấu tranh vì
thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, phong trào đấu tranh vì hồ
bình có tính chất toàn nhân loại, phong trào đấu tranh giành
độc lập dân tộc ở các nước thuộc địa, phụ thuộc và phong
trào đấu tranh giành dân chủ ở các nước tư bản.
Đối với các nước xã hội chủ nghĩa, cuộc đấu tranh giai
cấp bao gồm nhiều mặt, diễn ra trên nhiều lĩnh vực: chính trị,
kinh tế, văn hố –xã hội với nhiều hình thức phong phú chống
kẻ thù bên trong và bên ngoài, mà trước hết là cuộc đấu
tranh chống âm mưu “Diễn biến hồ bình” của chủ nghĩa đế


18

quốc và các thế lực thù địch chống chủ nghĩa xã hội; đấu
tranh chống mọi âm mưu can thiệp và hành động xâm lược
của chủ nghĩa đế quốc để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chế độ xã
hội chủ nghĩa.
Đối với các nước độc lập dân tộc vẫn đang diễn ra cuộc
đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân mới nhằm thoát khỏi sự
kiềm chế của chủ nghĩa đế quốc và các công ty độc quyền
siêu quốc gia, giữ vững độc lập và chủ quyền dân tộc, làm
chủ tài nguyên phong phú và lực lượng lao động dồi dào của
mình; chống đói nghèo và lạc hậu, đáp ứng những yêu cầu
cấp bách của đời sống nhân dân.
Đối với các nước tư bản chủ nghĩa, phong trào công
nhân, phong trào cộng sản, phong trào dân chủ và hồ bình
đang phải đấu tranh chống bóc lột dưới nhiều hình thức tinh vi
của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước, chủ nghĩa tư bản
độc quyền siêu quốc gia, chống chính sách chạy đua vũ
trang, qn sự hố nền kinh tế, vì mục tiêu dân sinh, dân chủ
và tiến bộ xã hội. Chúng ta thấy rõ cuộc đấu tranh giai cấp vẫn


19

tiềm ẩn trong xã hội tư bản chủ nghĩa với sự bất công, phân
cực giàu nghèo ngày càng sâu sắc; với cảnh cơ cực của đội
quân thất nghiệp ngày càng đơng đảo, với tình trạng tính
mạng, an ninh và trật tự xã hội luôn bị đe dọa; với sự phá hủy
và suy đồi đạo đức xã hội vì cơn lốc của lợi nhuận.
Nếu đi sâu thêm, ta thấy rằng nguồn gốc của sự xung
đột giai cấp trong xã hội tư bản vẫn là do lơ gích phát triển
trong điều kiện bất bình đẳng, đa số phải phục tùng lợi ích và

quyền lực của thiểu số; vẫn là do xã hội vận hành trên cơ sở
quan hệ bóc lột và bị bóc lột giữa giai cấp tư sản và người lao
động.
Ở các nước phương Tây hiện nay, đi đôi với việc phát
triển khoa học, kỹ thuật và tăng năng suất lao động, mức độ
bóc lột của giai cấp tư sản (thể hiện ở tỷ suất giá trị thặng dư)
vẫn tăng đáng kể. Chẳng hạn ở Mỹ, tỷ suất giá trị thặng dư
trong các ngành sản xuất công nghiệp mấy thập kỷ qua đã
tăng như sau: năm 1950: 241%; năm 1960: 247,6%; năm
1970: 255%; năm 1980; 289%; những năm 1990: khoảng


20

300% những năm đầu thế kỷ XXI: khoảng 307%. Ở các nước
Tây Âu cũng có mức tăng tương tự.
Khơng chỉ ở các nước đang phát triển, mà ngay trong
lòng các nước tư bản chủ nghĩa giàu có nhất, ln đồng thời
tồn tại một thế giới của những người nghèo khó. Số người
sống dưới mức nghèo khổ hiện nay ở Mỹ khoảng 30 triệu, ở
Tây Âu khoảng 40 triệu. Thuế khóa, thất nghiệp, các tệ nạn xã
hội luôn đeo đẳng người nghèo. Mặc dù giai cấp tư sản hiện
nay có sự mềm dẻo nhất định trong việc làm dịu mâu thuẫn
giữa tư bản và lao động, nhưng đấy vẫn chỉ là ở từng nơi,
từng lúc, còn về cơ bản, mâu thuẫn giữa tư bản và lao động
vẫn ngày càng gay gắt và chứa đựng sự bùng nổ xã hội.
Cuộc sống ngày càng chứng minh các dự báo hoàn toàn
đúng đắn của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác - Lê-nin: mâu
thuẫn giữa tính chất xã hội của sản xuất với hình thức chiếm
hữu tư nhân sẽ được giải quyết theo hướng cơng cộng hóa

hình thức sở hữu cho phù hợp với tính chất xã hội của sản


21

xuất, và điều đó khơng phải cái gì khác mà chính là chủ nghĩa
xã hội.
Từ tự do cạnh tranh, chủ nghĩa tư bản phát triển tới độc
quyền, độc quyền nhà nước, trong phạm vi rồi ra ngoài phạm
vi quốc gia trở thành chủ nghĩa tư bản tồn cầu hóa. Cùng với
q trình tồn cầu hóa ngày càng tăng, các biện pháp điều
chỉnh các quan hệ kinh tế và sở hữu theo hướng cơng cộng
hóa cũng ngày càng tăng. Điều này thể hiện rõ ở việc các cổ
đông, các tổ chức cơng đồn và người lao động ngày càng
trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia quản lý kinh tế - xã hội.
Những biến đổi trên vơ hình trung trở thành những tiền đề của
chế độ xã hội mới trong lòng chủ nghĩa tư bản.
Vậy là, mặc dù giai cấp các nhà kinh doanh tư sản hiện
đại đã biết linh hoạt và đơi khi ứng phó có hiệu quả trước diễn
biến của tình hình kinh tế - xã hội, nhưng các lực lượng dân
chủ, đội ngũ đông đảo những người làm công ăn lương ở các
nước tư bản chủ nghĩa hiện nay cũng đã khác trước. Họ hiểu
biết hơn và có nhiều hình thức đấu tranh linh hoạt hơn nhưng


22

không kém phần mạnh mẽ hơn. Và điều này thực tế đang tạo
ra bên trong xã hội tư bản những cơ cấu mới và những quan
hệ mới, khơng mang tính chất tư sản. Cuộc đấu tranh giai cấp

của những người lao động chống bóc lột và bất cơng ở các
nước tư bản chủ nghĩa hiện nay diễn ra không chỉ trong
khuôn khổ cấu trúc thượng tầng mà cả ở cơ sở hạ tầng, làm
thay đổi nền móng xã hội, làm biến dạng chế độ tư sản. Để
trở thành hiện đại, chủ nghĩa tư bản đã cố gắng tự điều chỉnh
để có thể thích nghi với thời đại, nhưng cũng chính vì thế đã
tự làm nảy sinh những vấn đề mới, ngồi ý muốn của nó. Nó
sẽ bị hút dần một cách không tự giác vào một trật tự xã hội
mà những mầm mống và yếu tố của nó sẽ là những điều kiện
dẫn tới sự thay thế chế độ tư hữu bằng chế độ công hữu trên
cơ sở cuộc đấu tranh giai cấp được tiến hành theo một cách
thức mới.
Như vậy, mỗi phong trào thực hiện một mục đích nhất
định nhưng ln có quan hệ biện chứng với nhau. Vì vậy, đấu
tranh giai cấp trong thời đại ngày nay muốn giành thắng lợi


23

chỉ khi giải quyết tốt được mối quan hệ giữa lợi ích giai cấp,
lợi ích dân tộc và lợi ích nhân loại.
1.2.2. Hình thức cuộc đấu tranh giai cấp trong thời
đại ngày nay
Nội dung cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay rất rộng và
hết sức phức tạp, cho nên để chiến thắng hồn tồn chủ
nghĩa tư bản, giai cấp vơ sản phải sử dụng tổng hợp và kết
hợp các hình thức phong phú đa dạng, diễn ra trên tất cả các
lĩnh vực của đời sống xã hội. Giai cấp vô sản phải sử dụng
nhiều cách thức, biện pháp như: bạo lực, hồ bình, kinh tế,
giáo dục, hành chính... Để hồn thành nội dung cuộc đấu

tranh giai cấp, giai cấp vô sản cần phải thực hiện những
nhiệm vụ cụ thể. Lênin nói: “Trong điều kiện chun chính vơ
sản, những hình thức đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản
không thể giống như trước được” [9; 298].
Hiện nay, hình thức cuộc đấu tranh giai cấp đã có sự
phát triển, có rất nhiều hình thức phong phú, vừa hợp tác,
vừa đấu tranh để phát triển và tham gia vào các tổ chức kinh


24

tế để đấu tranh. Nhưng dù sử dụng hình thức nào thì điều đó
phải căn cứ vào điều kiện, hồn cảnh cụ thể để phê phán
quan điểm chủ quan duy ý chí, để vận dụng các nguyên tắc
đấu tranh cho phù hợp.
Giai cấp và đấu tranh giai cấp là hiện tượng lịch sử
khách quan. Trong xã hội lồi người cịn phân chia thành giai
cấp thì đấu tranh giai cấp là quy luật khách quan, là động lực
phát triển của xã hội có giai cấp. Trong đó, cuộc đấu tranh
giai cấp của giai cấp vô sản là cuộc đấu tranh giai cấp cuối
cùng trong lịch sử lồi người. Nó sẽ chấm dứt sau khi cuộc
cách mạng xã hội chủ nghĩa hoàn thành, xây dựng thành
công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản trên phạm vi
tồn thế giới. Đó là một nhiệm vụ rất khó khăn và lâu dài.
Thắng lợi của giai cấp vô sản và chủ nghĩa xã hội chỉ được
bảo đảm khi các giai cấp bóc lột đã bị xoá bỏ, cơ sở vật chất
- kỹ thuật, quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa được xây dựng,
hoàn thiện, tư tưởng xã hội chủ nghĩa, lối sống, kỷ luật lao
động, đạo đức xã hội chủ nghĩa được thấm nhuần trong toàn

25

dân. Giai cấp vơ sản cịn phải hồn thành nhiệm vụ cuối cùng
trong lịch sử là phải xoá bỏ sự khác nhau giữa công nhân và
nông dân, giữa lao động trí óc và lao động chân tay, giữa
thành thị và nơng thơn. Lúc đó giai cấp vơ sản cũng tự xố bỏ
mình với tính cách là một giai cấp và lịch sử xã hội loài người
chấm dứt hoàn toàn sự đối kháng giai cấp.
2. Đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay
Hiện nay, nước ta đang trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội. Đây là thời kỳ đan xen, đấu tranh quyết liệt giữa
những nhân tố của xã hội mới với những tàn tích của xã hội
cũ. Cơ cấu xã hội - giai cấp ở nước ta tiếp tục có sự biến đổi
phức tạp, vẫn cịn có sự khác biệt giữa các giai cấp, tầng lớp
xã hội. Và do đó, cuộc đấu tranh giai cấp đã, đang và sẽ còn
tiếp tục diễn ra với những biểu hiện phức tạp, khó lường.
Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng
thế giới. Vì vậy, trước những diễn biến phức tạp của tình hình
thế giới và khu vực, trước những biến đổi của cuộc đấu tranh