PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG mặt HÀNG THỰC PHẨM THIẾT yếu của CÔNG TY TRÁCH NGHIỆM hữu hạn THƢƠNG mại tân đức

TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI
KHOA KINH TẾ - LUẬT

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG MẶT HÀNG THỰC PHẨM THIẾT YẾU CỦA
CÔNG TY TRÁCH NGHIỆM HỮU HẠN THƢƠNG MẠI TÂN ĐỨC

NGÀNH ĐÀO TẠO: KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Giáo viên hƣớng dẫn

Sinh viên thực tập

- Họ và tên :Ths Đặng Hoàng Anh

- Họ và tên: Nguyễn Thị Hoài Thương

- Bộ mơn : Quản lí kinh tế

- Lớp : K54F2

HÀ NỘI, 2021


TÓM LƢỢC
Thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu của Việt Nam đang phát triển khá mạnh
so với trước đây. Khi nền kinh tế phát triển, dân số gia tăng dẫn đến nhu cầu về thực
phẩm cũng tăng lên, cả về mặt chất lượng lẫn số lượng.
Trong quá trình thực tập tại công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại Tân Đức,

tác giả nhận thấy hoạt động kinh mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công ty trên thị
trường trong nước đang phát triển một cách tương đối mạnh. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều
vấn đề bức thiết đặt ra ảnh hưởng tới sự phát triển ổn định, lâu dài của cơng ty. Sau khi
tìm hiểu, tác giả nhận ra ngun nhân chính là do nguồn nhân lực cịn thiếu kinh
nghiệm và giá vốn hàng bán leo thang, hoạt động phát triển thị trường của công ty bên
cạnh những thành công đã đạt được thì cịn tồn tại nhiều yếu kém.
Từ vấn đề này, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài “Phát triển thị trường mặt
hàng thực phẩm thiết yếu của công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại Tân Đức”
nhằm phân tích thực trạng phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết của công ty
trách nhiệm hữu hạn thương mại Tân Đức, dựa trên cơ sở lý thuyết về phát triển thị
trường, sau đó đề xuất các giải pháp cho công ty đề giải quyết vấn đề nguồn nguyên
vật liệu, mở rộng thị trường, kênh phân phối và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, đồng
thời đề xuất các kiến nghị đối với Nhà nước nhằm hỗ trợ phát triển kinh doanh mặt
hàng thực phẩm thiết yếu nói chung.

i


LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian thực hiện đề tài: “Phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm
thiết yếu của công ty TNHH TM Tân Đức” tôi đã nhận được sự chỉ đạo, giúp đỡ của
khoa Kinh tế - Luật và sự hướng dẫn, chỉ bảo nhiệt tình của các thầy cô Bộ môn Quản
lý Kinh tế cùng một số cơ quan, ban ngành, địa phương, các cán bộ, đồng nghiệp và bè
bạn, nhờ đó khóa luận của tơi đã hồn thành. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ to
lớn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới giáo viên hướng dẫn khoa học: ThS. Đặng
Hoàng Anh đã giúp đỡ tơi rất tận tính, chu đáo, kịp thời về chun mơn trong q trình
thực hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô và bạn bè đã đóng góp những ý kiến q giá,
cảm ơn gia đình và người thân đã động viên khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi nhất

giúp tơi hồn thành khóa luận.

Hà Nội, ngày 24 tháng 12 năm 2021
Tác giả khóa luận

ii


MỤC LỤC
TÓM LƢỢC ................................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................................v
DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................................... vi
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................1
1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài khóa luận .....................................................1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................2
3. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................................3
4. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................3
5. Phƣơng pháp nghiên cứu..........................................................................................4
6. Kết cấu khóa luận tốt nghiệp ...................................................................................5
CHƢƠNG I: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG
MẶT HÀNG THỰC PHẨM THIẾT YẾU CỦA DOANH NGHIỆP .......................6
1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................................6
1.1.1. Khái niệm thực phẩm thiết yếu ...........................................................................6
1.1.2. Khái niệm thị trường và phát triển thị trường ...................................................7
1.2. Một số lý thuyết về phát triển thị trƣờng mặt hàng thực phẩm thiết yếu .......8
1.2.1. Bản chất của phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu ..................8
1.2.2. Vai trò của việc phát triển thị trường thực phẩm thiết yếu ...............................9
1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển thị trường thực phẩm thiết yếu ........10
1.3. Các nguyên lý cơ bản của phát triển thị trƣờng ..............................................14

1.3.1. Nguyên tắc và yêu cầu phát triển thị trường ....................................................14
1.3.2. Chỉ tiêu phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu .........................16
CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG MẶT HÀNG
THỰC PHẨM THIẾT YẾU CỦA CÔNG TY TNHH TM TÂN ĐỨC ..................20
2.1. Tổng quan tình hình và các nhân tố ảnh hƣởng đến phát triển thị ...............20
2.1.1. Tổng quan tình hình kinh doanh chung của công ty TNHH TM Tân ...........20
2.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết 21
2.2. Phân tích thực trạng phát triển thị trƣờng mặt hàng thực phẩm thiết yếu
của công ty TNHH TM Tân Đức................................................................................24
2.2.1. Phân tích quy mơ thị trường của cơng ty TNHH TM Tân Đức trên địa bàn
tình Lai Châu ................................................................................................................24
2.2.2. Phân tích doanh thu của mặt hàng thực phẩm thiết yếu giai đoạn 2018- .....25

iii


2.3. Các kết luận về thực trạng phát triển thị trƣờng mặt hàng thực phẩm thiết
yếu của công ty TNHH TM Tân Đức.........................................................................34
2.3.1. Những thành tựu trong hoạt động phát triển thị trường của công ty TNHH
TM Tân Đức .................................................................................................................34
2.3.2. Những hạn chế trong hoạt động phát triển thị trường của công ty TNHH TM
Tân Đức
...................................................................................................................35
CHƢƠNG III: CÁC ĐỀ XUẤT VÈ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN THỊ
TRƢỜNG MẶT HÀNG THỰC PHẨM THIẾT YẾU CỦA CÔNG TY TNHH
TM TÂN ĐỨC .............................................................................................................37
3.1. Quan điểm và định hƣớng phát triển thị trƣờng mặt hàng thực phẩm thiết
yếu của công ty TNHH TM Tân Đức.........................................................................37
3.2. Các giải pháp nhằm phát triển thị trƣờng mặt hàng thực phẩm thiết yếu của
công ty TNHH TM Tân Đức.......................................................................................39

3.3. Các kiến nghị với cơ quan nhà nƣớc .................................................................43
3.4. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu ..................................................44
KẾT LUẬN ..................................................................................................................46
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................47

iv


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TỪ VIẾT TẮT

Ý NGHĨA

ATTP

An toàn thực phẩm

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TM
GRDP
NĐ - CP

Thương mại
Gross Regional Domestic Product (Tổng
sản phẩm trên địa bàn)
Nghị định chính phủ

v


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Kết quả kinh doanh của công ty TNHH TM Tân Đức .................................21
giai đoạn 2018 – 2020 ...................................................................................................21
Bảng 2.2. Phân tích tốc đó phát triển doanh thu mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công
ty TNHH TM Tân Đức (2018-2020) .............................................................................26
Bảng 2.3. Phân tích doanh thu theo mặt hàng thực phẩm chính ...................................27
Bảng 2.4: Doanh thu tính theo sản lượng tiêu thụ và giá bán thực phẩm thiết yếu theo
từng mặt hàng ................................................................................................................28
Bảng 2.5: Sản lượng tiêu thụ và giá bán thực phẩm thiết yếu theo từng mặt hàng.......30
Biểu đồ 2.1: Sản lượng hàng bán so với sản lượng kế hoạch của công ty TNHH TM
Tân Đức giai đoạn 2018 -2020 ......................................................................................31
Bảng 2.6: Chi phí kinh doanh và giá vốn hàng bán thực phẩm thiết yếu công ty TNHH
TM Tân Đức ..................................................................................................................32
Biểu đồ 2.2: Tỷ suất lợi nhuận của công ty TNHH TM Tân Đức giai đoạn 2018 - 2020
.......................................................................................................................................33

vi


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài khóa luận
Trong bất cứ thời đại phát triển nào của con người, lương thực và thực phẩm vẫn
luôn là một trong những vấn đề quan trọng bậc nhất. Bởi lẽ để có thể sinh sống và tồn
tại, mỗi người chúng ta phải thu nhận đủ tất cả nhận các thành phần dinh dưỡng cần
thiết từ thức ăn, lương thực và thực phẩm. Do đó việc cung cấp và phân phối thực
phẩm, đặc biệt là thực phẩm thiết yếu là một vấn đề được nhiều doanh nghiệp hết sức

quan tâm.
Trên thị trường kinh doanh thực phẩm thiết yếu ở Việt Nam hiện nay, đã có đủ
các thành phần kinh tế, đơng đảo thương nhân với các hình thức sở hữu khác nhau.
Các doanh nghiệp Nhà nước chi phối 70- 75% khâu bán buôn thực phẩm thiết yếu, tỷ
trọng bán lẻ chỉ còn 20- 21% trong tổng mức lưu chuyển hàng hố bán lẻ. Hệ thống
hợp tác xã cịn phát huy được vai trị ở nơng thơn, miền núi song chỉ còn chiếm trên
dưới 1% tổng mức bán lẻ trên thị trường. Lực lượng đông đảo nhất trên thị trường kinh
doanh thực phẩm thiết yếu là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và tư thương, tiểu
thương. Khu vực các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi cũng đã tham gia vào thị
trường nội địa, chiếm tỷ trọng khoảng 3% trong tổng mức lưu chuyển hàng hoá bán lẻ.
Quan hệ cung cầu hàng hóa nói chung và thực phẩm thiết yếu nói riêng đã thay đổi
một cách cơ bản từ chỗ thiếu hụt sang trạng thái đủ và dư thừa. Nhu cầu về thực phẩm
ngày càng đa dạng, phát triển và thu nhập tăng lên đã làm cho cầu thị trường ngày
càng trở nên phong phú và biến đổi khôn lường. Bên cạnh đó thị trường thực phẩm
thiết yếu trong nước bước đầu đã có sự thơng thương với thị trường quốc tế. Dù ở mức
độ còn hạn chế nhưng sự tác động của tăng trưởng hay suy thoái trên thị trường quốc
tế đã bắt đầu ảnh hưởng đến thị trường trong nước. Đây là một tín hiệu tốt lành đối với
nền kinh tế nói chung và thị trường thực phẩm nói riên bởi nó tạo cơ hội cho các
doanh nghiệp việt nam tiếp cận với thị trường quốc tế, phát triển kinh tế xã hội, đa
dạng cung cầu từ đó nâng cao đời sống nhân dân.
Vì một xã hội phát triển, một cộng đồng khỏe mạnh, được phát triển toàn diện tất
cả các mặt, đặc biệt là mặt thể chất, kinh doanh thực phẩm thiết yếu đến các khu vực
miền núi ngày càng được chú trọng và quân tâm đặc biệt. Bên cạnh đó, kinh doanh
1


thực phẩm thiết yếu tại các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa là một thị trường đầy
tiềm năng do dễ dàng chiếm được thị phần lớn, dẫn đến doanh thu và tỉ suất lợi nhuận
cao. Do đó, xây dựng một mạng lưới phân phối thực phẩm thiết yếu lớn tại các khu
vực miền núi, vùng sâu, vùng xa khơng những góp phần đảm bảo đời sống cho nhân

dân mà cịn góp một phần khơng nhỏ vào q trình mở rộng và tăng cường hiệu quả
kinh tế - xã hội. Cơng ty TNHH TM Tân Đức đã hồn thành xuất sắc xứ mệnh này
trong nhiều năm vừa qua, với mạng lưới phân phối thực phẩm thiết yếu đến hầu hết
các huyện, xã trên địa bàn tỉnh Lai Châu với đa dạng mặt hàng phân phối, góp phần
giúp đảm bảo nhu cầu của nhân dân đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tê – xã hội
của tỉnh. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, công ty vẫn còn một số hạn
chế trong việc phát triển thị trường qua các khu vực khác ngoài tỉnh. Là một sinh viên
chuyên ngành Quản lý kinh tế có cơ hội được thực tập, tiếp cận với hoạt động kinh
doanh thực phẩm của cơng ty, em xin để xuất đề tài khóa luận tốt nghiệp: “Phát triển
thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công ty trách nghiệm hữu hạn thương
mại Tân Đức”
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
2.1.1. Mục tiêu lý luận
Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích lý luận, xác định các nhóm nhân tố ảnh hưởng
đến phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công ty TNHH TM Tân
Đức, xác định các chỉ tiêu và hệ thống chỉ tiêu đánh giá về mặt phát triển thị trường
mặt hàng thực phẩm thiết yếu... Từ đó làm cơ sở cho nghiên cứu thực trạng phát triển
triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công ty TNHH TM Tân Đức.
2.1.2. Mục tiêu thực tiễn
Vận dụng các kiến thức đã học và những vấn đề lý thuyết đã được hệ thống ở
trên, khóa luận đi nghiên cứu thực trạng phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết
yếu của công ty TNHH TM Tân Đức, đưa ra những đánh giá về thành công và hạn chế
trong phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công ty. Đề xuất các giải
pháp và kiến nghị nhằm phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu công ty
TNHH TM Tân Đức.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Qua quá trình tìm hiểu, kế thừa từ những cơng trình nghiên cứu có liên quan và
2

xuất phát từ thực tế cũng như nhu cầu của thị trường hiện nay, các doanh nghiệp này
càng cạnh tranh gay gắt trên thị trường làm ảnh hưởng đến hoạt động phát triển thị
trường tiêu thụ của công ty. Do đó, em lựa chọn đề tài khóa luận “Phát triển thị
trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công ty trách nghiệm hữu hạn thương mại
Tân Đức” nhằm làm rõ các vấn đề như sau:
- Nội dung, vai trò của phát triển thị trường tiêu thụ thực phẩm thiết yếu là gì?
- Các chỉ tiêu đánh giá phát triển thị trường tiêu thụ thực phẩm thiết yếu là gì?
- Phân tích tình hình kinh doanh thực phẩm thiết yếu tại cơng ty TNHH TM Tân
Đức
- Phân tích thị phần kinh doanh thực phẩm thiết yếu của công ty TNHH TM
Tân Đức
- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết
yếu của công ty TNHH TM Tân Đức
3. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là nghiên cứu việc phát triển thị trường tiêu
thụ mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công ty TNHH TM Tân Đức.
4. Phạm vi nghiên cứu
4.1. Phạm vi nội dung
Về nội dung, đề tài nghiên cứu vấn đề, đi sâu vào nghiên cứu thực trạng phát
triển thị trường tiêu thụ sản phẩm của công ty TNHH TM Tân Đức, các chính sách mà
cơng ty áp dụng nhằm phát triển thị trường tiêu thụ mặt hàng thực phẩm thiết yếu. Sau
đó, đánh giá những thành cơng mà cơng ty đã đạt được cũng những hạn chế cịn tồn
tại, từ đó đưa ra các giải pháp phát triển thị trường tiêu thụ mặt hang thực phẩm thiết
yếu của cơng ty trên khía cạnh phát triển quy mơ và nâng cao hiệu quả thương mại.
4.2. Phạm vi không gian
Về mặt không gian, đề tài chỉ tập chung nghiên cứu tại công ty TNHH TM Tân
Đức tỉnh Lai Châu.
4.3. Phạm vi thời gian
Về mặt thời gian, đề tài tập trung phân tích thực trạng phát triển thị trường tiêu

thụ mặt hàng thực phẩm thiết yếu của công ty TNHH TM Tân Đức trong thời gian từ
năm 2018 đến năm 2020.

3


5. Phƣơng pháp nghiên cứu
 Phƣơng pháp thu thập số liệu
Dữ liệu là nền tảng của nghiên cứu khoa học nên việc thu thập số liệu là một
công việc rất quan trọng. Việc thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp giúp cho người
nghiên cứu có thêm kiến thức sâu rộng về vấn đề mình đang nghiên cứu để đán giá
vấn đề một cách đúng đắn, toàn diện và sát với thực tế.
Thu thâp dữ liệu là một phần khơng thể thiếu trong q trình nghiên cứu bất cứ
một vấn đề nào. Việc nghiên thu thập dữ liệu sẽ giúp cho người nghiên cứu nắm được
vấn đề nghiên cứu, tìm ra được phương pháp nghiên cứu thích hợp.
- Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp: khóa luận khơng sử dụng phương pháp
thu thập dữ liệu sơ cấp mà chủ yếu chỉ dùng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp.
- Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: đó là những tài liệu có nguồn gốc từ tài
liệu sơ cấp (những dữ liệu chưa qua xử lý) đã được phân tích, giải thích, thảo luận,
diễn giải… Thu thập dữ liệu thứ cấp thông qua thu thập nguồn thông tin có sẵn.
Mục địch thu thập: Phương pháp này dùng để thu thập, hệ thống lại những thông
tin từ những nguồn có sẵn như sách báo, internet, bài giảng, giáo trình... Liên quan đến
vến đề phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp sẽ lè tiền đề phục vụ
lý thuyết của đề tài. Thêm vào đó, những cơng trình luận văn, đề tài nghiên cứu của
các khóa trước cũng góp phần định hướng tốt hơn cho đề tài và thừa hưởng những
nghiên cứu, kết luận đúng đắn. Tất cả thông tin thu thập được từ dữ liệu thứ cấp là
nguồn dữ liệu cho quá trình xử lý và phân tích dữ liệu. Thơng tin thứ cấp được sử dụng
trong chương 1 và chương 2 để hệ thống lại lý thuyết về phát triển thị trường tiêu thụ
thực phẩm thiết yếu của doanh nghiệp.
 Phƣơng pháp phân tích dữ liệu

Phương pháp phân tích số liệu bằng các phương pháp so sánh, tổng hợp, phương
pháp thống kê.
- Phương pháp so sánh, tổng hợp: So sánh số liệu giữa các năm rồi đưa ra kết
luận.
- Phương pháp thống kê: Các số liệu được thống kê theo năm đề từ đó so sánh,
phân tích và rút ra kết luận.
Phương pháp nhằm phân tích tình hình tiêu thụ của doanh nghiệp trong thời gian
qua đồng thời đưa ra được các kết luận về vấn đề mà cơng ty cịn gặp phải từ đó đưa ra
giải pháp hợp lý.
4


6. Kết cấu khóa luận tốt nghiệp
Ngồi phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của khóa luận được chia thành 3
chương:
Chƣơng 1: Một số lý luận cơ bản về phát triển thị trƣờng mặt hàng thực
phẩm thiết yếu của công ty trách nhiệm hữu hạn thƣơng mại Tân Đức
Chƣơng 2: Thực trạng phát triển thị trƣờng mặt hàng thực phẩm thiết yếu
của công ty TNHH TM Tân Đức
Chƣơng 3: Các đề xuất về kiến nhằm phát triển thị trƣờng mặt hàng thực
phẩm thiết yếu của công ty TNHH TM Tân Đức.

5


CHƢƠNG I: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG
MẶT HÀNG THỰC PHẨM THIẾT YẾU CỦA DOANH NGHIỆP
1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm thực phẩm thiết yếu
Khái niệm về thực phẩm, dựa theo Điều 2 Luật ATTP quy định: Thực phẩm là

sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi sống hoặc đã qua sơ chế, chế biến, bảo
quản. Thực phẩm không bao gồm mỹ phẩm, thuốc lá và các chất sử dụng như dược
phẩm. Thực phẩm bao gồm:
- Thực phẩm tươi sống: là thực phẩm chưa qua chế biến bao gồm thịt, trứng, cá,
thuỷ hải sản, rau, củ, quả tươi và các thực phẩm khác chưa qua chế biến.
- Thực phẩm bao gói sẵn: là thực phẩm được bao gói và ghi nhãn hoàn chỉnh,
sẵn sàng để bán trực tiếp cho mục đích chế biến tiếp hoặc sử dụng để ăn ngay.
- Thực phẩm chức năng: là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của cơ thể con
người, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc
bệnh, bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ, thực phẩm dinh dưỡng
y học.
- Thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng: là thực phẩm được bổ sung
vitamin, chất khoáng, chất vi lượng nhằm phịng ngừa, khắc phục sự thiếu hụt các chất
đó đối với sức khỏe cộng đồng hay nhóm đối tượng cụ thể trong cộng đồng.
Khái niệm về hàng hóa, dịch vụ thiết yếu là những hàng hóa, dịch vụ khơng thể
thiếu cho sản xuất, đời sống, quốc phòng, an ninh, bao gồm: nguyên liệu, nhiên liệu,
vật liệu, dịch vụ chính phục vụ sản xuất, lưu thông; sản phẩm đáp ứng nhu cầu cơ bản
của con người và quốc phòng, an ninh.
Từ hai khái niệm trên có thể suy ra thực phẩm thiết yếu là những thực phẩm
trong đời sống, quốc phòng, an ninh nhằm đáp ứng như cầu cơ bản của con người.
 Phân loại thực phẩm thiết yếu
Tùy theo quan điểm của mỗi nơi mà thực phẩm thiết yếu có thể thay đổi theo
danh mục nhưng cần đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng (nhất là protein, carbs
và chất béo) cho cơ thể để có được sức khỏe tốt và duy trì hoạt động mỗi ngày. Cụ thể,
có 4 nhóm thực phẩm cơ bản như sau:
6


- Thực phẩm tươi sống: Các mặt hàng tươi sống như thịt (các loại thịt và sản
phẩm từ thịt), thủy hải sản (các loại thủy hải sản và sản phẩm từ thủy hải sản), rau củ

quả, trái cây và trứng (gồm cả các sản phẩm từ trứng),…
- Mặt hàng công nghệ phẩm: Mặt hàng công nghệ phẩm là thực phẩm đóng
gói sẵn như bánh, kẹo, gia vị, dầu ăn, mỳ gói, sữa các loại, nước uống đóng chai/ lon/
thùng và một số mặt hàng lương thực phẩm khác,…
- Lương thực: Nhóm lương thực gồm có gạo (các loại gạo như gạo nếp, gạo
tẻ), ngô, vừng, các loại đậu, củ sắn, củ khoai, bột và tinh bột (gồm các sản phẩm từ bột
và tinh bột).
- Nhu yếu phẩm khác: Các mặt hàng nhu yếu phẩm khác gồm có khẩu
trang, sản phẩm tẩy rửa/ tắm giặt, giấy vệ sinh, thuốc chữa bệnh, nước kháng khuẩn,…
và nguyên vật liệu (như khí đốt, xăng, gas,…).
1.1.2. Khái niệm thị trường và phát triển thị trường
1.1.2.1. Khái niệm thị trường
Đứng trên các góc độ tiếp cận khác nhau hoặc theo các trường phái khác nhau thì
có rất nhiều khái niệm khác nhau về thị trường:
Theo quan điểm cổ điển: thị trường được coi là cái chợ, cửa hàng… nơi mà tại
đó diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán hàng hóa, dịch vụ giữa những người có
hàng hóa và những người cần hàng hóa. Với quan điểm này thì thị trường được gắn
liền với một khơng gian, một thời gian cụ thể. Trong đó người mua, người bán và hàng
hóa cùng xuất hiện trên thị trường.
Theo quan điểm hiện đại: cùng với sự phát triển của sản xuất và lưu thơng hàng
hóa, sự phát triển của khoa học công nghệ, hoạt động trao đổi giữa người bán và người
mua đã có nhiều thay đổi, khái niệm thị trường vì thế cũng biến đổi và ngày càng được
bổ sung hoàn thiện hơn.
Theo Paul A. Samuelson – nhà kinh tế học theo trường phái kinh tế học hiện đại
thế kỷ 18: “Thị trường là một quá trình trong đó người mua và người bán một thứ
hàng hóa tác động qua lại với nhau để xác định giá cả và số lương hàng”.
Theo Philip Kotler, tác giả nổi tiếng về Marketing, định nghĩa: “Thị trường bao
gồm tất cả những khách hàng tiềm ẩn cùng có một nhu cầu hay mong muốn cụ thể,
sẵn sàng và có khả năng tham gia trao đổi đề thỏa mãn nhu cầu”. Khái niệm này
7

Philip Kotler phân chia ngườn bán thành ngàn sản xuất còn người mua họp thành thị
trường.
Theo quan điểm chung hiện nay, thị trường được coi là tổng hàng hóa các mối
quan hệ giữa người mua và người bán, là tổng hợp số cung và cầu về một hoặc một số
loại hàng hóa nào đó. Nó được biểu hiện ra bên ngồi bằng các hành vi mua bán hàng
hóa thơng qua giá cả và các phương thức thanh toán nhằm giải quyết các mâu thuẫn về
mặt lợi ích giữa các thành viên tham gia thị trường.
1.1.2.2. Khái niệm phát triển thị trường
Có thể hiểu phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm là một quá trình nghiên cứu
thị trường, tổng hợp các biện pháp, cách thức của doanh nghiệp nhằm đưa khối lượng
sản phẩm tiêu thụ trên thị trường của doanh nghiệp đạt được mức tối đa, từ đó nâng
cao lợi nhuận, mở rông thị phần, tăng quy mô sản xuất và kinh doanh, nâng cao uy tín
của doanh nghiệp bằng nhãn mác các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của mình.”
Một doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển khơng thể thiếu đó là tiêu thụ được
sản phẩm do mình tạo ra vì chỉ có tiêu thụ được sản phẩm doanh nghiệp mới có khả
năng quay vịng vốn và phát triển.
1.2. Một số lý thuyết về phát triển thị trƣờng mặt hàng thực phẩm thiết yếu
1.2.1. Bản chất của phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu
Phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm là sự mở rộng mối quan hệ giữa khách
hàng với doanh nghiệp. Mối quan hệ giữa doanh nghiệp với khách hàng là mối quan
hệ mua bán. Theo quan niệm này, phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm bao gồm phát
triển thị trường theo chiều rộng và phát triển thị trường theo chiều sâu. Phát triển thị
trường tiêu thụ sản phẩm theo chiều rộng liên quan đến khách hàng và địa lý, là mở
rộng quy mơ kinh doanh hàng hóa của doan nghiệp, đối tượng khách hàng và mở rộng
khu vực địa lý.
Phát triển thị trường theo chiều sâu liên quan tới đổi mới các mặt hàng thực
phẩm thiết yếu của doanh nghiệp. Mẫu mã, tính năng mới của sản phẩm phải ln thay
đổi, phù hợp với nhu cầu của thị trường. Doanh nghiệp luôn chú ý đến việc nâng cao

chất lượng, thay đổi đa dạng các loại sản phẩm để phù hợp hơn với thị hiếu của người
tiêu dùng.
Mục tiêu cuối cùng của việc kinh doanh đó chính là lợi nhuận cho doanh nghiệp
8


khi kinh doanh trên thị trường, mục tiêu của phát triển thị trường là bán được nhiều
sản phẩm trên thị trường sau đó mới là mục tiêu hướng tới lợi nhuận. Khi doanh
nghiệp kinh doanh sản phẩm mới hình thành đi vào hoạt động hay đã có chỗ đứng trên
thị trường thì doanh nghiệp vẫn phải quan tâm đến cơng tác phát triển thị trường tiêu
thụ sản phẩm, từ đó đẩy mạnh phát triển của doanh nghiệp. Như vậy, phát triển thị
trường tiêu thụ sản phẩm là một quá trình mang tính chất lâu dài của doanh nghiệp và
gắn liền với sự phát triển của doanh nghiệp.
1.2.2. Vai trò của việc phát triển thị trường thực phẩm thiết yếu
Phát triển thị trường tiêu thụ thực phẩm thiết yếu có vai trò hết sức quan trọng
trong sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm thiết yếu. Sản
phẩm phân phối ra thị trường phải được tiêu thụ thì doanh nghiệp mới thu hồi được
vốn để có thể thực hiện quá trình thương mại, mở rộng và phát triển doanh nghiệp.
Phát triển thị trường tiêu thụ thực phẩm thiết yếu giúp cho doanh nghiệp phân
phối thực phẩm thiết yếu thu hồi được vốn nhanh hơn, đồng thời sản phẩm khi phân
phối ra thị trường được tiêu thụ nhanh hơn, vịng quay vốn sẽ nhanh hơn và ngược lại.
Vì vây, khi sản phẩm được tiêu thụ nhanh sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiếm được nguồn
vốn của mình.
Thị trường thực phẩm thiết yếu ngày càng được mở rộng thì tiềm lực của doanh
nghiệp phân phối thực phẩm thiết yếu sẽ ngày càng lớn và có chỗ đứng trên thị trường.
Doanh nghiệp sẽ được nâng cao uy tín và vị thế của mình, từ đó nâng tầm giá trị
thương hiệu của doanh nghiệp và gia tăng lợi nhuận trên thương trường. Thị trường
thực phẩm thiết yếu là một trong số nhiều các nhân tố quan trọng trong việc thúc đẩy
quá trình phát triển kinh tế của cả nước, đồng thời nâng cao đời sống kinh tế, văn hóa
của con người. Để nền kinh tế phát triển thì điều tối quan trọng đầu tiên đó là duy trì

sự sống cho con người, con người phát triển tốt thì nền kinh tế mới có thể phát triển.
Vì vậy, vai trị đầu tiên của việc phát triển thị trường thực phẩm thiết yếu đó chính là
đảm bảo duy trì sự sống của con người, giúp con người phát triển thể chất một cách
toàn diện, từ đó mới có thể phát triển được nền kinh tế.
Về mặt xã hội, thị trường hàng hóa thực phẩm thiết yếu khơng chỉ trực tiếp cung
ứng hàng hóa mà cịn cung cấp cho người dân những thơng tin, kiến thức về sản xuất,
kinh doanh, tiêu dùng sản phẩm… từ đó, thị trường thực phẩm thiết yếu sẽ tác động
9


đến nhu cầu tiêu dùng, gia tăng qui mô sản lượng và cải tiến phương thức kinh doanh
của các doanh nghiệp phân phối hàng hóa thực phẩm thiết yếu nói chung và các cửa
hàng tự doanh nói riêng.
Phát triển kinh tế xã hội, tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương. Góp
phần thực hiện hiệu quả các chính sách phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc thúc
đỉnh kinh tế hàng hóa phát triển, là nền tảng vững chắc tạo nên sự thây đổi toàn diện
của đời sống kinh tế - xã hội, góp phần xóa đói, giảm nghèo, giữ vững sự ổn định
chính trị.
1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển thị trường thực phẩm thiết yếu
1.2.3.1. Các nhân tố chủ quan
Các yếu tố chủ quan xuất phát trực tiếp từ bên trong bản thân doanh nghiệp bao
gồm những yếu tố sau:
 Nguồn nhân lực của công ty: Nguồn nhân lực là một yếu tố vô cùng quan
trọng của mỗi doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp sở hữu đội ngũ nhân lực trẻ, dồi dào và
có kinh nghiệm, chun mơn cũng như các kỹ năng trong cơng việc thì cơng ty sẽ dễ
dàng hơn trong việc đạt được các mục tiêu kinh doanh đã đề ra, có nhiều ý tưởng kinh
doanh đột phá. Hơn nữa, khả năng phát triển của công ty cũng được nâng cao nhờ vào
đội ngũ nhân viên chất lượng
 Vốn và cơ sở vật chất kỹ, cơ sở hạ tầng của cơng ty: Khi một doanh nghiệp
có nguồn vốn ổn định để hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh của công ty sữ là yếu tố rất

thuận lợi cho gia tăng doanh thu và từ đó phát triển thị trường cho doanh nghiệp. Bởi
lẽ, khi có nguồn vốn cơng ty sẽ chủ động được trong nguồn hàng để cung cấp cho
khách hàng. Tránh được tình trạng thiếu hụt, khơng đáp ứng đầy đủ nhu cầu của khách
hàng.
 Đặc điểm mặt hàng kinh doanh của công ty: Đặc điểm mặt hàng kinh doanh
của công ty là yếu tố ảnh hưởng lớn đến mục tiêu phát triển và mở rộng thị trường tiêu
thụ. Nếu mặt hàng của công ty kinh doanh là những mặt hàng có nhu cầu tiêu thụ cao,
giá cả bình ổn thì cơng ty sẽ dễ dàng hơn trong việc mở rộng và phát triển thị trường
và ngược lại.
 Uy tín và vị thế của cơng ty trên thị trường: Vị thế và uy tín của cơng ty có
tác động rất lớn đến việc hình thành tập khách hàng trung thành của cơng ty, uy tín của
10


công ty càng cao, càng tạo được tập khách hàng trung thành lớn, từ đó mở rộng mạng
lưới phân phối và phát triển thị trường cho công ty.
1.2.3.2. Các yếu tố khách quan
Các yếu tố khách quan tác động đến phát triển thị trường thực phẩm thiết yếu bao
gồm các yếu tố về xã hội, mơi trường chính trị - pháp luật, môi trường kinh tế - xã hội
và môi trường cạnh tranh.
 Yếu tố văn hóa xã hội
Yếu tố văn hố xã hội ln bao quanh doanh nghiệp và khách hàng và có ảnh
hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- Dân số: Quy mô của dân số thể hiện số người hiện hữu trên thị trường. Quy
mơ dân số càng lớn thì thị trường càng lớn và nhu cầu về nhóm sản phẩm càng lớn.
Đối với sản phẩm là thực phẩm, dân số càng lớn thì nhu cầu thực phẩm càng lớn bởi vì
lương thực, thực phẩm là sản phẩm phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng thiết yếu của con
người. Mặc dù nhu cầu sử dụng thực phẩm của mỗi người chỉ ở mức nhất định song do
quy mô dân số lớn cho nên nhu cầu sử dụng thực phẩm lớn hơn rất nhiều. Do doanh
nghiệp có nhiều cơ hội để tiêu thụ nhiều sản phẩm hơn.

- Mật độ dân số: Ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng các nhu cầu tiêu dùng của
doanh nghiệp. Mật độ dân số đông cho phép doanh nghiệp tiêu thụ được nhiều sản
phẩm hơn. Nhu cầu sử dụng thực phẩm ở khu vực mật độ dân số đông là rất lớn và sẽ
tiêu thụ nhiều thực phẩm cho phép doanh nghiệp tập trung vào hoạt động tiêu thụ
trong khu vực với các chi phí thấp hơn khu vực dân số thưa thớt. Do đó doanh nghiệp
sẽ đạt được hiệu quả cao hơn trong hoạt động tiêu thụ.
- Thu nhập và phân bố thu nhập của người tiêu thụ: Thu nhập ảnh hưởng đến
khả năng tài chính của người tiêu thụ trong việc thoả mãn nhu cầu. Trong khả năng tài
chính có hạn, họ sẽ lựa chọn sản phẩm hay sản phẩm thay thế. Hơn nữa, khi thu nhập
của người dân cao hơn, chi tiêu cho ăn uống sẽ cao hơn không những về khối lượng
mà cả về chất lượng địi hỏi doanh nghiệp phải có nhiều sản phẩm với chất lượng cao
hơn đồng thời cơ cấu sản phẩm đưa vào tiêu thụ phải phù hợp với nhu cầu tiêu dùng
đó.
 Mơi trường chính trị pháp luật
Các yếu tố thuộc mơi trường chính trị pháp luật chi phối mạnh mẽ sự hình thành
11


cơ hội tiêu thụ và khả năng thực hiện mục tiêu của doanh nghiệp. Hệ thống chính sách,
luật pháp hồn thiện, nền chính trị ổn định tạo điều kiện cho các doanh nghiệp cạnh
tranh bình đẳng trên thị trường, hạn chế tệ nạn vi phạm pháp luật như buôn lậu, trốn
thuế, hàng giả. Bất cứ một quốc gia nào nhu cầu sử dụng thực phẩm là rất lớn. Song để
đảm bảo nhu cầu đó, chính phủ khuyến khích các doanh nghiệp tự sản xuất hay nhập
khẩu thực phẩm sẽ ảnh hưởng đến hoạt động. ở nước ta Chính phủ thực hiện chính
sách khuyến khích các doanh nghiệp trong nước sản xuất chế biến thực phẩm để xuất
khẩu đồng thời đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm trong nước.
 Môi trường kinh tế và công nghệ
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế tác động thay đổi vị trí, vai trị và xu hướng phát
triển của ngành kinh tế của nền kinh tế quốc dân kéo theo chiều hướng phát triển của
doanh nghiệp, khả năng mở rộng, thu hẹp quy mô doanh nghiệp. Trong điều kiện nền

kinh tế đáng phát triển ở nước nước ta hiện nay cơ cấu đầu tư giữa các ngành có sự
thay đổi lớn. Tỷ trọng vốn đầu tư tập trung các ngành công nghiệp nặng và đầu tư cho
phát triển cơ sở hạ tầng song do đặc điểm nền kinh tế nông nghiệp ở nước ta các doanh
nghiệp sản xuất chế biến thực phẩm vẫn được Nhà nước khuyến khích đầu tư cho sản
xuất chế biến phục vụ trước hết là nhu cầu trong nước và sau đó là xuất khẩu.
- Lạm phát và khả năng điều khiển lạm phát ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả
thực của tích luỹ, xu hướng tiêu dùng làm cho hoạt động tiêu thụ sản phẩm trở nên dễ
dàng hay khó khăn hơn, ảnh hưởng đến kết quả hoạt động tiêu thụ sản phẩm. Thực
phẩm là những mặt hàng có giá trị nhỏ trên một đơn vị sản phẩm, tuy nhiên khối lượng
tiêu dùng rất lớn. Khi có lạm phát xảy ra, việc đầu cơ tích trữ sẽ tạo ra khan hiếm giả
tạo trên thị trường. Hơn nữa trên thị trường có sản phẩm song người tiêu dùng sẽ
khơng đủ tiền mua sản phẩm, đồng thời các các doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó
khăn trong việc mua sắm nguyên vật liệu đầu vào cho hoạt động sản xuất và do đó giá
thành sản phẩm sẽ rất cao. Trong tình hình đó sản phẩm rất khó tiêu thụ trên thị trường
dẫn đến doanh nghiệp không thu hồi được vốn để tái đầu và hoạt động sản xuất kinh
doanh bị đình trệ. Đặc biệt với các doanh nghiệp có quy mơ sản xuất lớn sẽ bị ảnh
hưởng lớn đến khối lượng sản phẩm đưa vào tiêu thụ trên thị trường.
- Hoạt động ngoại thương, xu hướng mở cửa nền kinh tế tác động đến cơ hội
phát triển của doanh nghiệp. Hoạt động tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp không chỉ
12


ở trên nội địa mà có thể tiêu thụ sản phẩm trên thị trường quốc tế với lợi thế so sánh
hoặc cũng gây ra sự cản trở việc tiêu thụ sản phẩm ngay trên sân nhà đối với doanh
nghiệp không có lợi thế so sánh.
- Hệ thống thuế, mức độ hồn thiện và thực thi: liên quan đến sự cơng bằng
trong cạnh tranh, thể hiện xu hướng ưu tiên phát triển nền kinh tế.
 Môi trường cạnh tranh
Trong cơ chế thị trường, cạnh tranh ngày càng trở nên khốc liệt hơn, tham gia
vào thị trường doanh nghiệp phải nghiên cứu tính cạnh tranh trên thị trường trên các

góc độ.
- Số lượng đối thủ cạnh tranh: Nghiên cứu đối thủ cạnh tranh trên thị trường để
biết được có bao nhiêu đối thủ cạnh tranh cùng tiêu thụ sản phẩm đồng nhất, bao nhiêu
đối thủ cạnh tranh sản phẩm có khả năng thay thế. Trên thị trường ở nước ta hiện nay,
số lượng các doanh nghiệp tham gia kinh doanh sản xuất chế biến thực phẩm là rất lớn
bao gồm cả các doanh nghiệp Nhà nước, các doanh nghiệp liên doanh, doanh nghiệp
tư nhân, các cơ sở sản xuất ở các làng nghề ở các địa phương trong cả nước… Do đó
tính cạnh tranh trên thị trường ở nước ta hiện nay là rất khốc liệt địi hỏi các doanh
nghiệp phải khơng ngừng đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo ra
những sản phẩm đặc biệt…
- Ưu nhược điểm của đối thủ cạnh tranh: liên quan đến sức mạnh của từng đối
thủ cạnh tranh. Nghiên cứu ưu nhược điểm mạnh yếu của đối thủ cạnh tranh đồng thời
cũng phải tìm hiểu điểm mạnh của mình để từ đó có biện pháp hạn chế điểm mạnh của
đối thủ, phát huy điểm mạnh của mình. Ưu – nhược điểm của đối thủ cạnh tranh cũng
như của doanh nghiệp thể hiện trên nhiều mặt chẳng hạn như: số lượng, cơ cấu sản
phẩm; chất lượng sản phẩm; giá cả; sự nổi tiếng của nhãn hiệu.
- Nghiên cứu chiến lược cạnh tranh của đối thủ trên thị trường từ đó doanh
nghiệp có giải pháp, cách thức cạnh tranh phù hợp với khả năng và mục tiêu của doanh
nghiệp.
 Môi trường địa lý, sinh thái
- Vị trí địa lý của doanh nghiệp ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu tiêu
dùng của khách hàng. Độ rộng địa lý về thị trường sẽ ảnh hưởng đến chi phí vận
chuyển do đó ảnh hưởng tới tổng chi phí trong tiêu thụ và giá sản phẩm đưa vào tiêu
13


thụ. Địa điểm thuận lợi cho việc mua bán, giao dịch sẽ giúp cho doanh nghiệp có khả
năng tiêu thụ được nhiều sản phẩm hơn.
- Khí hậu thời tiết, tính chất mùa vụ ảnh hưởng đến chu kỳ sản xuất, tiêu dùng
các loại sản phẩm của khách hàng, ảnh hưởng đến chi phí bảo quản, dự trữ.

1.3. Các nguyên lý cơ bản của phát triển thị trƣờng
1.3.1. Nguyên tắc và yêu cầu phát triển thị trường
 Nguyên tắc
- Dựa vào các quyết định chính sách, pháp luật của nhà nước:
Các hoạt động thị trường phải tuân thủ theo những quy định của pháp luật đề ra
cũng như định luật chính sách của Đảng, Nhà nước. Các nguyên tác chủ yếu để phát
triển thị trường tiêu thụ thực phẩm thiết yếu mà các nhà hoạch định chính sách cần
phải ln đảm bảo tn thủ trong q trình hoạch định đó là: căn cứ vào nhu cầu của
khách hàng, căn cứ vào mục tiêu, chiến lược của doanh nghiệp, căn cứ vào chiến lực
của đối thủ cạnh tranh và căn cứ vào luật lệ, chính sách của nhà nước.
Căn cứ vào luật lệ, chính sách của nhà nước: các kế hoạch, chính sách của doanh
nghiệp cần phải tuân thủ theo các quy định của pháp luật của Nhà Nước hiện hành.
Không được có những hành vi vi phạm pháp luật, lách luật và phải phù hợp với các
chủ trương, chính sách của Nhà Nước đề ra trong từng thời kỳ.
Nguyên tắc phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm bất động sản luôn dựa trên cơ
sở pháp luật của nhà nước. Đảm bảo hoạt động kinh doanh theo đúng chính sách ban
hành, không buôn bán, gian lận thương mại. Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế với nhà
nước cũng như các chế độ chính sách lương, lao động với cơng nhân viên trong doanh
nghiệp.
- Dựa trên các nguyên tắc của thị trường:
Hoạt động phát triển thị trường phải dựa trên cơ sở gắn liền sản xuất với tiêu
dùng với môi trường và điều kiện kinh doanh quốc tế, đặc biệt quá trình nghiên cứu
phát triển thị trường phải thấy hết được lợi ích trước mắt cũng như lợi ích lâu dài của
người tiêu dùng.
Phải đảm bảo lợi ích kinh tế cao: Đây là nguyên tắc trung tâm xuyên suốt quá
trình phát triển thị trường của doanh nghiệp. Muốn vậy doanh nghiệp phải xây dựng
chính sách giá cả, sản phẩm, phân phối, xúc tiến hợp lý với từng thời điểm, từng khu
14

vực và cũng như từng mục tiêu để đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng một cách tốt
nhất với chi phí tối thiểu
Căn cứ vào như cầu của khách hàng: Để tồn tại và phát triển sản xuất tiêu thụ,
mỗi doanh nghiệp phải chiếm được một số lượng khách hàng nhất định một phần nào
đó của thị trường, khơng chiến được khác hàng thì doanh nghiệp khơng có đối tượng
để phục vụ và do đó khơng tiêu thụ được sản phẩm dẫn đến khơng thể tiếp tục kinh
doanh. Vì vậy, căn cứ vào nhu cầu khách hàng là cơ sở của mọi kế hoạch, chính sách,
là yếu tố xuyên suốt trong quá trình xây dựng, triển khai và thực hiện phát triển thị
trường tiêu thụ sản phẩm.
Căn cứ vào nguồn nhân lực của doanh nghiệp: nguồn nhân lực của doanh nghiệp
phản ánh các yếu tố mang tính chủ quan bên trong doanh nghiệp và dường như có thể
kiểm sốt được ở một mức độ nào đó mà doanh nghiệp có thể sử dụng để khai thác cơ
hội kinh doanh và thu lợi nhuận. Vì thế cần có sự đánh giá đúng nguồn lực thực tại và
có chiến lược xây dựng và phát triển tiềm lực tiềm năng của doanh nghiệp để có thể
xâu dựng và phát triển thị trường tiêu thụ của doanh nghiệp.
Căn cứ vào mục tiêu, chiến lược của doanh nghiệp: chiến lược tiêu thụ của doanh
nghiệp liên hệ chặt chẽ với sự kết hợp hài hòa giữa phương hướng hoạt động trong
tương lai, cũng như là các nguồn lực sẽ được sử dụng để xác định được tầm nhìn của
việc kinh doanh và các mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp. Đó là một hướng dẫn tới
những nhà quản lý, quy định họ nên cấp phát và sử dụng như các yếu tố tạo nên lợi thế
trong kinh doanh. Từ đó doanh nghiệp đưa ra được các kế hoạch cụ thể để thực hiện
phù hợp, thống nhất với các mục tiêu. Chiến lược đã được đề ra trước đó.
Căn cứ vào chiến lược của đối thủ cạnh trạnh: cơ sở của căn cứ này là so sánh kế
hoạch, chiến lược, chính sách phát triển thị trường tiêu thụ hàng hóa thực phẩm của
doanh nghiệp với đối thủ cạnh tranh để tìm ra lợi thế. Lợi thế của doanh nghiệp thể
hiện ở hai góc độ: lợi thế hữu hình có thể định lượng được là tiền vốn, cơ sở vật chất
kĩ thuật, công nghệ… và lợi thế vơ hình là lợi thế khơng định lượng được như uy tín
của doanh nghiệp, tài năng quản trị của bao lãnh đạo, bầu khơng khí của nội bộ cơng
ty… thơng qua phân tích điểm mạnh và điểm yếu của đối thủ cạnh tranh và của doanh
nghiệp mà doanh nghiệp có thể tự xây dựng được các kế hoạch chính sách nhằm mở

rộng thị trường tiêu thụ phù hợp.
15


 Yêu cầu
Phát triển thị trường phải phù hợp với kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp (phù hợp về vốn, quy mô, chiến lược sản phẩm ...) phải đảm bảo cho tồn bộ
q trình sản xuất kinh doanh được tiến hành đồng bộ liên tục và có hiệu quả.
Hoạt động phát triển thị trường phải kết hợp một cách nhịp nhàng các chiến lược
về sản phẩm, giá, phân phối, xúc tiến. Có như vậy mới tạo được sự đồng bộ trong khâu
tiêu thụ.
Việc phát triển thị trường phải đảm bảo được sự hiệu quả tức là sản phẩm đưa ra
trên thị trường phải đảm bảo tiêu thụ nhanh chóng với số lượng nhiệu hơn; tốc độ thu
hồi và vòng quay vốn nhanh hơn.
1.3.2. Chỉ tiêu phát triển thị trường mặt hàng thực phẩm thiết yếu
Phát triển thị trường là một trong những yếu tố không thể thiếu được trong các
chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Chiến lược phát triển thị trường có thể xây
dựng trên cơ sở kết quả phân tích được tiến hành ở hai mức độ:
1.3.2.1. Chỉ tiêu phát triển thị trường thực phẩm thiết yếu theo chiều rộng
Mỗi doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đều có sẵn sản phẩm hiện tại của mình và
ln mong muốn tìm những thị trường mới để tiêu thụ những sản phẩm hiện tại đó sao
cho số lượng sản phẩm tiêu thụ ra trên thị trường ngày càng tăng lên. Phát triển theo
chiều rộng được hiểu là mở rộng quy mơ thị trường, ở đây ta có thể mở rộng theo vùng
địa lí và mở rộng đối tượng tiêu dùng. Chỉ tiêu phát triển thị trường thực phẩm thiết
yếu theo chiều rộng bao gồm:
 Chỉ tiêu tổng doanh thu
Ta có cơng thức tính đơn giản nhất tổng doanh thu của doanh nghiệp theo sản
lượng thực phẩm và thị trường tính như sau:
TR = P x Q
Trong đó:

- TR: tổng doanh thu
- P: giá của sản phẩm
- Q: Sản lượng tiêu thụ thực phẩm thiết yếu trên thị trường
Doanh thu phản ánh quy mơ của q trình trao đổi mua bán hàng hóa, thực phẩm
thiết yếu của doanh nghiệp. Bởi vì chỉ khi hàng hóa thực phẩm thiết yếu của doanh
16


nghiệp được người tiêu dùng chấp nhận thì doanh nghiệp mới có doanh thu, chứng tỏ
một điều hàng hóa thực phẩm thiết yếu phù hợp với nhu cầu người tiêu dùng cả về
chất lượng lẫn số lượng.
Doanh thu còn là nguồn vốn quan trọng để doanh nghiệp kinh doanh và trang trải
các khoản chi phí trong q trình phân phối hàng hóa như vận chuyển hàng hóa, nhân
cơng bốc vác, trả lương người lao động, trích Bảo hiểm xã hội, nộp thuế theo quy
định….
Doanh thu được thực hiện là kết thúc giai đoạn cuối cùng của quá trình chu
chuyển vốn, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sản xuất sau. Vì vậy việc thực hiện
doanh thu có ảnh hưởng rất lớn đến tình hình tài chính và q trình tái sản xuất của
doanh nghiệp.
 Sản lượng thực phẩm tiêu thụ
Sản lượng thực phẩm thiết yếu được tiêu thụ kỳ kế hoạch của doanh nghiệp được
xác định theo công thức:
QKH = Q – Q1 – Q2
Trong đó:
- QKH: sản lượng thực phẩm thiết yếu dự kiến tiêu thụ ở kỳ kế hoạch
- Q: sản lượng thực phẩm thiết yếu nhập về để phân phối ở kỳ kế hoạch
- Q1: Sản lượng thực phẩm thiết yếu tồn kho đầu kỳ
- Q2: Sản lượng thực phẩm thiết yếu tồn kho cuối kỳ
Số lượng thực phẩm thiết yếu bán ra thị trường là một chỉ tiêu tương đối cụ thể,
nói lên sự hiệu quả của công tác phát triển thị trường tiêu thụ của doanh nghiệp đối với

mặt hàng thực phẩm thiết yếu.
 Thị phần của doanh nghiệp
Thị phần của doanh nghiệp là tỷ lệ thị trường mà doanh nghiệp chiếm lĩnh, đây là
một chỉ tiêu tổng quát nói lên sức mạnh của doanh nghiệp trên thị trường. Nó bao gồm
một chỉ tiêu tổng quát nói lên sức mạnh của doanh nghiệp trên thị trường. Nó bao gồm
thị phần tương đối và thị phần tuyệt đối:
Thị phần tuyệt đôi là tỷ lệ phần doanh thu của doanh nghiệp so với toàn bộ sản
phẩm cùng loại được tiêu thụ trên thị trường.
Thị phân tương đội được xác định trên cơ sở thị phần tuyệt đối của doanh nghiệp
17


so với phần tuyệ đối của đối thủ cạnh tranh mạnh nhất.
Cơng thức của thị phần được tính như sau:
Thị phần tuyệt đối

=

x100

Thị phần tƣơng đối (F3) =

x100%

Cơng thức tính thị phần tăng: Số thị phần tăng lên = tổng số thị phần mới – tổng
thị phần cũ.
Phát triển thị trường tiêu thụ thực phẩm thiết yếu trên góc độ tăng thị phần sẽ
mang lại lợi thế cạnh tranh nhờ vào đó doanh nghiệp có khả năng rộng rãi lựa chọn vũ
khí cạnh tranh về giá cả, về trưng bày, về khuyến mãi… qua đó nắm lấy thời cơ giúp
tăng doanh thu, lợi nhuân hoạt động kinh doanh.

 Tổ chức kênh phân phối hợp lý
Thiết lập và sắp xếp lại hệ thống kênh phân phối để đẩy mạnh tốc độ tiêu thụ
thực phẩm, làm tăng nhanh việc bán hàng bằng cách sử dụng các nhân viên bán hàng
và thúc đẩu khu vực bán buôn và các cửa hàng bán lẻ tại các thị trường mới tiềm năng.
1.3.2.2. Chỉ tiêu phát triển thị trường tiêu thụ thực phẩm thiết yếu theo chiều sâu
Các nhà sản xuất kinh doanh cũng có thể đặt câu hỏi liệu với nhãn hiệu sản phẩm
hiện tại của mình với tiếng vang sẵn có về sản phẩm thì có thể tăng khối lượng hàng
bán cho nhóm khách hàng hiện có mà khơng phải thay đổi cho sản phẩm. Từ đó dẫn
tới tăng doanh số bán và thu được nhiều lợi nhuận hơn. Hay nói cách khác doanh
nghiệp vẫn tiếp tục kinh doanh những sản phẩm quen thuộc trên thị trường hiện tại,
nhưng tìm cách đẩy mạnh khối lượng hàng tiêu thụ lên. Trong trường hợp này doanh
nghiệp có thể vận dụng bằng cách hạ thấp giá sản phẩm để thu hút người mua mua
nhiều hơn trước hoặc quảng cáo sản phẩm mạnh mẽ hơn nữa để đạt được mục đích
cuối cùng là khơng để mất đi một người khách hàng nào hiện có của mình và tập sự
tiêu dùng của nhóm khách hàng sử dụng đồng thời nhiều sản phẩm tương tự sang sử
dụng duy nhất sản phẩm của doanh nghiệp mình. Các chỉ tiêu phát triển thị trường tiêu
thụ thực phẩm thiết yếu theo chiều sâu bao gồm:
 Chỉ tiêu lợi nhuận
Lợi nhuận là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp nói lên hiệu quả sản xuất và kinh doanh
của doanh nghiệp nói chung và mặt hàng thực phẩm thiết yếu nói riêng. Lợi nhuận tuy
18