(SKKN mới NHẤT) SKKN một số biện pháp phát huy tính tích cực trong hoạt động định hướng không gian cho trẻ 5 6 tuổi trong trường mầm non

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1.Lời giới thiệu:
Trẻ em là thế hệ tương lai của đất nước. Để đất nước giàu mạnh thì những
chủ nhân tương lai phải được chuẩn bị một cách đầy đủ về thể chất, tâm lý, nhân
cách và nhận thức.
Trong các hoạt động giáo dục trẻ trong trường mầm non, hoạt động vui chơi
là hoạt động chủ đạo, song hoạt động học tập có chủ định trong các giờ hoạt động
chung đó là hoạt động cung cấp chủ yếu có hệ thống cần trang bị cho trẻ ngay từ
khi còn nhỏ.

Giáo dục mầm non của chúng ta đang từng bước hồn thiện mình hơn
cả về nội dung và phương pháp. Trong mỗi một lĩnh vực điều có sự thay đổi
để phù hợp hơn với tâm sinh lý của trẻ theo từng thời kì, theo từng bước phát
triển của trẻ. Đối với lĩnh vực phát triển nhận thức, là lĩnh vực được chú trọng
nhất trong giáo dục trẻ, đặc biệt với trẻ 5 tuổi. Trong lĩnh vực nhận thức trẻ
được lĩnh hội về tri thức để hồn thiện mình. Nhưng trong thực tế cho thấy
rằng, giáo dục mầm non chưa chú trọng dạy trẻ định hướng về thời gian và
không gian, hoạt động định hướng trong không gian tuy là một nội dung nhỏ
trong việc cho trẻ mầm non làm quen với toán nhưng nó có vai trị quan trọng
trong việc hình thành nhân cách của trẻ. Trong chương trình mới chú trọng
dạy trẻ về số lượng, kích thước, hình dạng, cịn riêng về thời gian và khơng
gian thì đã được đề cập đến tuy nhiên chưa được quan tâm nhiều và đi sâu,
trong kế hoạch có đưa nội dung dạy trẻ nhưng hình thức và phương pháp
chưa được đổi mới, chưa có nhiều hoạt động đa dạng được đưa vào trong
chương trình nên chưa thu hút được trẻ.
Trong chương trình giáo dục mầm non mới hiện nay việc dạy trẻ làm quen
với toán đóng vai trị trong việc cung cấp kiến thức ban đầu cho trẻ. Làm quen với
toán ngay từ tuổi mầm non là việc hoàn toàn đúng đắn và cần thiết giúp trẻ tìm tịi,
quan sát, so sánh, khám phá, phân loại... Xuất phát từ nhận thức của trẻ từ trực
quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng quay trở về thực hiễn.

Thông qua hoạt động làm quen với toán giúp trẻ nhận thức tốt về thế giới xung
quanh, hình thành hệ thống hóa kiến thức một cách chính xác, khoa học, hình thành
các biểu tượng ban đầu về tốn như: Số lượng, kích thước, hình dạng, bên cạnh đó
thì việc xác định vị trí trong khơng gian giúp trẻ xác định đúng các vị trí trên dưới, trước - sau, phải - trái của bản than mình và của đối tượng khác trong khơng
1

download by :


gian, khơng những thế mà cịn giúp trẻ phát triển ngơn ngữ, biết sử dụng chuẩn và
chính xác các từ ngữ tốn học như phía phải, phía trái, phía trên, phía dưới, phía
trước phía sau.... Từ đó tạo tiền đề cho trẻ tự tin vững vàng bước vào lớp 1 với hoạt
động chính là hoạt động học. Để làm được điều đó địi hỏi giáo viên cần có sự u
nghề, say sưa, tâm huyết, chu đáo tỉ mỉ, sáng tạo hướng dẫn trẻ tham gia vào các
hoạt động một cách khoa học, cô giáo cần phải đầu tư thời gian công sức một cách
công phu để chuẩn bị đồ dùng cho tiết học mới, có như vậy tiết học sẽ đạt được
hiệu quả cao và thu hút các cháu hứng thú tham gia.
Trên thực tế khả năng định hướng trong khơng gian của trẻ cịn hạn chế,
nhiều trẻ tới cuối độ tuổi vẫn cịn nhầm lẫn các phía của bản thân và các phía của
đối tượng khác (có sự định hướng) và sử dụng các từ ngữ toán học chưa chuẩn xác
vẫn cịn lẫn lộn . Chính vì vậy mà tôi chọn đề tài “ Một số biện pháp phát huy tính
tích cực trong hoạt động định hướng khơng gian cho trẻ 5-6 tuổi trong trường
mầm non”.
2. Tên sáng kiến:
Một số biện pháp phát huy tính tích cực trong hoạt động định hướng
không gian cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non.
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Tô Thị Lan Anh
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường mầm non Thanh Vân - Xã Thanh Vân Huyện Tam dương - Tỉnh Vĩnh Phúc
- Số điện thoại: 0967639318. E_mail:

4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:
Nhà giáo: Tô Thị Lan Anh - Giáo viên trường mầm non Thanh vân - Tam
Dương - Vĩnh Phúc.
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
- Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phát triển nhận thức, cụ thể là các biện pháp
sư phạm giúp trẻ phát huy mọi khả năng, tiềm lực trong hoạt động định hướng
trong không gian cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non
- Vấn đề mà sáng kiến giải quyết: Khảo sát thực trạng tình hình của việc phát
huy tính tích cực nhận thức trong hoạt động học định hướng trong không gian.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
- Sáng kiến được áp dụng lần đầu: Ngày 20 tháng 02 năm 2018
2

download by :


7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Nội dung của sáng kiến:
7.1.1. Cơ sở lí luận
Mọi sự vật xung quanh chúng ta đều có vị trí, hình thức kết cấu, có độ dài
ngắn, cao thấp khác nhau. Tất cả những cái đó được gọi là khơng gian và khi ta
quan sát khơng gian mang tính chất ba chiều: Chiều dài, chiều rộng và chiều sâu.
Mọi sự vật, hiện tượng và bản thân đứa trẻ đều tồn tại trong không 
gian và thời gian. Trong khơng gian có những vật thể cố định với những vị trí 
và thuộc tính nhất định như: Có phía trên, có phía dưới, có phía trái, có phía phải,
có phía trước, có phía sau, có chỗ gần, có chỗ xa.
Như vậy khơng gian cũng là đối tượng của hoạt động tư duy và hoạt động
thực tiễn của bản thân trẻ. Vì thế cần kịp thời phát triển khả năng định hướng trong
không gian ở trẻ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho trẻ thực hiện có hiệu quả các hoạt
động khác nhau trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Vì vậy vấn đề dạy trẻ định

hướng trong không gian đã được các nhà khoa học trên thế giới cũng như Việt Nam
quan tâm nghiên cứu. 
Nhấn mạnh vai trò của định hướng trong không gian trong việc lĩnh hội tri
thức, B.G. Ananhiep cũng khẳng định rằng: “Khơng có hình thức hoạt động nào
của trẻ trong q trình học tập mà trong đó sự định hướng trong không gian không
là điều kiện quan trọng để lĩnh hội các tri thức cũng như hình thành và phát triển kĩ
năng, kĩ xảo”. Các tác giả như: A.A.Liublinxkaia, V.X.Mukhina… nghiên cứu đặc 
điểm phát triển sự định hướng trong không gian của trẻ em lứa tuổi mầm non. 
Các tác giả đã vạch ra những đặc điểm phát triển biểu tượng về các hướng 
không gian và sự định hướng không gian của trẻ ở các độ tuổi khác nhau. Họ 
khẳng định, ở giai đoạn đầu của lứa tuổi mẫu giáo trẻ định hướng được trong 
không gian trên cơ sở hệ thống cảm giác quy chiếu tức là trên chính cơ thể 
trẻ. Định hướng “trên chính mình” là nguồn gốc để trẻ nhỏ định hướng vị trí 
các vật khác so với trẻ. Dần dần trẻ biết sử dụng hệ toạ độ tự do với chuẩn là 
vật bất kì để định hướng trong không gian. Nhưng để định hướng “từ các vật” 
trẻ phải biết phân chia các hướng khác nhau (phía trên, phía dưới, phía trước, 
phía sau, phía phải, phía trái) của vật, sử dụng nó làm vật quy chiếu để định 
hướng vị trí của các vật khác trong khơng gian. 
Tác giả A.M.Lêusia đã đi sâu nghiên cứu đặc điểm phát triển các biểu 
tượng về không gian và sự định hướng trong không gian của trẻ mẫu giáo. Bà 
cho rằng các biểu tượng không gian xuất hiện ở trẻ rất sớm và sự hình thành, 
3

download by :


phát triển của nó có sự tham gia của tất cả các cơ quan phân tích khác nhau 
như xúc giác, thị giác, khứu giác. Bà cũng nghiên cứu đặc điểm phát triển 
nhận thức của trẻ mẫu giáo về không gian, về mối quan hệ không gian của các 
vật “so với mình”, và “các vật so với nhau”. Bà cho rằng: để xác định vị trí 

các vật xung quanh, trước tiên trẻ phải định hướng được trên chính mình (lấy 
mình làm gốc toạ độ) sau đó mới xác định được vị trí của đối tượng
Sự định hướng trong khơng gian của con người được thực hiện trên cơ sở tri
giác trực tiếp không gian và biểu thị bằng lời phạm trù khơng gian. Ví dụ: Vị trí, độ
xa, mối quan hệ không gian giữa các vật. Đối với trẻ mầm non thì sự định hướng
khơng gian được hiểu theo nghĩa hẹp là xác định vị trí. Xác định điểm đứng vị trí
của bản thân so với các vật xung quanh. Xác định vị trí và diễn đạt vị trí các vật so
với đối tượng khác có sự định hướng hay vị trí các đối tượng so với nhau.
Khi trẻ xác định đúng vị trí của mình của bạn khác, của đồ vật giúp trẻ định
hướng tốt khi di chuyển, định hướng các mối quan hệ trong không gian của thế giới
xung quanh trẻ, góp phần làm chính xác và phong phú hơn vốn ngôn ngữ của trẻ,
phát triển tốt hơn tư duy trực quan hình tượng và tư duy trực quan sơ đồ.
Việc phát huy tính tích cực nhận thức cho trẻ 5-6 trong hoạt động học định
hướng trong không gian cho trẻ có vai trị quan trọng trong giáo dục tồn diện
(Đức, trí, thể, mĩ, giáo dục lao động) cho trẻ. Rèn luyện phản xạ cho trẻ nhanh nhẹn
khéo léo để nhận thức được thế giới xung quanh. Hình thành cho trẻ kỹ năng định
hướng mọi vật trong không gian chính xác và rõ ràng hơn. Nó là phương tiện góp
phần giáo dục cho trẻ ý thức kỷ luật, tính kiên trì, lịng ham hiểu biết, sáng tạo, biết
đồn kết giúp đỡ lẫn nhau, hình thành ý thức tập thể lao động. Ngồi ra nó giúp trẻ
phát triển khả năng quan sát có mục đích và phát triển các thao tác tư duy. Bên
cạnh đó việc học định hướng trong không gian giúp phát triển ngôn ngữ cho trẻ,
đặc biệt là giúp trẻ hiểu và sử dụng đúng các thuật ngữ toán học trong các trường
hợp cụ thể, diễn đạt mạch lạc các yếu tố và mối tương quan toán học.
a) Đặc điểm nhận thức
Quá trình hình thành sự định hướng trong không gian của trẻ mẫu giáo 5 – 6
tuổi trong trường mầm non:
Việc dạy trẻ mẫu giáo các nội dung định hướng trong không gian bao gồm
nhiều nội dung khác nhau. Những nội dung này đã được quy định rõ trong các
chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi do Bộ giáo dục và đòa tạo ban hành,
giúp các giáo viên có thể dễ dàng trong việc lập kế hoạch và tiến hành dạy trẻ định

hướng trong không gian.
4

download by :


Để việc dạy trẻ định hướng trong không gian đạt hiệu quả cao, giáo 
viên cũng cần xác định các phương pháp, biện pháp dạy học sao cho phù hợp 
với trẻ, phù hợp với sự đa dạng của nội dung chương trình giáo dục mầm non. 
- Trẻ 5-6 tuổi có thể hình dung khơng gian là một thể thống nhất.
- Đã phân biệt được các vùng không gian khác nhau và các phần trong mỗi
vùng đó, hiểu được tính tương đối khi định hướng trong không gian.
- Trẻ thực hiện được định hướng trong không gian mà không phụ thuộc vào
vị trí của bản thân, trẻ đã biết thay đổi vật chuyển trong quá trình định hướng. Trẻ
xác định được mối quan hệ trong không gian giữa chúng khi chuẩn là các vật khác
nhau và diễn đạt bằng lời các mói quan hệ đó.
b) Lựa chọn nội dung phù hợp với khả năng
Đối với trẻ 5-6 tuổi xác định vị trí của đồ vật (phía trên, phía dưới, phía
trước, phía sau, phía phỉa, phía trái) so với bản thân trẻ, với bạn khác, với một vật
nào đó. Bên cạnh đó cịn hướng dẫn trẻ định hướng di chuyển và định hướng trên
mặt phẳng.
Nội dung dạy trẻ MG 5-6 tuổi định hướng trong khơng gian. Trẻ mẫu giáo
lớn 5-6 tuổi đã có khả năng xác định các hướng không gian cơ bản như phía trên –
phía dưới, phía trước – phía sau, phía phải – phía trái của bản thân trẻ, khơng gian
định hướng đã được mở rộng hơn. Tuy nhiên giáo viên cần tác động để tiếp tục
phát triển cho trẻ khả năng xác định vị trí của những đối tượng xung quanh so với
trẻ và vị trí của bản thân trẻ giữa những đối tượng xung quanh, mở rộng hơn nữa
không gian định hướng cho trẻ. Trẻ 5 – 6 tuổi cịn có khả năng xác định các hướng
khơng gian cơ bản như phía trên – phía dưới, phía trước – phía sau của người khác.
Một mặt giáo viên cần phát triển hơn nữa khả năng này của trẻ, khác cần dạy

trẻ xác định phía phải – phía trái của người khác dựa trên sự xác định tay phải và
tay trái của người đó. Đến cuối lớp mẫu giáo lớn giáo viên cần chú ý dạy trẻ học
cách xác định vị trí đồ vật so với đồ vật khác nhằm hình thành cho trẻ kĩ năng xác
định và diễn đạt bằng lời nói mối quan hệ khơng gian giữa các vật. Điều đó có tác
dụng giúp trẻ dễ dàng thực hiện sự định hướng trong không gian với việc sử dụng
hệ toạ độ tự do với chuẩn là vật bất kì. 
Trong thời gian trẻ học ở lớp mẫu giáo lớn, giáo viên cần tiếp tục phát
triển cho trẻ kĩ năng định hướng trên mặt phẳng như: tờ giấy, tấm bảng, trang 
sách… với việc xác định một cách chi tiết hơn các vị trí trên mặt phẳng như: 
góc trên bên phải, góc trên bên trái, góc dưới bên phải, góc dưới bên trái. Tiếp 
tục dạy trẻ định hướng và thay đổi hướng khi di chuyển. 
5

download by :


c) Quy trình tổ chức hướng dẫn cho trẻ hoạt động định hướng trong
khơng gian
Để hình thành kiến thức định hướng trong không gian cho trẻ ta cần được
tiến hành qua các giai đoạn:
+ Tổ chức cho trẻ làm quen với các định hướng trong không gian
+ Tổ chức hoạt động để trẻ lĩnh hội được kiến thức về định hướng trong
không gian.
+ Tổ chức các hoạt động thực hành, củng cố thơng qua hệ thống trị chơi.
7.1.2. Thực trạng hoạt động định hướng không gian của trẻ 5-6 tuổi
trong trường mầm non Thanh Vân- Tam Dương- Vĩnh Phúc
a) Thuận lợi
Nội dung định hướng trong không gian là một nội dung khó cho cả giáo viên
và trẻ do mang tính trừu tượng đòi hỏi trẻ phải tập trung chú ý định hướng, việc xác
định vật chuẩn, lời nói diễn đạt các mối quan hệ trong khơng gian phải mạch lạc,

chính xác dẫn tới tiết học dễ bị nặng nề, trẻ nhàm chán nên giáo viên rất ngại dạy
nội dung này. Việc đầu tư nghiên cứu phương pháp giảng dạy, tổ chức các hoạt
động định hướng trong không gian cho trẻ chưa thực sự được quan tâm đúng mức.
Từ những yếu tố trên khi nghiên cứu trường mầm non Thanh vân gặp những thuận
lợi và khó khăn sau:
Năm học 2018-2019 nhà trường có 2 khu một khu lẻ và một khu trung tâm
với tổng diện tích là 19.000m 2, tổng số phòng học cho cả hai khu là 17 phòng học,
Trong đó có 5 lớp 5 tuổi. Các lớp học có nhà vệ sinh khép kín sạch sẽ, thống mát,
có đủ diện tích cho trẻ hoạt động. Khuân viên rộng rãi có tường bao quanh, sân
chơi được lát gạch, đổ bê tơng và có mái che với diện tích rộng, hệ thống bồn hoa
cây cảnh được bố trí đẹp mắt đảm bảo đúng tiêu chí mơi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm, năm học 2017-2018 nhà trường tham dự hội thi xây dựng trường
mầm non lấy trẻ làm trung tâm với hệ thống các khu vực vui chơi đảm bảo an toàn
cho trẻ hoạt động.
Hàng năm nhà trường được SGD&ĐT, PGD&ĐT cấp phát hệ thống đồ chơi
ngoài trời và một số đồ dùng phục vụ cho các hoạt động của cô và trẻ phục vụ cho
lĩnh vực phát triển nhận thức đặc biệt là hoạt động định hướng trong không gian.
Ngồi ra nhà trường đơn đốc giáo viên làm bổ sung thêm rất nhiều đồ dùng đồ chơi
bằng các nguyên vật liệu sẵn có, đồ dùng đồ chơi làm ra đảm bảo đẹp mắt và bền
nhằm phục vụ các hoạt động hàng ngày cho cô và trẻ.
6

download by :


Ngoài ra nhà trường được sở giáo dục đầu tư, xây dựng thêm hai dãy nhà
lớp, học với diện tích rộng rãi thống mát ở cả khu trung tâm có 6 lớp và khu lẻ
thơn Đình có 4 lớp đã đi vào sử dụng
- Đối với đội ngũ giáo viên
Nhà trường có tổng số 6 giáo viên 5 tuổi trong đó

+ Cao đẳng, đại học: 6/6 = 100 %
Đội ngũ giáo viên trẻ tuổi, năng động nhiệt tình say mê u nghề mến trẻ,
tích cực học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Nhà trường tạo điều kiện
thuận lợi cho giáo viên đi học nâng cao trình độ chuyên môn. Vào các dịp hè được
tham gia học bồi dưỡng chun mơn của Sở GD&ĐT, phịng giáo dục và đào tạo
và của trường mở. Dự và dạy các hoạt động chun mơn của phịng, chun đề của
trường, dự giờ đồng nghiệp tạo điều kiện cho giáo viên được học tập nâng cao kiến
thức chuyên môn nghiệp vụ. Bản thân đã được bồi dưỡng về các nội dung giáo dục
cho trẻ đặc biệt là lĩnh vực phát triển nhận thức – cho trẻ làm quen với định hướng
trong không gian nên đã cơ bản có kiến thức để giáo dục trẻ.
- Đối với phụ huynh
Nhiều phụ huynh quan tâm đến việc tổ chức các hoạt động giáo dục phát
triển nhận thức của cô và trẻ, chủ động phối hợp với giáo viên cùng giáo dục trẻ.
Đã có nhiều phụ huynh nhiệt tình ủng hộ ngun vật liệu để cơ giáo cùng trẻ làm
đồ dùng phục vụ cho các hoạt động trên lớp, chủ động trao đổi với cô giáo những
nội dung cần dạy trẻ ở gia đình.
- Đối với trẻ
Trẻ được học cùng một độ tuổi, trẻ chăm chỉ đi học và biết vâng lời cơ,
ngoan ngỗn, chú ý học bài.
b) Khó khăn
Hoạt động định hướng trong khơng gian là một tiết học khó, địi hỏi sự chính
xác, khoa học địi hỏi giáo viên phải nắm vững phương pháp mơn học, linh hoạt
sáng tạo khi tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với Toán.
Khi làm đồ dùng đồ chơi giáo viên phải tính tốn đến kinh phí, ngun vật
liệu khó tìm, số lượng đồ dùng đồ chơi phục vụ cho tiết học cịn ít, đơn sơ và giá
thành cao.
- Về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động giáo dục phát triển
nhận thức nội dung định hướng trong không gian cho trẻ
7

download by :


Nhà trường chưa tổ chức được nhiều hoạt động ngoại khóa, các nội dung thực
hành dạy trẻ định hướng trong không gian chưa được chú ý, đôi khi thực hiện cịn mang
tính hình thức
Đồ dùng phục vụ cho hoạt động chưa nhiều, còn sơ sài và chưa phong phú chưa
thu hút được sự tham gia của trẻ.
- Đối với đội ngũ giáo viên
Hoạt dộng định hướng trong không gian yêu cầu giáo viên phải đầu tư về
thời gian nghiên cứu tài liệu. Bên cạnh đó giáo viên phải tìm hiểu về tính cách tâm
sinh lý của trẻ từ đó biết được trẻ đang thiếu hụt vấn đề gì mới có biện pháp dạy trẻ
một cách cho phù hợp.
- Đối với phụ huynh
Một số phụ huynh còn mải làm kinh tế nên khơng có nhiều thời gian quan
tâm đến con và chưa hiểu tầm quan trọng của việc giáo dục định hướng khơng gian
cho trẻ. Một số phụ huynh có quan điểm sai về giáo dục phát triển nhận thức cho
trẻ, cho rằng nội dung đó là khơng cần thiết trẻ còn nhỏ chưa cần cung cấp, khi nào
lớn trẻ sẽ tự biết.
- Đối với trẻ
+ Khả năng nhận thức của trẻ chưa đồng đều, hầu hết trẻ là con em nông thôn
nên việc được tiếp cận với các hướng trong khơng gian qua nhiều hình thức là hạn chế
chủ yếu là cơ giáo cung cấp kiến thức cịn thực tế ở gia đình phụ huynh chưa để ý đến.
+ Một số trẻ suy dinh dưỡng yếu về thể lực nên ít vận động khơng hịa đồng cùng
các bạn. Ngược lại một số trẻ lại quá hiếu động, hay đùa nghịch, thường xuyên nói
chuyện trong giờ học.
+ Trẻ bị ảnh hưởng nhiều bởi cuộc sống hiện đại như mạng Internet, chơi
game, hoạt hình khơng có nội dung giáo dục, trong khi các bậc phụ hynh quá
nuông chiều và cho trẻ xen thường xun.
Từ những thuận lợi khó khăn trên tơi tiến hành khảo sát trẻ ngay từ khi bắt đầu áp

dụng sáng kiến.
* Số liệu điều tra trước khi thực hiện
Trong khi dạy trẻ 5 tuổi xác định vị trí trong khơng gian, tơi gặp rất nhiều
khó khăn. Ngun nhân là do tiết học khơ khan, khó hiểu cịn dập khn máy móc
bài bản của trình tự tiết học. Đầu năm học 2018 – 2019 tôi đã tiến hành khảo sát
trên trẻ kết quả như sau
8

download by :


Biểu 1: Khảo sát đầu năm học trẻ trường MN Thanh Vân
Tiêu chí

Số
trẻ

Xếp loại
Tốt

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

Hứng thú tham gia các
hoạt động định hướng
trong khơng gian

37

22,4

46

28

53

32,1

29

17,5

Nhận biết được phía
phải, phía trái, phía
trên, phía dưới, phía 165
trước, phía sau của bản
thân

41

24,7

54

32,8

56

34

14

8,5

Nhận biết được phía
phải, phía trái, phía
trên, phía dưới, phía
trước phía sau của đối
tượng khác

33

20

51

31

47

28,4

34

20,6

Kết quả trên cho thấy tỉ lệ trẻ đạt khá tốt trong tiêu chí hứng thú tham gia
hoạt động định hướng trong không gian của trẻ chưa cao chỉ chiếm 22,4%. Tiêu chí
nhận biết được phía phải, phía trái, phía trên, phía dưới, phía trước, phía sau của
bản thân tốt chỉ đạt có 24,7%, trong khi tiêu chí nhận biết được phía phải, phía trái,
phía trên, phía dưới, phía trước phía sau của đối tượng khác lại quá thấp 20%.
Trong khi đó tỷ lệ trẻ trung bình và trẻ yếu ở các tiêu chí lại chiếm tỷ lệ khá cao lên
đến 20,6% trẻ yếu.
Những năm trước tôi đã nghiên cứu một số biện pháp phát huy tính tích cực
nhận thức cho trẻ 5-6 tuổi trong đó có nội dung định hướng trong không gian, tuy
nhiên đề tài tôi làm rất rộng với nhiều nội dung, nội dung định hướng trong không
gian cho trẻ chỉ là một nội dung rất nhỏ của đề tài. Nên trong quá trình thực hiện và
áp dụng tại trường nội dung định hướng trong không gian và kết quả đạt được còn
hạn chế. Do một số biện pháp đưa ra chủ yếu tập trung vào bồi dưỡng kiến thức, kĩ
năng cho giáo viên 5 tuổi chưa chú ý nâng cao chất lượng hoạt động và chưa chú ý
tới kết quả trên trẻ cũng như chưa phát huy được tính tích cực nhận thức từ hoạt
động học định hướng trong không gian.
9

download by :


7.1.3. Thực trạng hoạt động định hướng không gian của trẻ 5-6 tuổi

trong trường mầm non Tam Dương- huyện Tam Dương- Vĩnh Phúc
* Thuận lợi
Luôn nhận được sự quan tâm của PGD&ĐT cùng với sự quan tâm và chỉ
đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường luôn hỏi han và khảo sát tình hình thực tế
cơ sở vật chất tại các lớp xem cần bổ sung cơ sở vật chất nào để phục vụ các hoạt
động giáo dục trẻ tốt hơn.
- Đối với trẻ
Trẻ được học theo đúng độ tuổi và trẻ đến lớp rất đều đặn. Đa số trẻ được
học qua 4 tuổi nên trẻ rất ngoan, đoàn kết biết giúp đỡ nhau và có nền nếp, biết
vâng lời cơ giáo.
- Đối với cơ
Khối 5 tuổi có 3 giáo viên trình độ ĐH: 3= 100%
Giáo viên có trình độ chun mơn ham học hỏi, cịn rất trẻ tuổi nhiệt tình
năng động tích cực học hỏi kinh nghiệm, tích cực trang trí mơi trường lớp học sạch
đẹp hấp dẫn đối với trẻ.
- Đối với Phụ huynh
Đa số phụ huynh là viên chức nhà nước vàlàm kinh doanh buôn bán nhỏ nên
điêu kiện kinh tế gia đình khá giả, một số phụ huynh nhận thức tốt về tầm quan
trọng của việc giáo dục trẻ nội dung định hướng trong không gian nên đã quan tâm
đến việc giáo dục của con và đã đồng tình ủng hộ nhà trường mua sắm một số trang
thiết bị cần thiết, thường xuyên trao đổi về nội dung giáo dục để cùng tham gia giáo
dục cho trẻ đạt hiệu quả tốt nhất trong lĩnh vực tốn đặc biệt là nội dung định
hướng trong khơng gian.
* Khó khăn
- Trường mầm non Tam Dương đã được xây dựng từ lâu, diện tích trường
khơng được rộng, khn viên trật trội, nhà lớp học khơng khép kín, khu vệ sinh
dùng chung đã bị xuống cấp.
- Số trẻ trong lớp đơng, diện tích lớp học trật trội có ảnh hưởng đến việc giáo
dục trẻ. Cơ sở vật chất mặc dù đã được quan tâm đầu tư tuy nhiên trang thiết bị
phục vụ hoạt động vẫn cịn ít, chưa đa dạng, phong phú, chưa hấp dẫn trẻ.

- Kỹ năng tuyên truyền của giáo viên chưa đồng đều làm ảnh hưởng đến chất
lượng truyền thơng, cơng tác phối hợp cịn sơ sài, không phù hợp và chưa được cập
10

download by :


nhật thông tin kịp thời dẫn đến hiệu quả chưa cao, chưa thu hút được sự quan tâm
và đáp ứng thông tin của các bậc cha mẹ và cộng đồng. Giáo viên chưa tận dụng tối
đa các hoạt động để giáo dục cho trẻ nội dung định hướng trong không gian
- Các cháu tuy cùng độ tuổi nhưng khả năng tiếp thu của trẻ không đồng đều.
Trẻ được bố mẹ ông bà chiều chuộng, sống trong môi trường được bao bọc nên cịn dựa
dẫm, ỷ nại chưa có thói quen tự lập.
Bên cạnh đó một số phụ huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc định
hướng trong không gian cho con em mình, vẫn cịn tình trạng q nng chiều con,
chiều theo ý muốn, sở thích của trẻ 1 cách vô điều kiện trong mọi hoạt động
Biểu 2: Khảo sát trẻ trường mầm non Tam Dương (lần 1đầu năm)
Tiêu chí

Số
trẻ

Xếp loại
Tốt

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

Hứng thú tham gia các
hoạt động định hướng
trong không gian

19

24

19

24

28

35,4

13

16,6

Nhận biết được phía

phải, phía trái, phía trên,
phía dưới, phía trước, 79
phía sau của bản thân

24

30,3

24

30,3

25

31,6

6

7,8

Nhận biết được phía
phải, phía trái, phía trên,
phía dưới, phía trước
phía sau của đối tượng
khác

21

26,5

24

30,3

26

33

8

10,2

Kết quả trên cho thấy tỉ lệ trẻ đạt khá tốt trong tiêu chí hứng thú tham gia
hoạt động định hướng trong không gian của trẻ tuy tốt hơn trường mầm non Thanh
Vân song vẫn cịn thấp chỉ chiếm 24%. Tiêu chí nhận biết được phía phải, phía trái,
phía trên, phía dưới, phía trước, phía sau của bản thân tỷ lệ tốt khá cao hơn một
chút =30,3%, trong khi tiêu chí nhận biết được phía phải, phía trái, phía trên, phía
dưới, phía trước phía sau của đối tượng khác tỷ lệ khá tốt lại thấp =26,5%.

11

download by :


Nhìn vào 2 biểu trên tơi nhận thấy việc định hướng trong khơng gian của trẻ
cịn nhiều hạn chế, tỉ lệ trẻ đạt khá tốt ở các tiêu chí là chưa cao. Ta thấy rõ rằng
khả năng của trẻ phát triển không đồng đều ở 2 trường khá rõ nét (trường mầm non
Tam Dương trực thuộc thị trấn do vậy sự phát triển về mọi phương diện theo nhịp
điệu cuộc sống trên thực tế là phát triển hơn trường mầm non Thanh Vân trực thuộc
vùng nông thôn nên nhận thức của trẻ về mọi phương diện kém hơn.

Chính bởi sự khác biệt trên là một giáo viên chủ nhiệm bản thân tơi ln trăn
trở phải tìm ra những biện pháp giáo dục trẻ định hướng trong không gian như thế
nào để đạt được kết quả khả quan hơn.
7.2. Về khả năng áp dụng của sáng kiến
Chính vì vậy, để nâng cao tính tích cực nhận thức ở trẻ trong hoạt động học
định hướng trong khơng gian tơi đã tìm tịi nghiên cứu và đưa ra một số biện pháp
thực hiện, nhằm nâng cao nội dung dạy trẻ định hướng trong không gian.
Bước 1: Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc phát huy tính tích cực nhận thức
trong hoạt động học định hướng trong không gian cho trẻ ở trường mầm non.
Bước 2: Tìm hiểu sâu hơn thực trạng việc phát huy tính tích cực nhận thức
trong hoạt động học định hướng trong không gian cho trẻ Trường mầm non Thanh
Vân và trường mầm non Tam Dương huyện Tam Dương tỉnh Vĩnh Phúc.
Bước 3: Xây dựng hệ thống biện pháp:
Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch đưa các nội dung giáo dục định hướng
trong khơng gian cho trẻ theo chương trình của Bộ GD&ĐT ban hành
Biện pháp 2: Xây dựng môi trường tạo điều kiện cho trẻ làm quen với hoạt
động định hướng trong không gian
Biện pháp 3: Sưu tầm và làm đồ dùng đồ chơi phục vụ tiết dạy
Biện pháp 4: Tạo nhiều cơ hội cho trẻ trải nghiệm thông qua các hoạt động
khác nhau
Cụ thể các biện pháp như sau:
7.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch đưa các nội dung giáo dục định
hướng trong không gian cho trẻ theo chương trình của Bộ GD&ĐT ban hành
Kế hoạch có thể là kế hoạch dài hạn cho cả năm, một học kì; có thể là kế
hoạch ngắn hạn (1 tuần), một bài hoặc một hoạt động.Việc lập kế hoạch phụ thuộc
vào từng cơ sở vật chất của mỗi trường và mỗi giáo viên. Chẳng hạn, xây dựng kế
hoạch năm phải dựa trên mục đích của q trình cho trẻ định hướng trong không
12

download by :

gian, dựa trên những hiểu biết về nhu cầu phát triển của mỗi trẻ cũng như đặc điểm
cụ thể của từng nhóm. Kế hoạch năm cho phép lồng ghép các hoạt động khác vào
hoạt động dạy trẻ định hướng trong khơng gian như hoạt động tạo hình, làm quen
văn học, giáo dục thể chất, giáo dục âm nhạc… Đối với giờ học định hướng trong
không gian, giáo viên cần phải xác định rõ mục đích của giờ học để lựa chọn
phương pháp, phương tiện dạy phù hợp.
Để phát huy tính tích cực nhận thức cho trẻ, giáo viên phải dự tính hoạt động
nào trong giờ học, nhiệm vụ nào ngồi giờ học và sử dụng hình thức nào để tổ chức
hoạt động định hướng trong không gian một cách hiệu quả. Sau đó, lựa chọn, sắp
xếp theo một hệ thống hợp lý, trên cơ sở nâng dần mức độ khó của nhiệm vụ nhận
thức. Mỗi hoạt động được lựa chọn cần đáp ứng các yêu cầu sau:
- Hoạt động phải tạo điều kiện tốt nhất để giáo viên thực hiện hoàn thành
nhiệm vụ dạy học cho trẻ nội dung định hướng trong không gian.
- Trẻ được luyện tập và phát triển sự hiểu biết, trí tuệ của mình.
- Nhiệm vụ trong hoạt động nhận biết đòi hỏi trẻ nỗ lực suy nghĩ, vượt khó,
sử dụng kiến thức kĩ năng để hồn thành nhiệm vụ được giao.
Các hoạt động phải có sự kết hợp giữa tính học tập, nghiêm túc với tính vui
tươi hài hước sơi động. Vì vậy các hoạt động nên tổ chức dưới hình thức trị chơi
để thu hút sự tham gia của trẻ.
- Kế hoạch phải lập trên bình diện rộng để cho phép giáo viên và trẻ tự lựa
chọn nội dung, đồ dùng dạy học, hình thức tiến hành.
7.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng môi trường tạo điều kiện cho trẻ làm quen
với hoạt động định hướng trong không gian
Môi trường cho trẻ hoạt động là nơi có nguồn thơng tin phong phú, khuyến
khích tính độc lập và khả năng hoạt động tích cực ở trẻ.Tuy nhiên, môi trường hoạt
động của trẻ không đồng nhất với môi trường giáo dục. Yếu tố cốt lõi trong môi
trường hoạt động là những giá trị, kinh nghiệm chuẩn mực cần chọn lọc mà trẻ cần
chiếm lĩnh như tri thức, kĩ năng, chuẩn mực hành vi đạo đức…chứa đựng tiềm

năng trở thành động cơ bên trong của trẻ. Chỉ có những giá trị nào thích hợp với
đặc trưng của trẻ mầm non mới trở thành đối tượng hoạt động của trẻ.Trong mơi
trường giáo dục lại có nhiều mơi trường hoạt động khác nhau.Ở mơi trường hoạt
động thì vai trị chủ thể tích cực của trẻ và vai trị hướng dẫn của cơ giữ vai trị
quan trọng.

13

download by :


Việc tổ chức tốt mơi trường hoạt động mang tính phát triển cho trẻ có ý
nghĩa vơ cùng to lớn:
- Nó giúp trẻ tìm tịi, khám phá và phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong
cuộc sống. Các kiến thức, kĩ năng của trẻ được củng cố và bổ sung.
- Trẻ được tự lực chọn hoạt động: cá nhân hoặc theo nhóm.
- Tạo cơ hội để trẻ bộc lộ khả năng của mình.
- Hơn thế, mơi trường phù hợp, đa dạng sẽ gây hứng thú cho cả cô và trẻ;
góp phần hình thành và nâng cao mối quan hệ thân thiện, tự tin giữa giáo viên với
trẻ và giữa trẻ với nhau.
Để tổ chức môi trường định hướng trong không gian cho trẻ, phải đáp ứng
các yêu cầu như an tồn và vệ sinh, khơng gây nguy hiểm cho trẻ, độ chính xác
cao. Ví dụ đồ dùng, đồ chơi trong lớp cũng như các thiết bị ngồi trời khơng sắc
nhọn, nếu bị gãy hỏng phải được sửa, bổ sung ngay, nếu có sự khác biệt cần phải rõ
nét để trẻ dễ phân biệt và so sánh…
a) Tạo môi trường vật chất
Trong môi trường vật chất giáo viên cần chú ý đến hai vấn đề: lựa chọn đồ
dùng đồ chơi và bố trí, sắp xếp chúng.
Khi lựa chọn vật liệu, đồ dùng đồ chơi cho các hoạt động của trẻ cần chú ý:
- Đồ dùng đồ chơi phải mang tính mở, tức là có thể sử dụng cho nhiều mục

đích khác nhau, nhiều hoạt động khác nhau;
- Sắp xếp đồ dùng đồ chơi để tạo cơ hội cho trẻ được giao tiếp, hợp tác với
nhau trong quá trình hoạt động;
- Đồ dùng được lựa chọn cần dễ sử dụng, tránh phải hướng dẫn trẻ nhiều lần
vì với những đồ dùng đồ chơi mà phải hướng dẫn nhiều lần đôi khi làm giảm hứng
thú của trẻ;
- Đồ dùng đồ chơi phải phù hợp với chiều cao, sức khỏe của trẻ;
- Mỗi góc vật liệu xếp theo trình tự thao tác của trẻ (kiến thức phức tạp dần)
phù hợp với trình tự và phương pháp cho trẻ hoạt động với chúng;
- Đồ vật không nên quá nhiều để trẻ biết đợi đến lượt mình qua đó biết điều
chỉnh mình cho phù hợp với hoạt động của nhóm;
- Nên bổ sung thay đổi đồ dùng đồ chơi thường xuyên để thích ứng với hứng
thú và nhu cầu của trẻ;
14

download by :


Bố trí sắp xếp lớp học:
Thực tế hiện nay vấn đề sắp xếp, bố trí phịng học như thế nào cho hợp lý
trong điều kiện phòng chật hẹp và số lượng trẻ trong lớp đông đang là vấn đề nan
giải đòi hỏi sự kết hợp khéo léo một số nguyên tắc sau:
- Không gian chơi và học phải đủ diện tích để trẻ dễ di chuyển;
- Nên chuẩn bị sẵn và đủ số lượng đồ dùng đồ chơi cho mỗi hoạt độngcho đủ
số lượng trẻ;
- Ranh giới cho mỗi trẻ hoạt động phải được xác định rõ rang;
- Cần tính toán xem số lượng trẻ trong mỗi hoạt động là bao nhiêu để bố trí
đồ dùng và tiến hành cho trẻ chơi trị chơi cho phù hợp.
Cịn mơi trường xung quanh lớp học là môi trường trong khuân viên nhà
trường gồm các phịng chức năng, nhóm, lớp của trường, sân chơi, bồn hoa và các

thiết bị chơi ngoài trời, khu chơi với cát nước, cổng trường, hàng rào, vườn hoa,
vườn cây, luống rau và các con vật cũng cần được chú ý để thu hút hứng thú nhận
thức của trẻ.
b) Tạo môi trường xã hội
Môi trường xã hội tôi đề cập ở đây là mối quan hệ giữa cô và trẻ và giữa trẻ
với nhau.
Để thực hiện tốt việc tạo ra môi trường xã hội lành mạnh, tạo điểu kiện thuận
lợi cho trẻ trong quá trình tổ chức giờ học định hướng trong không gian, giáo viên
cần lưu ý một số điểm sau:
Tạo mối quan hệ tốt giữa cô và trẻ: Mối quan hệ tốt là mối quan hệ hợp tác
lẫn nhau, bình đẳng, cởi mở, đáp ứng được nhu cầu giao tiếp giữa cô và trẻ, giữa trẻ
và trẻ vơi nhau; Giọng nói thiện cảm của cơ, sự ủng hộ tinh thần khi thất bại hoặc
thành công sẽ giúp trẻ mạnh dạn, chủ động hơn khi thực hiện nhiệm vụ. Tạo được
mối quan hệ như vậy mới giúp trẻ tích cực hoạt động và có điều kiện bộc lộ hết khả
năng của mình.
Việc tạo mối quan hệ tốt giữa cơ và trẻ được thể hiện ở hai góc độ sau:
Tạo bầu khơng khí tự tin, phấn khởi cho trẻ: Một bầu khơng khí thoải mái, dễ
chịu trong q trình học tập sẽ giúp trẻ tích cực hơn trong việc thực hiện nhiệm vụ
nhận thức. muốn làm được việc này giáo viên cần phải xây dựng môi trường học
tập mang tính phát triển hay cịn gọi là tính mở, cơ luôn tôn trọng sự lựa chọn của

15

download by :


trẻ, luôn lắng nghe ý kiến của trẻ, đáp ứng nhu cầu của trẻ tạo điều kiện để mỗi trẻ
để trẻ được hoạt động.
Quan tâm đến khả năng, tính tính cực của từng trẻ. Mỗi trẻ đều có những đặc
điểm tâm lý, sức khỏe và năng khiếu khác nhau. Vì vậy, trong quá trình tổ chức giờ

học định hướng trong không gian cho trẻ 5-6 tuổi, giáo viên cần dựa vào đặc điểm
của từng trẻ ở thời điểm khác nhau mà có sự sắp xếp, lựa chọn từng bài tập, trị
chơi, phân nhóm chơi cho phù hợp.
Đối với trẻ nhút nhát thiếu tự tin, giáo viên cần phải kiên nhẫn, động viên,
giúp đỡ nhằm hình thành ở trẻ tính tự tin, độc lập khi thực hiện các nhiệm vụ chơi
nói riêng. Còn đối với những trẻ nhận thức nhanh, tự tin trong quá trình chơi, thì
giáo viên một mặt cần khen ngợi trẻ đúng lúc, mặt khác cần gợi mở để trẻ gần gũi
với các bạn chơi đồng thời giúp đỡ bạn trong quá trình chơi.
Tạo mối quan hệ hợp tác, hòa đồng giữa trẻ với nhau: Mối quan hệ thường
ngày giữa trẻ với nhau là quan hệ bạn bè, cịn trong hoạt động học tập trẻ cùng
tham gia hồn thành các nhiệm vụ nhận thức. Tuy nhiên, mối quan hệ này lại phụ
thuộc vào nội dung giờ học: nếu giờ học mang tính chất thi đua (trị chơi) thì mối
quan hệ của trẻ là ngang bằng nhau và cùng gắng sức thi đua nhằm đạt kết quả cao,
còn nếu giờ học là cung cấp bài học mới thì mỗi trẻ sẽ tự phát huy khả năng nhận
thức riêng của mình. Vấn đề đặt ra cho giáo viên là cần tạo ra ở trẻ một mối quan
hệ thân mật, thi đua để làm tốt hơn chứ không phải là sự ganh đua nhau.
Hay nói một cách khác mối quan hệ giữa trẻ với nhau đó là mối quan hệ hợp
tác cùng nhau thực hiện nhiệm vụ nhận thức, cùng nhau học tập vui chơi.
Vậy có thể nói rằng, sự tích cực nhận thức của trẻ phụ thuộc rất nhiều môi
trường xung quanh trẻ, phụ thuộc vào người dạy dỗ và cách tổ chức việc dạy dỗ
đó.Tổ chức tốt mơi trường này và xác định đúng vai trò của người giáo viên là điều
kiện quan trọng, trong giờ học để phát huy tính tích cực, sáng tạo trong nhận thức
của trẻ.
7.2.3. Biện pháp 3: Sưu tầm và làm đồ dùng đồ chơi phục vụ tiết dạy
Đồ dùng học tập, đồ chơi là phương tiện để trẻ hoạt động vui chơi, không có
đồ chơi trẻ khơng có phương tiện, mơi trường để hoạt động và thực hiện các trò
chơi. Cách thức chơi với đồ chơi và những thứ đồ chơi mà trẻ yêu thích được thay
đổi theo sự phát triển và hiểu biết của trẻ thì chính đồ chơi đó lại trở thành đồ dùng
học tập của trẻ giúp trẻ có nhiều cơ hội trải nghiệm và lĩnh hội các kiến thức thơng
qua đồ chơi được sử dụng trong các trị chơi, vì vậy càng có nhiều cách để trẻ chơi

16

download by :


với một đồ chơi thì trẻ càng có cơ hội học tập và tích luỹ kiến thức theo các cách
khác nhau.
Hơn thế nữa đồ đồ dùng học tập, đồ chơi tự tạo là nguyên vật liệu dễ kiếm, rẻ
tiền và nếu được học thì ai cũng có thể làm được theo ý tưởng riêng của mình một
cách sáng tạo. Những nguyên vật liệu đó từ vỏ hộp sữa các loại, chai dầu gội, lọ
sữa tắm, lon bia, bìa lịch cũ, vỏ trai, vỏ sị… có nhiều kiểu dáng và kích thước khác
nhau, đó là nguồn vật liệu phong phú và đa dạng, có thể tận dụng để làm những
việc hữu ích.
Đối với hoạt động cho trẻ làm quen với toán cụ thể là nội dung định hướng
trong không gian tôi tận dụng những quả bóng hỏng làm thành những chiếc mũ, đơi
dép cho trẻ làm quen với phía trên phía dưới của bản thân trẻ và của đối tượng
khác. Từ những nguyên vật liệu sẵn có từ thiên nhiên như lá cây, hoa …tôi làm
thành những chiếc đồng hồ, những chiếc vòng cho trẻ đeo vào tay để trẻ nhận biết
tay phải tay trái với tiết dạy xác định tay phải tay trái của đối tượng khác. Tôi tận
dụng những miếng bìa các tơng làm thành những bạn búp bê có đủ các bộ phận với
tay phải và tay trái có thể cử động được, giúp trẻ xác định các phía của đối tượng
khác một cách rễ dàng. Từ những chủ đề khác nhau tôi làm đồ dùng phù hợp với
từng chủ đề, trẻ cảm thấy những đồ dùng rất gần gũi đẹp mắt và trẻ rất hứng thú khi
học. Tôi thường xuyên làm đồ dùng cùng trẻ và trước tiết học tôi thường nhờ trẻ
giúp tôi chuẩn bị đồ dùng dạy hoc như xếp đồ cùng cô…Khi được hoạt động trẻ rất
hứng thú học vì những đồ chơi đó do chính tay trẻ được góp sức tạo ra.
7.2.4. Biện pháp 4: Tạo nhiều cơ hội cho trẻ trải nghiệm thông qua các
hoạt động khác nhau
Đối với trẻ 5-6 tuổi, tâm lý của trẻ chỉ phát triển khi trẻ hoạt động. Trẻ hoạt
động càng tích cực thì tâm lý trẻ càng phát triển, đứa trẻ ưa hoạt động là đứa trẻ

thơng minh. Vì vậy hướng trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động là nhiệm vụ của
người giáo viên, đặc biệt đối với trẻ 5-6 tuổi cần tổ chức các hoạt động nhận thức
đa dạng để trẻ có cơ hội hoàn thiện các chức năng tâm lý, chuẩn bị cho việc học ở
phổ thông sau này.
Hoạt động học tập ở trẻ 5-6 tuổi là một loại hoạt động đặc biệt, nó chưa hẳn
là một giờ học như ở phổ thông nhưng cũng không là giờ chơi như ở lứa tuổi nhà
trẻ. Nó vừa có hình thức tổ chức như một giờ học ở trường phổ thông nhưng những
phương pháp, biện pháp tác động lên trẻ trong quá trình hoạt động lại kết hợp nhiều
dạng hoạt động tự nhiên, thoải mái; khơng gị bó trẻ như thơng qua trị chơi, qua lao
động, qua các loại hình văn học, nghệ thuật tạo hình, âm nhạc…Ở các loại hình này
khi tổ chức trên giờ học là giáo viên tạo cơ hội cho trẻ trao đổi, trò chuyện, được
17

download by :


phát biểu, nói lên ý kiến của mình, được tự tìm hiểu, tự làm, tự khám phá để nhận
biết bằng nhiều giác quan khác nhau.
Một hình thức mà trẻ có nhiều cơ hội hoạt động nhất là trò chơi. Đặc biệt là
trò chơi đối với trẻ mẫu giáo là biểu hiện ở tính tự nguyện, tự lực, hợp tác, giàu xúc
cảm chân thực. Trong trò chơi trẻ hoạt động hết mình độc lập và tự chủ. Như vậy,
trị chơi là con đường, cách thức để thể hiện quan hệ tích cực của mình đối với mơi
trường xung quanh. Nó xuất phát từ tính ham hiểu biết, tính tị mị và vốn ưa thích
hoạt động của trẻ. Để sử dụng hợp lý trò chơi trong việc tạo ra các hoạt động giúp
trẻ phát huy tính tích cực trong nhận thức trong giờ học định hướng trong không
gian, giáo viên cần:
+ Xác định nhiệm vụ nhận thức dựa vào mục đích học tập theo nội dung
chương trình, trên cơ sở đặc điểm nhận thức của trẻ;
+ Lựa chọn nội dung phù hợp với nội dung chủ điểm dạy trẻ định hướng
trong không gian;

+ Tổ chức các trị chơi linh hoạt, hợp lí tạo điều kiện để mỗi trẻ tham gia một
cách tích cực, hứng thú…bằng cách động viên giúp đỡ từng trẻ hoạt động;
+ Lựa chọn đồ dùng, đồ chơi, tận dụng những nguyên vật liệu có sẵn trong
thiên nhiên, gần gũi, hấp dẫn, thích hợp với nhu cầu nhận thức của trẻ. Đồ dùng, đồ
chơi phải kích thích được sự hứng thú hoạt động với đối tượng nhận thức, vận dụng
nhiều giác quan cùng lúc để tri giác đối tượng nhận thức, làm giàu thêm tư liệu cảm
tính của trẻ. Đồ chơi là chỗ dựa bên ngoài cho những hành động bên trong của trẻ
dưới sự hướng dẫn của cô;
+ Giữ nhịp điệu hợp lý của trò chơi để tạo hứng thú, hấp dẫn, lôi cuốn trẻ
tham gia hoạt động, tạo cơ hội phát huy tính tích cực nhận thức cho trẻ;
Giáo viên phải tổ chức các hoạt động sao cho trẻ được quan sát, tiếp xúc hoạt
động với đối tượng nhiều lần bằng nhìn thấy, trẻ được làm, được trực tiếp khám
phá với sự giúp đỡ của nhiều giác quan, được thử sai, được thể hiện những kinh
nghiệm, những hứng thú của mình trên cơ sở đó trẻ mới hiểu biết chính xác về sự
vật, hiện tượng. Giáo viên tổ chức cho trẻ thảo luận, mơ tả, nói lên những hiểu biết
về đối tượng được củng cố, mở rộng, chính xác hóa giúp tư duy ngơn ngữ của trẻ
phát triển.giáo viên cho trẻ vận dụng những kiến thức kĩ năng đã có về đối tượng
qua nhiều loại hình cơng việc: vẽ, nặn, cắt, dán, trị chơi mơ tả bằng lời, thể hiện
bằng động tác.
+ Đàm thoại: cô và trẻ cùng đàm thoại về các nhiệm vụ của trò chơi, bài tập
thực hành nhằm nâng cao nhận thức cho trẻ.
18

download by :


Như vậy, hoạt động dạy trẻ định hướng trong không gian được tổ chức và
thiết kế qua nhiều hoạt động nhận thức và các hoạt động đó được sắp xếp, ln
chuyển hợp lý. Thơng qua giờ học thì cần sử dụng hợp lý các phương pháp như:
quan sát, thực hành, làm mẫu, giải quyết tình huống có vấn đề, hệ thống câu hỏi,

trị chơi, bài tập, các loại hình nghệ thuật (bài hát, bài thơ, câu đố…) để kích thích
chú ý, hứng thú, lôi cuốn trẻ tham gia nhiều hoạt động nhận thức. Thơng qua đó,
các chức năng tâm lý của trẻ được phát triển, các giác quan của trẻ được hồn thiện
dần, các biểu tượng khơng gian, định hướng trong khơng gian trở nên phong phú và
chính xác hơn, năng lực nhận thức, năng lực hành động, mà quan trọng là các phẩm
chất tư duy của trẻ được phát triển. Đó chính là những cơ sở cần thiết để phát huy
tính tích cực nhận thức ở trẻ.
Trong giờ học,  tôi cho trẻ ngồi xen kẽ giữa trẻ học khá với trẻ học yếu để
những trẻ học khá có thể giúp những bạn học yếu nắm bắt kiến thức tốt hơn và
chính xác hơn.
Ví dụ: Khi tơi dạy trẻ xác định phía trước – phía sau, phía trên – phía dưới
của bản thân.
Trước tiên tơi tạo tình huống gợi mở dẫn dắt để trẻ có thể xem xét, quan sát
và phát hiện những biểu tượng mới. Cụ thể để trẻ xác định được phía trên – phía
dưới, tơi treo một đồ vật ở trên cao và để có thể nhìn thấy trẻ phải ngẩng đầu lên.
Cô hỏi trẻ: Đồ vật đó ở phía nào của con? Tại sao con biết nó ở phía trên? Trẻ phải
nói được rằng vì con phải ngẩng đầu nên con mới nhìn thấy nó.
Tương tự như vậy muốn dạy trẻ xác định phía dưới tơi dấu đồ vật ở dưới
gầm ghế và hỏi trẻ muốn nhìn thấy vật dấu đó con phải làm như thế nào? Trẻ phải
dựa vào vốn kinh nghiệm của mình và suy nghĩ để trả lời câu hỏi đó của cơ là cần
phải cúi xuống mới nhìn thấy vật đó vì nó để ở phía dưới.
Ví dụ: Dạy trẻ xác định phía trước thì tơi phải tạo tình huống và tổ chức cho
trẻ học qua các trò chơi, và sử dụng các đồ chơi trong lớp để trẻ hứng thú học. Qua
đó giúp trẻ hiểu được rằng với những đồ vật nhìn thấy được là ở phía trước cịn
những gì khơng nhìn thấy được là ở phía sau. Khơng những dạy trẻ định hướng
phía trên – phía dưới, phía phải – phía trái trong khơng gian mà tơi cịn dạy trẻ xác
định tay phải, tay trái của bản thân rất khó nên địi hỏi sự tỉ mỉ kiên trì của giáo
viên trong việc dạy trẻ.
Ví dụ: Tơi dạy lần 1
Dạy trẻ xác định tay phải – tay trái bằng đồ dùng như : Hoa, cờ…

19

download by :


Tay phải cầm hoa đỏ, tay trái cầm hoa xanh thì tơi thấy trẻ vẫn cịn bị nhầm
lẫn nhiều.
Qua giờ dạy đó, tơi suy nghĩ rất nhiều mình cần phải làm thế nào để trẻ xác
định tay phải – tay trái nhanh hơn và chính xác hơn.
Tơi dạy lần 2 kết hợp với trò chơi
Cho trẻ chơi trò chơi làm động tác mô phỏng các hành động như : đánh răng,
vẽ bài, ăn cơm…
Khi cho trẻ chơi làm động tác mô phỏng hành động đang vẽ bài.
Cô hỏi khi con vẽ bài con cầm bút bằng tay nào? Cô yêu cầu trẻ nói và giơ
tay đó lên cho cơ kiểm tra. Trẻ giơ tay phải của mình lên cho cơ xem ( Cơ bao qt
nếu có cháu nào sai cơ đến tận nơi để sửa cho trẻ)
Cô hỏi thế con dùng tay nào giữ vở?
Tay trái giữ vở còn tay phải cầm bút thì các con mới vẽ đẹp được. Ngồi việc
giữ vở tay trái của các con cịn có thể dùng để làm gì nữa nào?( Cầm ca, cầm bát..)
Cịn tay phải ngồi để cầm bút trong giờ vẽ, tay phải cịn ding làm việc gì?( Cầm
bát, cầm bàn chải..)
Qua cách dạy này tơi thấy trẻ có nhận định chính xác hơn lần trước rất nhiều,
số trẻ cịn nhầm lẫn giữa tay phải và tay trái không đáng kể.
Không chỉ dạy trên tiết học chính mà tơi cịn lồng luồn dạy trẻ ở mọi lúc,
mọi nơi trong các giờ hoạt động khác như: Thể dục, âm nhạc…
Ví dụ: Trong giờ thể dục cơ cho trẻ chuyền bóng theo phía phải và phía trái
của bản thân, trẻ khơng chỉ được vận động thể lực mà cịn được ơn lại những kiến
thức đã được học. Trong khi chơi chuyền bóng trẻ phải nhớ lại đâu là phía phải,
phía trái của bản thân để nhận và chuyền cho đúng từ đó trẻ phân biệt rõ nét giữa
các phía.

Ví dụ: Khi cho trẻ làm bài trong vở trò chơi học tập, bài yêu cầu bé hãy tô
màu xanh cho quần áo của bạn đứng trước ngôi nhà và tô màu đỏ cho ở phía sau
ngơi nhà. Với u cầu của bài trẻ khơng chỉ chọn màu tơ đúng mà trẻ cịn phải xác
định phía trước phía sau là bạn nào.
Ví dụ: Khi cho trẻ hoạt động ngồi trời cơ cho trẻ chơi trị chơi “Bắt bướm”
Các cháu rất thích chơi trị chơi này vì nó phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ
là thích hoạt động. Hơn thế nữa tơi muốn dùng trị chơi này để ơn lại cho trẻ kiến
thức về định hướng không gian, cụ thể là trẻ cần phải nhìn xem bướm đang bay ở
20

download by :


đâu? Bướm bay ở phía trên thì trẻ muốn bắt được nó thì trẻ phải ngẩng đầu lên và
nhảy lên để bắt con bướm đó. Vậy là lại thêm một lần nữa những kiến thức tốn đã
học và ơn luyện củng cố lại, như vậy trẻ sẽ nhớ kiến đó lâu hơn.
Với những kinh nghiệm dạy trẻ định hướng trong khơng gian tơi cịn tạo tình
huống để trẻ phản ứng nhanh khi trẻ làm quen với biểu tượng này.
Ví dụ : Khi tổ chức cho trẻ ra hoạt động ngoài trời, bỗng có một đàn chim
bay ngang qua. Tơi hỏi trẻ đàn chim bay ở phía nào của các con?
Bên cạnh đó tơi ln chú trọng rèn phát âm chuẩn cho trẻ bởi lẽ đối với việc
làm quen với biểu tượng toán là cần cung cấp cho trẻ kiến thức chính xác khơng
ước lượng chung chung, lời nói phải dứt khốt, rõ rang và cụ thể.
Ngồi việc cho trẻ làm quen với biểu tượng tốn về định hướng khơng gian ở
lớp học qua các giờ học, qua các trò chơi cịn phải kể tới sự đóng góp khơng nhỏ
của các bậc phụ huynh về chuyên đề này.
Tôi trao đổi với phụ huynh thường xuyên vì số phụ huynh quan tâm tới bộ
mơn này cịn ít, họ nhận thức về chương trình giảng dạy trong trường mầm non cịn
hạn chế, để các con tiếp thu bài một cách đầy đủ và có tính liên tục và thường
xuyên thì sự phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường là vơ cùng cần thiết.

Hàng ngày tơi thường tranh thủ thời gian lúc đón và trả trẻ trao đổi, phản ánh
tình hình học tập cũng như mọi hoạt động khác của trẻ trên lớp cho phụ huynh nắm
bắt kịp thời để cùng cô giáo ở lớp dạy trẻ sao cho thật tốt và phối hợp rèn kĩ năng
cho trẻ ở gia đình.
- Về khả năng áp dụng của sáng kiến: Sáng kiến có thể áp dụng phổ biến
rộng rãi tại các trường mầm non trên địa bàn đạt hiệu quả cao.
8. Những thông tin cần được bảo mật: Khơng có thơng tin bảo mật
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Cơ sở vật chất: Ngoài trang thiết bị, đồ dùng, học liệu, tài liệu được cấp
phát nhằm phục vụ các hoạt động dạy và học trong nhà trường. Giáo viên cịn tích
cực làm đồ dùng đồ chơi phục vụ các hoạt động
- Giáo viên: có kiến thức chun mơn về việc xây dựng kế hoạch và tiến
hành dạy trẻ hoạt động định hướng trong khơng gian
- Trẻ: 100% trẻ tích cực tham ghia các hoạt động, kết quả thực hiện áp dụng
sang kiến so với đầu năm là tiến bộ hơn rất nhiều
* Giai đoạn 1: Từ tháng 2/2018 đến tháng 6/2018
21

download by :


+ Tìm đọc tài liệu phân tích so sánh các tài liệu lên quan đến đề tài
+ Khảo sát chất lượng trẻ
* Gai đoạn 2: từ 7/2018 đến tháng 11/2018
+ Đề ra các giải pháp nghiên cứu để tổ chức áp dụng thử nghiệm các biện
pháp nâng cao hiệu quả giáo dục phát triển nhận thức cụ thể nội dung định hướng
trong không gian
+ Áp dụng thực tế tại lớp
* Giai đoạn 3: Từ 12/2018 đến tháng 2/2019
+ Tiến hành khảo sát so sánh sự tiến bộ khi áp dụng thử

+ Đưa ra kết luận
10. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến:
Làm quen với toán trong hoạt động học định hướng trong không gian là một
nội dung rất trìu tượng, khơ khan, khó hiểu đối với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi. Tuy
nhiên, sau khi vận dụng các biện pháp trên vào việc tổ chức các hoạt động dạy trẻ
xác định các vị trí trong khơng gian, tơi nhận thấy trẻ rất hứng thú tích cực tham gia
vào các hoạt động, nắm bắt kiến thức nhanh và ghi nhớ được lâu hơn. Qua khảo
sát kết quả đạt được như sau: Bằng một số kinh nghiệm của mình mà tôi đã áp dụng
trong nội dung định hướng trong không gian cho trẻ trong năm học vừa qua và kết quả
đạt được như sau:
10.1. Đối với giáo viên:
Đã linh hoạt sáng tạo hơn trong việc tổ chức các nội dung định hướng trong
không gian cho trẻ, quan tâm theo dõi từng cá nhân trẻ nhằm giáo dục phù hợp với
nhận thức của từng trẻ.
Giúp cô và trẻ giao tiếp cởi mở với nhau, đồng thời cơ có thể hịa mình vào
thế giới của trẻ.
Có nhiều kinh nghiệm trong tổ chức các nội dung định hướng trong không
gian cho trẻ để áp dụng vào giáo dục trẻ phát triển một cách toàn diện.
Đã và đang tiếp tục tuyên truyền và luôn luôn trao đổi cởi mở với phụ huynh
về quan điểm của mình về các nội dung định hướng trong khơng gian cho trẻ, từ đó
phụ huynh ngày càng tin tưởng, có ý thức và trách nhiệm cao hơn khi phối hợp
cùng cô để giáo dục nhận thức cho trẻ.
10.2. Đối với phụ huynh
22

download by :


- Phụ huynh đã hiểu được tầm quan trọng của việc dạy trẻ các nội dung định
hướng trong không gian cho trẻ ngay từ khi cịn nhỏ để hình thành các hệ thống kiến

thức chính xác cho trẻ sau này, dành thời gian cho con nhiều hơn để rèn kỹ năng
phát âm và kỹ năng định hướng trong không gian cho trẻ một cách rõ nét.
- Thường xuyên trao đổi quan tâm hỏi han tình hình học tập của trẻ ở lớp,
phối kết hợp cùng cô giáo để dạy trẻ các nội dung định hướng trong không gian cho
trẻ khi trẻ ở gia đình.
10.3. Đối với trẻ:
Trẻ hứng thú hơn với các hoạt động định hướng trong khơng gian, có kỹ
năng tự khám phá, tự tìm hiểu và tự nhận thức.
Giao tiếp của trẻ với mọi người ngoan ngoãn, lễ phép hơn, trẻ tự tin, mạnh
dạn, linh hoạt nhanh nhẹn.
Ngôn ngữ mạch lạc hơn đặc biệt sử dụng các thuật ngữ tốn học chính xác
hơn rất nhiều. Đặc biệt khi được hỏi về các nội dung định hướng trong không gian
trẻ xác định rất nhanh chứ không lưỡng lự lúng túng như thời gian trước.
Biểu 3: Khảo sát trẻ trường mầm non Thanh vân (lần 2 tháng 2/2019)
Tiêu chí

Số
trẻ

Xếp loại
Tốt

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

Hứng thú tham gia các
hoạt động định hướng
trong không gian

56

33,9

64

38,7

43

26

2

1,4

Nhận biết được phía
phải, phía trái, phía trên,
phía dưới, phía trước, 165
phía sau của bản thân

68

41,2

66

40

31

18,8

0

Nhận biết được phía
phải, phía trái, phía trên,
phía dưới, phía trước
phía sau của đối tượng
khác

66

40

63

38,1

34

20,5

2

1,4

23

download by :


Biểu 4: Khảo sát trẻ trường mầm non Tam Dương (lần 2)
Số
trẻ

Tiêu chí

Xếp loại
Tốt

%

Khá

%

TB

%

Yếu

%

Hứng thú tham gia
các hoạt động định
hướng trong khơng
gian

33

41,7

30

37,9

15

19,1

1

1,3

Nhận biết được
phải, phía trái,
trên, phía dưới,
trước, phía sau

bản thân

40

50,6

30

37,9

9

11,5

0

36

45,5

33

41,7

9

11,5

1

phía
phía 79
phía
của

Nhận biết được phía
phải, phía trái, phía
trên, phía dưới, phía
trước phía sau của đối
tượng khác

1,3

Biểu 5: Đối chiếu biểu 1 và biểu 3 (Trường MN Thanh Vân)
Nội dung khảo sát

Hứng thú tham
gia các hoạt động
định hướng trong
không gian

Nhận biết được
phía phải, phía
trái, phía trên,
phía dưới, phía

Kết quả Trước khi áp dụng Sau khi áp dụng

Cấp độ so sánh

Tốt

22,4%

33,9%

Tăng 11,5%

Khá

28%

38,7%

Tăng10,7%

TB

32,1%

26%

Giảm 6,1%

Yếu

17,5%

1,4%

Giảm 16,1%

Tốt

24,7%

41,2%

Tăng 16,5%

Khá

32,8%

40%

Tăng 7,2%
24

download by :


trước, phía sau
của bản thân

Nhận biết được
phía phải, phía
trái, phía trên,
phía dưới, phía
trước phía sau của

đối tượng khác

TB

34%

18,8%

Giảm 15,2%

́u

20,6%

0%

Giảm 20,6%

Tớt

20%

40%

Tăng 20%

Khá

31%

38,1%

Tăng 7,1%

TB

28,4%

20,5%

Giảm 7,9%

Yếu

20,6%

1,4%

Giảm: 19,2%

Biểu 6: Đối chiếu biểu 2 và biểu 4 (Trường MN Tam Dương)
Nội dung khảo sát

Hứng thú tham
gia các hoạt động
định hướng trong
khơng gian
Nhận biết được
phía phải, phía
trái, phía trên,

phía dưới, phía
trước, phía sau
của bản thân
Nhận biết được
phía phải, phía
trái, phía trên,
phía dưới, phía
trước phía sau của
đối tượng khác

Kết quả Trước khi áp dụng Sau khi áp dụng

Cấp độ so sánh

Tốt

24%

41,7%

Tăng 17,7%

Khá

24%

37,9%

Tăng13,9%

TB

35,4%

19,1%

Giảm 16,3%

Yếu

16,6%

1,3%

Giảm 15,3%

Tốt

30,3%

50,6%

Tăng 20,3%

Khá

30,3%

37,9%

Tăng 7,6%

TB

31,6%

11,5%

Giảm 20,1%

Yếu

7,8%

0%

Giảm7,8%

Tốt

26,5%

45,5%

Tăng 19%

Khá

30,3%

41,7%

Tăng 11,4%

TB

33%

11,5%

Giảm 21,5%

Yếu

10,2%

1,3%

Giảm: 8,9%
25

download by :