skkn một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5 6 tuổi ở trường mầm non hạ trung

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
Chúng ta biết rằng, hoạt động vui chơi luôn là hoạt động chiếm ưu thế và
giữ vai trò chủ đạo trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non, “Trẻ học bằng
chơi, chơi mà học”. Trò chơi là một hoạt động không thể thiếu trong cuộc sống
hằng ngày của trẻ. Đặc biệt là ở trường mầm non trong bất kỳ hoạt động nào
cũng đều kết hợp trò chơi nhằm mục đích ôn luyện và củng cố kiến thức cho trẻ.
Thông qua các trò chơi hàng ngày, trẻ được rèn luyện các mặt: Đức, trí, thể, mỹ.
Vì vậy, các hình thức tổ chức mọi hoạt động của trẻ luôn đặt dưới dạng trò chơi.
Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ và nhu
cầu hưởng thụ hoạt động này của trẻ, tôi thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò
chơi đặc biệt là trò chơi dân gian một việc làm vô cùng cần thiết. Đối với trẻ, trò
chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ
thơ nhiều điều thú vị và bổ ích. Nó làm cho thế giới xung quanh trẻ đẹp hơn và
rộng mở, tuổi thơ của trẻ sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời;
làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho trẻ. Các trò chơi dân gian không chỉ
nhiều về số lượng mà còn phong phú về thể loại. Việc kết hợp trò chơi dân gian
trong các hoạt động học có chủ đích tại trường mầm non mang ý nghĩa to lớn
trong việc rèn luyện thể lực, sự khéo léo, nhịp nhàng, rèn luyện trí tuệ, sự nhanh
trí, óc phán đoán, gợi cảm xúc thẩm mỹ, khả năng hoạt động nhóm, tập thể, sự
gắn kết của tình bạn và đặc biệt góp phần xây dựng nhân cách, mang đậm nét
văn hóa dân tộc Việt Nam cho trẻ ngay từ khi trẻ còn nhỏ.
Sự xuất hiện của các trò chơi hiện đại khiến trò chơi dân gian truyền
thống ngày bị mai một không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê
với tốc độ phát triển của công nghệ thông tin. Nhưng điều này không đồng nghĩa
với việc trò chơi dân gian không còn sức hấp dẫn đối với thế hệ trẻ hiện nay.
Vấn đề là cần tạo ra không gian để trẻ được tiếp xúc nhiều hơn với các trò chơi
dân gian truyền thống. Chính vì thế, việc giúp các cháu hiểu về cội nguồn với
những trò chơi dân gian là một việc làm hết sức cần thiết. Song làm thế nào để
tổ chức các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, tạo được hứng thú, lôi cuốn
hấp dẫn trẻ, giúp trẻ được quay về cội nguồn bản sắc dân tộc là một điều mà tôi

luôn băn khoăn suy nghĩ.

1


Là một giáo viên được nhà trường phân công trực tiếp phụ trách lớp 5- 6
tuổi, trước thực trạng hiện nay tôi luôn suy nghỉ trong đầu mình phải làm sao
đây để tìm ra những giải pháp, cách làm hay để tổ chức tốt các trò chơi dân gian
một cách có hiệu quả nhất. Từ những thực tế của lớp mình phụ trách tôi đã quyết
định chọn đề tài nghiên cứu: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò
chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non Hạ Trung-Huyện Bá
Thước”
Ghi chú : Mục 2.1 tác giả tham khảo TL “ Giáo trình giáo dục học mầm non nhà xuất bản đại học Sư
phạm Hà Nội” của tác giả Nguyễn Thị Hoà.

1.2. Mục đích nghiên cứu.
Nhằm giúp giáo viên sử dụng các trò chơi dân gian và tổ chức linh hoạt
trong các hoạt động hằng ngày của trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trường mầm non.
Nâng cao hiệu quả việc tổ chức các trò chơi dân gian giúp cho trẻ hiểu rõ
hơn về trò chơi dân gian cũng như tạo được sự hứng thú, sự đoàn kết và tích cực
tham gia hoạt động của trẻ.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
- Trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi
- Lớp: Lá A2
- Trường mầm non Hạ Trung.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
* Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết.
Sử dụng phương pháp so sánh, phân tích, hệ thống hóa các nguồn tài liệu
có liên quan đến đề tài nghiên cứu để làm tiền đề cho việc xây dựng cơ sở lý
thuyết của đề tài như:

Các loại sách, báo, intenet nói về hoạt động tổ chức trò chơi dân gian
trong trường mầm non. Chương trình hoạt động vui chơi lớp Mẫu giáo 5- 6 tuổi.
* Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
- Quan sát và ghi chép hoạt động của trẻ kết hợp trao đổi để tìm hiểu hứng
thú, thái độ, khả năng hoàn thành nhiệm vụ chơi của trẻ trong khi chơi trò chơi
dân gian.
- Quan sát và ghi chép quá trình tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ của giáo
viên để có cơ sở đánh giá thực trạng về công tác tổ chức trò chơi dân gian trong
hoạt động vui chơi trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi tại trường Mầm non Hạ Trung.

2


- Sử dụng phiếu điều tra trẻ về nhận thức, thái độ tham gia hoạt động trò
chơi dân gian và sự hiểu biết ý nghĩa, vai trò của trò chơi dân gian trong hoạt
động vui chơi.
- Trao đổi với đồng nghiệp về việc tổ chức trò chơi dân gian nhằm thu
thập thông tin để phát hiện thực trạng và làm sáng tỏ các thông tin thu nhận
được từ phương pháp điều tra.
- Trò chuyện với trẻ trong quá trình chơi trò chơi dân gian để hiểu rõ thái
độ chơi, kỹ năng chơi, kết quả chơi để làm cơ sở cho những đề xuất khi tổ chức
cho trẻ chơi trò chơi dân gian.
* Phương pháp trải nghiệm: Cho trẻ được trải nghiệm thực hành qua các
hoạt động chơi, từ đó ta có các biện pháp tốt hơn, phù hợp hơn.
2. Nội dung.
2.1. Cơ sở lí luận.
Trò chơi dân gian là vốn quý của dân tộc đã gắn liền với đời sống lao
động và các hội hè, đình đám của nhân dân. Trò chơi vừa thể hiện tính sáng tạo
của người lao động vừa là giải trí sau những ngày lao động mệt nhọc, bày tỏ
niềm vui mùa bội thu, hay chiến thắng thiên nhiên,… Trò chơi đa dạng cuốn hút

người chơi bởi sự bình dị khéo léo, nhạy bén, hấp dẫn, vui tươi, hòa nhập, cởi
mở trong cuộc sống.
Trò chơi dân gian chứa đựng những luật chơi, những quy tắc chơi đòi hỏi
người chơi phải tôn trọng. Chính vì thế mà dù các trò chơi mang tính chất nào
thì người tham gia vẫn tôn trọng luật chơi, đây là yếu tố quan trọng đảm bảo cho
cuộc chơi đạt kết quả mong muốn. Vì mọi trò chơi đều mang tính ước lệ. Thậm
chí các trò chơi còn mang tính ganh đua, nhưng bên thắng, bên thua đã được quy
định sẵn nhằm thực hiện một nghi thức lễ nào đó.
Với ý nghĩa của trò chơi dân gian nên việc tìm hiểu các trò chơi dân gian
truyền thống cần được đặt trong bối cảnh của hội làng. Bên cạnh ý nghĩa tôn
giáo, ý nghĩa thi tài, các trò chơi trong lễ hội còn có tác dụng giải thoát con
người khỏi những ràng buộc của xã hội.
Trò chơi dân gian được xem là hình thức giáo dục đơn giản, giúp hình
thành nhân cách cũng như phát triển thể chất cho trẻ nhỏ. Nó thường thể hiện là
các hành vi bắt chước của trẻ nhỏ từ các hoạt động của người lớn hay là sự
3


truyền dạy của người lớn cho trẻ nhỏ. Cứ thế các trò chơi dân gian được lưu
truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác như một di sản văn hóa dân tộc. Trò chơi
dân gian có nhiều thể loại phù hợp với các sở thích, cá tính khác nhau của nhiều
đối tượng người chơi như sôi nổi, điềm đạm hay trầm tĩnh. Mỗi trò chơi lại có
một quy luật riêng, mang những sắc thái khác nhau khiến trẻ chơi suốt ngày mà
không thấy chán.
Nét đặc biệt trò chơi dân gian của trẻ em việt nam là hầu hết các trò chơi
gắn liền với các bài đồng dao. Đó là những câu vè ngắn gọn, có nhịp điệu, âm
thanh được sử dụng trong khi chơi. Nó thường là những câu mà ý nghĩa không
rõ ràng, tản mạn được ghép lại với nhau, không theo một lô gíc nào cả, nhưng
chính vì thể mà trở nên hấp dẫn đối với trẻ em. Đồng dao thường mang tính chu
kỳ, tức là lặp đi lặp lại mãi không bao giờ hết. Ngôn ngữ nhiều khi rất kỳ quặc,

là những câu vui tai gây thêm hào hứng cho trẻ khi chơi.
Trò chơi dân gian được gắn liền với môi trường sống. Nó thường đơn
giản, dễ chơi, vật dụng dễ tìm, không tốn tiền, dễ tổ chức dù trong không gian
hẹp như góc sân, lớp học. Tất cả những trò chơi có chung một mục đích là rèn
luyện sức khỏe, nhanh tay, tinh mắt, sáng tạo, khéo léo, vun đắp tình cảm hồn
nhiên vô tư cho trẻ, nhất là trẻ đang độ tuổi mầm non.
Những trò chơi dân gian hồn nhiên hấp dẫn ngày nay đang bị mai một. Vì
vậy chúng ta rất hiếm khi gặp hình ảnh các em tụm lại chơi trò chơi rồng rắn lên
mây, bịt mắt bắt dê ... ở thôn sóm, khu phố. Chính vì vậy các trò chơi dân gian
dường như đã bị lãng quên, có những trẻ không biết gì về các trò chơi dân gian,
các bài hát, bài đồng dao, các câu thành ngữ như: “Một đập ăn quan” ( Trò chơi
Ô ăn quan). Bài đồng dao trò chơi “ Mèo đuổi chuột”, trò chơi “ Rồng rắn lên
mây”, “Thả đỉa ba ba”, “Bịt mắt bắt dê”... không được nhắc đến.
Hướng đến mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích
cực”. Thực hiện chuyên đề giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thì việc tổ chức tốt các
trò chơi dân gian trong trường mầm non là điều hết sức cần thiết, không những
góp phần rèn luyện sức khỏe, kĩ năng ứng xử hợp lí các tình huống trong cuộc
sống, thói quen và kĩ năng làm việc. Trò chơi dân gian là món ăn tinh thần bổ
ích sảng khoái cho trẻ, tạo không khí vui tươi cởi mở, trẻ gần gũi thân thiện
nhau hơn bởi những trò chơi có tính hài hước dí dỏm thể hiện sự tương tác khi
chơi.
4


Ghi chú : Mục 2.1 tác giả tham khảo TL “ Trò chơi dân gian trẻ em nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
tác giả Trần Hoà Bình, Bùi Lương Việt năm 2009.

2.2. Thực trạng:
2.2.1. Thuận lợi:
Năm học 2016 - 2017 tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5- 6

tuổi, với tổng số trẻ 25 cháu. Độ tuổi này dễ dàng tiếp thu lĩnh hội kiến thức và
hứng thú tham gia trò chơi hơn các độ tuổi khác trong trường mầm non.
Bản thân được nhà trường cho tham dự các đợt tập huấn, bồi dưỡng
chuyên môn của sở, của phòng giáo dục về chuyên đề phát triển vận động và tổ
chức các trò chơi dân gian cho trẻ trong trường Mầm non, từ đó tôi đã tích lũy
được kinh nghiệm trong việc tổ chức, hướng dẫn các trò chơi dân gian. Mặt khác
bản thân là người địa phương nên rất thuận lợi trong việc hiểu tiếng mẹ để trong
quá trình giao tiếp với trẻ và tôi cũng biết một số trò chơi dân gian truyền thống
được ông bà, bố mẹ truyền lại.
Với vai trò là người mẹ thứ hai của trẻ tôi luôn có tấm lòng ân cần, gần
gũi trẻ và tôi thường xuyên nghiên cứu các tài liệu, sáng tạo nhiều cái mới trong
công tác giảng dạy, có ý thức vươn lên, cố gắng rèn luyện bản thân trong mọi
lĩnh vực, luôn có ý thức cố gắng rèn luyện về chuẩn mực đạo đức, nhân cách,
hành vi để làm gương cho trẻ noi theo.
Ban giám hiệu trường Mầm non Hạ Trung luôn sát cánh cùng dìu dắc giáo
viên nói chung, bản thân tôi nói riêng vượt qua khó khăn, phấn đấu hoàn thành
tốt nhiệm vụ. Luôn khuyến khích động viên giáo viên phát huy khả năng tìm tòi,
sáng tạo, nâng cao chất lượng giáo dục.
2.2.2. Khó khăn:
Số lượng các trò chơi dân gian Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng
nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ Mầm non, nhiều trò chơi có
luật chơi khó, cách chơi phức tạp, không thể áp dụng cho trẻ. Vì vậy nên việc
lựa chọn cũng gặp nhiều khó khăn.
Việc tổ chức trò chơi dân gian của giáo viên trong lớp chưa được thường
xuyên, chỉ chú trọng đến hoạt động chính, cho nên cách tổ chức chưa biết cách
thu hút, chưa lôi cuốn trẻ hứng thú tham gia vào trò chơi.
Giáo viên chưa biết sử dụng các trò chơi dân gian ở thời điểm nào trong
ngày là phù hợp để mang lại hiệu quả cao mà thu hút được sự chú ý của trẻ.

5

Đa số phụ huynh chưa hiểu được tầm quan trọng của trò chơi dân gian đối
với sự phát triển của trẻ. Mà chỉ cần con đến trường biết đọc, biết viết là được.
Trẻ đa số là người dân tộc nên trong việc giao tiếp còn một số trẻ rụt rè,
nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham gia vào các hoạt động tập thể. Trẻ
trong cùng một độ tuổi, nhưng lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý chủ
định khác nhau. Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn hạn chế, trẻ dễ dàng
nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không
còn hứng thú.
Cơ sở vật chất nhà trường còn hạn chế như: Thiếu các tủ đựng đồ chơi và
thiếu đồ chơi, phòng học chưa đủ diện tích so với quy định.
* Để có cơ sở cho việc nghiên cứu của mình, tôi tiến hành khảo sát tình
hình của trẻ ở lớp tôi đầu năm với tổng số 25 trẻ. Qua khảo sát kết quả cho thấy
như sau:
Kết quả khảo sát khi chưa áp dụng các biện pháp.

Nội dung khảo sát

Trẻ yêu thích, hứng
thú trò chơi dân gian
Trẻ hiểu biết về trò
chơi dân gian
Trẻ mạnh dạn, tự tin
khi tham gia trò chơi
Trẻ thể hiện tinh thần
đoàn kết
Biết tự tổ chức trò
chơi

Tốt

Kết quả thực trạng
Đạt
Trung
Khá
bình
Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ
trẻ
% trẻ
%

Số
trẻ

Tỉ lệ
%

5

20%

5

20%

7

4

16%

5

20%

6

24%

5

7

28%

3

12%

Chưa đạt
Yếu
Số
trẻ

Tỉ lệ
%

28%

8

32%

6

24%

10

40%

20%

8

32%

6

24%

6

24%

7

28%

5

20%

4

16%

7

28%

11

44%

Từ kết quả khảo sát trên cho thấy thực trạng chung của lớp do tôi phụ
trách, khả năng hoạt động của trẻ khi tham gia trò chơi dân gian còn hạn chế,
phần đa các cháu chưa thật sự hứng thú khi chơi. Tỉ lệ trẻ hiểu biết về trò chơi
dân gian rất ít chỉ chiếm 16%. Trẻ còn nhút nhát chưa mạnh dạn tự tin. Tinh thần
6


đoàn kết khi chơi cũng chưa cao, một số trẻ còn nghịch nghợm khi đang thực
hiện trò chơi. Số trẻ chưa biết tự tổ chức trò chơi đang còn chiếm 44%. Trước
tình hình thực tế trên tôi đã nghiên cứu và đưa ra các biện pháp tối ưu để áp
dụng nhằm tích hợp các trò chơi dân gian vào các hoạt động một cách có hiệu
quả nhất.
2.3. Các biện pháp thực hiện.
2.3.1. Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với trẻ mẫu giáo 5-6

tuổi ở trường Mầm non.
Trò chơi dân gian vô cùng phong phú không chỉ nhiều về số lượng mà còn
đa dạng về thể loại (Mèo đuổi chuột, bịt mắt bắt dê, rồng rắn lên mây, cướp cờ,
ném vòng cổ chai, ô ăn quan, ném còn, thả đĩa ba ba, nhảy dây, kéo co, chi chi
chành chành, xỉa cá mè, lộn cầu vồng, kéo cưa lừa xẻ, nảy bao bố, chọi trâu....
Không phải trò chơi nào trẻ cũng thực hiện dể dàng và phù hợp với trẻ. Vì vậy,
trước khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ, tôi phải nghiên cứu và tìm hiểu nội
dung của trò chơi đó có phù hợp với lứa tuổi mầm non và trẻ có thể chơi được
những trò chơi đó hay không nếu không kết quả sẽ phản tác dụng giáo dục. Để
tích hợp trò chơi dân gian vào các hoạt động học tập của trẻ tôi đã sử dụng các
trò chơi gắn với nội dung bài dạy, đảm bảo yêu cầu, kiến thức, kỹ năng, thái độ
và tâm sinh lý của trẻ. Chính vì thế trò chơi phải được lựa chọn cho phù hợp với
độ tuổi trẻ.Việc lựa chọn những trò chơi phù hợp sẽ giúp trẻ tích cực, kích thích
trẻ hứng thú tham gia chơi, giúp trẻ phát triển mọi mặt.
Đối với trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi có khả năng nhận thức, sự chú ý có chủ
định cao hơn so với trẻ ở các độ tuổi trước. Vì thế nên khi tổ chức các trò chơi
cho trẻ tôi thường lựa chọn các trò chơi không quá dễ cũng không quá khó đối
với trẻ. Đặc biệt chú ý đến việc lồng ghép vào ôn bài cũ và làm quen với các
kiến thức mới qua đó giúp trẻ củng cố tư duy, phát triển ngôn ngữ và vận động.
Ngoài việc lựa chọn các trò chơi có trong chương trình chăm sóc giáo dục
mầm non tôi đã sưu tầm thêm các trò chơi dân gian có ở địa phương và các dân
tộc trên mọi miền thông qua việc tham gia và quan sát tìm hiểu các lễ hội đầu
năm như lễ hội dâng hương Mái Đá Điều của xã nhà, lễ hội Mường Khô được tổ
chức ớ lễ dâng hương Đền thờ Hà Công Thái xã Điền Trung - Bá Thước , hội
làng, các ngày lế truyền thống... tham khảo các tài liệu có liên quan từ sách báo,
truyền thông, internet...Từ những nguồn thông tin đó tôi sẽ chọn lọc kỹ lưỡng về
7


độ chính xác, tính phổ thông và áp dụng vào tổ chức cho trẻ hoạt động có kết

quả tốt.
2.3.2.Tạo môi trường chơi hấp dẫn và làm tốt công tác chuẩn bị trước
khi tổ chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian.
Việc tạo không gian chơi rộng, an toàn, đẹp, phù hợp, thuận lợi sẽ thu hút
trẻ tích cực tham gia vào trò chơi, tạo cơ hội cho trẻ có điều kiện thực hành hoạt
động với đồ vật, đồ chơi. Bên cạnh đó giúp cho giáo viên có cơ hội làm việc với
từng nhóm, từng cá nhân, đặc biệt giáo viên sẽ có nhiều thời gian để quan sát,
đánh giá những kỹ năng chơi của trẻ trong khi chơi. Giáo viên cần nắm vững
cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm chơi
phù hợp với từng trò chơi.
Đối với những trò chơi có số lượng trẻ tham gia chơi đông, tôi đã tận
dụng khoảng không gian thoáng mát ở sân trường để tổ chức cho trẻ chơi, với
những trò chơi tĩnh tôi tổ chức lồng ghép vào các hoạt động chung, hoạt động
chiều để cho trẻ chơi trong lớp.
Để trò chơi được thành công thì ngoài kiến thức cơ bản như nắm vững
luật chơi, cách chơi, thuộc lời ca. Đối với một số trò chơi thì đồ dùng, đồ chơi
phục vụ cho trò chơi cũng là cơ sở quyết định kết quả của trò chơi. Mỗi trò chơi
có một hoặc nhiều loại đồ dùng, đồ chơi tương ứng để khi tổ chức chơi cho trẻ.
Ví dụ: Trò chơi: "Kéo co" thì đòi hỏi phải có một sợi dây thừng 6m, vẽ
một vạch thẳng làm ranh giới giữa hai đội. Trò chơi " Bịt mắt bắt dê" cần có hai
cái khăn để bịt mắt người đi bắt dê. Hay trò chơi " Ném vòng cổ chai" thì đòi hỏi
phải có 3 cái chai, 9 vòng tròn đường kính 10- 15 cm làm bằng tre.
Tôi đã không ngừng tìm tòi nghiên cứu, tận dụng những nguyên vật liệu
sẵn có ở địa phương như: Hạt sỏi, cành cây, lá cây, thanh tre, nứa.....và những
vật liệu phế thải như: Chai nhựa, vải vụn... để làm đồ dùng, đồ chơi. ngoài ra tôi
cũng đã trao đổi với phụ huynh sưu tầm thêm những nguyên vật liệu sẵn có ở
địa phương để gom cho lớp, rồi tôi tạo ra những đồ dùng, đồ chơi an toàn và bền
đẹp cho trẻ.
Dạy trẻ đọc thuộc lời ca với những trò chơi có lời đồng dao cũng là một
trong những khâu hết sức quan trọng trong công tác chuẩn bị trước khi tổ chức

cho trẻ chơi trò chơi dân gian. Qua thực tế tôi thấy các bài đồng dao gắn với trò
chơi khiến cho trò chơi vui vẻ và nhộn nhịp hơn. Khi tham gia chơi trẻ được ca
8


hát nhảy múa, đối đáp qua đó vốn từ của trẻ được phát triển phong phú, ngôn
ngữ mạch lạc. Chính vì vậy muốn tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian có
lời đồng dao, thì điều cần thiết trước hết phải cho trẻ đọc thuộc lời ca trước. Từ
đó kích thích sự hứng thú và tích cực tham gia chơi của trẻ.
Ví dụ chơi " Lộn cầu vồng" thì trẻ đọc:
"Lộn cầu vồng
Có chị mười ba
Nước sông nước chảy
Hai chị em ta
Có cô mười bảy
Ra lộn cầu vồng"
Tôi thường tận dụng những khoảng thời gian vào các hoạt động chơi tự
do, mọi lúc, mọi nơi để tập cho trẻ thuộc lời ca trước. tôi thường đọc cho trẻ
nghe qua hai lần với giọng truyền cảm kết hợp với điệu bộ minh họa và đưa
người theo nhịp điệu của bài đồng dao để kích thích trẻ muốn được đọc. Rồi tôi
cho trẻ đọc theo cô nhiều lần đến khi thuộc lời ca. Vì vậy khi trẻ chơi không khí
chơi rất sôi động, nhộn nhịp, trẻ hào hứng tham gia chơi rất nhiệt tình.
Trò chơi dân gian vốn dĩ không gò ép người chơi phải có dụng cụ, phương
tiện chơi không phải hiện đại, khó tìm. Mà chính trò chơi dân gian khiến cho
người chơi năng động, linh hoạt hơn trong khi trẻ chơi có đồ chơi phù hợp.
Ghi chú: Mục 2.3.2 tác giả tham khảo TL Tuyển chọn: Trò chơi , bài hát, thơ ca, truyện kể, câu đố NXB giáo dục Việt Nam.

2.3.3. Nắm vững các nguyên tắc khi thực hiện trò chơi dân gian.
* Giúp cho trẻ hiểu rõ yêu cầu luật, nội dung và cách thức tổ chức trò
chơi.

Yêu cầu đối với trò chơi có tác dụng định hướng đối với quá trình tổ
chức, nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục đạo đức, ý thức cho trẻ.
Nội dung trò chơi giúp cho trẻ biết cần làm gì và giúp cho trẻ cần phải
làm thế nào trong khi chơi. Từ đó trẻ sẽ thực hiện trò chơi đúng với nội dung,
với cách thức hoạt động phù hợp. Vì vậy, trước khi chơi, giáo viên cần giải thích
rõ ràng những yêu cầu cần đạt, nội dung và luật chơi, cách thức chơi để trẻ nắm
rõ trước khi chơi. Bởi nếu không trẻ sẽ tiến hành chơi một cách tự phát, tùy tiện
và không thu được kết quả mong muốn.
* Đảm bảo phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của trẻ trong quá
trình tổ chức chơi.
Trong quá trình tổ chức trò chơi, tôi thường quan tâm đến các mức độ
tham gia của trẻ từ thấp đến cao:
9


- Giáo viên chọn, hướng dẫn và tổ chức trò chơi.
- Giáo viên chọn và hướng dẫn trò chơi, trẻ tự tổ chức trò chơi.
* Đảm bảo tổ chức trò chơi theo nguyện vọng, sở thích, không gò ép trẻ.
Khi tổ chức các trò chơi tôi thường định hướng giúp trẻ tham gia một
cách tự nhiên, không gò ép, không nên bắt trẻ rập khuôn theo một kiểu chơi.
Tùy trình độ và khả năng của trẻ, luật chơi, cách chơi, đồ chơi có thể thay đổi
làm cho trò chơi thêm hấp dẫn và hứng thú, trẻ được vui chơi thoải mái.
* Đảm bảo luân phiên các trò chơi một cách hợp lý.
Đối với trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi, khả năng chú ý có chủ định và hứng thú
chưa thật bền vững. Do đó tôi không tổ chức một trò chơi quá dài mà căn cứ vào
yêu cầu giáo dục, căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để lựa chọn trò chơi
phù hợp, để có thể luân phiên nhau, giúp trẻ chuyển hướng chú ý và hứng thú
chơi một cách hợp lý.
* Đảm bảo tổ chức trò chơi với tinh thần thi đua đồng đội.
Với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ lứa tuổi Mầm non nói chung. Trẻ mẫu

giáo 5-6 tuổi nói riêng, trẻ rất thích được khen. Vì vậy muốn trẻ tham gia trò
chơi một cách tích cực, hiệu quả đòi hỏi giáo viên nên tổ chức cho trẻ thi đua
với nhau. Đồng thời cô phải biểu dương kịp thời những đội, cá nhân thực hiện
tốt và sửa sai, động viên những đội, cá nhân chưa thực hiện tốt để tạo động lực
cho trẻ khi tham gia trò chơi lần sau. Trong khi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi
có tính chất đồng đội, tôi luôn quan tâm đến yếu tố thi đua. Nhờ vậy mà luôn
kích thích được tính tích cực phấn đấu của trẻ vì thành tích bản thân, vì thành
tích đồng đội mà trong đó có bản thân mình là thành viên. Qua đó lớp tôi rất
hứng thú khi tham gia trò chơi.
2.3.4.Tổ chức trò chơi dân gian phù hợp với từng hoạt động trong một
ngày của trẻ.
Đối với bậc học mầm non thì hoạt động học tập luôn gắn liền với hoạt
động vui chơi. Mỗi một hoạt động đều có trò chơi riêng của nó. Chính vì vậy,
giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với
từng hoạt động.
- Với hoạt động chung và hoạt động chiều: Trò chơi thường được tổ chức
trong phòng nhóm tôi thường tổ chức cho trẻ các trò chơi tĩnh nhằm phát triển
nhận thức cho trẻ như: "Ô ăn quan", "Tập tầm vông", "Chơi cờ", "Đếm sao", ..
10


Đặc biệt trong hoạt động chung, tôi chú ý lựa chọn trò chơi phù hợp với từng
lĩnh vực:
+ Lĩnh vực phát triển ngôn ngữ, phát triển nhận thức: Tôi lựa chọn những
trò chơi kích thích sự sáng tạo của trẻ, rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy, rèn
luyện khả năng phát âm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển nhận thức như:
Trò chơi: Ô ăn quan, nu na nu nống, đội lúa qua cầu, ném vòng vào cổ chai....
+ Lĩnh vực thẩm mỹ: Tôi lựa chọn những trò chơi có gắn với lời ca, có vần,
có điệu như: Tập tầm vông, ...
+ Lĩnh vực phát triển thể chất: Tôi lựa chọn những trò chơi vận động để trẻ

được vận động chân tay, chạy nhảy, lộn vòng như: Nhảy lò cò, kéo co, cướp cờ,
mèo đuổi chuột,....
Ví dụ: Trò chơi "cướp cờ" yêu cầu trẻ phải vừa có sức khỏe, nhanh mắt,
nhanh tay và có tư duy để cướp được cờ chạy thật nhanh về đội của mình sao
cho bạn đối phương không bắt kịp thì sẽ ghi điểm và chiến thắng.
- Với hoạt động ngoài trời: Tận dụng không gian rộng và thoáng, giáo viên
nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể
lực cho trẻ như: Trò chơi "Rồng rắn lên mây", "Bịt mắt bắt dê", " Nhảy dây",
"Nhảy lò cò", " Thả đỉa ba ba"...
Ví dụ: Trò chơi " Rồng rắn lên mây", khi trẻ hát xong câu cuối: " Xin
khúc đuôi Tha hồ thầy đuổi", lập tức trẻ làm " đuôi" ( đứng sau cùng ) phải chạy
thật nhanh, nếu không sẽ bị " thầy" tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác
hoặc lại phải làm" thầy" để đi đuổi những trẻ khác.
- Đối với hoạt động góc: Nên tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi theo
nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như: " Ô ăn quan", "Chơi chuyền", "Rải
ranh", "Chuyền thẻ", "Kéo cưa lửa xẻ"...
- Đối với hoạt động mọi lúc mọi nơi: Qua theo dõi tôi thấy khi đã được cô
giáo dạy cho cách thức chơi thì tất cả các cháu rất hứng thú với trò chơi, ở
những giờ chơi tự do các cháu thường tự mình chơi các trò chơi như: Lộn cầu
vồng, dung dăng dung dẻ, rồng rắn lên mây, ...và lôi cuốn được các bạn trong
lớp tham gia.
Cô tạo cơ hội cho tất cả các trẻ được thưc hành trải nghiệm và hoạt động
nhóm trong khi tham gia chơi các trò chơi dân gian bằng nhiều cách. Luôn tạo

11


mọi điều kiện về thời gian, trẻ được chơi mọi lúc mọi nơi, chơi ở nhiều thời
điểm khác nhau trong ngày.
Trong quá trình tổ chức cho trẻ chơi cô giáo có thể vừa quan sát, vừa cùng

với trẻ chơi để giúp đỡ những trẻ còn chơi yếu. Cô luôn là điểm tựa cho trẻ, can
thiệp kịp thời khi trẻ cần, động viên khen ngợi kịp thời sẽ tạo cho trẻ sự tự tin
vào bản thân, từ đó mạnh dạn tham gia vào các trò chơi, tích cực hoàn thành tốt
nhiệm vụ mới cô giao cho.
Ghi chú: Mục 2.3.1, 2.3.3; 2.3.4 tác giả tham khảo TL cuốn sách “101 trò chơi dân gian dành cho trẻ
mầm non” của tác giả Lê Bạch và TL “ Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian nhằm nâng cao hiệu quả
giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo lớn” của tác giả Trần Thị Hải Yến.

2.3.5. Tuyên truyền, phối kết hợp với phụ huynh
Với bất kỳ một hoạt động nào của trẻ ở trường Mầm non thì việc phối hợp
giữa phụ huynh và cô giáo là không thể thiếu được. Tôi thường tận dụng khoảng
thời gian đón trẻ và trả trẻ để trao đổi với phụ huynh về ý nghĩa của các trò chơi
dân gian và sự cần thiết cho trẻ tham gia vào trò chơi dân gian đó. Gợi ý và cung
cấp tài liệu cho phụ huynh một số trò chơi dân gian để phụ huynh về nhà chơi
cùng trẻ, tập các bài ca dao, đồng dao cùng trẻ trước khi cô tổ chức trò chơi cho
trẻ trên lớp. Mặt khác qua các cuộc họp phụ huynh tôi thường xây dựng kế
hoach vận động phụ huynh ủng hộ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương phù hợp
với trò chơi dân gian để mang đến pscho cô giáo.
2.4. Hiệu quả nghiên cứu các biện pháp
Trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết cũng như kỹ
năng về các trò chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc. Trẻ
nhanh nhạy trong các tình huống, hoạt động tích cực khi chơi. Trẻ đã biết tự tổ
chức những trò chơi dân gian đơn giản với các bạn trong lớp. Đặc biệt, thông
qua các trò chơi dân gian, nhận thức và thể lực của trẻ được nâng lên rõ rệt. Trò
chơi dân gian đã giúp trẻ trong lớp thêm gắn bó với nhau, nâng cao tinh thần
đoàn kết và ý thức tập thể của lớp. Trẻ hứng thú và yêu thích hoạt động trò chơi
dân gian. Trẻ mạnh dạn tự tin hơn trong giao tiếp với mọi người. Kết quả: Tổng
số trẻ trong lớp: 25
Sau khi áp dụng các biện pháp:

Nội dung
Tốt

Kết quả áp dụng các biện pháp
Đạt
Chưa đạt
Khá
Trung bình
Yếu
12


khảo sát
Yêu thích, hứng thú
trò chơi dân gian
Hiểu biết về trò chơi
dân gian
Mạnh dạn, tự tin khi
tham gia trò chơi
Thể hiện tinh thần
đoàn kết
Biết tự tổ chức trò
chơi

Số
trẻ

Tỉ lệ
%

Số
trẻ

Tỉ lệ
%

Số
trẻ

Tỉ lệ
%

16

64%

5

20%

4

16%

15

60%

5

20%

5

20%

15

60%

6

24%

4

16%

14

56%

6

24%

5

20%

10

40%

8

32%

7

28%

Số
trẻ

Tỉ lệ
%

Bản thân tôi đã biết lập kế hoạch thực hiện phù hợp với lớp mình. Có
thêm nhiều kinh nghiệm trong việc sưu tầm, lựa chọn các trò chơi dân gian để tổ
chức cho trẻ. linh hoạt, sáng tạo hơn trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ
và có thể lồng ghép các trò chơi đó vào hoạt động khác với nội dung phù hợp.
Đồng thời tạo được sự thân thiện, gần gũi với trẻ vừa là người hướng dẫn vừa là
bạn chơi của trẻ. Tôi đã trở nên sáng tạo hơn trong việc làm đồ dùng đồ chơi tận
dụng những nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương.
Về phía phụ huynh cũng rất phấn khởi và quan tâm về việc cho trẻ đến
trường mầm non được tham gia học tập, vui chơi. Đặc biệt hơn là mỗi buổi đưa
trẻ, đón trẻ phụ huynh thường được xem cô giáo tổ chức cho trẻ chơi các trò
chơi. Từ đó về nhà phụ huynh cũng biết cách tổ chức các trò chơi dân gian cho
trẻ ở nhà. Đồng thời tự nguyện đóng góp nguyên liệu, phế liệu để cô và trò cùng

chuẩn bị đồ dùng cho các hoạt động.
3. Kết luận và kiến nghị.
3.1. Kết luận:
Tổ chức hoạt động vui chơi cho trẻ ở trường mầm non nói chung và hoạt
động trò chơi dân gian nói riêng là hoạt động giáo dục quan trọng, tham gia tích
cực vào việc hoàn thành nhân cách toàn diện của trẻ, mà nổi trội là óc tưởng
tượng sáng tạo, khả năng tự ý thức cùng với những kỹ năng ứng sử trong nhóm
bạn bè. Tổ chức hoạt động trò chơi dân gian ở trường mầm non phụ thuộc vào
những điều kiện nhất định. Trong đó năng lực vận dụng phương pháp tổ chức

13


hoạt động vui chơi giữ vai trò hàng đầu,tiếp đó là những điều kiện về thời gian,
không gian, về đồ chơi cho trẻ và phương tiện trợ giúp cho giáo viên.
Bằng việc vận dụng các biện pháp trên để tổ chức các trò chơi dân gian cho
trẻ, tôi thấy trẻ lớp tôi ngày càng hoạt bát, nhanh nhẹn hơn, mở rộng vốn hiểu
biết cho trẻ. Trong xã hội hiện đại, trẻ em cần có những trò chơi hiện đại nhưng
không thể thiếu được trò chơi dân gian truyền thống. Đó chính là sự kết nối các
giá trị văn hóa dân tộc từ đó góp phần tạo dựng nên nhân cách văn hóa dân tộc
cho trẻ. Với những biện pháp và kết quả đạt được bản thân tôi đã rút ra được
một số kinh nghệm sau:
Trước hết giáo viên phải có lòng say mê, yêu nghề, mến trẻ, tìm tòi sáng tạo
các hình thức, cách tổ chức cho trẻ nắm chắc các các phương pháp và hình thức
tổ chức khi cho trẻ chơi các trò chơi nói chung và trò chơi gian dân nói riêng.
Khi hướng dẫn trò chơi dân gian cho trẻ cần xác đinh rõ thể loại của trò
chơi, mục đích yêu cầu. Chuẩn bị chu đáo đồ dùng đồ chơi phù hợp với trò chơi.
Thường xuyên gây hứng thú cho trẻ bằng nhiều hình thức khác nhau tránh sự
nhàm chán cho trẻ. Sưu tầm làm thêm các loại đồ dùng, tìm tòi nhiều loại trò
chơi hấp dẫn ngoài chương trình để tổ chức cho trẻ.

Ở độ tuổi 5-6 tuổi cô nên tạo điều kiện để trẻ tự tổ chức trò chơi dân gian
(Lúc đó cô có thể giữ vai trò là trọng tài cỗ vũ và động viên trẻ). Động viên
khuyến khích nhiều trẻ tham gia chơi để tăng thêm tính đoàn kết bạn bè. Từ đó
trẻ hòa động cùng với bạn bè và rèn kỹ năng bền bĩ, tính kỷ luật cao cho trẻ, từ
đó cô giáo giúp trẻ phát triển toàn diện các mặt đức, trí, thể, mỹ ngay từ tuổi
mầm non.
3.2. Kiến nghị.
* Đối với Phòng Giáo dục & Đào tạo: Tổ chức tập huấn chuyên đề, giới
thiệu phổ biến các trò chơi dân gian cho giáo viên để giáo viên có vốn hiểu biết
về trò chơi dân gian. Tổ chức tham quan ngày hội trò chơi dân gian ở các trường
trong tỉnh.
* Đối với nhà trường: Nhà trường tham mưu với các cấp, ban ngành, đoàn
thể, các tổ chức và
kêu gọi các cá nhân để huy động có nguồn kinh phí mua sắm các loại đồ dùng,
đồ chơi, trang thiết bị phù hợp phục vụ các hoạt động trong nhóm, lớp trong việc
đưa trò chơi dân gian đến gần với trẻ hơn.Tổ chức cho giáo viên đi tham quan
14


trường bạn để học tập kinh nghiệm trong việc trong việc tổ chức các trò chơi
dân gian vào các hoạt động của trẻ. Hàng năm bổ sung thêm tài liệu về trò chơi
dân gian, cũng như việc sử dụng trò chơi dân gian trong trường mầm non cho
giáo viên. Điều này góp phần nâng cao nhận thức của giáo viên về trò chơi dân
gian.
* Đối với địa phương: Địa phương tạo điều kiện về nguồn kinh phí cho nhà
trường tăng cường cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi, tu sửa nâng cấp trường lớp
tạo điều kiện cho trẻ hoạt động. Luôn tổ các ngày lễ hội của thôn bản, xa để trẻ
và cô được tham gia các hoạt động vui chơi và được biết các trò chơi của dân
tộc mường tại xã nhà.
Trên đây là những biện pháp tôi đã áp dụng và những kết qủa đã đạt dược

sau quá trình vận dụng. Bản thân tôi thấy rất có giá trị để áp dụng vào thực tế
việc giáo dục trẻ tại trường mầm non. Xong không tráng khỏi những sai sót nên
rất mong ban giám hiệu nhà trường cùng đồng nghiệp góp ý kiến để sáng kiến
của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Bá Thước, ngày 25 tháng 2 năm 1017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Người viết

Lê Thị Yến

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. “ Giáo trình giáo dục học mầm non nhà xuất bản đại học Sư phạm Hà Nội”
của tác giả Nguyễn Thị Hoà.
2. “ Trò chơi dân gian trẻ em nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam” tác giả Trần Hoà
Bình, Bùi Lương Việt năm 2009.
3. Tuyển chọn: Trò chơi ,bài hát, thơ ca, truyện kể, câu đố - NXB giáo dục Việt
Nam.

15


4. cuốn sách “101 trò chơi dân gian dành cho trẻ mầm non” của tác giả Lê Bạch
và TL “ Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian nhằm nâng cao hiệu quả
giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo lớn” của tác giả Trần Thị Hải Yến.

16