(SKKN mới NHẤT) SKKN rèn kỹ năng điều hành nhóm cho học sinh trong trường tiểu học

RÈN KỸ NĂNG ĐIỀU HÀNH NHÓM CHO HỌC SINH TRONG TRƯỜNG
TIỂU HỌC

MỞ ĐẦU
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội, thì giáo dục khơng ngừng được
đổi mới và lần đổi mới này là bước tiến quan trọng đổi mới cách học, đổi mới
cách dạy, đổi mới cách đánh giá. Trong dạy học việc truyền thụ được kiến
thức
giúp cho học sinh lĩnh hội được kiến thức một cách linh hoạt, sáng tạo, thì
người giáo viên cũng phải tìm tịi, khám phá ra mọi kỹ năng nhằm giúp cho
việc dạy học đạt kết quả cao.
Phương pháp dạy và học theo mơ hình VNEN: Coi q trình tự học của
học sinh là trung tâm hoạt động giáo dục, giáo viên là người hướng dẫn,
đồng
hành với học sinh, giúp học sinh tự tìm hiểu và lĩnh hội kiến thức. Dạy học
theo
mơ hình VNEN là hình thức dạy học đặt học sinh vào mơi trường học tập tích
cực, trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách thích hợp. Học hợp
tác nhóm giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao
tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách

download by :


nhiệm,
tính tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác. Thơng qua hoạt động nhóm,
các
em có thể cùng làm việc với nhau những cơng việc mà một mình không thể tự
làm được trong một thời gian nhất định.
Đối với cấp Tiểu học, việc rèn cho các em các kỹ năng học hợp tác nhóm
là hết sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi

lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục toàn diện nhân cách
cho
học sinh.
Nhằm đề xuất các giải pháp giúp nâng cao hiệu quả học tập theo nhóm
trong học sinh ở trường tiểu học qua đó phát triển các kỹ năng dạy học theo
nhóm và nhân rộng ở các lớp, qua dạy học nhóm giúp chia sẻ, tư duy sáng
tạo,
chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động, tự tin… góp phần nâng cao chất lượng
học tập cho học sinh, đáp ứng yêu cầu học tập hiện nay trong thời kỳ hội
nhập.
Với mơ hình này việc dạy học theo nhóm rất thường xuyên được thao tác
như một chìa khóa để đi đến thành cơng trong quá trình dạy học.
I. THỰC TRẠNG

download by :


a. Thuận lợi – khó khăn.

* Thuận lợi :
Đa số học sinh được trang bị đầy đủ tài liệu Hướng dẫn học và đồ dùng
học tập.
Giáo viên được tập huấn dạy học theo mô hình trường tiểu học mới (
Tỉnh, huyện, trường) trong đó có dạy học theo nhóm .
Thiết kế của bài học VNEN được xây dựng 3 trong 1 tức là SGK, SGV và
VBT cùng trong một quyển, điều đó rất tiện cho GV và HS trong hoạt động
dạy
và học.

Mơ hình dạy học của VNEN chuyển cơ bản từ hoạt động dạy của giáo

viên sang hoạt động học của học sinh. Tức là chuyển từ phương pháp dạy
truyền thống  sang phương pháp học tích cực của học sinh.
* Khó khăn:
 Đới với học sinh:
Các em còn bở ngỡ với “Hội đồng tự quản”,chưa hiều được vai trò, nhiệm
của từng thành viên và cách điều hành của Hội đồng tự quản.
Nhóm trưởng còn lúng túng trong viêc phân công nhiệm vụ cho từng
thành viên trong nhóm làm việc, nên các em còn nói chuyện riêng trong giờ

download by :


học
và làm mất thời gian của tiết học.
Một số em chưa quen tự học với sách, kĩ năng đọc hiểu còn hạn chế. Nên
các em khó tiếp thu các kiến thức mới. Từ đó các em chưa mạnh dạn bày tỏ ý
kiến của mình trước lớp.
Học sinh thiếu những kỹ năng cơ bản làm việc cá nhân, làm việc nhóm
(nhất là những kỹ năng đọc hiểu, giao tiếp, phối hợp, hợp tác với các bạn
trong
nhóm...).
 Đới với giáo viên.
Lớp học sỉ số học sinh đông, với thời gian giảng dạy từ 35 đến 40 phút
học một tiết là một trở ngại rất lớn cho dạy học nhóm thành cơng.
Nội dung và hướng dẫn trong sách "Hướng dẫn học" được thiết
kế chung
cho học sinh toàn q́c.
Giáo viên khó từ bỏ thói quen giảng bài cho HS nghe. Không gian lớp học
hạn hẹp.
II. GIẢI PHÁP .

Với thực trạng trên và để đáp ứng yêu cầu về đổi mới PPDH cũng như vấn đề
nâng cao chất lượng giáo dục học sinh. Theo chúng tôi, để thực hiện tốt
phương

download by :


pháp dạy học theo nhóm, giáo viên cần phải có các kĩ năng tổ chức sau:
 Kỹ năng tổ chức hướng dẫn hoạt động của Hội đồng tự quản.
 Kỹ năng điều chỉnh sách “Hướng dẫn học”.
 Kĩ năng chia nhóm.
 Kĩ năng tổ chức cho học sinh làm việc trong nhóm.
 Kĩ năng quan sát.
 Kĩ năng đánh giá kết quả học tập.

1. Kĩ năng tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của Hội đồng tự
quản.
Sau ngày tựu trường giáo viên chủ nhiệm phổ biến chức năng của Hội đồng
tự quản và nhiệm vụ của từng thành viên trong Hội đồng tự quản. Tổ chức
cho
học sinh bình chọn Hội đồng tự quản. Trong quá trình hoạt động của Hội
đồng
tự quàn giáo viên thường xuyên định hướng các thành viên trong Hội đồng
tự
quản hoạt động có hiệu quả hơn.

Cuối buổi chiều giáo viên mời các nhóm trưởng lại, hướng dẫn giải thích
các nhiệm vụ và cách điều hành nhóm cho từng nhiệm vụ của các môn học

download by :

ngày
hôm sau.
Các nhóm trưởng tổ chức cho các bạn trong nhóm đọc yêu cầu nhiều lần,
thảo luận tìm ra cách giải quyết. Các em học học khó cố gắng lắng nghe và
nêu
ý kiến thắc mắc nếu chưa hiểu. Tất cả thành viên trong nhóm hãy giúp đỡ lẫn
nhau dể hoàn thành tốt các yêu cầu của bài học.
Khi đa số các nhóm giải quyết nhiệm vụ học tập gặp khó khăn thì giáo viên
đổi hình thức thảo luận nhóm bằng hình thức dạy cả lớp để các em hiểu yêu
cầu
và thực hiện tốt nhiệm vụ đó.
Những học sinh chưa mạnh dạn bày tỏ ý kiến của mình vì ngại nói sai bạn
cười. Giáo viên và các thành viên trong nhóm động viên các bạn phát biểu nói
lên chính kiến của mình, nếu có sai sót thì đóng góp sửa chữa, động viên nhau
hoàn thành nhiệm vụ học tập.
Giáo viên theo thường xuyên theo dõi giúp đỡ học sinh yếu khi các em
hoạt động cá nhân ở buổi sáng. Buổi chiều giáo viên tiếp tục giúp đỡ các em
học sinh yếu để các em nắm được kiến thức, kĩ năng bài học.
2. Kỹ năng điều chỉnh sách “Hướng dẫn học”.
Mặc dù đã có sách "Hướng dẫn học" được thiết kế khá tỉ mỉ, theo
đó, HS

download by :


có thể tự học (cá nhân, nhóm) và thành cơng. Tuy nhiên, sách này được thiết
kế
cho mọi HS (theo nghĩa cho HS tồn quốc) nên có thể khơng phù hợp với HS

lớp cụ thể nào đó.
Vì vậy, GV cần xem lại, nội dung và hướng dẫn trong tài liệu có phù hợp
với khả năng, trình độ HS lớp mình hay khơng. Nếu khơng, GV cần điều chỉnh
lại (ví dụ: đưa ra nội dung vừa sức, nêu hướng dẫn cụ thể hơn...).

3. Kỹ năng chia nhóm.
Khi chia nhóm, GV cần chú ý đảm bảo rằng, trình độ của các nhóm là
đồng đều, tương đương nhau, trong nhóm nên có những HS với năng lực
khác
nhau. Số HS trong nhóm tối ưu là 4 em. Như vậy, rất có thể, tùy mơn học và
nội
dung hoạt động mà thành phần cụ thể những HS trong nhóm là khác nhau
(các
nhóm có thể thay đổi theo nội dung).
Giáo viên có tham khảo những cách chia nhóm như sau:
 Chia nhóm theo đến số.
 Chia nhóm theo biểu tượng.
 Chia nhóm tương trợ.

download by :


 Chai nhóm theo trình đợ.
 Nhóm đếm số : Muốn chia lớp thành 8 nhóm thì điểm số từ 1 đến 4
rồi quay lại 1…4. Cứ thế cho đến khi hết sỉ sớ học sinh trong lớp.
Ví dụ : Lớp bạn có 32 học sinh, bạn muốn chia thành 8 nhóm thì u cầu học
sinh đếm 1,2,3,4; Bạn u cầu những học sinh có số đếm là 1 thì về nhóm 1,
những học sinh có số 2 về nhóm 2 … Khi chuyển nhóm có thể cho học sinh vừa
đi vừa hát hoặc vỗ tay …

* Ưu điểm : Tốn ít thời gian , tạo cho học sinh có khơng khí học tập thoải mái ,
phong cách nhanh nhẹn, áp dụng được cho tất cả các mơn học.

 Nhóm biểu tượng: Biểu tượng có thể là : (con vật , cây cối ,
hình ảnh, các bơng hoa …) Muốn chia lớp thành 6 nhóm thì bạn phải
chuẩn bị 6 biểu tượng .

Ví dụ : Lớp bạn có 30 học sinh , bạn muốn chia thành 6 nhóm theo biểu
tượng là con vật , bạn phải chuẩn bị các con vật như: Chào mào , Vành
khuyên,
Thỏ ngọc, Sơn ca, Hoàng yến …chẳng hạn. Mỗi con vật bạn phải có 6 biểu
tượng. Ngoài ra bạn phải chuẩn bị 6 biểu tượng của 6 con vật trên có kích
thước

download by :


lớn hơn để đặt lên bàn cho mỗi nhóm . Sau khi phát biểu tượng hoặc cho học
sinh chọn biểu tượng xong, HS nào có biểu tượng con vật nào sẽ về bàn có con
vật đó.Tương tự như thế với biểu tượng là: (cây cối, hoa, hình…)
* Ưu điểm : Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có khơng khí học tập thoải
mái, lớp học sinh động, áp dụng được cho tất cả các môn học nhất là các mơn
học có chủ đề. Lớp học sơi nổi hứng thú cho tất cả học sinh.
* Nhược điểm : Giáo viên phải chuẩn bị nhiều, gây tốn kém.

 Nhóm tương trợ: Xếp những học sinh có trình độ và năng
lực khác nhau ( khá giỏi và trung bình- yếu) vào một nhóm , để học
sinh khá giỏi có thể hỗ trợ cho học sinh yếu.
 Nhóm theo trình độ: Những học sinh cùng năng lực và
trình độ sẽ ngồi một nhóm .

* Ưu điểm : Giáo viên có thời gian giúp đỡ , hỗ trợ những nhóm có trình độ
yếu và phát huy tính tự lập cho nhóm khá giỏi.

4. Kĩ năng tổ chức học sinh làm việc trong nhóm.
 Nguyên tắc làm việc trong nhóm: Tơn trọng sự tổ chức của nhóm trưởng,
ghi chép trung thực ý kiến chung, báo cáo đầy đủ toàn bộ nội dung đã ghi
chép, người nói phải có người nghe, tơn trọng ý kiến cá nhân, thiểu số phải

download by :


tuân thủ theo đa số. Có nhận xét rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt động…
 Một nhóm muốn hoạt động hiệu quả cần phải có cơ cấu tổ chức chặt chẽ.
Cơ
cấu của nhóm gồm:
 Nhóm trưởng: Có trách nhiệm tổ chức, điều hành mọi hoạt động
của nhóm, nhóm trưởng có thể do các thành viên trong nhóm bầu lên
hoặc do giáo viên chỉ định. Nhóm trưởng và các thành viên trong nhóm
cần thay đổi thường xuyên tạo nên sự tự tin trong khi làm việc nhóm.
 Thư ký: Ghi chép nội dung, diễn biến các cuộc họp, thảo luận của
nhóm, thư ký có thể được thay đổi theo từng cuộc họp nhóm hoặc cố định
từ đầu đến cuối. Nhóm phải quy định rõ trách nhiệm cụ thể của từng vị
trí trong nhóm, xây dựng mối quan hệ gắn kết giữa các thành viên trong
nhóm.
 Báo cáo viên: cũng là một thành viên của nhóm giữ nhiệm vụ báo
cáo kết quả làm việc của nhóm mình và giải trình ý kiến thắc mắc trước
lớp và giáo viên, đồng thời cùng các thành viên trong nhóm trao đổi,
đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao qua từng hoạt động.

 Các thành viên: Trao đổi, đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao.
5. Kĩ năng tổ chức cho học sinh thảo luận các nhiện vụ học tập.
Về phía học sinh các em hoàn toàn chủ động trong giờ học để khám phá và

download by :


tìm ra nội dung bài học bằng cách trao đổi, tranh luận, biết nêu vấn đề và giải
quyết vấn đề thơng qua hoạt động theo nhóm. Các tiết học khơng tạo áp lực
đối
với các em từ đó kích thích sự sáng tạo, tự tin trong giao tiếp và biết hợp tác
khi
tham gia các hoạt động tập thể, giúp các em hiểu bài sâu và tốt hơn.
Các em học sinh chưa nắm chắc kiến thức, chưa hồn thành bài học khơng
những được giáo viên quan tâm giúp đỡ kèm cặp mà cịn được các bạn trong
nhóm giúp đỡ để hồn thành nhiệm vụ.
Điều này giúp các em khơng cịn tự ti mặc cảm với bạn bè trong lớp. Mỗi
ngày đến trường các em không chỉ được tiếp thu kiến thức mà còn được học
về
kĩ năng sống, những tiết học gần gũi, gắn bó chặt chẽ với cuộc sống thường
ngày của các em, giúp biết tự khẳng định mình và có ý thức đồn kết cao.
Mỡi mợt nhiệm vụ các em cần thực hiện các bước thảo luận như sau:
Nhóm trưởng đọc yêu cầu của nhiệm vụ và tổ chức cho các bạn phân tích
yêu cầu của nhiệm vụ và cách thức thực hiện nhiệm vụ đó.
Mỗi nhiệm vụ yêu cầu các bạn thực hiện cá nhân, trao đổi nhóm đôi và trao
đổi trong nhóm lớn, thi ký ghi chép kết quả thảo luận và cử thành viên báo
cáo.
Các nhóm thảo luận và nhóm thống nhất ý kiến thì cắm mặt cười lên và tiếp

download by :

tục nhiệm vụ kế tiếp. Nếu có khó khăn, hoặc bất đồng ý kiến gì thì cắm tín
hiệu
cấp cứu (mặt khóc) nhờ giáo viên trợ giúp và để hoàn thành tốt nhiệm vụ .

6. Kĩ năng quan sát.
Trong khi học sinh tự học (nhất là các bước 1,2,3,4 trong qui trình 10 bước).
Gíáo viên cần tiếp cận các nhóm, cá nhân để nắm bắt việc thực hiện của các
em
và giúp đỡ kịp thời. Khi dạy một mơn học nào đó. Gíao viên phải biết chắc
năng lực từng học sinh, nhất là những em "chậm" để sẵn sàng hỗ
trợ.
Gíáo viên luôn để mắt tới tất cả các nhóm, nhận ra được những biểu hiện
"khác lạ" ở các nhóm, tiếp cận, lắng nghe, đề nghị "cơ có thể
giúp đỡ các em
điều gì khơng?"... Cuối cùng, gíáo viên phải biết chắc, những nhóm nào
có kết
quả đúng, những nhóm nào có kết quả sai.

7. Kĩ năng tổ chức cho học sinh trình bày và đánh giá kết quả học
tập

download by :


Khi giáo viên yêu cầu nhóm báo cáo kết quả thảo luận. Giáo viên cẩn đặt câu
hỏi gợi mở để làm rõ vấn đề hơn hoặc liên hệ thực tế để giúp học sinh có khả
năng vận dụng kiến thức vào cuộc sống.
Nếu kết quả làm việc nhóm của học sinh đáp ứng đầy đủ u cầu thì có thể

sử dụng để hệ thống thành bài học. Điều này sẽ làm tăng sự thích thú làm
việc
của học sinh bởi vì các em rất tự hào khi tự mình có thể hình thành được bài
học
cho cả lớp, đồng thời giảm bớt sự can thiệp của giáo viên trong quá trình học.
Giáo viên nhận xét kết quả hoạt động của cả nhóm hoặc từng thành viên,
động viên kích lệ, để các em mạnh dạn, tự tin nêu ý kiến của mình trong quá
trình thảo luận.

III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC.
Từ những kinh nghiệm về tổ chức học nhóm trong dạy học theo mơ hình
VNEN học sinh lớp tơi phát huy được tính tích cực, chủ động, tăng cường sự
tham gia của học sinh, như: mọi học sinh đều được trình bày ý kiến, học sinh
tự
tìm ra tri thức, nắm bài chắc hơn, hứng thú với học tập hơn,v.v... và phát
triển
những kĩ năng giao tiếp.

download by :


Cịn đối với giáo viên thì ít nói hơn, giúp đỡ được nhiều học sinh, đặc biệt
là học sinh có năng khiếu và học sinh cá biệt. Tạo cho mỗi học sinh bước đầu
đã
có những kĩ năng làm việc theo nhóm: Các em đã biết nhanh chóng gia nhập
vào nhóm, bầu nhóm trưởng, thư kí; bước đầu biết bày tỏ quan điểm, ý kiến
và
trình bày mạch lạc kết quả làm việc chung của cả nhóm.
Qua việc tổ chức học nhóm các em hứng thú, say sưa sôi nổi hơn trong học
tập. Những học sinh khá, giỏi có điều kiện phát huy hơn năng lực của mình.

Cịn những em trước đây vốn chậm chạp, nhút nhát, tiếp thu bài chậm, ít trao
đổi, ít giơ tay phát biểu ý kiến thì nay đã mạnh dạn hơn, tự tin hơn, sôi nổi
hơn
trong học tập và các hoạt động.
Các em biết hợp tác, giúp đỡ, giao tiếp học hỏi lẫn nhau, tự tìm tịi, tự phát
hiện và tự chiếm lĩnh kiến thức. Các em học tập một cách hứng thú, tập trung
với tinh thần thi đua, vui vẻ, tích cực. Tiết dạy nhẹ nhàng, tự nhiên, sinh động
và hiệu quả. Lớp học trở nên thân thiện, gần gũi tạo cho các em có được cảm
giác mỗi ngày đến trường là một ngày vui.
IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM.
Giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học một cách hiệu quả. Giáo
viên đã nhận thức đúng trong việc dạy học lấy quá trình dạy học của HS làm

download by :


trung tâm. Rèn luyện cách học, cách tư duy cho HS. Giáo viên chỉ tư vấn, hỗ
trợ, tổ chức quá trình tự học của HS.
HS được học trong trường tích cực, trong đó HS tổ chức thành nhóm một
cách thích hợp và hợp tác trong nhóm giúp các em tự rèn luyện kĩ năng làm
việc, kỹ năng giao tiếp tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy
vai
trị trách nhiệm, tính tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp
Giáo viên khơng máy móc u cầu học sinh học mà không nắm vững được
nội dung, lộ trình được hướng dẫn trong sách "Hướng dẫn học"
và trình độ của
HS lớp mình liên quan nội dung học tập.
Khi chia nhóm mà khơng quan tâm đến trình độ của nhóm nói chung và của
từng HS trong nhóm nói riêng (dễ tạo ra tính bất cân sức giữa các nhóm, học
sinh trong nhóm khó hỗ trợ nhau).

Giáo viên khơng ngồi một chỗ chờ đợi học sinh tự học mà không giúp đỡ
kịp thời những HS, nhóm gặp khó khăn, khơng nắm được kết quả hoạt động
của
từng nhóm.
Khơng gọi ngẫu nhiên học sinh trình bày kết quả trước lớp, hay gọi những
em, nhóm có kết quả đúng trình bày trước.

download by :


Giáo viên không áp đặt kiến thức, kết quả học tập (trong đó có giảng giải,
thuyết trình...) đối với học sinh.
V. KẾT ḶN :
Học nhóm theo mơ hình VNEN giúp học sinh phát huy tính tự học, sáng
tạo, tính tự giác, tự quản, sự tự tin, hứng thú trong học tập. Với phương pháp
dạy học mới, giúp các em phát huy tốt các kĩ năng: Kỹ năng giao tiếp, Kỹ
năng
hợp tác, Kỹ năng tự đánh giá lẫn nhau trong giờ học.
Tạo điều kiện đẩy mạnh đổi mới PPDH và các hình thức dạy học trên cơ sở
tổ chức các hoạt động phát huy tính tích cực, chủ động, khả năng tự học của
học
sinh. Tăng khả năng thực hành, vận dụng, tích hợp được hoạt động phát triển
ngơn ngữ của học sinh thông qua các hoạt động học tập
Chú trọng khai thác và sử dụng những kinh nghiệm của học sinh trong đời
sống hàng ngày. Gắn kết giữa nội dung dạy học với đời sống thực tiễn của
học
sinh, của cộng đồng thông qua hoạt động ứng dụng của mỗi bài., rèn cho các
em
kĩ năng giải quyết các vấn đề, các khó khăn của nhóm và chính bản thân các
em

trong mỡi tiết học.

download by :


Để có được kĩ năng tổ chức hoạt động nhóm, địi hỏi người giáo viên phải
khơng ngừng nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi và rèn luyện. Phải nắm vững yêu
cầu
về quan điểm dạy học, chương trình, nội dung dạy học. Thấy được tầm quan
trọng và ích lợi của hoạt động nhóm trong q trình dạy học. Nắm vững các
cách chia nhóm và tổ chức nhóm. Rèn luyện cách chia nhóm thông qua các
tiết
học một cách thường xuyên. Chuẩn bị đồ dùng dạy học phục vụ cho việc học
nhóm của học sinh. Hoạt động nhóm có thể áp dụng được cho tất cả các tiết
học
ở tất cả các khối lớp ở cấp Tiểu học, đặc biệt là mơ hình trường học mới.
Xin chân thành cảm ơn !

download by :