TIỂU LUẬN môn học CHỦ NGHĨA xã hội KHOA học ảnh hưởng của tín ngưỡng tôn giáo đến đời sống tinh thần của người việt nam trong xã hội hiện đại

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
KHOA LÍ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN MÔN HỌC
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Quang Trường
Họ và tên sinh viên: Nguyễn Minh Quang

MSSV: 20203757

Mã lớp bài tập: 126370

Hà Nội, tháng 7 năm 2021

download by :


TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

KHOA LÍ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN MÔN HỌC
CHỦA NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Điểm

Nhận xét của giảng viên

TÊN ĐỀ TÀI
Ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn giáo đến đời sống tinh thần của người Việt Nam

trong xã hội hiện đại

Giảng viên hướng dẫn: Nguyễn Quang Trường
Họ và tên sinh viên: Nguyễn Minh Quang

MSSV: 20203757

Mã lớp bài tập: 126370

Hà Nội, tháng 7 năm 202

download by :


Mục lục
Phần mở đầu
Phần nội dung
Chương 1: Những vấn đề lí luận chung về tín ngưỡng tơn giáo và tín ngưỡng tôn
giáo trong xã hội Việt Nam hiện nay.
1.1

Khái niệm, nguồn gốc, bản chất và vai trị của tơn giáo

Chương 2: Ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn giáo đến đời sống tinh thần của con
người Việt Nam hiện nay.
2.1

Tình hình tín ngưỡng tơn giáo hiện nay tại Việt Nam

2.2 Ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn giáo đến đời sống tinh thần của con người

Việt Nam hiện nay.
Chương 3: Một số giải pháp khắc phục tình trạng tiêu cực và pháp huy những
ảnh hưởng tích cực của tín ngưỡng tơn giáo đối với đời sống tinh thần của người
VN hiên nay.
Phần kết luận

download by :


PHẦN MỞ ĐẦU
1.

Lí do chọn đề tài
Hiện nay, xã hội lồi người đã có những bước tiến vơ cùng to lớn trong

mọi lĩnh vực: kinh tế, chính trị, khoa học kĩ thuật và nghệ thuật. Trong một xã
hội như vậy có một bộ phận khơng thể thiếu đó chính là tín ngưỡng tơn giáo.
Tín ngưỡng tơn giáo - một vấn đề tưởng chừng như vô cùng cũ kĩ nhưng thực
chất nó ln ln mới mẻ. Đặc biệt, nó có tầm ảnh hưởng rất lớn đến nhiều mặt
của đời sống nhân loại như: chính trị, văn hóa, xã hội và đặc biệt là tham gia vào
nhiều lĩnh vực đời sống tinh thần. Các tôn giáo lớn không chỉ ảnh hưởng sâu sắc
trong phạm vi một quốc gia riêng lẻ mà tầm ảnh hưởng cịn mang tính quốc tế.
Việt Nam là một quốc gia thống nhất đa dân tộc, đa tôn giáo, trong đó có
khoảng 24 triệu tín đồ thuộc 40 tổ chức tôn giáo được công nhận, chiếm tới 27%
dân số. Sự đa dạng các hình thức tơn giáo là nhân tố quan trọng góp phần hình
thành bản sắc văn hóa dân tộc. Cũng chính vì sự đa dạng về hình thức và rộng
về quy mơ, tơn giáo và tín ngưỡng có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống tinh thần
con người Việt Nam . Tôn giáo giúp một dân tộc xây dựng nền đạo đức mới, nền
văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. nhưng bên cạnh đó, tơn giáo là một
hình thức phản ánh hư ảo , xuyên tạp đời sống hiện thực, gây ra sự lệch lạc về

nhận thức người dân ở một số nơi của Việt Nam , một số thế lực phản động có
thể lợi dụng điều ấy phục vụ cho việc âm mưu xâm lược và chống phá cách
mạng ở Việt Nam nói riêng và các nước xã hội chủ nghĩa nói chung Vì vậy bài
luận này sẽ nói lên những ảnh hưởng nhất định của tơn giáo, tín ngưỡng đến đời
sống tinh thần của người Việt Nam. Giúp chúng ta có một cái nhìn nhận khách
quan và thực tế về tơn giáo, tín ngưỡng.

download by :


2.

Tổng quát tình hình nghiên cứu
Hiện nay, trên tinh thần đổi mới nhận thức về tín ngưỡng tơn giáo: Đảng

và Nhà nước ta đã nhận định tôn giáo là nhu cầu của một bộ phận nhân dân. Vấn
đề tôn giáo, tín ngưỡng đã được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Các
giáo lý tôn giáo đều chứa đựng một số giá trị đạo đức nhân bản rất hữu ích cho
việc xây dựng nền đạo đức mới và nhân cách con người Việt Nam hiện nay. Giá
trị lớn nhất của tín ngưỡng tơn giáo là góp phần duy trì đạo đức xã hội, hoàn
thiện nhân cách cá nhân, hướng con người đến Chân – Thiện – Mỹ. Tuy nhiên,
tín ngưỡng tơn giáo cũng cịn nhiều yếu tố tiêu cực, nó hướng con người đến
hạnh phúc hư ảo và làm mất tính chủ động, sáng tạo của con người. Vấn đề đặt
ra là, cần nhận diện đúng vai trò , tầm ảnh hưởng của tơn giáo, tín ngưỡng đặc
biệt là giá trị tinh thần nhằm phát huy những giá trị tốt đẹp của tôn giáo và hạn
chế những tác động tiêu cực của nó đối với việc hồn thiện nhân cách con người
Việt Nam hiện nay.
3.

Mục đính nghiên cứu của đề tài

Ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn giáo đến đời sống tinh thần của người Việt

Nam trong xã hội hiện đại.
4.

Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Về mặt thời gian: giai đoạn hiện nay.
Về mặt không gian: trong cả nước.

5.

Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Chủ nghĩa duy vật biện chứng.
Phương pháp phân tích.
Phương pháp tổng hợp.

6.

Đóng góp của đề tài

download by :


Qua đề tài giúp ta thấy rõ được tình hình và ảnh hưởng của tôn giáo hiện
nay ở Việt Nam . Những giá trị tinh thần của tôn giáo mang lại cho đời sống con
người Việt Nam, những đóng góp tích cực cũng như mặt tiêu cực mà tín ngưỡng
tơn giáo.
7.

Kết cấu của đề tài

Gồm 4 phần : Phần mở đầu, Phần nội dung , Phần kết luận , Phần danh

mục tài liệu tham khảo
Phần nội dung được chia thành 3 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Những vấn đề lí luận chung về tín ngưỡng tơn giáo và tín ngưỡng
tôn giáo trong xã hội Việt Nam hiện nay.
Chương 2: Ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn giáo đối với đời sống tinh thần của
con người Việt Nam hiện nay.
Chương 3: Một số giải pháp khắc phục những ảnh hưởng tiêu cực và phát huy
những ảnh hưởng tích cực của tín ngưỡng tôn giáo đối với đời sống tinh thần
của con người Việt Nam hiện nay.

download by :


PHẦN NỘI DUNG
Chương 1: Những vấn đề lí luận chung về tín ngưỡng tơn giáo và tín
ngưỡng tơn giáo trong xã hội Việt Nam hiện nay.
1.1 Khái niệm, nguồn gốc, bản chất và vai trị của tơn giáo.
Khái niệm tơn giáo, tín ngưỡng tơn giáo.
Chủ nghĩa Mác – Lenin cho rằng: Tất cả mọi tôn giáo chẳng qua chỉ là sự
phản ánh hư ảo – vào đầu óc của con người- những lực lượng ở bên ngoài chi
phối cuộc sống hàng ngày của họ; Tơn giáo là một hình thái ý thức xã hội, phản
ánh hiện thực khách quan, thông qua sự phản ánh đó, các lực lượng tự nhiên trở
thành siêu tự nhiên, thần bí....
Ở

một cách tiếp cận khác, tơn giáo cịn được hiểu là một thực thể xã hội-

các tơn giáo cụ thể( đạo Chính Thống, đạo Cơng Giáo, đạo Tin Lành, đạo

Phật.....), với các tiêu chí cơ bản sau: có đấng siêu nhiên, đấng tối cao, thần linh
để tơn thờ; có hệ thống giáo thuyết( giáo lý, giáo lễ, giáo luật) phản ánh thế giới
quan, nhân sinh quan, đạo đức tơn giáo; có hệ thống hành vi hay nghi thức, biểu
tượng tôn giáo và hệ thống cơ sở thờ tự; có tổ chức nhân sự, quản lý điều hành
việc đạo; có hệ thống tín đồ đơng đảo, những người tự nguyện tin theo một tơn
giáo nào đó, và được tơn giáo đó thừa nhận.
Tín ngưỡng: là hệ thống những niềm tin, sự ngưỡng vọng của con người
vào những cái “siêu nhiên” để giải thích về thế giới với ước muốn mang lại sự
bình an cho cá nhân và cộng đồng. Tín ngưỡng mang tính dân gian, gắn với sinh
hoạt văn hóa dân gian. Trong tín ngưỡng có sự hòa nhập giữa thế giới tâm linh
và con người, nơi thờ cúng và nghi lễ cịn phân tán, khơng có quy định chặt chẽ.
Tín ngưỡng khơng có tổ chức và khơng có hệ thống giáo lý.
Khi hai khái niện tín ngưỡng và tơn giáo đi cùng nhau ta có thể hiểu đó là
sự tin theo một tơn giáo nào đó.

download by :


Nguồn gốc tôn giáo
Nguồn gốc kinh tế-xã hội của tôn giáo: Khi xã hội xuất hiện chế độ tư hữu
về tư liệu sản xuất, giai cấp hình thành, đối kháng giai cấp nảy sinh. Trong xã
hội đó, các mối quan hệ xã hội ngày càng phức tạp và con người ngày càng chịu
tác động của các yếu tố tự phát, ngẫu nhiên, may rủi....Sự bần cùng về kinh tế,
nạn áp bức về chính trị, sự hiện diện của những bất công xã hội cùng với những
thất vọng, bất hạnh trong cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp bị trị- đó là nguồn
gốc sâu xa của tơn giáo.
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo: Ở những giai đoạn lịch sử nhất định,
nhận thức của con người về tự nhiên xã hội có giới hạn, con người khơng giải
thích được bản chất của các hiện tượng xảy ra trong tự nhiên và xã hội, từ đó họ
thần bí hóa và gán cho tự nhiên xã hội những lực lượng thần bí hình thành nên

các biểu tượng tơn giáo.
Nguồn gốc tâm lý: Tâm lý sợ hãi trước sức mạnh của tự nhiên và xã hội,
những tình cảm về lịng kính trọng, sự biết ơn. .. đã hình thành những ý thức tình
cảm của tơn giáo đưa đến sự ra đời của tín ngưỡng tôn giáo.
Bản chất tôn giáo
Trước hết, chủ nghĩa Mác-Lenin cho rằng tơn giáo, tín ngưỡng là một loại
hình thái ý thức xã hội phản ánh hư ảo hiện thực khách quan, chứa đựng những
yếu tố tiêu cực, lạc hậu nhất định, qua sự phản ánh của tôn giáo, những hiện
tượng tự nhiên trở thành siêu nhiên. Mặt khác, trong bản thân mỗi tôn giáo đều
chứa đựng những yếu tố lạc hậu, tiêu cực nhất định. Một số tôn giáo, thông qua
các giáo thuyết, các hành vi cực đoan khác, đã kìm nhận thức và khả năng vươn
lên của con người, trước hết là những tín đồ; thậm chí đẩy họ đến những hành
động đi ngược lại trào lưu, xu thế văn minh.
Tôn giáo là một hiện tượng xã hội- văn hóa do con người sáng tạo ra.Con
người sáng tạo ra tơn giáo vì mục đích, lợi ích của họ, phản ánh những ước mơ,

download by :


nguyện vọng, suy nghĩ của họ. Khi sáng tạo ra tôn giáo, con người lại sợ hãi tôn
giáo, tuyệt đối hóa và phục tùng tơn giáo vơ điều kiện. Mọi quan niệm về tôn
giáo, các tổ chức, thiết chế tôn giáo đều được sinh ra từ những hoạt động sản
xuất, từ những điều kiện sống nhất định trong xã hội và thay đổi theo những
thay đổi của cơ sở kinh tế.
Về phương diện thế giới quan, về cơ bản, các tơn giáo mang thế giới quan
duy tâm, có sự khác biệt với thế giới quan duy vật biện chứng, khoa học của chủ
nghĩa Mác – Lenin. Chủ nghĩa Mác- Lenin và tôn giáo chỉ khác nhau về thế giới
quan, về cách nhìn nhận thế giới và con người.
Tính chất của tơn giáo
Tính lịch sử của tơn giáo: Tơn giáo là một hiện tượng xã hội có tính lịch

sử, nghĩa là nó có sự hình thành, tồn tại và phát triển trong những giai đoạn lịch
sử nhất định, nó có khả năng biến đổi để thích nghi với nhiều chế độ chính trị-xã
hội. Khi các điều kiện kinh tế- xã hội, lịch sử thay đổi, tơn giáo cũng thay đổi
theo.
Tính quần chúng của tôn giáo: Tôn giáo là một hiện tượng xã hội phổ biến
ở

tất cả các dân tộc, quốc gia, châu lục. Tính quần chúng của tơn giáo khơng chỉ

biểu hiện ở số lượng tín đồ rất đơng đảo; mà cịn thể hiện ở chỗ, các tơn giáo là
nơi sinh hoạt văn hóa, tinh thần của một bộ phận quần chúng nhân dân lao động.
Tính chính trị của tơn giáo: Tính chính trị của tơn giáo chỉ xuất hiện khi
xã hội đã phân chia giai cấp, có sự khác biệt, sự đối kháng về lợi ích. Khi các
giai cấp bóc lột, thống trị sử dụng tôn giáo để phục vụ cho lợi ích giai cấp mình,
chống lại các giai cấp lao động và tiến bộ xã hội, tôn giáo mang tính chính trị
tiêu cực, phản tiến bộ.
Vai trị của tơn giáo
Chức năng đền bù hư ảo: Chủ nghĩa Mác- Leenin cho rằng sự bất lực của
con người trước những sức mạnh tự nhiên và xã hội đã nảy sinh nhu cầu khắc

download by :


phục những mâu thuẫn thực tế trong ý thức, trong tưởng tượng; nảy sinh nhu
cầu đền bù sự hạn chế của các mối quan hệ hiện thực- thế giới “siêu trần gian”.
Chức năng thế giới quan: Tôn giáo giúp con người có những nhận thức
nhất định về thế giới và con người, thơng qua hệ thống giáo thuyết của nó. Khi
phản thế giới hiện thực, tôn giáo muốn đưa ra một bức tranh về thế giới tương
lai nhằm thỏa mãn nhu cầu nhận thức của con người. Sự lý giải đó của tơn giáo
khơng những hướng con người tới những nhận thức về thế giới, mà cịn tạo ra ở

tín đồ những thái độ và hành động đến thế giới xung quanh.
Chức năng điều chỉnh hành vi: Thông qua hệ thống các giá trị chuẩn mực,
cả trong nghi lễ và cuộc sống, tơn giáo góp phần quy định và điều chỉnh hành vi
của con người, giúp con người hướng tới cái thiện cái đẹp.
Chức năng giao tiếp; Tơn giáo góp phần tăng cường các mối quan hệ giữa
người với người, trước hết là cùng tín ngưỡng. Sự giao tiếp chủ yếu thực hiện
trong hoạt động thờ cúng, giao tiếp ngoài tơn giáo như về kinh tế, gia đình...
Chức năng liên kết cộng đồng: Tơn giáo góp phần hình thành những cộng
đồng xã hội- gắn kết với nhau dựa trên những giá trị, chuẩn mực tôn giáo.

download by :


Chương 2: Ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn giáo đến đời sống tinh thần của
con người Việt Nam hiện nay.
2.1

Tình hình tín ngưỡng tơn giáo hiện nay tại Việt Nam

Việt Nam là một quốc gia có nhiều tơn giáoNước ta hiện nay có 13 tơn
giáo đã được cơng nhận tư cách pháp nhân (Phật giáo, Công Giáo, Hồi giáo, Tin
Lành.....) và trên 40 tổ chức tôn giáo đã được công nhận về mặt tổ chức hoặc đã
đăng kí hoạt động với khoảng 24 triệu tín đồ, 95.000 chức sắc, 200.00 chức việc
và hơn 23.250 cơ sở thờ tự.Các tổ chức tơn giáo có nhiều hình thức tồn tại khác
nhau, có tơn giáo du nhập từ nước ngồi như đạo Phật, đạo Cơng Giáo..., có tơn
giáo nội sinh như đạo Cao Đài, Phật giáo Hịa Hảo.
Tơn giáo ở Việt Nam đa dạng, đan xen, chung sống hịa bình và khơng có
xung đột, chiến tranh tôn giáo. Việt Nam là nơi giao lưu của nhiều luồng văn
hóa thế giới, trong đó chịu ảnh htôn giáo đa dạng ảnh hưởng sâu sắc của hai nền
văn minh lớn là Trung Quốc và Ấn Độ; về sau chịu tác động, ảnh hưởng của các

luồng văn hóa phương tây; nước ta là nơi có nhiều tộc người sinh sống, nên từ
xa xưa đã dung nạp, dung hịa nhiều hình thức tín ngưỡng.
Tín đồ các tơn giáo Việt Nam phần lớn là nhân dân lao động, có lịng u
nước, tinh thần dân tộc. Tín đồ các tơn giáo ở Việt Nam có thành phần rất đa
dạng, chủ yếu là người dân lao động gồm nông dân, công nhân... Đa số họ có
tinh thần yêu nước,chống ngoại xâm, tơn trọng cơng lý, gắn bó dân tộc, đi theo
Đảng, theo cách mạng, hăng hái xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.
Hàng ngũ chức sắc các tôn giáo có vai trị, vị trí quan trọng trong giáo
hội, có uy tín. ảnh hưởng tới tín đồ. Chức sắc tơn giáo là tín đồ có chức vụ,
phẩm sắc trong tơn giáo, tự nguyện thức hiện thường xuyên nếp sống riêng theo
gi lý, giáo luật của tơn giáo. Họ có chức năng Truyền bá, thực hành giáo lý,
giáo luật, lễ nghi, quản lý tổ chức của giáo, duy trì, củng cố, phát triển tôn giáo.
11

download by :


Các tơn giáo ở Việt Nam đều có quan hệ với các tổ chức, cá nhân tơn giáo
ở

nước ngồi. Các tơn giáo ở Việt Nam đều có mói quan hệ mật thiết với các cá

nhân, tổ chức tôn giáo và các tổ chức ngồi tơn giáo có tính quốc tế, đa dạng và
phức tạp.
Các tôn giáo ở Việt Nam thường bị các thế lực thực dân, đế quốc, phản
động lợi dụng. Trong những năm trước đây cũng như giai đoaạn hiện nay, các
thế lực tức dân, đế quốc luôn cú ý ủng hộ, tiếp tay cho các đối tượng phản động
ở

trong nước lợi dụng tôn giáo để thực hiện âm mưu “diễn biến hịa bình” đối

với nước ta.
2.2

Ảnh hưởng của tôn giáo đến đến đời sống tinh thần của con người
Việt Nam hiện nay.

Đặc điểm đời sống tinh thần xã hội Việt Nam
Đời sống tinh thần xã hội Việt Nam hiện nay thể hiện rõ sự đan xen giữa
giá trị cũ và mới, giữa truyền thống và hiện đại; nó diễn ra sự tương tác mạnh
mẽ giữa giá trị dân tộc và quốc tế; chuyển biến theo định hướng xã hội chủ
nghĩa.
Ảnh hưởng của tôn giáo đến lĩnh vực tư tưởng chính trị
Chủ nghĩa Mác- leenin có khẳng định rằng, tất cả những mối quan hệ
chằng chéo trong lĩnh vực đời sống tinh thần, suy cho cùng bắt nguồn từ kinh tế,
nhưng khơng vì thế mà xem nhẹ ảnh hưởng của tơn giáo.
Tín ngưỡng tơn giáo đóng góp một số giá trị tốt đẹp cho lĩnh vực tư tưởng
chính trị:
Thứ nhất: Lý tưởng xã hội hiện nay mang tính nhân bản. Trong bản chất
của nó, tơn giáo ln chứa đựng những giá trị nhân bản, nhân văn, hướng đến
việc giải phóng con người thốt khỏi hồn cảnh khổ đau hiện tại. Mặc dù mỗi
tơn giáo có thế giới quan, nhân sinh quan khác nhau, nhứng đều hướng con
12

download by :


người đến một xã hội lý tưởng, ở đó, con người sé có cuộc sống hạnh phúc. Như
Phật giáo quan niệm cuộc đời là bể khổ, vì vậy, lý tưởng của Phật giáo là giải
thoát con người khỏi khổ, giúp con người lên Niết bàn, một thế giới khơng cịn

ln hồi, nghiệp báo, một thế giới siêu sinh tịnh độ.
Thứ hai: tinh thần yêu nước, ý thức độc lập dân tộc. Trong lịng một dân
tộc có lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, các tôn giáo ở Việt Nam
dù là tôn giáo nội sinh hay ngoại nhập đều thấm nhuần tinh thần yêu nước, ý
thức độc lập dân tộc. Theo Phật giáo Hòa Hảo, mỗi người phải ghi nhớ và có
hành động để bày tỏ ân nghĩa đới với q hương đất nước vì đó là nới ta được
sinh ra, là nới ông bà tổ tiên ta đã sống.
Thứ ba: Ý thức hịa hợp, đồn kết cộng đồng. Đoàn kết là truyền thống
quý báu của dân tộc Việt Nam trong quá trình dựng nước và giữ nước và giữ
nước. Tín ngưỡng tơn giáo là “ chất kết dính” giữa các tín đồ cùng tơn giáo.
Những giá trị tốt đẹp của tín ngưỡng tơn giáo góp phần tạo mơi trường
thuận lợi để hệ tư tưởng chính trị lan tỏa vào cuộc sống và định hướng xã hội.
Bên cạnh mặt tíc cực là chủ yếu, tín ngưỡng tơn giáo có mặt ảnh hưởng
tiêu cực đến đời sống tư tưởng chính trị.
Mọi giá trị tơn giáo đều bị chế định bởi niềm tin vào thực thể siêu nhiên.
Do đó, những giá trị của tư tưởng tơn giáo ít nhiều mang tính ảo tưởng, hư
huyễn, tơn giáo hướng đến thế giới bên kia khi con người chết đi vì thế tơn giáo
khuyên con người hãy an phận, hoặc từ bỏ nhu cầu sống để chờ ngày sang thế
giới bên kia.
Tinh thần đồn kết của tơn giáo thường có giới hạn chật hẹp trong nội bộ
cộng đồng tơn giáo, cịn đối với cộng đồng khác, mặc dù tồn tại đan xen hòa
đồng nhưng không hẳn là liên kết chặt chẽ, Trong những điều kiện nhất định,
điều đó làm ảnh hưởng phần nào đến tư tưởng đại đoàn kết.

13

download by :


Mặc dù bộ phận tín đồ tơn giáo có thái độ chính trị tiêu cực chỉ chiếm tỉ lệ

nhỏ trong hơn 25 triệu đồng bào tơn giáo, nhưng họ chính là những “ chủ thể”
làm chỗi dậy các giá trị lạc hậu nỗi thời trong tôn giáo.Những giá trị tôn giáo
này vẫn tồn tại dai dẳng và phần nào tác động tiêu cực đến nhận thức của tín đồ,
làm cho một số chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước khó đi vào cuộc
sống.
Ảnh hưỡng của tín ngưỡng tơn giáo đến lĩnh vực đạo đức lối sống.
Mặt tích cực của tín ngưỡng tơn giáo đến đạo đức, lối sống.
Hiện nay, hệ giá trị đạo đức của tơn giáo vẫn có những ảnh hưởng tích cực
đến đời sống tinh thần xã hội, thể hiện ở chỗ chúng bổ sung một số giá trị cho
đạo đức, lối sống của dân tộc. Nổi bật nhất là tinh thần hướng thiện. Nhiều
chuẩn mực, giá trị đạo đức tôn giáo đã đi vào tâm thức của mỗi người, bồi đắp
cho đạo lý “ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, “lá lành đùm lá rách”, “Thương người
như thể thương thân”, của con người Việt Nam. Chúng góp phần bổ sung cho hệ
giá trị đạo đức và lối sống của dân tộc ta trong quá trình đổi mới đất nước.
Tín ngưỡng tơn giáo góp phần giữ gìn và phát huy những giá trị tốt đẹp
của đạo đức, lối sống truyền thống: Đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam
đề cao các chuẩn mực quan hệ đạo đức giữa người với người. Ví dụ: một người
được đánh giá là thiện hay ác, tốt hay xấu phụ thuộc vào cách ứng xử của người
đối vơi tổ tiên, với gia đình, với cộng đồng và cao nhất là với đất nước.
Tín ngưỡng tơn giáo cịn đề cao tinh thần hịa hợp, đồn kết, nhân nghĩa
và khoan dung như tinh thần từ bi, vị tha của phật giáo, tinh thần bác ái, yêu
thương đồng loại trong giáo lý đạo công giáo...Nó cịn tiếp thêm tinh thần u
nước của dân tộc Việt Nam, lưu giữ trong các di sản văn hóa vật thể của các tôn
giáo như đền, chùa, nhà thờ, miếu...
Tín ngưỡng tơn giáo góp phần củng cố đạo đức, lối sống thiện , mỹ: Bất
cứ tôn giáo nào cũng chứa đựng những chuẩn mực đạo dức để ràng buộc tín đồ,
14

download by :

mà nét đặc trưng nhất là khuyến thiện, trừ ác. Những quy tắc, chuẩn mực của
các tôn giáo đều tập trung vào việc tu dưỡng đạo đức cá nhân và xây dựng quan
hệ tốt với gia đình, với cộng đồng.Những hình ảnh cao đẹp về lịng từ bi, bác ái
trong các biểu tượng về thần, phật, chúa trời... là chỗ dựa tinh thần để con người
xây đắp một cuộc sống chí thiện, chí mĩ. Bên cạnh đó, việc tham gia các lễ hội
tôn giáo giúp con người bồi đắp tinh thần đồn kết, tinh thần tương thân tương
ái hình thành nên lối ứng xử cao đẹp hơn.
Mặt tiêu cực của tín ngưỡng tơn giáo đến đạo đức, lối sống.
Tín ngưỡng tơn giáo có nhiều đóng góp cho nền đạo đức và lối sống
nhưng bên cạnh đó nó cũng có nhiều ảnh hưởng tiêu cực: Nhiều giá trị tín
ngưỡng tơn giáo không tương hợp với đạo đức, lối sống của xã hội hiện nay:
nhiều điều bị lạc hậu, lỗi thời như : đạo đức kito giáo đề cao tinh thần Bác ái, vị
tha, nhưng những điều răn như: “ Đừng chống cự kẻ ác. Nếu ai vả má bên phải
hãy đưa ln má bên kia cho họ”.... khơng cịn phù hợp với giá trị mới là đề cao
sự đấu tranh cho cái đúng, cái tốt trong xã hội..
Tín ngưỡng tơn giáo có thể là một trong những nhân tố tạo nên nhân cách,
lối sống không phù hợp với yêu cầu xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.
Đạo đức tôn giáo lại chứa đựng những lời răn về sự nhẫn nhục, cầu an. Đó là
một trong những nhân tố có thể tạo nên nhân cách yếm thế thụ động, chỉ trơng
chờ vào điều kì diệu. Nó ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình xây dựng đời sống
tinh thần xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Trong những hoàn cảnh nhất định, tín ngưỡng tơn giáo cũng có thể làm
xói mòn đạo đức, lối sống tốt đẹp của dân tộc: Do có tính chất hoang đường, hư
cấu, hủ tục như đồng cốt, xóc thẻ, bói tốn,.... Hơn nữa nhiều kẻ cịn lợi dụng
mê tín để thực hiện hành vi lừa đảo, trục lợi, gây tổn thất về sức khỏe, tiền bạc
cho người dân.
Ảnh hưởng của tín ngưỡng tơn giáo với lĩnh vực nghệ thuật
15

download by :


Nghệ thuật là một hình thái ý thức xã hội, đồng thời là lĩnh vực hoạt động
tinh thần biểu hiện tập trung ở ý thức thẩm mỹ của con người.Nghệ thuật khơng
chỉ mang lại hình ảnh khách quan, nhiều vẻ của hiện thực mà cịn có sức lay
động lớn lao với đời sống nội tâm của con người; bồidưỡng năng lực đánh giá
thẩm mỹ về các quan hệ nhân tính của con người, khơi dậy những tình cảm sâu
xa nhất, hướng con người vươn tới những lý tưởng Chân - Thiện - Mỹ. Trải qua
quá trình phát triển lâu dài, nghệ thuật tôn giáo được khỏe khoắn lên nhờ tiếp
thu các giá trị truyền thống của dân tộc. Nhưng cũng nhờ vậy mà các giá trị
nghệ thuật truyền thống được giữ gìn. Trong giai đoạn hiện nay tín ngưỡng tơn
giáo góp phần giữa gìn, phát huy các giá trị nghệ thuật truyền thống và làm
phong phú cho nền nghệ thuật dân tộc.
Trên thực tế, mỗi tơn giáo đều đóng góp những bông hoa nghệ thuật mang
sắc thái riêng, tạo nên vẻ đẹp sinh động đầy màu sắc cho vườn hoa nghệ thuật
dân tộc. Tín ngưỡng tơn giáo đóng góp cho nghệ thuật dân tộc trên tất cả các
loại hình nghệ thuật, trong đó nổi bật là các giá trị kiến trúc, điêu khắc, văn học
và âm nhạc.
Di sản nghệ thuật kiến trúc tôn giáo ở Việt Nam hết sức phong phú, gắn
với mỗi tơn giáo có những nghệ thuật kiến trúc khác nhau: đạo Phật với kiến
trúc chùa tháp, nhà thờ Công giáo, thánh đường Hồi giáo,.. Ngày nay chúng ta
còn được chiêm ngưỡng các giá trị nghệ thuật kiến trúc truyền thống hết sức độc
đáo của dân tộc chủ yếu là nhờ các cơng trình kiến trúc tơn giáo. Chùa Một Cột,
Nhà thờ Phát Diệm , Tòa thành Tây Ninh ,.. là những cơng trình kiến trúc tơn
giáo, đồng thời cũng là kết tinh của nghệ thuật kiến trúc truyền thống. Trong các
cơng trình kiến trúc hiện đại ta ít thấy sự hiện diện của tín ngưỡng tôn giáo
nhưng cũng có sự mơ phỏng một vài chi tiết nên ít nhiều mang dáng dấp truyền
thống.
Về điêu khắc ta không thể khơng nói đến nghệ thuật tạo tượng. Thế giới

tượng trong các cơng trình tơn giáo hết sức sinh động trong đó Phật giáo là
nhiều nhất. Bức tượng Quan Thế Âm thiên thủ thiên nhãn ở chùa Phật tích là
16

download by :


một biểu tượng Phật giáo cũng là tác phẩm thể hiện đỉnh cao của nghệ thuật điêu
khắc truyền thống. Ngày nay với sự phát triển của du lịch, xuất hiện nhiều tác
phẩm “điêu khắc thực dụng” có đề tài tơn giáo. trong nhiều khu du lịch tượng
Phật thích Ca, quan Thế Âm Bồ Tát được đặt ở khuôn viên nhằm tạo ấn tượng
khơng gia trong lành và sự n bình. đò lưu niệm chạm gỗ trở nên phổ biến ở
các địa điểm du lịch hay tượng Thần Tài, Quan Thế Âm vừa là vật trang trí vừa
là biểu tượng cho may mắn, làm ăn chân chính và phát đạt.
Bên cạnh các giá trị kiến trúc và điêu khắc, tín ngưỡng tơn giáo cịn góp
vào nền nghệ thuật dân tộc ngững giá trị văn học và âm nhạc hết sức đặc sắc.
Trong các di sản văn học tơn giáo thì văn học Phật giáo là nổi bật nhất. Sự kết
hợp giữa tư tưởng Phật giáo với nghệ thuật ngôn từ- văn chương dân tộc đã sản
sinh ra một dòng văn học tôn vinh cái đẹp vô thường và mang đậm tinh thần
nhân nghĩa của dân tộc Việt Nam. Đóng góp lớn nhất của văn hóa Cơng giáo là
chữ Quốc ngữ. Việc xuất hiện và phổ biến chữ Quốc ngữ giúp nền văn học dân
tộc đã bước sang hình thái phát triển mới. Trong lĩnh vực âm nhạc, các làn điệu
dân ca,vè,.. của truyền thống dân tộc được tôn giáo tiếp thu và lưu giữ. Ngày
nay trong thế giới âm nhạc cực kì sinh động, vẫn có nhiều tác phẩm sử dụng giai
điệu truyền thống và mang màu sắc tín ngưỡng dân tộc.
Như vậy sự tồn tại và phát triển của tín ngưỡng tơn giáo đã góp phần bảo
lưu phát triển các giá trị nghệ thuật truyền thống, đồng thời làm phong phú cho
nền nghệ thuật hiện nay. Với việc cung cấp đề tài và cảm hứng sáng tác cho
nghệ sĩ trong thời kì đổi mới, tín ngưỡng tơn giáo in dấu ấn của nó lên mọi loại
hình nghệ thuật, từ văn học ,kiến trúc,điêu khắc, đến âm nhạc và do đó góp phần

kích thích nền nghệ thuật dân tộc phát triển.

17

download by :


Chương 3: Một số giải pháp khắc phục tình trạng tiêu cực và pháp huy
những ảnh hưởng tích cực của tín ngưỡng tơn giáo đối với đời sống tinh
thần của người VN hiên nay.
Ở

một nước có nhiều tín ngưỡng, tơn giáo như Việt Nam thì tín đồ các tơn

giáo phải ln đặt lợi ích dân tộc, quốc gia lên trên hết và phấn đấu vì mục tiêu
chung là dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Nhà
nước không phân biệt đối xử về nghĩa vụ và quyền lợi cơng dân vì lý do tín
ngưỡng, tơn giáo.
Phát huy tính khoan dung, hịa đồng giữa các tơn giáo nhằm đồn kết các
tơn giáo để bảo đảm ổn định chính trị xã hội.
Chăm lo đời sống vật chất tinh thần cho đồng bào có đạo, thực hiện chính
sách xóa đói giảm nghèo ở nơng thơn, vùng sâu vùng xa nơi đồng bào tín đồ các
tơn giáo đang gặp nhiều khó khăn. Trên cơ sở khơng ngừng phát triển kinh tế,
văn hóa xã hội, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của nhân dân, tạo cho nhân
dân một cơ sở xã hội hiện thực để họ yên tâm, tin tưởng vào xã hội mới; chấp
nhận sự khác biệt, khai thác điểm tương đồng, thực hiện nhiều giải pháp đồng
bộ thu hút mọi người dân phấn đấu vì mục tiêu chung. Giúp cho người dân nhận
thức hạnh phúc, tự do tín ngưỡng, tơn giáo chỉ có được khi lợi ích chung ấy
được thực hiện.
Tham gia hội nhập tôn giáo với quốc tế từ đó có thể quảng bá , truyền đtải

những giáo điều tốt đẹp của tín ngưỡng tơn giáo VN đến toàn cầu.
Giải quyết nghiêm những bộ phận cán bộ , cơng chức trong bộ máy chính
quyền có hiện tượng tiêu cực như tham nhũng , quan liêu, cửa quyền hách dịch,
lợi dụng tôn giáo để trục lợi, thu vén cho cá nhân hoặc dể thực hiện những mưu
đồ chính trị xấu như:
Khơng ngừng nâng cao trình độ dân trí nhất là người dân ở những vùng
sâu vùng xa để người dân phân biệt được đâu là hoạt dộn tơn giáo chân chính
18

download by :


mang niềm tin thuần túy và đâu là hoạt động tôn giáo vi phạm pháp luật để
không bị các thế lực thù địch lợi dụng tôn giáo mưu đồ chống phá chế độ nhà
nước ta.
Hiện nay, có rất nhiều luồng tín ngưỡng, tơn giáo từ các nước phương tây
thâm nhập vào nước ta , làm ảnh hưởng phần nào đến tư tưởng đại đồn kết của
dân tộc, vì vậy người dân cần chọn lọc để tiếp nhận những tín ngưỡng, tơn giáo
mới.
Bài trừ, xử lí các cá nhân , tổ chức lợi dụng niềm tôn giáo thực hiện các
hoạt động mê tín , dị đoan như “thỉnh vong, cúng oan gia trái chủ” ở chùa Ba
Vàng (Quảng Ninh) … làm hoang mang cho người dân.

19

download by :


Kết luận
Là một quốc gia đa tơn giáo vì thế nên tơn giáo ảnh hưởng đến mọi ngóc

ngách trong đời sống con người Việt Nam, từ xã hội, văn hóa, chính trị đặc biệt
lag giá trị tinh thần… từ hàng ngàn năm qua.
Tuy là một sản phẩm được sáng tạo ra bởi con người, mang đậm màu sắc
thần bí, vơ thực nhưng khơng thể vì thế mà ta có thể đánh giá thấp vai trị của
tơn giáo trong cuộc sống. Nhờ tôn giáo, chúng ta thu nhận được những giá trị tốt
đẹp từ những cơng trình kiến trúc, tác phẩm nghệ thuật… và quan trọng hơn tôn
giáo giúp ta khai phá được giá trị “Chân – Thiện – Mỹ” ẩn sâu bên trong mỗi
con người.
Tuy nhiên, cũng giống như tất cả sự vật, hiện tượng khác, tôn giáo cũng
tồn tại một mặt tiêu cực đối lập tồn tại song song với mặt tích cực. Đối với sự
tiêu cực, chúng ta nên cố gắng mọi cách nhằm hạn chế sự ảnh hưởng của nó,
tránh nó gây ra những hậu quả đáng tiếc. Bên cạnh đó, việc kế thừa và phát huy
những yếu tố tích cực của tơn giáo cũng là một việc vơ cùng cần thiết nên làm,
từ đó tạo ra nhiều giá trị tốt đẹp cho cộng đồng, xã hội.
Để làm được điều đó trước hết mỗi người dân phải ý thức được rõ ràng
vai trò, chức năng và giá trị của tơn giáo. Có như vậy chúng ta mới phân biệt
được đâu là cái đúng, đâu là cái sai, nên và không nên mà không bị tác động bởi
một niềm tin mù quáng, dẫn đến những hành vi sai lệch với chuẩn mực đạo đức
xã hội.

20

download by :


Tài liệu tham khảo
1.

Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học.

2.

Văn hóa tơn giáo trong đời sống tinh thần xã hội Việt Nam hiện nay của

PGS.TS Lê Văn Lợi.

21

download by :