Bài giảng Bao bì thực phẩm: Chương 4 - Nguyễn Huỳnh Đình Thuấn

CHƯƠNG 4:
MÃ SỐ MÃ VẠCH


MÃ SỐ MÃ VẠCH
1. Lịch sử phát triển






MSMV được phát minh vào năm 1949 tại Mỹ
Năm 1960 tiểu bang Sylvania áp dụng MSMV vào
việc kiểm soát các toa xe lửa
Năm 1970 UBTP ứng dụng MSMV đầu tiên vào mua
bán, phân phối, kiểm tra hàng hóa TP, đưa máy
scanner và máy thu tiền kết hợp
Năm 1973 hiệp hội công nghiệp TP Mỹ thống nhất
thành lập hiệp hội UCC (Uniform Code Council), áp
dụng MSMV UCC, cho đến nay mã UCC được sử
dụng chủ yếu ở Mỹ và Canada


MÃ SỐ MÃ VẠCH
1. Lịch sử phát triển





Năm 1974, 12 nước châu Âu nghiên cứu hệ thống
MSMV tiêu chuẩn, thống nhất chung châu Âu. Hệ
thống MSMV châu Âu gọi là EAN (European Article
numbering) được thiết lập trên MSMV UPC
Tháng 12 năm 1977 tổ chức EAN chính thức thành
lập trụ sở tại Bỉ
Mục đích của EAN là phát triển MSMV tiêu chuẩn
toàn cầu, đa ngành để phân định SP, dịch vụ, địa điểm
nhằm cung cấp ngôn ngữ chung thương mại quốc tế


MÃ SỐ MÃ VẠCH
1. Lịch sử phát triển





Đến năm 1992, EAN trở thành EAN – Quốc tế
Hiện nay EAN – Quộc tế có thành viên là các tổ
chứa EAN quốc gia, có nhiệm vụ hỗ trợ và thơng tin
đầy đủ về MSMV của EAN đến các công ty
Các loại MSMV tiêu chuẩn đang áp dụng hiện nay:
EAN (EAN- 8, EAN - 13)
ITF – 14
UCC/EAN-28


MÃ SỐ MÃ VẠCH
2. Hiệu quả EAN quốc tế và ứng dụng

Mậu dịch:
 Nhập kho và kiểm kê
 Tính tiền và ghi hóa đơn nhanh chóng cho khách
hàng
Sản xuất hàng hóa tại các xí nghiệp:
 Nhập và quản lý ngun liệu
 Quản lý sản phẩm tại quy trình sản xuất
 Quản lý sản phẩm xuất nhập kho
Quản lý nhân sự


MÃ SỐ MÃ VẠCH
2. Hiệu quả EAN quốc tế và ứng dụng








Ngành y dược
 Sản xuất thuốc và dược liệu
 Quản lý hồ sơ bệnh nhân trong bênh viện
Bưu điện
Hàng khơng
Thư viện
Ngồi ra, MSMV cịn ứng dụng các ngành khác: GTVT,
TDTT, nội vụ, quốc phòng…

MÃ SỐ MÃ VẠCH

3. Tổ chức EAN VN và áp dụng MSMV ở VN




EAN – VN là tổ chức MSMV vật phẩm quốc gia của VN
được thành lập tháng 3/1995 và được công nhận là thành
viên của EAN – Quốc tế vào tháng 5/1995, được giao
nhiệm vụ quản lý và phát triển MSMV ở VN:
 Hướng dẫn cấp MSMV
 Xây dựng và ban hành bộ TCVN về MSMV cho VN
 Đào tạo và chuẩn bị các dự án áp dụng công nghệ
MSMV
 Tham gia các hoạt động của EAN quốc tế
Để quản lý mặt hàng doanh nghiệp phải hệ thống tất cả
các sản phẩm của mình


MÃ SỐ MÃ VẠCH

4. Đặc điểm của MSMV






MSMV vật phẩm là loại ký mã để phân định vật phẩm
Qua MSMV và hệ thống máy tính có thể biết được đặc
tính, khối lượng… của hàng hóa
Mã số là 1 dãy số tự nhiên từ 0 ÷9 được sắp xếp có qui
luật.
Mã vạch gồm các vạch sáng, tối có độ rộng khác nhau
biểu thị con số của mã để máy scanner đọc
Trên thế giới khơng có sự trùng lắp MSMV giữa các loại
hàng hóa


MÃ SỐ MÃ VẠCH

4. Đặc điểm của MSMV
 MSMV

được in trên nhãn hiệu ở vị trí góc bên
phải và cạnh đáy của nhãn hiệu bao bì
 MSMV được ghi trên bao bì hàng hóa khơng
nhằm để người tiêu dùng đọc mà cho hệ thống
máy scanner đọc và máy tính ghi nhận vào bộ
nhớ để xử lý
 Một chủng loại hàng hóa chỉ cần khác nhau về
một đặc tính thì có MSMV khác nhau


MÃ SỐ MÃ VẠCH

5. Cấu tạo MS EAN - 13


Mã số EAN-13 là 1 dãy số gồm 13 chữ số nguyên
(từ số 0 đến số 9), trong dãy số chia làm 4 nhóm,
mỗi nhóm có ý nghĩa như sau:
 Nhóm 1: Từ trái sang phải, 2 hoặc 3 chữ số đầu
là mã số về quốc gia (vùng lãnh thổ)
 Nhóm 2: Tiếp theo gồm 4, 5 hoặc 6 chữ số là mã
doanh nghiệp.
 Nhóm 3: Tiếp theo 5, 4 hay 3 chữ số là mã số về
hàng hóa tùy thuộc vào mã doanh nghiệp.
 Nhóm 4: Số cuối cùng (bên phải) là số kiểm tra


MÃ SỐ MÃ VẠCH

5. Cấu tạo MS EAN - 13





Để đảm bảo thống nhất và tính đơn nhất của mã số thì:
 Mã quốc gia do tổ chửa EAN quốc tế cấp (VN: 893)
 Mã doanh nghiệp (mã M) do tổ chức EAN quốc gia cấp
 Mã mặt hàng (mã I) do nhà sản xuất qui định
 Số kiểm tra C là con số được tính dựa vào 12 số trước đó
Từ năm 1995 đến 3/1998 EAN-VN cấp mã M gồm 4 số, từ
3/1998 EAN – VN cấp mã M gồm 5 số
Hiện nay mã EAN – 13 của các doanh nghiệp VN có 2 dạng
như sau:

MÃ SỐ MÃ VẠCH

5. Cấu tạo MS EAN - 13



Maõ quốc gia

Mã M

Mã I

Số C

893

5002

30101

0

Mã quốc gia

Mã M

Mã I

Số C

893

46020

0107

8

Cách tính số kiểm tra C như sau:


MÃ SỐ MÃ VẠCH

5. Cấu tạo MS EAN - 13


Ví dụ: Mã số 8 9 3 3 4 8 1 0 0 1 0 6 - C:
Cộng tổng giá trị của các số ở thứ tự lẻ bắt đầu được tính từ phải
sang trái của dãy MS (trừ số C), ta có : 6 + 1 + 0 + 8 + 3 + 9 = 27
(1)
 Nhân tổng của (1) với 3, ta có: 27 x 3 = 81 (2)
 Cộng tổng giá trị của các số ở thứ tự chẵn cịn lại, ta có :
0 + 0 + 1 + 4 + 3 + 8 = 16 (3)
 Cộng giá trị (2) với (3), ta có : 81 + 16 = 97 (4)
 Lấy số tròn chục gần nhất, lớn hơn hoặc bằng kết quả ở bước 4
trừ đi kết quả bước 4 ta được C: 100 - 97 = 3. Như vậy C = 3


MÃ SỐ MÃ VẠCH

6. Cấu tạo MS EAN - 8


EAN-8 gồm 8 chữ số nguyên, được chia làm 3 nhóm:
 Mã số quốc gia: Gồm 3 chữ số đầu tiên (bên trái)
 Mã số hàng hóa: Gồm 4 chữ số tiếp theo.
 Mã số kiểm tra: Gồm 1 chữ số đứng cuối cùng. Nhận
dạng số C cũng được tính từ 7 số đứng trước nó và
cách tính cũng tương tự như EAN-13.


MÃ SỐ MÃ VẠCH
7. Cấu tạo MV EAN






Mã vạch là một nhóm các vạch và khoảng trống song
song đặt xen kẽ dùng để thể hiện mã số dưới dạng máy
quét có thể đọc được .
Trong mã vạch EAN, mỗi con số đều thể hiện 2 vạch và 2
khoảng trống, mỗi vạch hay khoảng trắng có chiều rộng
từ 1 ÷ 4 mơđun, mỗi mơđun có chiều rộng tiêu chuẩn là
0.33mm
Mã vạch EAN là loại mã vạch sử dụng riêng để thể hiện

mã số EAN. Mã vạch EAN có những tính chất sau đây:


MÃ SỐ MÃ VẠCH
7. Cấu tạo MV EAN

Chỉ thể hiện các con số (từ 0 đến 9) với chiều dài cố định (13
hoặc 8 con số)
 Là mã đa chiều rộng, tức là mỗi vạch (hay khoảng trống) có thể
có chiều rộng từ 1 đến 4 môđun
 Mã vạch EAN có cấu tạo như sau
– Kể từ bên trái, khu vực để trống không ghi ký hiệu nào cả,
ký hiệu bắt đầu, ký hiệu dãy số bên trái, ký hiệu phân cách,
ký hiệu dãy số bên phải, ký hiệu kết thúc, sau đó là khoảng
trống bên phải.
– EAN-13 tiêu chuẩn có chiều dài 37,29 mm và chiều cao là
25,93mm
– Mã vạch EAN-8 có cấu tạo tương tự nhưng chỉ có chiều dài
tiêu chuẩn là 26,73mm và chiều cao 21,31mm



MÃ SỐ MÃ VẠCH

8.ĐỌC MÃ VẠCH VÀ ỨNG DỤNG
Sơ đồ hoạt động của máy scanner và bộ giải mã

Máy phát tia lazer
Bộ giải mã

Máy tính

Hóa đơn

Máy in

Bộ phận biến đổi
quang điện

Chùm tia lazer


MÃ SỐ MÃ VẠCH

8.ĐỌC MÃ VẠCH VÀ ỨNG DỤNG




In mã vạch trên hàng hóa:
- In phun MSMV bằng thiết bị chuyên dùng
- In trên giấy dính rồi dán lên sản phẩm
- In opset thông thường.
Lưu ý khi in mã vạch:
- Khơng in chữ, hình … vào vùng diện tích mã vạch
- Màu đen, nền trắng
- Mã vạch in đứng, các vạch vng gốc với mặt đáy SP.
- SP hình trụ, mặt cong, có đường kính < 7,5 cm, mã vạch
đặt ngang, đường kính > 7,5cm có thể đặt ngang hay đứng.

MÃ SỐ MÃ VẠCH

9. Cấu tạo MSMV EAN - 14





Mã EAN -13 của đơn vị tiêu thụ được dùng làm cơ sở để
lập thành mã đơn vị gửi đi (EAN -14).
Người ta thêm vào mã này 1 chữ số mới (VL) tạo thành
mã mới có dạng tiêu chuẩn gồm:
 1 chữ số VL gồm 3 loại: 0; 1÷8; và 9
 12 chữ số đầu của EAN – 13
 1 chữ số C, tính tương tự EAN – 13
Số VL:
 từ 1 ÷ 8 đối với loại hàng hóa có nhiều đơn vị gửi đi


MÃ SỐ MÃ VẠCH

8. Cấu tạo MSMV EAN - 14
số VL là số 0 đối với trường hợp hàng hóa chỉ có 1 đơn vị gửi
đi, và đơn vị gửi đi này có thể bán lẻ ở quầy hàng
 dùng số VL là 9 trong các trường hợp sau:
– Kiện hàng có chứa nhiều loại hàng hóa khác nhau
– Hàng hóa trong thùng sẽ được phân chia, bao gói lại thành
những đơn vị bán lẻ mới
Cấu tạo của EAN – 14 như sau:





EAN - 13

Số VL

12 số của EAN - 13

Số kiểm tra

EAN - 8

Số VL

5 số 0 + 7 số của EAN - 8

Số kiểm tra