TUAN 6_CHIEU TOI_VAN 11

Tiết 88: Đọc văn

HỒ CHÍ MINH


NỘI DUNG BÀI HỌC
I. Tìm hiểu chung:

1. Tập thơ “Nhật kí trong tù”
2. Bài thơ “Chiều tối”
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:

1. Hai câu đầu.
2. Hai câu cuối.
III. TỔNG KẾT:

1. Nghệ thuật
2. Ý nghĩa văn bản


I. Tìm hiểu chung:
1.Tập thơ “Nhật kí trong tù”
- Hồn cảnh sáng tác: Sáng tác trong lúc bị chính quyền
Tưởng Giới Thạch bắt giam ở tỉnh Quảng Tây, Trung
Quốc từ tháng 8/1942 đến tháng 9/1943.
- Thể loại: Nhật ký bằng thơ
- Văn tự: Chữ Hán
- Số lượng: 134 bài
- Nội dung:
+ Tố cáo chế độ nhà tù Tưởng Giới Thạch.

+ Bức chân dung tự họa của Hồ Chí Minh.
- Nghệ thuật: Kết hợp hài hòa giữa cổ điển – hiện đại.


Bìa tập thơ Nhật kí trong tù của một số nhà xuất bản.


Bút tích trang bìa và trang cuối tập Nhật kí trong tù


I. Tìm hiểu chung.
2. Bài thơ “Chiều tối ”:
- Hồn cảnh sáng tác: Sáng tác vào cuối mùa thu năm 1942
trên đường Bác bị giải đi từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà lao
Thiên Bảo vào buổi chiều tối.
- Vị trí: Là bài thơ thứ 31 trong tập Nhật ký trong tù.
- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt
- Bố cục: có thể chia làm 2 đoạn
+ Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên chiều muộn nơi núi
rừng.
+ Hai câu cuối: Bức tranh cuộc sống sinh hoạt của con
người.



II. Đọc – hiểu văn bản:


II. Đọc – hiểu văn bản:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hồn, lơ dĩ hồng.”


II. Đọc – hiểu văn bản:

* Đối chiếu bản dịch thơ và nguyên tác:
Phiên âm Mộ
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hồn, lơ dĩ hồng.
Dịch nghĩa Chiều tối

Dịch thơ

Chiều tối

Chim mỏi về rừng tìm cây ngủ, 
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ, 
Chịm mây lẻ trơi lững lờ trên tầng khơng;  Chịm mây trơi nhẹ giữa tầng khơng; 
Thiếu nữ xóm núi xay ngơ, 
Cơ em xóm núi xay ngơ tối, 
Ngơ xay vừa xong, lị than đã đỏ.
Xay hết, lò than đã rực hồng.


II. Đọc – hiểu văn bản:

* Đối chiếu bản dịch thơ và nguyên tác:
Phiên âm

Bản dịch thơ

Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Cơ vân mạn mạn độ thiên khơng; Chịm mây trơi nhẹ giữa tầng khơng;
Sơn thơn thiếu nữ ma bao túc,
Cơ em xóm núi xay ngơ tối,
Bao túc ma hồn, lơ dĩ hồng.
Xay hết, lị than đã rực hồng.
-Hồ Chí Minh- Nam Trân-(dịch)
- Câu 1: Dịch sát nghĩa.
- Câu 2: Không dịch được chữ “cơ” trong từ “cơ vân mạn mạn” ( chịm
mây lẻ loi), dịch “trôi nhẹ” chưa đúng ( trôi lững lờ)
- Câu 3: + “Thiếu nữ” dịch “cô em” không hợp với cách nói của Bác.
+ Thừa chữ “tối”.
- Câu 4: Tương đối đúng ý.  


II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên chiều muộn nơi núi
rừng.
Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không;
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ, 
Chịm mây trơi nhẹ giữa tầng không;

II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên chiều muộn nơi núi
rừng.
* Hình ảnh: Ước lệ quen thuộc trong thơ cổ. (liên hệ thơ ca
cổ)
- Cánh chim mỏi “quyện điểu” đang
=> Cảm nhận
bay về tổ.
được trạng
thái bên trong
- Chịm mây cơ đơn, lẻ loi “cơ vân
của sự vật
mạm mạn” trôi lững lờ giữa bầu trời.
bằng trái tim
* Không gian: rừng núi, bầu trời cao
và tâm hồn
rộng.
chan chứa
* Thời gian: chiều tối, âm u, hiu quạnh.
yêu thương.


II.Đọc – hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên chiều muộn nơi núi
rừng.
- Từ hình ảnh “ cánh chim” và “ chịm mây” ta liên hệ đến
hồn cảnh thực tại của Bác: mệt mỏi, u buồn, cô đơn, lẻ loi
nơi đất khách quê người.
-> Mang phong cách thơ ca cổ điển: Tả cảnh ngụ tình.
=>Tóm lại: Hai câu thơ mang vẻ đẹp cổ điển, tả ít mà gợi

nhiều, chỉ hai nét phác họa nhưng đã gợi lên được hồn của
cảnh vật. Qua đó thể hiện được bản lĩnh kiên cường, ung
dung tự chủ, tự do hoàn toàn về tinh thần và tình yêu thiên
nhiên tha thiết của Người.


II. Đọc – hiểu văn bản:
2. Hai câu cuối: Bức tranh cuộc sống sinh hoạt của
con người.
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hồn lơ dĩ hồng.
Cơ em xóm núi xay ngơ tối,
Xay hết, lị than đã rực hồng.


II. Đọc – hiểu văn bản:
2. Hai câu cuối: Bức tranh cuộc sống sinh hoạt của con
người.
- Hình ảnh trung tâm: “ sơn thơn thiếu nữ”
+ Gợi hình ảnh người lao động trẻ trung, khỏe khoắn.
+ Thể hiện một cuộc sống bình n nơi xóm núi…
 Qn đi cảnh ngộ bản thân, Bác hướng về người lao động,
vui với niềm vui của người lao động.
- Phép điệp ngữ liên hoàn “ma bao túc - bao túc ma hồn.”
+ Vịng quay mải miết của cối xay.
+ cuộc sống lao động cần mẫn vất vả.
+ Dòng lưu chuyển của thời gian từ
chiều đến tối.

-> Sự quan tâm,

tình thương của
Bác đối với người
lao động nghèo.


II. Đọc – hiểu văn bản:
2. Hai câu cuối: Bức tranh cuộc sống sinh hoạt của con người.

- Bài thơ quy tụ một điểm sáng rực rỡ: “lò than rực hồng”
mang nhiều ý nghĩa
+ Để gián tiếp miêu tả về thời gian: từ chiều chuyển sang
đêm tối nhưng là đêm tối ấm áp, bừng sáng.
+ Gợi cuộc sống sum vầy, ấm áp, xua tan khơng khí lạnh
lẽo, làm vơi đi ít nhiều nỗi đau khổ của người đi đày, mang
lại niềm vui, sưởi ấm lòng người tù.
+ Sự vận động từ nỗi buồn đến
niềm vui, từ bóng tối đến ánh sáng.
+ Niềm tin, niềm lạc quan vào
tương lai của đất nước.
…


II. Đọc – hiểu văn bản:
2. Hai câu cuối: Bức tranh cuộc sống sinh hoạt của con
người.

=> Hai câu thơ cuối tả cảnh sinh hoạt, thể hiện tình
cảm yêu thương người lao động, tinh thần lạc quan,
luôn hướng về ánh sáng và ý chí kiên cường của
người chiến sĩ cách mạng.

III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật
- Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp cổ điển và
tinh thần hiện đại.
- Hồn thơ bay bổng dạt dào cảm xúc.
- Từ ngữ cô đọng, hàm súc.
- Thủ pháp đối lập, điệp liên hoàn…
2. Ý nghĩa văn bản
Vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách nghệ sĩ – chiến sĩ Hồ
Chí Minh: yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu cuộc
sống; kiên cường vượt lên hồn cảnh, ln ung dung,
tự tại và lạc quan trong mọi cảnh ngộ đời sống.


1. Em học được gì ở Bác sau khi học xong bài thơ
này?( viết đoạn văn ngắn)
2. Có ý kiến cho rằng: thơ Hồ Chí Minh đậm chất
Đường thi mà lại rất hiện đại. Có thể nhận thấy điều
này trong bài “ Chiều tối” như thế nào ?


Chúc các em học tập tốt !