ngu-van-7-bai-cau-dac-biet-thay-dang-thanh-quan

Cho 2 ví dụ sau, hãy xác định chủ ngữ - vị ngữ ở
những từ in đậm :
1. Mùa xuân thật đẹp. Cây cối đâm chồi nảy lộc.
VN
CN
2. Mùa xuân. Tiết trời thật đẹp. Cây cối đâm chồi nảy lộc

Không xác định được CN-VN

?


Tiếng Việt

Tiết 84


Tiết 84

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt?
1. Ví dụ:
“Ơi, em Thuỷ!”: là câu
khơng thể có chủ ngữ và
vị ngữ.
 Câu đặc biệt.

Ví dụ / SGK / trang 27

Ơi, em Thủy ! Tiếng kêu
sửng sốt của cơ giáo làm tơi
giật mình. Em tơi bước vào
lớp.
(Khánh Hồi)

Câu được in đậm có cấu tạo như thế
nào? Hãy thảo luận với bạn kế bên
2. Ghi nhớ: SGK/28
và tìm câu trả lời đúng ?
Câu đặc biệt là loại câu A. Đó là một câu bình thường, có
khơng cấu tạo theo mơ hình đủ chủ ngữ và vị ngữ.
B. Đó là một câu rút gọn, lược bỏ
chủ ngữ-vị ngữ.
cả chủ ngữ lẫn vị ngữ.
C
C. Đó là một câu khơng thể có chủ
ngữ và vị ngữ.


Tiết 84

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt? Các câu in đậm dưới đây thuộc các
1. Ví dụ:
“Ơi, em Thuỷ!”: là câu
khơng thể có chủ ngữ và
vị ngữ.
 Câu đặc biệt.

kiểu câu nào? Vì sao?
1. Tơi đi học. -> Câu bình thường:
Có đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ
2. Học ăn, học nói, học gói, học mở.
-> Câu rút gọn: Lược bỏ chủ ngữ
Khôi phục: Chúng ta học ăn học nói, học gói,
học mở.

3. Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười.
2. Ghi nhớ: SGK/28
-> Câu rút gọn: Lược bỏ vị ngữ
Khôi phục: Tiếng hát ngừng. Cả tiếng
Câu đặc biệt là loại câu cười cũng ngừng.
không cấu tạo theo mô 4. Than ơi! Thời oanh liệt nay cịn đâu?

hình chủ ngữ-vị ngữ.

-> Câu đặc biệt: Khơng cấu tạo theo mơ
hình chủ ngữ - vị ngữ.


Tiết 84

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt ? Một đêm mùa xn. Trên dịng sơng
II. Tác dụng của câu đặc biệt êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ
1. Ví dụ:
trơi.

- “Một đêm mùa xuân.”: xác - Xác định thời gian, nơi chốn diễn ra
định thời gian, nơi chốn diễn sự việc được nói đến trong đoạn.
ra sự việc
Các được
câu đặnói đến trong Đồn người nhốn nháo. Tiếng reo.
những
c biệt
Tiếng vỗ tay.
đoạn.
trong
đoạn
văn tvỗ
rêntay.”:
-“Tiếng reo.dụTiếng
có tác - Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự
ng gì?
Liệt kê, thơng báo về sự tồn vật, hiện tượng
tại của sự vật, hiện tượng.
“Trời ơi !”, cô giáo tái mặt và nước
-“Trời ơi!”: bộc lộ cảm xúc
-“Sơn!..
- Chị An ơi!”

Gọi đáp

2. Ghi nhớ: SGK/trang 29

mắt giàn giụa. Lũ nhỏ cũng khóc mỗi
lúc một to hơn. - Bộc lộ cảm xúc
An gào lên:

- Sơn ! Em Sơn ! Sơn ơi!
- Chị An ơi !
- Gọi
Sơn đã nhìn thấy chị.

đáp


Tiết 84

CÂU ĐẶC BIỆT

So sánh và chỉ ra điểm giống và khác nhau giữa câu đặc biệt và câu
rút gọn?
CÂU RÚT GỌN
Giống nhau

Khác nhau
Ví dụ

CÂU ĐẶC BIỆT


Tiết 84

CÂU ĐẶC BIỆT

So sánh và chỉ ra điểm giống và khác nhau giữa câu đặc biệt và câu
rút gọn?
Giống

nhau

Khác
nhau

Ví dụ

CÂU RÚT GỌN
CÂU ĐẶC BIỆT
Có cấu tạo gồm một từ hoặc một cụm từ; ngắn gọn truyền tải thông
tin nhanh.
- Vốn là câu có CN, VN nhưng bị
rút gọn thành phần.
- Có thể khơi phục lại thành phần
bị lược bỏ
- Chỉ tồn tại trong một ngữ cảnh
- Làm câu gọn hơn, thông tin
nhanh hơn tránh lặp từ ngữ trong
câu đứng trước.

-

Là câu khơng có CN, VN
Khơng khơi phục lại được.
Có thể tồn tại độc lập
Xác định thời gian, nơi chốn
diễn ra sự việc.
- Liệt kê, thông báo về sự tồn
tại của sự vật hiện tượng.
- Bộc lộ cảm xúc, gọi đáp.

- Bao giờ anh đi Hà Nội ?
- Ngày mai.

- Lá ơi !


BÀI TẬP NHANH: Chọn câu trả lời đúng

Những câu đặc biệt trong đoạn văn sau có tác dụng
gì: “Một ngơi sao. Hai ngôi sao. Sao lấp lánh. Sao
như nhớ thương .”
A. Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn

ra sự việc được nói đến trong đoạn.
B. Gọi đáp.
C. Bộc lộ cảm xúc.
D. Liệt kê, thông báo về sự tồn tại
của sự vật, hiện tượng.


BÀI TẬP NHANH: Chọn câu trả lời đúng

Trong các câu sau, câu nào là câu đặc biệt ?
A. Trên cao, bầu trời xanh khơng một
gợn mây.
B. Tiếng suối chảy róc rách.
C. Hoa sim.
D. Mưa rất to.

Tiết 84

CÂU ĐẶC BIỆT

Tìm trong các ví dụ dưới đây những câu đặc biệt. Nêu
tác dụng?
Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp
răng rộng và nhọn như đơi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống
Bagiây
giây...
...Bốn
Bốngiây
giây...
...Năm
Nămgiây
giây......Lâu
Lâuquá!
quá !
hang sâu. Ba
(Vũ Tú Nam)

 Xác định thời gian, bộc lộ cảm xúc.


Tiết 84

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt ?

Tìm trong các ví dụ dưới đây những câu
II. Tác dụng của câu đặc biệt đặc biệt và câu rút gọn. Nêu tác dụng ?
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ
III. Luyện tập:
c) Sóng ầm ầm đập vào những
của quý. Có khi được trưng bày trong
BÀI TẬP 1+2:
tảng
đá trong
lớn ven
biển
tủ kính,
bìnhbờ.
phaGió
lê, rõ
ràngthổi
dễ
a) c)
Khơng
có câu
kia
ánh
đèn
Câu đặc
biệt:đặc biệt lồng
thấy
NhưngNgồi
cũng có
khilàcất
giấu

kín
thấy. lộng.
* CácMột
câuhồi
rútcòi
gọn:
hòm
đáo trong
rương,
sáng
rọi của
mộttrong
conhòm.
tàu. Bổn
Một
Một.
phận
của chúng ta là làm cho những
Làm
Thơng
về sự
tồn

cho báo
câu gọn
hơn,
hồi
cịi.
cịi
của q kín đáo ấy đều được đưa ra

tránh
lặpsự
những
ngữ đã
tại của
vật,từhiện
trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải
xuất
hiện
trong
câu
đứng
tượng.
(Nguyễn
Trí
Hn)
thích,
tun
truyền,
tổ
chức,
lãnh
trước.
đạo, làm cho tinh thần u nước của
- Khơng có câu rút gọn
tất cả mọi người đều được thực hành
vào cơng việc u nước, cơng việc
kháng chiến.
( Hồ Chí Minh )

Tiết 84

I. Thế nào là câu đặc biệt ?
II. Tác dụng của câu đặc
biệt

III. Luyện tập:

CÂU ĐẶC BIỆT
* BÀI TẬP BỔ SUNG

Tìm và chỉ ra tác dụng của câu đặc biệt
trong các ví dụ sau:
a) Sài Gịn. Mùa xn 1975.
1975 Các cánh quân đã
sẵn sàng cho trận tấn công lịch sử.
-> Xác định thời gian, nơi chốn: chỉ ra bối cảnh
của những sự việc được trình bày tiếp theo.
b) Tuy trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi,
tiếng người xao xác gọi nhau sang hộ, nhưng
xem chừng ai ai cũng mệt lử cả rồi. Ấy vậy mà
trên trời thời vẫn mưa tầm tã trút xuống, dưới
sông thời nước cứ cuồn cuộn bốc lên.Than
Than ơi !
Sức người khó lịng địch nổi với sức trời ! Thế
đê không sao cự lại được với sức nước. Lo
thay ! Nguy thay ! Khúc đê này hỏng mất.
Phạm
Tốn,

Sống
mặc bay)
->Bộc lộ cảm xúc:( sự
lo Duy
lắng,
xót
xachết
trước
nguy cơ đê vỡ.


Tiết 84

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt ?
II. Tác dụng của câu đặc
biệt

III. Luyện tập:
Bài tập 3: Viết một
đoạn văn ngắn
(khoảng 5 – 7 câu)
tả cảnh quê hương
em, trong đó có một
vài câu đặc biệt.

Gợi ý:
- Nội dung: Cảnh quê hương em
- Hình thức: ngắn gọn (khoảng 5 - 7 câu)

có sử dụng câu đặc biệt


Củng cố


Học bài và viết đoạn văn có dùng câu rút
gọn, câu đặc biệt. (Chủ đề tự do )
Soạn bài mới: THÊM TRẠNG NGỮ
CHO CÂU.