hoi-thoai-tt.chung-

Giáo viên: Nguyễn Thị Kim Chung


CHUYỆN KỂ









Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang
qua trường học cũ của mình, liền ghé vào
thăm. Ơng gặp lại người thầy từng dạy mình
hồi nhỏ và kính cẩn thưa:
- Thưa thầy, thầy cịn nhớ con khơng? Con là…
Người thầy giáo già hoảng hốt:
- Thưa ngài, ngài là…
- Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trò
cũ. Con có được những thành cơng hơm nay là
nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào…
? Hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật
tham gia cuộc thoại trên?


Đáp án:


* Xét về tuổi tác và quan hệ thầy trị:



- người thầy: vai trên



- ơng tướng: vai dưới



* Xét về địa vị xã hội:



- người thầy: vai dưới



- ông tướng: vai trên


Hội thoại

Vai xã hội
Vị trí của người tham gia hội thoại với người khác trong cuộc thoại

QH trên dưới hay ngang hàng

Theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và XH

QH thân- sơ

Tùy theo mức độ quen biết, thân tình


TIẾT : 111


TiÕt 111

Héi tho¹i

(tiÕp theo)

Một hơm cơ tơi gọi tơi đến bên cười hỏi:

I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI: - Bài
Hồng!
Mày
có muốn
vào Thanh
Hố
chơitình
với mẹ
mày khơng?
tập
tình
huống:
Trong

các
huống
sau
Nhận xét:
- Người cơ: có 6 lượt
Bé Hồng: có 2 lượt
 Lượt lời hội thoại
- Có 2 lần bé Hồng im lặng khi đến
lượt lời của mình
 Thể hiện thái độ bất bình
- Bé Hồng khơng cắt lời của người
cơ khi người cơ đang nói
 Tơn trọng vai xã hội, giữ thái
độ lễ phép

(…)
Nhậncon
ra những
ý nghĩ cay
trongnói
giọng
nói và nét mặt rất
người
đã phạm
vàođộc
cách
nào?
kịch
của cơhội
tơi kia,

tơi cúi
đầu khơng
đápnói.
… Nhưng
đời có
nàomột
tình
Trong
thoại,
ai cũng
được
Mỗi lần
thương
u vàmĐ
lịng kính
mến mẹbµn
tơi lại bị
những rắp tâm tanh
1.
Cha
đang
bạc
ngi
tham
gia
hi
thoi
núi
c
gi l mt lt

bn xõm phm n ()
với nhau
li.
Tụi cng đáp lại cơ tơi:
- Khơng!
Cháu ®Ị
khơng kinh
muốn vào.
năm thế nào m chỏu
về vấn
tếCui
trong
cng v.
gia đình.
Cụ tụi hi luụn, ging vn ngt:
Cú
nhng
trng
hp,
ngi
núi
li (im
- Sao
li
khụng
vo?
M my
phỏt
ti lm,
cú b

nhlt
do trc
Ng
ời
con
ngồi
gần
đó
nói
õu!
xen lng) nh mt cách biểu thị thái độ.
… Cô tôi liền vỗ vai tụi ci m núi rng:
vào
của
cha
- My
dicâu
quỏ, c chuyện
vo i, tao chạy
cho tiền
tàu. Vào mà bắt mợ
Nói
đúng
lượt
khơng
ngắt
mày
may
vá sắm
sửalời,

chovà
thăm em
bé lời
chứ.người khác là
mĐ
(…) Tơithể
cườihiện
dài trong
tiếng khóc,
cơ tơi:
sự lắng
nghe,hỏithấu
hiểu, tơn trọng
khiÕn
cha
mĐ
rÊt
bùc
- Sao
cơ biết mợ con có con?
( …)
m×nh.
người tham gia hội thoại
Cơ tơi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tơi, nghiờm ngh:
- Vy
hi này,
cụ Thụng
ngiđiểm
n b h ni xa kia – chỗ ở
2. -mày

D¹o
bè– tên
thÊy
của mợ mày,
rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về.
m«n
Trước sau cũng một lần xấu, chã nhẽ bán xới mãi được sao?
cđa
con
h×nh
nh
TỏAnh
sự ngm
ngựi
thng
xút thy
tụi,ch
cụ a
tụiđ
li chp chng tip:
ợc
- My li rm thỏng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù
sao
cũng
đỡ tủi cho
cậu mày,
màycon
cũng cịn phải có họ, có
tèt
l¾m.

S¾p
thi và
råi,
hàng, người
ta hỏi
cÇn
cè đến chứ?

Nói
leo

Nói
cắt
lời

.


Bài tập trắc nghiệm: Chọn đáp án đúng
cho câu hỏi dới đây.






Thế nào là hành vi cớp lời (xét theo cách
hiểu về lợt lời) ?
A. Nói tranh lợt lời của ngời khác.
B. Nói khi ngời khác đà kết thúc lợt lời của

họ.
C. Nói khi ngời khác cha kết thúc lợt lời của
họ.
D. Nói xen vào khi ngời khác không yêu
cầu.


TiÕt 111

Héi tho¹i

(tiÕp theo)

I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:

* Trong hội thoại, ai cũng được
nói. Mỗi lần có người tham gia hội
thoại nói được gọi là một lượt lời.
* Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt
lời của người khác, tránh nói tranh,
cắt lời hoặc chêm vào lời người
khác.
* Nhiều khi, im lặng khi đến lượt
lời của mình cũng là một cách biểu
thị thái độ.



Héi tho¹i

TiÕt 111
I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:
II. LUYỆN TẬP:

1. Tìm hiểu tính cách nhân vật qua
cách miêu tả cuộc thoại giữa các nhân
vật trong đoạn trích Tức nớc vỡ bờ (Tắt
đèn Ngô Tất Tố)

Nhõn vt

Ch Du
Cai l

Tớnh cỏch

Thụng minh, tháo vát,
sắc sảo, biết mình biết
người …
Hống hách, tàn bạo, lỗ
mãng ...

Người nhà
lí trưởng A dua, ăn theo
Anh Dậu

Yếu đuối, nhút nhát …

(tiÕp theo)

Héi tho¹i

TiÕt 111

(tiÕp theo)

I. LƯỢT LỜI TRONG HỘI THOẠI:
II. LUYỆN TẬP:
2. Phân tích lượt lời hội thoại của nhân vật: Chi Dậu và
cái Tí qua trích đoạn “Tắt đèn” của Ngụ Tt T.
Cái Tớ
Chị Dậu
Ban
đầu
Số ll.(a)

Lý do
(b)

Tác dụng
(c)

11
Cố làm
cho mẹ
vui, khoe
sự tháo
vát...nên
nói nhiều,

giọng hồn
nhiên

Về sau

Ban đầu

3

3

Sợ hói, đau
đớn, nên nói
ít, nói
ngắn

Tô đậm nỗi bất hạnh
của một đứa trẻ hồn
nhiên, ngây thơ sắp
phải rời tổ ấm gia

Đau đớn
vì sắp
mất con
nên hầu
nh không
nói, nói
rất ít

Về sau

7
Nói
nhiều,
nói dài
để
thuyết
phục con

Sự hồn nhiên, ngây thơ,
hiếu thảo của đứa con
càng làm cho ngời mẹ
đau lòng hơn khi s¾p


Bài 3: Tr li
Lần
Lí
do

1

2

ngỡ ngàng, hÃnh tâm trạng xúc động,
diện sau đó
ngẹn ngào trớc tấm
là xấu hổ
lòng của em mình.

4. Tục ngữ phương Tây có câu: Im lặng là
vàng. Nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết:
Khóc là nhục. Rên, hèn. Van yếu đuối
Và dại khờ là những lũ người câm
Trên đường đi như những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.
(Liên hiệp lại)
* Theo em, mỗi nhận xét trên đúng trong
những trường hợp nào?


Học sinh thảo luận

- Khi nào im lặng là vàng?
- Khi nào im lặng là hèn nhát?


Cả hai nhận xét trên đều đúng nhng mỗi nhận
với một số hoàn cảnh khác nhau:
-

Im lặng là vàng -> khi cần im lặng để giữ bí mật để thể
hiện tôn trọng ngời khác, để đảm bảo sự tế nhị khi giao
tiếp

- Im lặng là dại khờ, là hèn nhát -> khi im lặng trớc nhữn
sai trái, trớc áp bức bất công, trớc sự xúc phạm đối với mì
hay đối với những ngời lơng thiện

CHUYỆN KỂ
Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang
qua trường học cũ của mình, liền ghé vào
thăm. Ơng gặp lại người thầy từng dạy mình
hồi nhỏ và kính cẩn thưa:
 - Thưa thầy, thầy cịn nhớ con khơng? Con là…
 Người thầy giáo già hoảng hốt:
 - Thưa ngài, ngài là…
 - Thưa thầy, với thầy, con vẫn là đứa học trị cũ.
Con có được những thành cơng hơm nay là nhờ
sự giáo dục của thầy ngày nào…
* Cả hai nhân vật trong câu chuyện đều ngắt lời
người đối thoại. Như thế có bất lịch sự khơng?
Vì sao?



DIÊM VƯƠNG THÈM ĂN THỊT










Trên dương thế, có một con lợn bị đem ra giết thịt.
Hồn nó về kêu với Diêm Vương. Diêm Vương hỏi:

- Nỗi oan nhà ngươi như thế nào? Hãy nói rõ đầu
đi nghe!
- Dạ! Họ bắt tôi làm thịt!
- Được rồi, hãy khai rõ ràng. Họ làm thịt như thế
nào?
- Dạ, trước hết họ trói tơi lại, đè ra chọc tiết. Xong
họ đổ nước sôi lên mình tơi, cạo lơng.
- Rồi sao nữa!
- Cạo sạch rồi họ mổ ra, thịt tôi xé thành từng
mảng, chặt nhỏ bỏ vào rổ. Thế rồi…họ bắc chảo đổ
mỡ vào, phi hành cho thơm, thêm mắm thêm
muối, xào lên, …
- Thôi ! Thơi… đừng nói nữa mà ta thèm!


Hướng dẫn HS tự học
--

Về nhà học bài.
- +Vẻ sơ đồ tư duy hệ thống kiến thức về
Hội thoại
- +Phân tích một cuộc thoại mà bản thân
tham gia hoặc chứng kiến: vai xã hội, lượt
lời, ngôn ngữ hội thoại, …
--Chuẩn bị bài : Lựa chon trật tự từ trong
câu (Trả lời câu hỏi mục I.1, 2; mục II.1, 2)