quan điểm toàn diện về xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta trong giai đoạn hiện nay

Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
LỜI NÓI ĐẦU
Kinh tế là một trong những hoạt động phục vụ sự tồn tại và phát triển
của loài người. Nó là phương thức sống cơ bản cùng với đời sống tinh thần
thúc đẩy xã hội loài người tiến lên. Ngày nay, khi thế giới đang chuyển
mình thì vai trò của kinh tế ngày càng được khẳng định hơn. Trong các
phương thức hoạt động kinh tế thị kinh tế thị trường là giai đoạn phát triển
cao của kinh tế hàng hoá. Xây dựng nên kinh tế thị trường định hướng
XHCN nghĩa là mô hình phát triển nền kinh tế tổng quát của nướ ta trong
giai đoạn hiện nay. Sự phát triển của kinh tế thị trường làm tăng nhanh sụ
giàu có cho xã hội. Chỉ "chưa đầy một thế kỷ, đã tạo ra những lực lượng
sản xuất nhiều hơn và đồ sộ hơn lục lượng sản xuất của tất cả các thế hẹ
trước cộng lại". Khi kinh tế phát triển, kéo theo trình độ khoa học và công
nghệ cũng phát triển theo, đời sống người dân ngày càng được nâng cao.
Nắm bắt được vai trò quan trọng của kinh tế thị trường, Đảng và nhà
nước ta đã quyết định chuyển từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang
phát triển kinh tế thị trường, cụ thể đó là nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN - nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị
trường, có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng XHCN. Sau 20 năm
đổi mới và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN đã chứng
minh rằng, kinh tế thị trường là con đường phát triển có hiệu quả, phù hợp
với điều kiện phát triển của nước ta.
Đại hội Đảng lần thứ IX của Đảng khẳng định:"…thực hiện nhất
quán và lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần
vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước theo định
hướng XHCN; đó chính là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN".
Tại Đại hội lần thứ X Đảng tiếp tục khẳng định:" Để đi lên CNXH,
chúng ta phải phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; đẩy
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá; xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm

đà bản sắc dân tộc làm nền tảng, làm tinh thần cho xã hội …".
Kinh tế thị trường định hướng XHCN đã mang lại cho nước ta rất
nhiều thành tựu nhưng bên cạnh đó vẫn tồn tại không ít những hậu quả ảnh
hưởng đến quá trình phát triển của con người. Do vậy, muốn phát huy
những mặt tích cực và hạn chế những mặt tiêu cực của kinh tế thị trường
thì nhà nước phải có những biên pháp cụ thể phu hợp với điều kiện phát
triển của nước ta.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
Chương1: TÍNH TẤT YẾU CỦA VIỆC LỰA CHỌN KINH
TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN Ở NƯỚC TA
HIỆN NAY.
1.1. Khái luận chung về kinh tế thị trường và CNXH
1.1.1. Đặc tính chung về kinh tế thị trường
Trong sự phát triển của xã hội loài người thì kinh tế hàng hoá là loại
hình kinh tế tiến bộ, là nấc thang cao hơn kinh tế tự nhiên tự cung tự cung
tự cấp. Kinh tế thị trường là sự phát triển cao hơn của kinh tế hàng hoá, khi
mà các yếu tố " đầu ra" và " đầu vào" của sản xuất đều thông qua thị
trường.
Kinh tế thị trường vẫn luôn tồn tại trong nhiều xã hội khác nhau, nó
không phải là sản phẩm của riêng có của CNXH mà còn tồn tại trong cả xã
hội TBCN và cả trong giai đoạn quá độ đi lên XHCN. Trong mỗi điều kiện
cụ thể thì kinh tế thị trường lại có đặc trưng riêng. Trong TBCN thì kinh tế
thị trường lại dựa trên chế độ sở hữu tư nhân, là nền kinh tế phục vụ cho lợi
ích của giai cấp tư sản. Kinh tế thị trường XHCN dựa trên chế độ sở hữu
toàn dân và tập thể do Đảng Cộng sản lãnh đạo, mục đích của nền kinh tế
là phục vụ lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, xoá bỏ chế
độ bóc lột, giải phóng và phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất.
Trong Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Đảng ta khẳng định: "
Sản xuất hàng hoá không đối lập với CNXH, mà là thành tựu phát triển của

nền văn minh nhân loại, tồn tại khách qưan, cần thiết cho công cuộc xã hội
CNXH và cả khi XHCN được xây dựng".
Thị trường xuất hiện khi trên thị trường có sự lưu thông hàng hoá.
Quy mô của sự lưu thông hàng hoá và sức mua quyết định dung lượng thị
trường. Ngược lại, thị trường cũng tác động trử lại tới sự lưu thông, thị
trường phát triển sẽ làm cho lưu thông phát mở rộng và phát triển Khi
nhắc tới thị trường là nói tới lĩnh vực lưu thông hàng hoá, tới cung - cầu.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
Trên thị trường xuất hiện người bán, người mua, hàng hoá, giá cả, tiền tệ…
Thị trường là tổng hoà những mối quan hệ mua – bán trong xã hội, được
hình thành và phát triển trong những điều kiện lịch sử kinh tế - xã hội nhất
định. Theo Mác: " Thị trường nghĩa là lĩnh vực trao đổi". Còn theo Lênin
thì:" Khái niệm thị trường không thể tách rời phân công lao động xã hội.
Hễ ở đâu và khi nào có phân công lao động xã hội và sản xuất hàng hoá thì
ở đó và khi ấy có thị trường. Trao đổi của thị trường gắn chặt với trao đổi
chuyên môn hoá của lao động xã hội".
Kinh tế thị trường là sản phẩm tất yếu của sự lực lượng sản xuất đạt
tới một trình độ chung nhất định, kết quả của quá trinh phân công lao động
xã hội, đa dạng hoá các hình thức sở hữu, đồng thời nó là động lực mạnh
mẽ thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển.
Như vậy, quá trình phát triển của kinh tế thị trường gắn liền với quá
trình phát triển xã hội loài người cả về năng lực hoạt động lẫn trình độ của
đời sống. Tuy nhiên, kinh tế thị trường phát triển theo quy luật cạnh tranh
trong thị trường sản xuất – tiêu dùng ( cung - cầu ) tự do, cho nên nó gắn
liền với quy luật " cá lớn nuốt cá bé", phân hoá giai cấp hết sức rõ rệt và
gay gắt. Kinh tế thị trường TBCN phát triển nhanh chóng làm cho mâu
thuẫn giai cấp tăng lên tột đỉnh và đẩy đến những cuộc đấu tranh kinh tế,
đấu tranh chính trị, cách mạng xã hội.
Khi xuất hiện kinh tế thị trường thì đồng thời thị trường cũng xuất

hiền theo. Tuy nhiên, chúng có những đặc trưng riêng có của nó.
Thứ nhất, trên thị trường giá cả là yếu tố trung tâm để kích thích và
điều tiết các hoạt động kinh tế của các chủ thể kinh tế thông qua hoạt động
cung cầu.
Thứ hai, các chủ thể kinh tế cạnh tranh với nhau để giành các điều
kiện thuận lợi về mình. Trong quá trình giành giật tất yếu có kẻ thắng
người thua. Để cạnh tranh được trên thị trường thì các doanh nghiệp cần
phải trang bị cho mình đầy đủ các điều kiện vững chắc, cần thiết.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
Thứ ba, kinh tế thị trường đòi hỏi sự phát triển đồng bộ giữa các loại
thị trường ( Sức lao động, thông tin…) và hệ thống pháp luật điều chỉnh.
Đây là điều kiện phát triển cho các thành phần hoạt động trong nền kinh tế
đó.
Thứ tư, có ba kiểu hình thái thị trường, đó là: thị trường cạnh tranh
hoàn hảo, thị trường độc quyền và thị trường cạnh tranh không hoàn hảo.
Thị trường cạnh tranh hoàn hảo là thị trường mà giá cả do quan hệ cung -
cầu và các quy luật cơ bản khác quy định. sự gia nhập hay rời bỏ thị trường
là dễ dàng. Thị trường độc quyền là thị trường mà giá cả do người bán hoặc
ngươi mua quy định, việc gia nhập hay rời khỏi thị trường là khó khăn. Thị
trường bao gồm cả hai thị trường trên gọi là thị trường cạnh tranh không
hoàn hảo.
Nền kinh tế thị trường vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý
của nhà nước. Cơ chế thị trường là cơ chế nảy sinh một cách tất yếu từ sự
phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hoá, thị trường tự diều chỉnh cân
đối các phạm trù kinh tế như giá cả, cung cầu… theo các quy luật khách
quan. Cơ chế thị trường sẽ là cơ sở để chủ thể kinh tế quyết định sản xuất
cái gì? sản xuất cho ai? sản xuất như thế nào? Cơ chế thị trường hoạt động
theo đặc trưng riêng của nó. Đó là:
- Giá cả được hình thành một cách tự do, thông qua thị trường

người bán và ngượ mua xác định giá cả.
- Trong kinh doanh thì các phương án được lựa chọn một tối ưu
hoá để đạt lợi nhuận tối đa.
Cũng như các cơ chế khác, cơ chế thị trường cũng chịu ảnh hưởng
của các quy luật khách quan. Nó cũng có cả mặt tích cực và mặt tiêu cực:
- Tích cực: Đây là cơ chế tự điều tiếtinên nền kinh tế linh hoạt,
mềm dẻo. Đồng thời cơ chế thị trường phát triển cũng thúc đẩy khoa học
công nghẹ phát triển theo.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
- Tiêu cực: Trong cơ chế thị trường chứa đựng tính tự phát, chứa
đựng nhiều yếu tố bất ổn, mát cân đối. Để đạt được mục đích là lợi nhuận,
các nhà sản xuất đã để lại hậu quả xấu cho môi trường và xã hội: Môi
trường ô nhiễm, thất nghiệp, lạm phát, xã hội phân hoá giàu nghèo…
Để hạn chế các tiêu cực của kinh tế thị trường, phát huy những mặt
tích cực của nó. Nhà nước phải quản lý kinh tế, tạo điều kiện cho các nhà
sản xuất, kinh doanh hoạt dộng trong khuôn khổ pháp luật đã đề ra. Đồng
thời nhà nước cũng cần có kế hoạch phát triển, định hướng để sự phát triển
của nó của thị trường không lệch ra khỏi mục tiêu chung.
1.1.2. Vài nét về hình thái XHCN.
Trải qua các kỳ đại hội, chúng ta luôn khẳng định con đường mà
chúng ta lựa chọn đó là CNXH. Tại đại hội Đảng lần thứ X, Đảng ta đã
khẳng định CNXH có 8 đặc trưng cơ bản, đó là:
- Là một xã hội dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,
văn minh.
- Do nhân dân làm chủ.
- Có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại
và quan hệ sản xuất phù hợp với quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát
triển của lực lượng sản xuất.
- Có nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

- Con người được giải phóng khỏi áp bức bất công, có cuộc sống
ấm no, tự do,hạnh phúc, phát triển toàn diện.
- Các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết,
tương trợ và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
- Có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân
dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản.
- Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân các nước trên thế
giới.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
Qua 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới, chúng ta đã đạt được
những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Điều đó càng khẳng định việc
lựa chọn con đường XHCN là phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh nước ta.
1.2. Kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.
1.2.1. Tính tất yếu khách quan của việc lựa chọn Kinh tế thị trường định
hướng XHCN ở nước ta.
Phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nươc ta là sự lựa
chọn hoàn toàn phù hợp với quy luật phát triển khách quan và xu thế tất
yếu của thời đại. Bởi vì:
Thứ nhất, phân công lao động xã hội và sự chuyên môn hoá sản xuất
ngày càng phát triển làm cho các quan hệ kinh tế, những sự trao đổi hoạt
động lao động trong xã hội phải dựa theo thước đo giá trị và chỉ được thực
hiện tốt nhất bằng quan hệ hàng hoá- tiền tệ. Cách mạng khoa học công
nghệ làm cho lực lượng sản xuất phát triển thì phân công lao động càng
phát triển theo. Đó chính là cơ sở của kinh tế hàng hoá, mà kinh tế thị
trường là sự phát triển cao hơn của kinh tế hàng hoá.
Thứ hai, trong thời kỳ quá độ, nền kinh tế có nhiều thành phần và
nhiều hình thức sở hữu khác nhau, có nhiều chủ thể kinh tế khác nhau. Các
chủ thể này độc lập, tách biệt nhau trong hệ thống phân công lao động xã
hội nhưng trong sản xuất, kinh doanh chúng lại vừa cạnh tranh vừa hợp tác

với nhau. Quan hệ kinh tế giữa các chủ thể chỉ có thể thực hiện bằng con
đường trao đổi hàng hoá – tiền tệ theo cơ chế thị trường.
Thứ ba, các mối quan hệ kinh tế giữa các doanh nghiệp nhà nước
cũng được thực hiện thông qua quan hệ hàng hoá - tiền tệ. Vì giữa các
doanh nghiệp vẫn có sự tách biệt tương đối về kinh tế, có quyền tự chủ
trong sản xuất, kinh doanh, do đó chúng là những chủ thể khác biệt về lợi
ích. Mặc dù chúng đều dựa trên sở hữu nhà nước nhưng được giao quyền
sử dụng những tư liệu sản xuất khác nhau, do đó có sự tách biệt giữa quyền
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
sở hữu và quyền sử dụng. Giữa chúng vẫn có mối liên hệ vừa cạnh tranh
vừa hợp tác.
Thứ tư, kinh tế hàng hoá là loại hình kinh tế mà việc sản xuất và lưu
thông sản phẩm phải hạch toán thu – chi, lỗ lãi. Do đó, nó kích thích đổi
mới kỹ thuật và công nghệ, cải tiến tổ chức lao động và quản lý nhằm làm
nâng cao năng suất lao động để hạ chi phí cá biệt so với chi phí xã hội
nhằm thu lợi nhuận siêu ngạch. Như vậy, kinh tế hàng hoá là loại hình kinh
tế tạo ra động lực kinh tế, kích thích nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh
doanh.
Thứ năm, sản xuất hàng hoá, quan hệ hàng hoá - tiền tệ là tất yếu
trong quan hệ kinh tế đối ngoại của các nước trên thế giới, vì mỗi nước là
những chủ sở hữu khác nhau về sản xuất hàng hoá.
Như vậy, việc lựa chọn kinh tế thị trường định hướng XHCN là tất
yếu khách quan.
1.2.2. Đặc trưng của kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.
Nước ta đi lên CNXH từ xuất phát điểm là nền kinh tế bao cấp, do
vậy khi xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN thì
nền kinh tế thị trường có những đặc điểm riêng có của nó.
Một là, trong nền kinh tế còn tồn tại nhiều loại hình sản xuất hàng
hoá đan xen nhau, sản xuất hàng hoá XHCN, sản xuất hàng hoá TBCN và

sản xuất hàng hoá nhỏ lẻ…Chúng vừa hợp tác, vừa cạnh tranh với nhau,
bình đẳng trước pháp luật, được pháp luật bảo hộ quyền sở hữu và quyền
thu nhập hợp pháp. Trong các loại hình đó, sản xuất hàng hoá XHCN giữ
vai trò chủ đạo, định hướng đối với các kiểu sản xuất hàng hoá khác.
Thứ hai, kinh tế hàng hoá còn ở trình độ kém phát triển. Biểu hiện ở
số lượng mặt hàng và chủng loại mặt hàng còn nghèo nàn. Hiện nay, số
lượng mặt hàng có đa dạng hơn nhưng nhìn chung vẫn còn ít. Bên cạnh đó
đội ngũ cán bộ, các nhà quản lý doanh nghiệp giỏi còn ít, sức cạnh tranh
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
của các doanh nghiệp chưa cao, chất lượng hàng hoá còn thấp; nhiều loại
thị trường còn ở mức độ sơ khai hoặc đang trong quá trình hình thành…
Ba là, nền kinh tế hàng hoá phát triển theo hướng hội nhập vào thị
trường thế giới. Cách mạng khoa học công nghệ càng phát triển càng làm
cho lực lượng sản xuất phát triển đạt trình độ xã hội hoá cao, dẫn đến quá
trình khu vực hoá quốc tế hoá nền kinh tế ngày càng mở rộng hơn. Do vậy,
hướng phát triển đúng đắn nhất là phát triển nền kinh tế mở, hướng mạnh
về xuất khẩu, đồng thời thay thế nhập khẩu có hiệu quả.
Bốn là, phát triển kinh tế hàng hoá gắn liền với việc giữ gìn và phát
huy bản sắc dân tộc. Để làm được điều đó Việt Nam phải thực hiện có hiệu
quả sự quản lý của nhà nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng, không chấp nhận
lối sống thực dụng với sự chi phối của đồng tiền, không chấp nhận việc
thương mại hoá mọi hoạt động đời sống xã hội, mà đề cao những chuẩn
mực giá trị ăn hoá và đạo đức, đấu tranh xoá bỏ những tập tục và lối sống
cổ hủ lạc hậu.
Với những đặc trưng riêng có như trên, để phát triển nền kinh tế thị
trường định hướng XHCN thì Đảng và nhà nước phải có những chính sách
phát triển riêng phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của nước ta.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết

Chương 2:THỰC TRẠNG CỦA VIỆC XÂY DỰNG
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN
2.1. Mục tiêu của kinh tế thị trường định hướng XHCN của nước ta
trong giai đoạn hiện nay.
Việc hình thành mô hình kinh tế thị trường định hướng XHCN là sự
sáng tạo của đảng ta. Nền kinh tế đó không phải là nền kinh tế thị trường tư
do TBCN, song cũng chưa phải là nền kinh tế thị trường XHCN. Đất nước
ta đang ở thời kỳ quá độ lên CNXH, chưa có đầy đủ các yếu tố của CNXH.
Vì vậy, về thực chất, nền kinh tế thị trường của ta vẫn là phát triển kinh tế
hỗn hợp nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý
của nhà nước theo mục tiêu XHCN
Mục tiêu của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN đó là: Phát
triển kinh tế để đạt tới một xã hội giàu mạnh, công bằng dân chủ văn minh.
Nếu như kinh tế thị trường tự do TBCN phục vụ lợi ích các nhà tư bản, xây
dựng cơ sở kỹ thuật cho CNTB, bảo vệ phát triển TBCN thì kinh tế thị
trường định hướng XHCN lại lấy lợi ích và phúc lợi toàn dân làm mục tiêu;
phát triển kinh tế thị trường để phát triển lực lượng sản xuất, xây dựng cơ
sở vật chất kỹ thuật cho CNXH, nâng cao đời sông nhân dân. Kinh tế thị
trường bản thân nó là nội lực tự thúc đẩy tién trình kinh tế xã hội. Tất cả
những mục tiêu trên đều vì mục đích: thực hiện” dân giàu nước mạnh, xã
hội dân chủ văn minh”, giải phóng mạnh mẽ và không ngừng phát triển sức
sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân; đảy mạnh xoá đói giảm nghèo,
khuyến khích mọi người vươn lên làm giàu chính đáng, giúp đỡ người khác
thoát nghèo và từng bước khá giả hơn.Như vậy, mục tiêu trên đã thể hiện
mục đích của phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN là vì con
người. Con người phải luôn luôn được chú trọng, đặt vào vị trí trọng tâm
của sự phát triển. Trên cơ sở giải phóng mọi tiềm năng để phát triển lực
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
lượng sản xuất, làm cho mọi người đều được hưởng thành quả của sự phát

triển.
2.2. Thực trạng của quá trình xây dựng và phát triển kinh tế thị
trường định hướng XHCN ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
2.2.1. Thành tựu.
Thực tiễn 20 năm đổi mới kinh tế cho phép khẳng định cơ chế thị
trường đã phát huy tác động tích cực, to lớn dến sự phát triển kinh tế xã
hội. Nó không độc lập mà còn là nhân tố khách quan cần thiết của việc xây
dựng và phát triển đất nước theo định hướng XHCN. Trong những năm
qua, nhà nước đã từng bước lợi dụng cơ chế cạnh tranh của thị trường và tự
do hoá sản xuất kinh doanh để giải phóng và phát triển lực lượng sản xuất,
khơi dậy các tiềm năng của mọi cá nhân, mọi tập thể lao động, của cộng
đồng dân tộc theo hướng hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển khoa học
và công nghệ, thực hiện dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ
văn minh. Nhà nước hạn chế tối đa những mệnh lệnh hành chính cho hoạt
động thị trường được diễn ra chủ yếu dựa trên sự hướng dẫn của các quy
luật phát triển của kinh tế thị trường. Nhà nước xây dựng thị trường theo
hướng thống nhất trong cả nước có tính đến đặc thù và trình độ phát triển
không đồng đều giữa các khu vực, từng bước xây dựng hệ thống thị trường
đồng bộ, nhanh chóng tiếp cận thị trường thế giới. Nhà nước chỉ can thiệp
khi thị trường có những biểu hiện tiêu cực cần phải ngăn chặn, chỉ can
thiệp trong trường hợp hoạt động vi mô ảnh hưởng đến toàn cục.
Việc chuyển sang cơ chế thị trường và tiến hành mở của đã đem lại
cho Việt Nam một hương thức tăng trưởng mới và một không gian phát
triển rộng lớn. Sau 20 năm đó, thế và lực kinh tế của Việt Nam đã có những
thay đổi mạnh mẽ.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
Cụ thể, GDP tăng gấp 4 lần, xu thế tăng trưởng cao được duy trì,
quan hệ kinh tế quốc tế được mở rộng nhanh chóng, gắn chặt với sức thu
hút mạnh mẽ dòng FDI và sự gia tăng nhanh của kim ngạch ngoại thương.

Đặc biệt trong 5 năm gần đây ( 2001 – 2005), nền kinh tế đã đạt
được những kết quả tích cực trên cả ba phương diện, phục hồi sau cuộc
khủng hoảng tài chính tiền tệ Đông Nam Á, đẩy mạnh cải cách thể chế
chính trị (phát triển mạnh khu vực kinh tế tư nhân, khôi phục sức hút vốn
đầu tư nước ngoài) và tăng cường mở của - Hội nhập kinh tế quốc tế.
Có thể nhận xét tổng quát rằng cơ chế thị trường đã làm cho nền kinh
tế VN có những thay đổi về chất lượng cơ bản trong các cơ sở tăng trưởng
và phát triển của mình. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì kinh tế
thị trường còn nhiều vấn đề tồn tại và dã để lại không ít tiêu cực cho xã hội
hiện nay.
2.2.2. Một số khuyết điểm còn tồn tại của kinh tế thị trường định hướng
XHCN ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trường ở nước ta, bên cạnh
một bộ phận người dân giàu lên chính đáng, đã và đang xuất hiện sự phân
hoá giàu nghèo giữa các vùng, giữa thành thị và nông thôn. Cùng với sự
phát triển của xã hội thì các hiện tượng tiêu cực như tham nhũng, buôn lậu,
lãng phí, trốn thuế, hàng giả…ngày càng phát triển theo. Tình trạng thương
mại hoá tràn lan xam nhập cả vào các lĩnh vực y tế, văn hoá, giáo dục làm
cho xã hội có những biểu hiện xuống cấp, đạo lý bị sa sút, tâm lý hưởng thụ
tăng lên, tình cảm con người bị đồng tiền chi phối; lối sống ích kỷ thực
dụng, đồi truỵ có nguy cơ tăng lên. nhiều quan hệ xã hội, định hướng giá trị
và chuẩn mực xã hội truyền thống đang bị bào mòn. Một số tàn dư của xã
hội cũ đã có thời kỳ lắng xuống nay lại trỗi dậy, nền văn hoá truyền hoá
của dân tộc phần nào bị mai một bởi sự xâm nhập của nền văn hoá ngoại
lai. Cũng trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trường một số chính sách
xã hội chưa được quan tâm đúng mức và kịp thời như: chính sách về giáo
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
dục, nghệ thuật, chính sách đồng bào miền núi và gia đình có công với cách
mạng.

Có thể nói trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trường nếu như
mặt kinh tế có nhiều tiến bộ thì ngược lại mặt xã hội lại có những biểu hiện
của sự mất cân bằng.
Các mâu thuẫn hiện tượng xã hội nói trên do nhiều nguyên nhân tạo
nên, nhưng chủ yếu là do vấn đề quản lý của nhà nước. Do môi trường, thể
chế, chính sách chưa thay đổi kịp thời và chưa đồng bộ, bản thân nhà nước
lại chưa có khả năng tiến hành kinh tế thị trường, trình độ quản lý còn yếu
nên không lường trước được sự phức tạp khi chuyển sang kinh tế thị
trường.
Tóm lại, mặc dù trong quá trình thực hiện xây dựng và phát triển
kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta còn nhiều vấn đề nhưng
nhìn chung kinh tế thị trường đã mang lại không ít thành tựu đáng kể cho
đất nước ta trong giai đoạn hiện nay.
2.3. Quan điểm và phương hướng xây dựng và phát triển kinh tế thị
trường định hướng XHCN.
2.3.1. Quan điểm của Đảng ta về việc xây dựng và phát triển kinh tế thị
trường định hướng XHCN.
Đại hội lần thứ IX của Đảng ( năm 2001) khẳng định: " thực hiện
thống nhất quán và lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều
thành phần vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước
theo định hướng XHCN.
Tại đại hội lần thứ X (2006), Đảng tiếp tục khẳng định:" Để đi lên
CNXH, chúng ta phải phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN;
đẩy mạnh CNH, HĐH; xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân
tộc; xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân , do dân, vì dân; xây
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
dựng Đảng trong sạch vững mạnh, đảm bảo vững chắc quốc phong f và an
ninh quốc gia; chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế".
2.3.2. Phương hướng xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng

XHCN.
Đại hội Đảng lần thứ X, Đảng ta khẳng định phát triển nền kinh tế
nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà
nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày
càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.
Chúng ta phải thực hiện phát triển nhiều hình thức sở hữu, nhiều
thành phần kinh tế là nhằm giải phóng sức sản xuất, giải phóng tiềm năng
phát triển trong mỗi thành phần kinh tế, mỗi cá nhân, mỗi vùng miền là
cách để phát triển nhanh và bền vững. Trong nền kinh tế nhiều thành phần,
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo bởi vì: Giữ vai trò chủ đạo củ kinh tế
nhà nước là sự thể hiện định hướng XHCN của nền kinh tế, kinh tế nhà
nước là công cụ chủ yếu để nhà nước điều tiết nền kinh tế, định hướng cho
sự phát triển vì mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ
văn minh. Để giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà nước phải nắm được vị trí
then chốt của nền kinh tế bằng trình độ công nghệ, hiệu qủa sản xuất kinh
doanh chứ không phải dựa vào bằng cấp, " xin – cho" , hay độc quyền kinh
doanh. Đổi mới doanh nghiệp nhà nước theo hướng cổ phần hoá là con
đường chủ yếu nâng cao hiệu quả kinh doanh, là cách thức để kinh tế nhà
nước làm tốt vai trò chủ đạo trong nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN ở nước ta.
Về xã hội và phân phối, Đảng ta quan niệm: Phải thực hiện tiến bộ
và công bằng xã hội ngay trong từng bước đi và từng chính sách phát triển
kinh tế , phát triển kinh tế phải gắn kết chặt chẽ và động bộ với sự phát
triển xã hội, văn hoá, giáo dục và đào tạo giải quyết tốt các vấn đề xã hội
vì mục tiêu phát triển con người. Thực hiện chế độ phân phối chủ yếu theo
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức đóng góp vốn cùng
các nguồn lực khác và thông qua phúc lợi xã hội.
Về định hướng XHCN trong lĩnh vực quản lý: phát huy quyền làm

chủ xã hội của nhân dân, đảm bảo vai trò quản lý, điều tiết kinh tế của nhà
nước pháp quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng
2.4. Giải pháp xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng
XHCN của nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Xây dựng và phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN là sự
lựa chọn sáng tạo của Đảng và nhà nước ta, là sự lựa chọn phù hợp với nội
dung của thời đại - thời đại quá độ từ CNTB lên CNXH trên phạm vi toàn
thế giới. Định hướng XHCN ở nước ta là nhằm mục tiêu độc lập dân tộc
gắn liền với CNXH, thể hiện trong toàn bộ các lĩnh vực của đời sống xã
hội. Để thực hiện tốt các mục tiêu đã đề ra trong thời gian tới việc đảy
mạnh phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN cần thực hiện tốt một
số công việc sau.
2.4.1. Xây dựng chỉnh đốn, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng.
Sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố đảm bảo định hướng XHCN của
nền kinh tế thị trường cũng như toàn bộ sự nghiệp phát triển đất nước. Vì
vậy, cần tăng cướngự thống nhất trong Đảng, thực hiẹn nguyên tắc tập
trung dân chủ, phát huy dân chủ trong sinh hoạt Đảng, chống lợi dụng dân
chủ để mưu cầu hạnh phúc riêng. Đảng phải là đội ngũ tiên phong của giai
cấp công nhân và của cả dân tộc. Xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị,
quán triệt sâu sắc chủ nghĩa Mac – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền
tảng, tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng, đội ngũ Đảng
viên phải trong sạch, phải vững mạnh cần tiếp tục đổi mới công tác cán bộ,
kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những phần tử biến chất, thoái hoá. Xây dựng
và củng cố các tổ chức , cơ sở của Đảng, không ngừng đào tạo, rèn luyện,
kết nạp thêm quần chúng ưu tú vào hàng ngũ của Đảng.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
2.4.2. Thực hiện phát triển nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần
kinh tế.
Để phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN trong giai đoạn

hiện nay, nhà nước phải phát triển nền kinh tế nhiều hình thức sở hữu,
nhiều thành phần kinh tế trong đó xây dựng kinh tế nhà nước vững mạnh
phải giữ vai trò chủ đạo cùng với nó là kinh tế tập thể, là nền tảng vững
chắc của nền kinh tế quốc dân. Nhà nước cần tạo đièu kiện để tất cả các
thành phần kinh tế được phát triển để tạo nên sức mạnh tổng hợp của nền
kinh tế.
Đảng và nhà nước cần chú trọng phát triển kinh tế tư nhân bởi đây là
một xu thế tất yếu khách quan trong nền kinh tế nước ta hiện nay. Nếu so
sánh, đối chiếu với các hình thức sở hữu khác thì phải thừa nhận rằng kinh
tế tư nhân về tư liệu sản xuất là hình thức sở hữu phủ hợp hơn cả.
2.4.3. Nâng cao vai trò và hiệu lực quản lý của nhà nước.
Để đảm bảo nền kinh tế phát triển tjeo định hướng XHCN, nhà nước
cần tập trung làm tốt chức năng sau:
- Định hướng sự phát triển bằng các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch
và cơ chế, chính sách trên cơ sở tôn trọng các nguyên tắc thị trương.
- Tạo môi trường pháp lý và cơ chế, chính sách thuận lợi để phát huy
các nguồn lực xã hội cho phát triển.
- Hỗ trợ phát triển, chăm lo xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội,
hệ thống an sinh xã hội.
- Đảm bảo tính tích cực và bền vững của các cân đối kinh tế vĩ mô,
hạn chế các rủi ro và tác động tiêu cực của kinh tế thị trường.
2.4.4. Tích cực đấu tranh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lang,
phí, chống chủ nghĩa cá nhân.
Đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí trở thành một
nhiệm vụ cấp bách trước mắt của Đảng và toàn dân ta. Văn kiện đại hội lần
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
thứ X khẳng định:" Đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí là một
nhiệm vụ trọng tâm của công tác xây dựng Đảng, nhiệm vụ trực tiếp,
thường xuyên của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội". Do vậy, vấn đề này

cần phải được nhìn nhận thẳng thắn, trực diện và thực hiện một chiến lược
triệt để phòng, chống tham nhũng một cách thật sự hiệu qủa với sự tham
gia của toàn Đảng toàn dân và các thành phần kinh tế. Trước hết là đổi
mới, hoàn thiện thể chế và chính sách, giảm bớt và loại bỏ những kẽ hở:
Đồng thời luôn luôn giáo dục con người ý thức tôn trọng pháp luật, thực
hiện kiểm soát, phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh, công khai đối với
những cán bộ, công chức tham nhũng.
2.4.5. Thực hiện sự thống nhất, gắn bó hữu cơ giữa phát triển kinh
tế với thực hiện công bằng v xã hà ội ngay trong từng bước v tà ừng
chính sách phát triển ở tất cả các giai đoạn phát triển của kinh tế thị
trường. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải thực tốt vấn đề phân phối, đặc biệt
chú trọng quản lý thật tốt thu nhập cá nhân từ đó xây dựng cơ chế điều tiết
phân phối thu nhập, hình thành nên chính sách phân phối hợp lý, bảo đảm
tăng trưởng kinh tế và tiến bộ, công bằng xã hội.
2.4.6 Xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh để giữ vững an
ninh quốc gia, ổn định chính trị - xã hội.
Văn kiện đại hội lần thứ X của Đảng đã nêu rõ: " nhất thiết phải
tăng cường tiềm lực và bảo đảm an ninh kinh tế, đi đôi với củng cố quốc
phòng, an ninh". Như vậy, để phát triển kinh tế thị trường định hướng
XHCN thì lực lượng quốc phòng phải đủ mạnh, phải là công cụ sắc bén để
đủ sức mạnh chủ động đập tan mọi âm mưu phá hoại, xâm lược, chống phá
sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta trong bất cứ tình huống nào, tạo ra
môi trường kinh tế - chính trị - xã hội ổn định, thuận lợi, cũng là giữ vững
định hướng XHCN.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
KẾT LUẬN
Xây dựng kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta trong giai
đoạn hiện nay là một tất yếu khách quan, nó phù hợp với điều kiện phảttiển
của nước ta trong giai đoạn hiện nay. Kinh tế thị trường là tiền đề quan

trọng để nước ta tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Kinh tế thị trường đã được thực hiện hơn hai mươi năm qua, thành
công đạt được cũng nhiều nhưng vẫn tồn tại những mặt hạn chế của nó.
Một lượng của cải to lớn cho xã hội đã được tạo ra, hàng hoá ngày càng đa
dạng và phong phú với chất lượng cao đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng,
mức sống người dân tăng lên, môi trường cạnh tranh công bằng hơn. Song
bên cạnh đó, sự phát triển của kinh tế thị trường lại làm cho môi trường
sống của người dân đang ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng, lạm phát, thất
nghiệp với tỷ lệ cao; đạo đức và lối sống bị ành hưởng, xuất hiện một phần
nhỏ cá nhân trong xã hội chỉ bết hưởng thụ cuộc sống không thích làm
việc…Bởi vậy trong giai đoạn tới, nhà nước cần có những biện pháp cụ thể
để có thể đẩy lùi những hạn chế còn tồn tại và thay vào đó là những thành
tựu của kinh tế thị trường.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2001, tr86
2. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2006, tr69.
3. Bộ Giáo dục và đào tạo; Triết học; NXB Chính trih quốc gia, HN,
1999.
4. Phạm Xuân Nam, " Triết lý phát triển ở VN. Mấy vấn dề cốt yếu.",
NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2005.
5. GS.TS. Nguyễn Trọng Chuẩn – PGS.TS. Đặng Hữu Toàn; " Những
vấn đề lý luận đặt ra từ các văn kiện ĐH IX của Đảng", NXB
Chính trị quốc gia, HN, 2002,
6. GS.TS. Nguyễn Trọng Chuẩn; "Một số vấn đề triết học – con người
– xã hội, NXB Khoa học xã hội, HN, 2002.
7. Bộ giáo dục và đào tạo, giáo trình Triết học, NXB chính trị quốc

gia, Hà Nội, 2003.
8. TS. Vũ Văn Phúc, Trần Thị Minh Châu; " Một số vấn đề về kinh tế
thị trường định hướng XHCN ở nước ta"; NXB chính trị quốc gia,
Hà Nội, 2001.
9. TS. Dương Thị Liễu; " Tác động của điều kiện khách quan và nhân
tố chủ quan đối với quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định
hướng XHCN ở VN"; NXB chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001.
10. Hoàng Thị Bích Loan; " giữ vững định hướng XHCN trong phát
triển kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay"; Tạp chí Cộng sản, số
774/ 2007.
11. " Những kết quả chủ yếu của Chương trình khoa học công nghệ cấp
nhà nước KX01: Kinh tế thị trường định hướng XHCN ở VN". Tạp
chí Nghiên cứu kinh tế, số 334, tháng 1/2007.
12. ThS. Trần Minh Tiến; " phát triển kinh tế tư nhân – xu thế tất yếu
trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay", Tạp chí Triết học,
số 3/ 2007.
Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN
Huy Th Hnh KDQT 46b Tiu lun trit
MC LC
Trang
LI NểI U 1
Chng1: TNH TT YU CA VIC LA CHN KINH T TH
TRNG NH HNG XHCN NC TA HIN NAY 3
1.1. Khỏi lun chung v kinh t th trng v CNXH 3
1.1.1. c tớnh chung v kinh t th trng 3
1.1.2. Vi nột v hỡnh thỏi XHCN 6
1.2. Kinh t th trng nh hng XHCN nc ta 7
1.2.1. Tớnh tt yu khỏch quan ca vic la chn Kinh t th trng nh hng
XHCN nc ta 7
1.2.2. c trng ca kinh t th trng nh hng XHCN nc ta 8

Chng 2:THC TRNG CA VIC XY DNG 10
KINH T TH TRNG NH HNG XHCN 10
2.1. Mc tiờu ca kinh t th trng nh hng XHCN ca nc ta trong giai on
hin nay 10
2.2. Thc trng ca quỏ trỡnh xõy dng v phỏt trin kinh t th trng nh hng
XHCN nc ta trong giai on hin nay 11
2.2.1. Thnh tu 11
2.2.2. Mt s khuyt im cũn tn ti ca kinh t th trng nh hng XHCN
nc ta trong giai on hin nay 12
2.3. Quan im v phng hng xõy dng v phỏt trin kinh t th trng nh
hng XHCN 13
2.3.1. Quan im ca ng ta v vic xõy dng v phỏt trin kinh t th trng
nh hng XHCN 13
2.3.2. Phng hng xõy dng nn kinh t th trng nh hng XHCN 14
2.4. Gii phỏp xõy dng v phỏt trin kinh t th trng nh hng XHCN ca
nc ta trong giai on hin nay 15
2.4.1. Xõy dng chnh n, nõng cao nng lc lónh o ca ng 15
2.4.2. Thc hin phỏt trin nhiu hỡnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t. . 16
2.4.3. Nõng cao vai trũ v hiu lc qun lý ca nh nc 16
2.4.4. Tớch cc u tranh phũng, chng quan liờu, tham nhng, lang, phớ, chng
ch ngha cỏ nhõn 16
2.4.6 Xõy dng nn quc phũng ton dõn vng mnh gi vng an ninh quc
gia, n nh chớnh tr - xó hi 17
KT LUN 18
TI LIU THAM KHO 19
Quan điểm toàn diện về xây dựng và phát triển
kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa
ở nớc ta trong giai đoạn hiện nay
Quan im ton din v kinh t th trng nh hng XHCN
Huy Thị Hạnh – KDQT 46b Tiểu luận triết

Quan điểm toàn diện về kinh tế thị trường định hướng XHCN