phân tích quan điểm của triết học mác lênin về con người và bản chất con người ý nghĩa lý luận và thực tiễn của quan điểm trên

ĐẠI HỌC UEH
TRƯỜNG KINH TẾ, LUẬT VÀ QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC
KHOA LUẬT

�-----�-----�

Mơn: Triết Học Mác-Lênin
Tên tiểu luận:

Phân tích quan điểm của triết học Mác-Lênin về con
người và bản chất con người. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
của quan điểm trên
Mã lớp học phần: 21C1PHI51002354
Giảng viên: Cô Nguyễn Thị Thu Hà
Sinh viên thực hiện: 31211020438-Nguyễn Ngọc Cát Tường

download by :


MỤC LỤC
1.1.Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về con người
1.1.1.Con người là thực thể thống nhất giữa mặt sinh
học và xã hội
1.1.2.Trong tính hiện thực của nó,bản chất con người
là tổng hòa các mối quan hệ xã hội
1.2.Thực trạng vấn đề về con người,nguồn nhân lực trong
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam
1.3.Những giải pháp xây dựng con người Việt Nam trong
thời kỳ cơng nghiệp hóa hiện đại hóa

download by :

LỜI MỞ ĐẦU
Con người luôn là một trong những chủ đề trọng tâm của triết học và là đối tượng của
nhiều nghiên cứu khoa học do tính phức tạp, đa dạng, vô hạn, giá trị và tầm quan trọng
thực tiễn của chủ đề này ở mọi thời đại. Mỗi nhà triết học, mỗi trường phái triết học
khác nhau đều có những quan điểm, nội dung và sắc thái riêng về con người thể hiện
những lập trường và bối cảnh lịch sử, chính trị, văn hóa, xã hội khác nhau. Quan điểm
của Hegel đã phát triển theo hướng duy tâm siêu nhiên và phi thể xác. Khi cho rằng con
người là sản phẩm của tự nhiên thì quan điểm của Feuerbach là tiến bộ hơn. Tuy nhiên,
chỉ với sự ra đời của triết học Mác-Lênin, hình tượng con người và bản chất con người
mới phát triển hoàn thiện,toàn diện và đầy đủ theo hướng chủ nghĩa duy vật.Nhìn nhận
một cách khách quan những thành tựu to lớn mà Đảng và Nhà nước ta đã, đang và sẽ
đạt được, chủ nghĩa Mác-Lênin càng chứng minh được tầm quan trọng và tiềm năng
của nó trong sự nghiệp xây dựng con người. Đối với một Việt Nam tích cực phát triển
và kiên định con đường chủ nghĩa xã hội “do dân, của dân, vì dân” thì phát triển kinh tế
- xã hội suy cho cùng là vì con người. Phát triển con người tồn diện ra đời từ thực tế
này là động lực, là chủ trương cơ bản lâu dài của Đảng và dân tộc đối với sự nghiệp
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nghị quyết Đại hội VIII của Đảng đã nêu rõ
“nâng cao dân trí và bồi dưỡng,phát huy các nguồn lực to lớn của con ngườiViệt Nam là
nhân tố quyết định thành cơng của sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa”.
Song bên cạnh những thành tựu to lớn, cơng cuộc phát triển con người vẫn cịn nhiều
trở ngại,khó khăn xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.Vì vậy, xác
định ý nghĩa lý luận và thực tiễn của phát triển nguồn nhân lực trong thời đại cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam và đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm phát huy
hiệu quả vai trị tích cực của con người là vấn đề cấp thiết cần được quan tâm.

1

download by :

1.1.Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về con người
1.1.1.Con người là thực thể thống nhất giữa mặt sinh
học và xã hội
Xét trên phương diện sinh học,tiền đề vật chất đầu tiên quy định sự tồn tại con
người là giới tự nhiên. Tức là con người là một thực thể sinh vật,là sản phẩm
của giới tự nhiên, là một động vật xã hội. Giới tự nhiên là “thân thể vô cơ của
con người,... đời sống thể xác và tinh thần của con người gắn liền với giới tự
nhiên”1. Con người phải phục tùng các quy luật của giới tự nhiên, các quy luật
sinh học như di truyền, tiến hóa sinh học và các quá trình sinh học của giới tự
nhiên. Điểm khác biệt đặc biệt và quan trọng giữa con người và các thực thể
sinh học khác thể hiện ở chỗ con người là một bộ phận đặc biệt, quan trọng
của giới tự nhiên, nhưng lại có khả năng biến đổi giới tự nhiên và chính bản
thân mình, dựa trên các quy luật khách quan.

Xét trên phương diện xã hội,con người là một thực thể xã hội,thực hiện các
hoạt động xã hội.Hoạt động xã hội quan trọng nhất của con người là lao động
sản xuất.Con vật thì phải sống hồn tồn dựa vào sản phẩm tự nhiên và bản
năng của chúng, trong khi đó con người sống bằng lao động sản xuất,cải tạo tự
nhiên, sáng tạo ra các vật phẩm nhằm thỏa mãn nhu cầu,mong muốn của
mình.Nhờ có lao động, con người khơng chỉ là thực thể sinh học mà cịn là thực
thể xã hội.Ngoài các quan hệ lẫn nhau trong lao động sản xuất, con người cịn
có hàng loạt các quan hệ xã hội vô cùng đa dạng, phong phú. Xét đến cùng,con
người không thể tách khỏi xã hội bởi lẽ xã hội là sản phẩm của sự tác động qua
lại lẫn nhau giữa con người, nhờ có lao động và giao tiếp,tư duy và ý thức dần
phát triển.Ngôn ngữ và tư

1 C.MÁC VÀ PH.ĂNGGHEN (2000), Tồn tập, tr42. NXB.CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HÀ NỘI,TR135

2

download by :


duy là một trong những biểu hiện rõ nhất phương diện con người là một thực
thể xã hội.
Như vậy ở con người,mặt tự nhiên tồn tại trong sự thống nhất với mặt xã
hội.Tính sinh học là cơ sở tất yếu tự nhiên của con người trong khi tính xã hội
là đặc trưng phân biệt bản chất con người và loài vật.Nhu cầu sinh học phải
mang giá trị văn minh con người,cịn nhu cầu xã hội khơng thể thốt ly khỏi
tiền đề của nhu cầu sinh học.

1.1.2.Trong tính hiện thực của nó,bản chất con người
là tổng hịa các mối quan hệ xã hội
Con người vượt lên thế giới loài vật trên ba phương diện khác nhau: quan hệ
với tự nhiên, quan hệ với xã hội và quan hệ với chính bản thân con người. Cả
ba mối quan hệ này đều mang tính xã hội, trong đó quan hệ giữa người với
người là quan hệ bản chất, bao trùm tất cả các mối quan hệ khác và mọi hoạt
động trong chừng mực liên quan đến con người. Các quan hệ xã hội có nhiều
loại: quan hệ quá khứ, quan hệ hiện tại, quan hệ vật chất, quan hệ tinh thần,
quan hệ trực tiếp, gián tiếp, tất nhiên hoặc ngẫu nhiên… Tất cả đều góp phần
hình thành bản chất của con người. Khi các quan hệ xã hội thay đổi thì sớm
hoặc muộn, ít hoặc nhiều, bản chất con người cũng sẽ thay đổi theo. Trong tác
phẩm Luận cương về Feuerbach, C.Mac đã nêu lên luận đề nổi tiếng: “Bản chất
của con người không phải là một cái trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt.
Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hòa những mối quan
hệ xã hội”2. Điều này khẳng định khơng có con người trừu tượng, thốt ly mọi
điều kiện, hồn cảnh lịch sử xã hội mà luôn sống trong một điều kiện lịch sử cụ
thể nhất định, một thời đại nhất định. Quan niệm đó giúp chúng ta nhận thức

đúng đắn, tránh khỏi cách hiểu thô thiển về mặt tự nhiên, cái sinh học ở con
người.

2 C.MÁC VÀ PH.ĂNGGHEN (1995), Toàn tập, tr3. NXB CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HÀ NỘI,TR11

3

download by :


1.2.Thực trạng vấn đề về con người,nguồn nhân lực trong
sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam
Sau 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, nước ta đã đạt những thành
tựu to lớn, có ý
nghĩa lịch sử trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Điều này thể
hiện rõ nét nhất ở năng suất lao động của toàn xã hội được nâng cao, tạo tốc
độ tăng trưởng khá và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, tiềm lực quốc
gia. Tuy nhiên, nếu nghiêm túc nhìn nhận thì những thành tựu đạt được nêu
trên so với nguồn lực đã đầu tư, công sức bỏ ra, với những điều kiện, cơ hội
và thời cơ đem lại, nguồn nhân lực chất lượng cao ở Việt Nam đang phát triển
chưa tương xứng với tiềm năng, còn nhiều rào cản và hạn chế:
Một là, chất lượng nhân lực trên các mặt thể lực, kỹ năng, thái độ lao động và
quan hệ xã hội còn thấp. Đại bộ phận lao động nước ta chưa được đào tạo đầy
đủ, số người được đào tạo mới chỉ chiếm tỷ lệ thấp,sự bất hợp lý về phân công
lao động được đào tạo trong các lĩnh vực sản xuất và những khó khăn trong
phân bổ dân cư cũng không phải là nhỏ. Năng lực và phẩm chất của nhiều cán
bộ, cơng chức cịn yếu, một bộ phận khơng nhỏ thối hóa, biến chất Mặt khác,
người lao động ở nước ta còn hạn chế về thể lực; sự phát triển về phương diện
sinh lý và thể lực dường như còn chững lại, đại đa số người lao động quen theo
kiểu sản xuất nhỏ và lao động giản đơn.

Hai là,nhìn chung nền kinh tế quốc dân cịn thiếu nhiều lao động và cán bộ có
tay nghề và trình độ kỹ thuật, nghiệp vụ cao, đặc biệt là ở các thành phố lớn,
nơi có nhiều cơ quan, doanh nghiệp, khu chế xuất - khu công nghiệp.
Ba là, cơ cấu đào tạo không phù hợp với nhu cầu lao động trong xã hội. Trên
thực tế, mối quan hệ giữa đào tạo và thị trường lao động

4

download by :


hiện nay rất lỏng lẻo, bên đào tạo và bên sử dụng rất ít có quan hệ với nhau.
Điều này dẫn đến hiện tượng các trường đào tạo theo chủ quan mà khơng
tính tới nhu cầu xã hội cần bao nhiêu lao động và ở loại ngành nghề nào tức
là chủ yếu đào tạo theo khả năng "cung" của mình chứ chưa thực sự đào tạo
theo "cầu" của doanh nghiệp. Chính vì thế, có sự thừa thiếu nhân lực cục bộ;
ở một số ngành rất thiếu lao động có trình độ nhưng một số ngành lại thừa,
nhiều sinh viên tốt nghiệp khơng tìm được việc làm.
Bốn là, năng suất lao động của Việt Nam còn thấp so với các quốc gia khác
trong khuvực. Báo cáo 2020 của Tổ chức Năng suất châu Á (APO) cho thấy
năng suất lao động Việt Nam tụt hậu so với Nhật Bản 60 năm, so với Malaysia
40 năm và Thái Lan 10 năm.

1.3.Những giải pháp xây dựng con người Việt Nam trong
thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa
Một là, Đảng và Nhà nước cần gắn chiến lược phát triển con người với
chiến lược phát
triển kinh tế thông qua xu hướng đào tạo theo nhu cầu xã hội, sự hợp tác
giữa các trường học với doanh nghiệp đào tạo nhân lực. Từ đó, giải quyết
tình trạng thiếu hụt nhân lực có trình độ, tay nghề và kỹ năng cần thiết cho sự

phát triển kinh tế, biến gánh nặng dân số trở thành lợi thế cạnh tranh của
nước ta qua quá trình hội nhập. Hai là, cải cách giáo dục đại học và đào tạo
nghề nhằm nâng cao chất lượng đào tạo; kết hợp chặt chẽ với khoa học - kỹ
thuật - công nghệ mới.
Ba là, Đảng và Nhà nước cần nâng cao chất lượng quản lý một cách có hiệu
quả đối với nguồn nhân lực trước những yêu cầu mới của phát triển nền kinh
tế thị trường, hội nhập và cạnh tranh.
Bốn là, thực hiện các chính sách thu hút nhân tài. Việt Nam cần tập trung đào
tạo, thu hút, sử dụng nguồn lực con người vừa mang tính

5

download by :


tổng thể, vừa đảm bảo có trọng tâm, trọng điểm; đưa ra nhiều chính sách,
chương trình, đề án để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao kết hợp đồng
bộ với việc bố trí, đề bạt, bổ nhiệm và sử dụng một cách hợp lý, đồng bộ và hài
hịa; chính sách phát huy nguồn lực con người mang tính đồng thuận xã hội
cao; tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển mạnh mẽ, giải quyết
việc làm cho nguồn lao động dồi dào của nước ta hiện nay.

LỜI KẾT
Việt Nam đang xây dựng một chế độ chủ nghĩa xã hội - một chế độ của dân, do
dân và vì dân. Bởi vậy, hình thành những quan điểm đúng đắn về con người và
vai trò của con người trong sự phát triển kinh tế - xã hội là một vấn đề trọng
tâm, không thể thiếu được trong lý luận của chủ nghĩa Mac - Lenin. Đối với một
quốc gia đi lên từ nền nông nghiệp lạc hậu, con đường cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa là q trình tất yếu khách quan để đáp ứng tiến trình hội nhập quốc tế
đang diễn ra mạnh mẽ và sâu rộng. Thực tiễn đã chứng minh rằng một quốc gia

có thể khơng thuận lợi về tài nguyên, thiên nhiên nhưng nền kinh tế vẫn có thể
tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững nếu quốc gia đó vận dụng và theo
đuổi một đường lối kinh tế đúng đắn; với đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, đội
ngũ trí thức chất lượng cao; lực lượng công nhân kỹ thuật tay nghề cao, đông
đảo và có các doanh nhân tài ba, xứng tầm. Nhận thức được tầm quan trọng
của vấn đề đó, việc phát triển và nâng cao nguồn lực con người chất lượng cao
được Đảng và Nhà nước ta xác định là yếu tố đóng vai trị quyết định trong sự
nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và trên con đường đi lên chủ nghĩa xã
hội. Nhờ vậy, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể về kinh tế, chính
trị, xã hội. Tuy nhiên, phát triển yếu tố con người còn gặp nhiều rào cản và
thách thức, xuất phát từ những nguyên nhân chủ quan và khách quan khác
nhau.

6

download by :


Từ những phân tích trên, tiểu luận đưa ra kết luận rằng lý luận chủ nghĩa
Mac - Lenin
nói chung và quan điểm của chủ nghĩa Mac - Lenin về con người nói riêng là
kim chỉ nam, đóng vai trị định hướng cho Việt Nam thực hiện thành cơng q
trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; trở thành một quốc gia văn
minh, dân giàu, nước mạnh; thoát khỏi cái ngưỡng của nghèo nàn, lạc hậu.
Đồng thời, tiểu luận còn đề xuất một số nhóm giải pháp nhằm cải thiện và
nâng cao nguồn lực con người để công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa tại
Việt Nam gặt hái những thành cơng sau này.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Giáo trình Triết học Mác-Lênin, Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Ban Tổ chức Trung Ương (2018), “Quan điểm của Đảng về phát huy nhân tố
con người trong phát triển đất nước”, Tạp chí Xây Dựng Đảng.
Phạm Thị Hạnh (2020), “Phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong
bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, Tạp chí Cộng Sản.
GS, TS. Nguyễn Trọng Chuẩn (2020), “Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa và vấn đề con người - tiếp cận từ mục tiêu và động lực của sự phát
triển”, Tạp chí Cộng Sản.

download by :


download by :


download by :


download by :