đề tài nghiên cứu hành vi tham nhũng theo quy định pháp luật việt nam

ĐẠI HỌC UEH
TRƯỜNG KINH TẾ, LUẬT VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
KHOA KINH TẾ

ĐỀ TÀI
NGHIÊN CỨU HÀNH VI THAM NHŨNG THEO QUY ĐỊNH
PHÁP LUẬT VIỆT NAM

Mã lớp học phần: 21C1LAW51100103
Giảng viên: Nguyễn Thùy Dung
Nhóm sinh viên thực hiện: Nhóm 6 - Lớp DT001 - BC7
Lương Quang Mạnh - 31211023599
Bùi Thị Thu Hà - 31211022723
Huỳnh Kim Ngọc Nhi - 31211022651
Nguyễn Thị Bích Ngân - 31211023220
Nguyễn Khánh Huyền - 31211023977
Chu Thị Linh - 31211022608
Đoàn Phát - 31211026096

download by :


_____________________________________________________________________________________

MỤC LỤC
MỤC LỤC
CHƯƠNG I - GIỚI THIỆU TỔNG QUAN
1.1.

Khái niệm của tham nhũng

1.2.

Dấu hiệu đặc trưng của tham nhũng

1.3.

Nguyên nhân của hành vi tham nhũng

1.4.

Phân loại các hành vi tham nhũng:

1.5.

Hậu quả, tác hại của tham nhũng

1.6.
IX luật phòng, chống tham nhũng năm 2018)

Những quy định trong pháp luật về phòng, chố

CHƯƠNG II - THỰC TRẠNG
2.1.

Trong lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai, tài

2.2.

Trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng.

2.3.

Trong lĩnh vực đầu tư xây dựng

2.4.

Trong việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà n

2.5.

Trong công tác cán bộ

2.6.

Trong lĩnh vực tư pháp

2.7.

Trong lĩnh vực y tế

CHƯƠNG III : ĐÁNH GIÁ
3.1 Nguyên tắc đánh giá.
3.2 Tiêu chí đánh giá
3.2.1. Về số lượng, tính chất và mức độ của vụ việc, vụ án tham nhũng.
3.2.2. Về việc xây dựng và hồn thiện chính sách, pháp luật về phịng, chống tham
nhũng
3.2.3. Về việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng
3.2.4. Về việc phát hiện và xử lý tham nhũng
3.2.5. Về việc thu hồi tài sản tham nhũng
3.2.6. Về việc tặng quà và nhận quà tặng

CHƯƠNG IV : GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ
4.1.

Trách nhiệm phòng, chống hành vi tham nh

2

download by :


_____________________________________________________________________________________

4.1.1. Đối với cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài
nhà nước
4.1.2. Đối với công dân
4.2.
Nam

Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác ph

CHƯƠNG V :KINH NGHIỆM RÚT RA TRONG CÔNG TÁC PHỊNG, CHỐNG
THAM NHŨNG
5.1.
cơng chức, viên chức và nhân dân

Biến phịng, chống tham nhũng thành hành động

5.2.
lý nghiêm minh, kịp thời

Kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phịng ngừa, ch

5.3.
Xây dựng, hoàn thiện hệ thống thể chế về quả
bộ, thống nhất, khả thi và tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả.
5.4.

Phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm của cơ qua

quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, nhân dân, cơ quan truyền thơng và báo chí, doanh

nghiệp, doanh nhân
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

3

download by :


_____________________________________________________________________________________

CHƯƠNG I - GIỚI THIỆU TỔNG QUAN
1.1. Khái niệm của tham nhũng
Ở

Việt Nam, theo khoản 1 Điều 3 Luật phòng chống tham nhũng năm 2018: “Tham

nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì
vụ lợi.” Nó gây thiệt hại cho tài sản của Nhà nước, tập thể, cá nhân, xâm phạm hoạt động
đúng đắn của các cơ quan, tổ chức. Trong luật hình sự Việt Nam, nhiều hành vi tham

nhũng cụ thể như hành vi tham ô, nhận hối lộ... đã được quy định tương đối sớm.

1.2. Dấu hiệu đặc trưng của tham nhũng
Hành vi tham nhũng bao gồm ba dấu hiệu đặc trưng sau:
Một là, tham nhũng phải được thực hiện bởi người có chức vụ, quyền hạn. Luật
Phịng, chống tham nhũng quy định: “Người có chức vụ, quyền hạn là người do bổ
nhiệm, do bầu cử, do tuyển dụng, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng
lương hoặc khơng hưởng lương, được giao thực hiện nhiệm vụ, cơng vụ nhất định và
có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ đó. Cụ thể bao gồm:

-Cán bộ, cơng chức, viên chức;
- Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong cơ quan,
đơn vị thuộc Quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan
chuyên môn kỹ thuật, công nhân công an trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân;

-Người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp;
-Người giữ chức danh, chức vụ quản lý trong doanh nghiệp, tổ chức;
- Những người khác được giao thực hiện nhiệm vụ, cơng vụ và có quyền hạn
trong khi thực hiện nhiệm vụ, cơng vụ đó.
Ngồi ra, theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm, 2017), chủ thể của các hành vi
tham ơ tài sản, nhận hối lộ cịn có thể là người có chức vụ, quyền hạn trong các
doanh nghiệp, tổ chức ngồi nhà nước.
Hai là, người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn
trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ được giao.

4

download by :

_____________________________________________________________________________________

Sự lợi dụng, lạm dụng thông qua: (i) hoặc là chức năng chính quyền; (ii) hoặc là chức
năng tổ chức, lãnh đạo; (iii) hoặc là chức năng hành chính, kinh tế theo nhiệm vụ,
công vụ được giao; (iv) hoặc theo thẩm quyền chun mơn mà người đó đảm nhận.
Ba là, người thực hiện hành vi tham nhũng phải có mục đích, động cơ vụ lợi(vụ lợi là
lợi ích vật chất, tinh thần mà người có chức vụ, quyền hạn đạt được hoặc có thể đạt
được thơng qua hành vi tham nhũng). Đây là dấu hiệu bắt buộc phải có để phân biệt
hành vi tham nhũng với những hành vi vi phạm pháp luật khác do người có chức vụ,
quyền hạn thực hiện. Nếu thiếu một trong ba dấu hiệu đặc trưng trên thì khơng bị coi
là hành vi tham nhũng mà bị coi là hành vi vi phạm pháp luật khác. 1

1.3. Nguyên nhân của hành vi tham nhũng
Nguyên nhân chủ quan: nguyên nhân và động cơ chủ yếu của tham nhũng là lòng
tham của con người, lối sống “ăn bám”, ỷ lại, lười lao động thích hưởng thụ của một
số bộ phận, tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là giới trẻ ngày nay; do cuộc sống, áp lực
công việc, do môi trường xung quanh, do giáo dục, do cơ chế và do chính bản thân
mà đạo đức con người ngày càng bị suy thối, tha hóa; do tâm lý, “truyền thống văn
hóa” và trình độ nhận thức của một số bộ phận người dân còn yếu kém; do chính sự
sơ hở, bất cập, thiếu cơng khai, thiếu minh bạch, cơ chế “xin-cho” cịn tồn tại; tư duy
chính trị của một số bộ phận cán bộ đảng viên còn phảng phất tư duy “truyền thống”,
phong kiến, manh mún, chắp vá, thiếu tính hệ thống dẫn đến thiếu mạnh dạn và
quyết tâm trong việc thực hiện đường lối đổi mới, đặc biệt là đổi mới tư duy chính trị.
Nguyên nhân khách quan: Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa chưa triệt để
khơng theo kịp được trình độ phát triển của hoạt động thực tiễn; hệ thống pháp luật, chính
sách ở nước ta thiếu đồng bộ, chưa thỏa đáng và nhất quán; trong xử lý, chế tài chưa
nghiêm minh, pháp luật còn nhiều kẽ hở, cơ chế quản lý còn nhiều yếu kém; do những bất
cập trong triết lý về giáo dục, chưa hình thành được một triết lý giáo dục đủ tầm cỡ, làm trụ
cột lâu dài, xuyên suốt và bền vững trong quá trình phát triển, kể cả giáo dục nói chung và
giáo dục pháp luật nói riêng; do sự quản lý, thanh tra, kiểm tra lỏng lẻo, yếu kém của Nhà

nước; xử lý qua loa, chỉ mang tính chất “hình thức” như cảnh cáo, phê bình hoặc chủ trương
“đại sự hóa tiểu sự, tiểu sự hóa vơ sự” vì người vi phạm thường là cán bộ có quyền lực và
địa vị, nên chưa mang tính răn đe; do việc thực hiện chính sách phịng, chống tham nhũng
của nước ta chưa hiệu quả, đồng bộ, chưa đáp ứng được thực trạng tham nhũng hiện nay,
thiếu một chương trình phịng, chống lâu dài,

1 Nguồn
spx

5

download by :


_____________________________________________________________________________________

tổng thể mà chỉ chủ yếu tập trung vào việc giải quyết những vụ “tham nhũng
vặt”, nhỏ lẻ; do mặt trái của nền kinh tế thị trường và sự phân cực giữa các giai
tầng trong xã hội ngày càng sâu sắc làm cho các giá trị đạo đức bị đảo lộn 2.
1.4. Phân loại các hành vi tham nhũng:
Theo Điều 2, Luật phòng, chống tham nhũng năm 2018 quy định, cụ thể tại khoản 1
Điều này liệt kê các hành vi tham nhũng trong khu vực nhà nước do người có chức vụ,
quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị khu vực nhà nước thực hiện bao gồm:

-Tham ô tài sản; nhận hối lộ;
-Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản;
-Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành nhiệm vụ, cơng vụ vì vụ lợi;
-Lạm quyền trong khi thi hành nhiệm vụ, cơng vụ vì vụ lợi;
-Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi;
-Giả mạo trong công tác vì vụ lợi;

- Đưa hối lộ, mơi giới hối lộ để giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị
hoặc địa phương vì vụ lợi;
-Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng trái phép tài sản công vì vụ lợi;
- Nhũng nhiễu vì vụ lợi; khơng thực hiện, thực hiện không đúng hoặc không đầy
đủ nhiệm vụ, cơng vụ vì vụ lợi;
- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che cho người có hành vi vi phạm pháp
luật vì vụ lợi; cản trở, can thiệp trái pháp luật vào việc giám sát, kiểm tra, thanh
tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án vì vụ lợi.
Khoản 2 Điều này liệt kê các hành vi tham nhũng trong khu vực ngoài nhà nước
do người có chức vụ, quyền hạn trong doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngồi nhà
nước thực hiện bao gồm:
- Tham ơ tài sản;

2 Nguồn
/>
6

download by :


_____________________________________________________________________________________

-Nhận hối lộ;
- Đưa hối lộ, môi giới hối lộ để giải quyết cơng việc của doanh nghiệp, tổ chức
mình vì vụ lợi.3
1.5. Hậu quả, tác hại của tham nhũng
Đối với bất kỳ quốc gia, dân tộc nào thì tham nhũng luôn là một nguy cơ tiềm tàng đối
với sự ổn định và phát triển mọi mặt của đời sống xã hội. Tham nhũng gây ra những hậu quả,
tác hại hết sức to lớn trên các lĩnh vực như chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội…Đe dọa sự ổn
định, an ninh xã hội, xâm hại các thể chế và giá trị dân chủ, các giá trị đạo đức, công lý, cản

trở sự phát triển bền vững và nguyên tắc nhà nước pháp quyền, tham nhũng và những tác
động của nó được ví như dịch bệnh nguy hiểm có thể phá vỡ bất kỳ thể chế chính trị nào.
Tham nhũng có thể tạo ra những khủng hoảng chính trị do niềm tin của người dân vào đảng
cầm quyền, bộ máy nhà nước bị suy giảm. Tham nhũng đe dọa đối với phát triển kinh tế, nó
làm chậm nhịp độ phát triển kinh tế, phá vỡ những chiến lược và kế hoạch phát triển, gây
thiệt hại vật chất rất lớn cho nhà nước và người dân. Trong quan hệ kinh tế giữa các quốc
gia, tham nhũng luôn là mối đe dọa đến hiệu quả của sự hợp tác song phương và đa
phương, làm kìm hãm sự phát triển của thế giới hiện đại. Tham nhũng được xem là một tác
nhân làm suy yếu thị trường ở ba khía cạnh: là hàng rào cản trở sự tham gia vào thị trường;
gây ảnh hưởng xấu tới tính hợp pháp của nhà nước; cản trở khả năng cung cấp những thể
chế hỗ trợ thị trường. Tham nhũng làm sai lệch sự lựa chọn chính sách; làm suy giảm các lực
lượng cạnh tranh vốn có của thị trường, thị trường ít tính cạnh tranh hơn vì các doanh nghiệp
mới và nhỏ bị cản trở bởi tham nhũng, đến mức họ sẽ không tham gia vào được thị trường.
Mặt khác, tham nhũng thường đi kèm với chi tiêu công cộng dành cho y tế và giáo dục thấp
hơn và như vậy nó làm cho người nghèo ít có cơ hội tham gia vào thị trường. Tham nhũng
làm trầm trọng thêm các vấn đề xã hội, phá hoại những giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc.
Hơn nữa, tham nhũng đem lại sự nghèo khổ cho một bộ phận không nhỏ những người lao
động chân chính, làm tha hóa biến chất bộ máy quan chức trong lĩnh vực cơng. Tham nhũng
cịn liên kết với các tội phạm khác, đặc biệt là tội phạm có tổ chức, tội phạm kinh tế, tội phạm
tẩy rửa tiền làm thất thoát và sử dụng sai trái một phần quan trọng nguồn lực các quốc gia,
gây thiệt hại nghiêm trọng cho ổn định chính trị và phát triển bền vững của các nước đó.
Đảng ta chỉ rõ, tham nhũng là một mối nguy cơ đe doạ an ninh quốc gia, cùng với các nguy
cơ khác. Tham nhũng diễn ra nghiêm trọng ở nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều lĩnh vực với
phạm vi rộng, tính chất phức tạp, gây hậu quả xấu về nhiều mặt, làm giảm

3
Nguồn
/>
7

download by :


_____________________________________________________________________________________

sút niềm tin của nhân dân, là một trong những nguy cơ lớn đe dọa sự tồn vong
của Đảng và chế độ ta.4
1.6. Những quy định trong pháp luật về phòng, chống hành vi tham nhũng
(Chương IX luật phòng, chống tham nhũng năm 2018)
Điều 92. Xử lý người có hành vi tham nhũng
1. Người có hành vi tham nhũng giữ bất kỳ chức vụ, vị trí cơng tác nào đều phải bị
xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật, kể cả người đã nghỉ hưu, thôi việc,
chuyển công tác.
2. Người có hành vi tham nhũng quy định tại Điều 2 của Luật này thì tùy theo tính
chất, mức độ vi phạm, phải bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị
truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
3. Trường hợp người có hành vi tham nhũng bị xử lý kỷ luật là người đứng đầu hoặc cấp
phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị thì bị xem xét tăng hình thức kỷ luật.

4. Người có hành vi tham nhũng đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác, tích
cực hợp tác với cơ quan có thẩm quyền, góp phần hạn chế thiệt hại, tự giác nộp lại
tài sản tham nhũng, khắc phục hậu quả của hành vi tham nhũng thì được xem xét
giảm hình thức kỷ luật, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt hoặc miễn
trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
5. Người bị kết án về tội phạm tham nhũng là cán bộ, công chức, viên chức mà
bản án, quyết định của Tịa án đã có hiệu lực pháp luật thì đương nhiên bị buộc
thơi việc đối với đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân thì đương nhiên
mất quyền đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân.
Điều 93. Xử lý tài sản tham nhũng
1. Tài sản tham nhũng phải được thu hồi, trả lại cho chủ sở hữu, người quản lý

hợp pháp hoặc tịch thu theo quy định của pháp luật.
4 Nguồn
ng

8

download by :


_____________________________________________________________________________________

2. Thiệt hại do hành vi tham nhũng gây ra phải được khắc phục; người có hành vi
tham nhũng gây thiệt hại phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
Mục 2. XỬ LÝ HÀNH VI KHÁC VI PHẠM PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG
THAM NHŨNG
Điều 94. Xử lý hành vi khác vi phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng trong
cơ quan, tổ chức, đơn vị
1. Hành vi khác vi phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng là những hành vi
không thuộc trường hợp quy định tại Điều 2 của Luật này bao gồm:
a)
Vi phạm quy định về công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan, tổ
chức, đơn

vị;
b)

Vi phạm quy định về định mức, tiêu chuẩn, chế độ;

c)

Vi phạm quy định về quy tắc ứng xử;

d)

Vi phạm quy định về xung đột lợi ích;

đ) Vi phạm quy định về chuyển đổi vị trí cơng tác của người có chức vụ, quyền hạn;

e) Vi phạm quy định về nghĩa vụ báo cáo về hành vi tham nhũng và xử lý báo cáo
về hành vi tham nhũng;
g) Vi phạm quy định về nghĩa vụ trung thực trong kê khai tài sản, thu nhập, giải
trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm;
h) Vi phạm quy định về thời hạn kê khai tài sản, thu nhập hoặc vi phạm quy định
khác về kiểm soát tài sản, thu nhập.
2. Người có hành vi quy định tại một trong các điểm a, b, c, d, đ, e và h khoản 1
Điều này thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi
phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải
bồi thường theo quy định của pháp luật. Người có hành vi quy định tại điểm g
khoản 1 Điều này thì bị xử lý theo quy định tại Điều 51 của Luật này.

9


download by :


_____________________________________________________________________________________

3. Người có hành vi vi phạm bị xử lý kỷ luật nếu là người đứng đầu hoặc cấp phó
của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị thì bị xem xét áp dụng tăng hình

thức kỷ luật. Người có hành vi vi phạm bị xử lý kỷ luật nếu là thành viên của tổ
chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội thì còn bị xử lý theo điều
lệ, quy chế, quy định của tổ chức đó.
4. Chính phủ quy định chi tiết việc xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính quy
định tại Điều này.
Điều 95. Xử lý hành vi khác vi phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng trong
doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước
Doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngồi nhà nước là cơng ty đại chúng, tổ chức tín
dụng và tổ chức xã hội do Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ hoặc Chủ tịch
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập hoặc phê duyệt điều lệ có huy động
các khoản đóng góp của Nhân dân để hoạt động từ thiện vi phạm quy định tại Điều
80 của Luật này thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý như sau:
1.
Doanh nghiệp, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của
pháp luật;

2. Người giữ chức danh, chức vụ quản lý trong doanh nghiệp, tổ chức bị xử lý
theo điều lệ, quy chế, quy định của doanh nghiệp, tổ chức đó.
Trường hợp doanh nghiệp, tổ chức không thực hiện các biện pháp xử lý đối với
người giữ chức danh, chức vụ quản lý thì bị cơ quan có thẩm quyền thanh tra cơng
bố công khai về tên, địa chỉ và hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.

5

CHƯƠNG II - THỰC TRẠNG
Thực trạng báo động ở nước ta hiện nay là tệ tham nhũng ngày càng trầm trọng, trở nên
phổ biến trong tất cả các lĩnh vực từ công an đến hải quan, từ tài nguyên môi trường đến xây
dựng, thuế, ngân hàng, y tế, giáo dục cho đến cả thanh tra, kiểm sát, tòa án,… Từ lĩnh vực
kinh tế cho đến cả chính trị với quy mơ các vụ án ngày càng lớn, tính chất ngày càng nghiêm
trọng, diễn biến phức tạp, thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo thống kê của Tổ chức Minh bạch

Thế giới về chỉ số tham nhũng của các nước trên thế giới qua các năm, Việt Nam xếp hạng
thứ 112/182 trong năm 2011.Trong xã hội ta hiện nay, việc “bôi

5 nguồn chương IX luật phòng, chống tham nhũng năm 2018
/>10


download by :


_____________________________________________________________________________________

trơn”, quà cáp, đã trở thành một thói quen có tính “quy luật” mà hầu như ai cũng ít
nhất một lần nghĩ đến và thực hiện để được thiên vị, ưu tiên, “thuận buồm xi
gió”. Mặc dù Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản về phòng, chống
tham nhũng, nhưng cho đến nay vẫn chưa đẩy lùi được tham nhũng.
2.1. Trong lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản.
Tham nhũng chủ yếu diễn ra trong việc quy hoạch, chuyển đổi mục đích sử dụng đất,
thu hồi đất nông nghiệp để xây dựng các khu công nghiệp, kinh tế, đô thị, thuê đất v.v…..

Một số đối tượng đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để giao đất không đúng thẩm
quyền, lập hồ sơ khống hoặc khai tăng diện tích đất khi đền bù. Chẳng hạn như:
vụ lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ xảy ra tại dự án phát triển
cơ sở hạ tầng đô thị Bắc Thăng Long - Vân Trì, Hà Nội gây thiệt hại 14 tỷ đồng.
2.2. Trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng.
Tín dụng, ngân hàng là một trong những lĩnh vực mà tham nhũng đang xảy ra rất
nghiêm trọng. Đây là lĩnh vực luôn chứa đựng những điều kiện thuận lợi để tham
nhũng có thể tồn tại và phát triển. Nổi lên tình trạng tham nhũng, tiêu cực của một số
bộ phận trong ngành, kết nối với đối tượng bên ngoài qua các hoạt động cho vay,
bảo lãnh, đầu tư… để chiếm đoạt tài sản, gây thất thốt lớn. Ví dụ vụ án "Vi phạm

quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân
hàng", "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản" xảy ra
tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV), Cơng ty CP chăn ni
Bình Hà, Cơng ty TNHH thương mại và dịch vụ Trung Dũng.
2.3. Trong lĩnh vực đầu tư xây dựng
Phần lớn các cơng trình xây dựng xảy ra tình trạng thất thốt tài sản, do tham ô và cố

ý làm trái. Sai phạm xảy ra ở hầu hết các khâu, từ việc lập dự án, thiết kế, phê duyệt
kế hoạch cấp vốn rồi đấu thầu, giám sát, thi công, nghiệm thu. Các thủ đoạn chủ yếu
là khơng chấp hành đúng trình tự, thủ tục đầu tư xây dựng cơ bản, gian lận, thiếu
minh bạch trong đấu thầu, khai sai khối lượng và giá trị vật tư, thiết bị, đưa vật liệu
kém chất lượng, sai quy cách vào sử dụng, thi cơng sai quy trình để giảm chi phí
v.v… Ví dụ như vụ giám đốc quản lý dự án Đại lộ Đông - Tây, tp.HCM nhận hối lộ 260
nghìn USD để xét thầu, nghiệm thu có lợi cho người hối lộ.

2.4. Trong việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại các doanh nghiệp
Thủ đoạn tham nhũng thường là giấu bớt và đánh giá quản trị tài sản, đất đai
thấp hơn giá trị thực khi cổ phần hoá hoặc bán, cho thuê doanh nghiệp, lập hợp
đồng mua bán, vận chuyển hoặc hoá đơn khống để chiếm đoạt, nâng khống giá
hoặc gửi giá khi mua bán tài sản cơng để trục lợi. Ví dụ như vụ cơng ty cho th
tài chính II thuộc Agribank nâng khống giá thiết bị lặn từ 100 triệu lên 130 tỷ đồng.

11

download by :


_____________________________________________________________________________________

2.5. Trong cơng tác cán bộ

Dư luận về tình trạng “chạy chức, chạy quyền” vẫn còn nặng nề. Tuy nhiên rất khó để
phát hiện và xử lý được rõ ràng. Dư luận nói nhiều đến hiện tượng một số cán bộ lên
chức bằng việc chạy chọt, quà cáp, nịnh bợ cấp trên (tìm hiểu sở thích, nhu cầu cá nhân
của cấp trên và gia đình để tìm cách đáp ứng, sẵn sàng biếu cấp những món quà có giá
trị lớn...). Báo chí đã đưa tin 2 trường hợp cán bộ lãnh đạo cấp tỉnh nhận quà và sử dụng
quà không đúng quy định, là ơng Bí thư tỉnh uỷ Cà Mau và chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng.

2.6. Trong lĩnh vực tư pháp
Hành vi tham nhũng chủ yếu là cán bộ tư pháp lợi dụng chức vụ, quyền hạn để
nhận hối lộ nhằm bỏ lọt hoặc giảm nhẹ tội phạm trong hoạt động điều tra, truy tố,
xét xử, thi hành án. Ví dụ: vụ Vũ Văn Lương, thẩm phán quận Hoàn Kiếm, Hà Nội
nhận hối lộ 70 triệu đồng trong vụ tranh chấp 2,7m2 cơng trình phụ.
2.7. Trong lĩnh vực y tế
Tham nhũng trong ngành y tế của Việt Nam hiện ở nhiều cấp độ, có tính chất nghiêm
trọng. Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp khiến việc mua sắm trang thiết bị,
sinh phẩm y tế, thuốc chữa bệnh ở nhiều địa phương trở nên cấp bách, lợi dụng tình
hình như vậy, tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu diễn ra rất phức tạp; nhất là các vi
phạm trong hoạt động đấu thầu, đấu giá, xã hội hóa y tế và chỉ định thầu mua trang thiết
bị y tế phịng, chống dịch bệnh Covid-19. Điển hình trong năm nay liên tiếp xảy ra những
vụ việc trong các cơ sở khám chữa bệnh như: Vụ sai phạm trong bệnh viện Bạch Mai,
Cơ quan Cảnh sát Điều tra Bộ Công an đã thi hành Quyết định khởi tố bị can đối với ông
Nguyễn Quang Tuấn, nguyên Giám đốc, nguyên CTHĐ mua sắm Bv Tim Hà Nội, hiện
nay là Giám đốc Bv Bạch Mai do trong thời gian giữ chức Giám đốc Bv Tim Hà Nội
(thuộc Sở Y tế Hà Nội) “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”.

Ngồi những lĩnh vực trên, tình trạng tham nhũng còn khá phổ biến trong quan
hệ giữa cơ quan nhà nước và công chức nhà nước với người dân và doanh
nghiệp, nhân viên các cơ sở dịch vụ công với khách hàng như cảnh sát giao
thông, cáo bộ thuế, cơ quan cấp phép, giáo dục… gây bức xúc dư luận.

12

download by :


_____________________________________________________________________________________

CHƯƠNG III : ĐÁNH GIÁ
3.1. Nguyên tắc đánh giá.
Đánh giá cơng tác phịng, chống tham nhũng cần đảm bảo ngun tắc sau:
- Việc đánh giá cơng tác phịng, chống tham nhũng phải đảm bảo tính chính xác,
khách quan và tuân theo các quy định của pháp luật.
- Việc tổ chức đánh giá về cơng tác phịng, chống tham nhũng được thực hiện
theo quy định tại Điều 21 của Nghị định này.
3.2. Tiêu chí đánh giá
3.2.1. Về số lượng, tính chất và mức độ của vụ việc, vụ án tham nhũng.
Tiêu chí đánh giá về số lượng, tính chất và mức độ của vụ việc, vụ án tham
nhũng được xác định dựa trên kết luận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền,
bao gồm các tiêu chí thành phần sau:
-Số lượng người có hành vi tham nhũng;
-Vị trí, chức vụ của người có hành vi tham nhũng;
-Lĩnh vực để xảy ra hành vi tham nhũng;
-Mức độ nghiêm trọng của hành vi tham nhũng;
-Giá trị tiền, tài sản bị thiệt hại do hành vi tham nhũng gây ra;
-Số vụ việc, vụ án tham nhũng đã được cơ quan có thẩm quyền kết luận.
3.2.2. Về việc xây dựng và hồn thiện chính sách, pháp luật về phịng, chống tham nhũng

Tiêu chí đánh giá việc xây dựng và hồn thiện chính sách, pháp luật về phịng,
chống tham nhũng bao gồm các tiêu chí thành phần sau:
- Việc lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện công tác xây dựng và hồn thiện chính sách,

pháp luật về phòng, chống tham nhũng

13

download by :


_____________________________________________________________________________________

Thời gian qua các cấp ủy, tổ chức Đảng đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan
chức năng trong việc tham mưu, đề xuất cho Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị ban
hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, kết luận về PCTN như: Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) “về
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cơng tác phịng, chống tham nhũng, lãng phí”; Nghị
quyết Trung ương 4 (khóa XI) “một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”; Kết luận
Hội nghị Trung ương 5 (khóa XI) về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X); Chỉ
thị 33-CT/TW, ngày 03-01-2014 của Bộ Chính trị “về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối
với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản”. Trên cơ sở các quan điểm, chủ trương,
định hướng của Đảng về PCTN, các cấp ủy, tổ chức đảng đã lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan
chức năng xây dựng, trình cơ quan có thẩm quyền ban hành, sửa đổi, bổ sung các quy định
của pháp luật về PCTN, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho công tác PCTN, như: Luật PCTN; Bộ
luật hình sự (sửa đổi); Bộ luật tố tụng hình sự (sửa đổi); Luật tổ chức cơ quan điều tra hình
sự; Chiến lược quốc gia về PCTN; Nghị quyết của Chính phủ về Chương trình hành động
thực hiện Kết luận Hội nghị Trung ương 5 (khóa XI); nhiều Nghị định, Quyết định của Chính
phủ, Thủ tướng Chính phủ, Thơng tư của các bộ, ngành hướng dẫn và triển khai thực hiện
Luật PCTN

([1])

; các bộ, ngành và địa phương cũng đã ban hành nhiều văn bản quy phạm

pháp luật thuộc thẩm quyền, giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước lĩnh vực được giao,
góp phần PCTN; xây dựng, ban hành các quy chế phối hợp giữa các cơ quan trong công tác
PCTN.

- Việc lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện công tác kiểm tra, rà sốt, hệ thống hóa văn
bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng:
Trên cơ sở các quy định của Đảng, Nhà nước về PCTN, các cấp ủy, tổ chức đảng đã tích cực
lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan, tổ chức, đơn vị triển khai thực hiện các giải pháp phòng ngừa
tham nhũng, như: Thực hiện công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức,
đơn vị([2]); cải cách hành chính và đổi mới công nghệ quản lý; xây dựng

14

download by :


_____________________________________________________________________________________

và thực hiện các chế độ định mức, tiêu chuẩn ([3]); thực hiện quy tắc ứng xử và
chuyển đổi vị trí cơng tác của cán bộ, cơng chức, viên chức ([4]); xử lý trách nhiệm
người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình
quản lý, phụ trách([5]); minh bạch tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức ([6]). Nhiều
giải pháp đã mang lại kết quả tích cực, góp phần phịng ngừa tiêu cực, tham nhũng.

- Việc lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, kiểm tra
và theo dõi thi hành văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng:
+ Ngày 11/7/2019, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 861/QĐ-TTg về
phê duyệt Đề án “Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống
tham nhũng giai đoạn 2019-2021” (sau đây gọi tắt là Đề án 861). Để triển khai có
hiệu quả Đề án chúng ta cần phải thực hiện các giải pháp sau:

Một là, người đứng đầu phải đề cao trách nhiệm nêu gương, gương mẫu thực
hiện và tăng cường trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, điều hành, kiểm tra, thanh tra
việc thực hiện TTPBGD pháp luật về PCTN; Hai là, tiếp tục củng cố, kiện toàn Hội đồng
phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện, ngành; Ba là, tăng cường tổ
chức các lớp tập huấn kiến thức pháp luật, kỹ năng, nghiệp vụ PBGD pháp luật cho đội
ngũ báo cáo viên và tuyên truyền viên pháp luật; Bốn là, nâng cao chất lượng công tác
tuyên truyền, phản ánh kịp thời, sinh động các hoạt động của các cấp, các ngành, đơn vị
trên các phương tiện thông tin đại chúng; Năm là, tăng cường công tác thanh tra, kiểm
tra, điều tra, truy tố, xét xử trong việc phòng ngừa, phát hiện, xử lý kiên quyết, kịp thời
các hành vi tham nhũng, thu hồi triệt để tài sản của Nhà nước, tập thể, cá nhân bị chiếm
đoạt và thất thốt; Sáu là, chỉ đạo cơng tác đấu tranh, phản bác những luận điệu của các
thế lực thù địch tuyên truyền vu cáo, xuyên tạc về tình trạng tham nhũng và công tác đấu
tranh về PCTN của Đảng, Nhà nước nhằm chống phá cách mạng Việt Nam, làm suy
giảm lòng tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước; Bảy là, cần xây dựng cơ chế khen
thưởng, khuyến khích và biểu dương kịp thời các đơn vị, địa phương và các cá nhân có

15

download by :


_____________________________________________________________________________________

các sáng kiến, giải pháp tổ chức TTPBGD pháp luật về PCTN sát thực, cụ thể đem lại
hiệu quả cao trong cộng đồng, cơ quan, đơn vị; đồng thời nhân rộng các cách làm hay,

điển hình.
3.2.3. Về việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng
Chỉ số cảm nhận tham nhũng của Việt Nam trong những năm gần đây đã tăng lên, thể
hiện một chỉ báo tích cực đối với các nỗ lực của Đảng và Nhà nước ta trong cơng tác

phịng, chống tham nhũng.6 Sau khi sửa đổi và thơng qua Luật phịng, chống tham nhũng
vào cuối năm 2018 gồm 10 chương với 96 điều, chỉ số cảm nhận tham nhũng của Việt
Nam năm 2019 tăng 4 điểm và 21 bậc (đứng thứ 98/180 quốc gia, vùng lãnh thổ trong
xếp hạng toàn cầu) so với năm 2018. Đây là mức điểm cao nhất mà tổ chức Minh bạch
thế giới đánh giá đối với Việt Nam và là năm có mức tăng điểm cao nhất từ trước đến
nay; cũng là sự khẳng định những kết quả tích cực trong cơng tác phịng chống tham
nhũng ở Việt Nam. Điều đó đã thể hiện quyết tâm chính trị cùng với những hành động
quyết liệt, thực hiện những giải pháp hiệu quả của Đảng và Nhà nước trong cơng tác
phịng chống tham nhũng. Trong năm 2019, cơng tác phịng chống tham nhũng đã có
bước tiến mạnh mẽ với nhiều chủ trương, giải pháp đột phá, đi vào chiều sâu, do đó
tham nhũng được kiềm chế, từng bước ngăn chặn và có chiều hướng thuyên giảm, góp
phần quan trọng giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao uy tín và
vị thế của nước ta trên trường quốc tế. Ví dụ điển hình như những tháng đầu năm 2020,
ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng yêu cầu tập trung đưa ra xét xử sơ
thẩm 10 vụ án nghiêm trọng, phức tạp được dư luận xã hội quan tâm. Như vậy có thể
khẳng định rằng, cơng tác phịng chống tham nhũng ở Việt Nam đã đạt được những kết
quả đáng ghi nhận; nạn tham nhũng đã bị ngăn chặn, đẩy lùi; niềm tin của nhân dân vào
sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước được nâng lên. Tuy nhiên, nhiên cạnh
kết quả đạt được, cơng tác phịng chống tham nhũng ở Việt Nam vẫn cịn một số hạn chế
như: cơng tác tun truyền, giáo dục về phòng chống tham nhũng hiệu quả chưa cao,
hiện tượng phải hối lộ, bôi trơn hoặc tác động bằng hình thức khác để được thuận lợi
hơn trong giải quyết cơng việc cịn phổ biến; một số cơ chế, chính sách cịn thiếu chặt
chẽ, chưa phù hợp với thực tiễn; thực thi pháp luật có lúc, có nơi chưa nghiêm. Cơng tác
tổ chức, cán bộ, kiểm sốt tài sản, thu nhập còn nhiều hạn chế, vướng mắc; vấn đề phát
hiện, xử lý tham nhũng chưa đáp ứng yêu cầu, nhất là tự phát hiện, xử lý tham nhũng
trong nội bộ...

6 Số liệu do tổ chức Minh bạch thế giới công bố
16

download by :


_____________________________________________________________________________________

3.2.4. Về việc phát hiện và xử lý tham nhũng
PACA7 2018 đánh giá công tác phát hiện các hành vi tham nhũng chủ yếu qua 5 tiêu
chí và có 25 điểm: công tác tự kiểm tra nội bộ; công tác thanh tra; công tác giải quyết tố cáo
tham nhũng; công tác giám sát và công tác điều tra, truy tố, xét xử các hành vi tham nhũng.
Điểm số bình quân cả nước ở phát hiện các hành vi tham nhũng mới chỉ đạt 39,384% với yêu
cầu (tương ứng 9.846/25 điểm). Kết quả này thấp hơn kết quả thực hiện

ở cùng nội dung so với PACA 2017 (40,58% tương ứng với 10,14/25 điểm). Đây là năm
thứ hai liên tiếp điểm số giảm so với năm trước đó (điểm số ở nội dung này của PACA
2016 là 11,02/25 điểm, tương ứng với 44,1%).. Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước ta
đang đẩy mạnh cuộc chiến chống tệ nạn tham nhũng, tăng cường công tác kiểm tra,
thanh tra và giám sát nhằm phát hiện các hành vi tham nhũng thì xu hướng giảm dần này
đi ngược với nỗ lực của cơng cuộc phịng, chống tham nhũng hiện nay của Đảng và nhà
nước. Kết quả phát hiện tham nhũng vẫn chủ yếu thông qua công tác thanh tra, điều tra,
truy tố, xét xử; trong đó, truy tố, xét xử vẫn là kênh quan trọng trong việc phát hiện các
hành vi tham nhũng. Pháp luật quy định các tiêu chí đánh giá việc xử lý tham nhũng bao
gồm những thành phần:8 kết quả xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính đối với tổ chức, cá
nhân có vi phạm; kết quả xử lý trách nhiệm người đứng đầu để xảy ra tham nhũng; kết
quả xử lý hình sự người có hành vi tham nhũng và số lượng tiền, tài sản tham nhũng
được kiến nghị thu hồi. Kết quả xử lý hành vi tham nhũng năm 2018 có xu hướng tăng
hơn đã phản ánh nỗ lực lớn của các cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án nhân dân các
cấp trong việc điều tra, truy tố, xét xử tội phạm tham nhũng tại các địa phương. Có thể
nói, sự nỗ lực này tạo tiền đề thuận lợi cho việc thu hồi tài sản do hành vi tham nhũng
vào các năm tiếp theo. Nhìn chung, tuy phát hiện các hành vi tham nhũng đều thấp hơn
năm trước nhưng chỉ số xử lý hành vi tham nhũng trong vài năm liên tiếp gần đây có kết

quả khả quan, năm sau cao hơn năm trước, cho thấy tính chủ động của địa phương
trong xử lý tội phạm tham nhũng. Bên cạnh đó, kết quả xử lý tội phạm tham nhũng có xu
hướng tiến triển hơn so với kết quả đánh giá của các chỉ số khác. Việc đánh giá cơng tác
phịng chống tham nhũng nói chung, đánh giá chỉ số phát hiện và xử lý tham nhũng nói
riêng đã bám khá sát thực tế tại các địa phương. Tuy nhiên, sự tỷ lệ nghịch giữa nội dung
phát hiện và xử lý tham nhũng cũng cho thấy việc phát hiện hành vi tham nhũng qua
công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, giải quyết tố cáo tham nhũng... tại các địa phương
khơng cải thiện mà có dấu hiệu giảm; trong khi việc xử lý hình sự có dấu hiệu tăng do
thực tế nhiều vụ án về tham nhũng còn tồn đọng, phức tạp, kéo dài; việc xử lý các tội

7 Bộ tiêu chí đánh giá cơng tác phịng chống tham nhũng cấp tỉnh
8 theo quy định tại khoản 2 điều 19 nghị định 59/2019/NĐ-CP

17

download by :


_____________________________________________________________________________________

phạm về hành vi tham nhũng tập trung vào những vụ án lớn theo chỉ đạo của ban
chỉ đạo trung ương về phòng chống tham nhũng.
3.2.5. Về việc thu hồi tài sản tham nhũng
Tỷ lệ thu hồi tài sản trong đa số các vụ án tham nhũng có tăng nhưng còn thấp so với
số phải thu hồi. Số tiền, tài sản bị thất thoát do tham nhũng rất lớn nhưng tài sản để đảm
bảo thi hành án thì nhỏ, chưa có các biện pháp, quy định cụ thể để truy tìm tài sản của
người phải thi hành án bị che giấu nguồn gốc. Các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn chưa
chú trọng áp dụng kịp thời các biện pháp cưỡng chế, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản
trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, thậm chí, trong một số vụ án, vụ việc
vẫn cịn để xảy ra tình trạng có đối tượng bỏ trốn, tẩu tán tài sản ra nước ngoài. Hợp tác

quốc tế trong thu hồi tài sản tham nhũng cịn khó khăn, vướng mắc.

3.2.6. Về việc tặng quà và nhận quà tặng
- Nhận quà và tặng quà trong các dịp lễ, tết, sinh nhật,... vốn là thói quen bình thường trong
văn hóa của người Việt. Tuy nhiên đối với người có chức vụ, quyền hạn làm việc trong cơ
quan nhà nước, vấn đề này rất tế nhị và cũng rất trở thành một cách tham nhũng. Nhằm tăng
cường cơng tác phịng, chống tham nhũng và quản lý tài sản công, pháp luật hiện hành quy
định cán bộ, công chức, viên chức, người có chức vụ, quyền hạn:

- Khơng được sử dụng tài chính cơng, tài sản cơng làm q tặng, trừ trường hợp tặng
q vì mục đích từ thiện, đối ngoại và trong trường hợp cần thiết khác theo quy định của
pháp luật; việc tặng quà phải thực hiện đúng chế độ, định mức, tiêu chuẩn, đối tượng
theo quy định của pháp luật; cơ quan, đơn vị tặng quà phải hạch tốn kế tốn và thực
hiện cơng khai trong cơ quan, đơn vị mình theo đúng quy định của pháp luật.
- Không được trực tiếp hoặc gián tiếp nhận quà tặng dưới mọi hình thức của cơ quan, tổ
chức, đơn vị, cá nhân có liên quan đến cơng việc do mình giải quyết hoặc thuộc phạm vi
quản lý của mình. Trường hợp khơng từ chối được thì phải báo cáo Thủ trưởng cơ quan, tổ
chức, đơn vị mình hoặc Thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp trên trực tiếp và nộp lại quà
tặng để xử lý theo quy định pháp luật trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được
quà tặng. Việc báo cáo phải được thể hiện bằng văn bản và có đầy đủ các nội dung: Họ, tên,
chức vụ, cơ quan, địa chỉ của người tặng quà; loại và giá trị của quà tặng; thời gian, địa điểm
và hoàn cảnh cụ thể khi nhận quà tặng; mối quan hệ với người tặng quà. Tùy thuộc vào đặc
tính của quà tặng đã nhận, việc xử lý đối với quà tặng đã nhận

18

download by :


_____________________________________________________________________________________

của các cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc người có chức vụ, quyền hạn sẽ phải tuân
theo các quy tắc khác nhau theo điều 27 của nghị định 59.

CHƯƠNG IV : GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ
4.1. Trách nhiệm phòng, chống hành vi tham nhũng
4.1.1. Đối với cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngồi nhà nước
Thứ nhất, thực hiện cơng khai, minh bạch để phòng ngừa tham nhũng. Luật PCTN 9 năm
2018 đã quy định các nội dung và thủ tục hành chính để giải quyết các nội dung cần công
khai, minh bạch bao gồm: Việc thực hiện chính sách, pháp luật có nội dung liên quan đến
quyền, lợi ích hợp pháp của cán bộ, công chức, viên chức; người lao động; cán bộ, chiến sĩ
trong lực lượng vũ trang và công dân; Việc bố trí, quản lý, sử dụng tài chính cơng, tài sản
cơng hoặc kinh phí huy động từ các nguồn hợp pháp khác; Công tác tổ chức cán bộ của cơ
quan, tổ chức, đơn vị; quy tắc ứng xử của người có chức vụ, quyền hạn; Việc thực hiện chính
sách, pháp luật có nội dung khơng thuộc trường hợp quy định nêu trên mà theo quy định của
pháp luật phải công khai, minh bạch.Việc công khai được thực hiện bằng các hình thức, như:
Cơng bố tại cuộc họp của cơ quan, tổ chức, đơn vị; Niêm yết tại trụ sở của cơ quan, tổ chức,
đơn vị; Thông báo bằng văn bản đến cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan; Phát
hành ấn phẩm; Thơng báo trên phương tiện thông tin đại chúng; Đăng tải trên cổng thông tin
điện tử, trang thông tin điện tử; Tổ chức họp báo; Cung cấp thông tin theo yêu cầu của cơ
quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân và có thể thực hiện thêm các hình thức phù hợp khác. So với
quy định của Luật PCTN năm 2005, thì họp báo là hình thức cơng khai mới, theo đó cơ quan,
tổ chức, đơn vị có trách nhiệm tổ chức họp báo, phát ngơn và cung cấp thơng tin cho báo chí
định kỳ hoặc đột xuất về tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình, về cơng
tác phịng, chống tham nhũng và xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng theo quy định của pháp luật
về báo chí. Cơ quan, tổ chức, đơn vị phải tổ chức họp báo, phát ngơn và cung cấp thơng tin
cho báo chí đột xuất đối với vụ việc có liên quan đến tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ
chức, đơn vị mình mà dư luận xã hội quan tâm, trừ trường hợp pháp luật về báo chí có quy
định khác.
Thứ hai, phịng ngừa tham nhũng thơng qua việc xây dựng, ban hành và thực hiện định

mức, tiêu chuẩn, chế độ. Luật PCTN năm 2018 đã quy định cơ quan nhà nước, trong phạm vi
nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm xây dựng, ban hành, công khai quy định về
định mức, tiêu chuẩn, chế độ; thực hiện và công khai kết quả thực hiện quy định về định mức,
tiêu chuẩn, chế độ. Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị sự nghiệp công lập và
các tổ chức, đơn vị khác có sử dụng tài chính cơng, hướng dẫn áp dụng hoặc phối hợp với
cơ quan nhà nước có thẩm quyền xây dựng, ban hành, công khai định mức, tiêu chuẩn, chế
độ áp dụng trong tổ chức, đơn vị mình, thực hiện và cơng khai

9 Phòng chống tham nhũng
19

download by :


_____________________________________________________________________________________

kết quả thực hiện quy định về định mức, tiêu chuẩn, chế độ đó. Cơ quan, tổ chức,
đơn vị khơng được ban hành định mức, tiêu chuẩn, chế độ trái pháp luật.
Thứ ba, thực hiện Quy tắc ứng xử của người có chức vụ, quyền hạn. Theo đó, Luật
quy định người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị khi thực hiện nhiệm
vụ, công vụ và trong quan hệ xã hội phải thực hiện quy tắc ứng xử, bao gồm các chuẩn
mực xử sự là những việc phải làm hoặc không được làm phù hợp với pháp luật và đặc
thù nghề nghiệp nhằm bảo đảm liêm chính, trách nhiệm, đạo đức cơng vụ. Người có
chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị không được nhũng nhiễu trong giải
quyết công việc; không được thành lập, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp tư
nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh, hợp tác xã, trừ
trường hợp luật có quy định khác; khơng được tư vấn cho doanh nghiệp, tổ chức, cá
nhân khác ở trong nước và nước ngồi về cơng việc có liên quan đến bí mật nhà nước,
bí mật cơng tác, cơng việc thuộc thẩm quyền giải quyết hoặc tham gia giải quyết; không
được thành lập, giữ chức danh, chức vụ quản lý, điều hành doanh nghiệp tư nhân, công

ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh, hợp tác xã thuộc lĩnh vực mà
trước đây mình có trách nhiệm quản lý trong thời hạn nhất định theo quy định của Chính
phủ; không được sử dụng trái phép thông tin của cơ quan, tổ chức, đơn và không được
làm những việc khác mà người có chức vụ, quyền hạn khơng được làm theo quy định
của Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức, Luật Doanh nghiệp và luật khác có liên
quan. Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan nhà nước khơng được góp
vốn vào doanh nghiệp hoạt động trong phạm vi ngành, nghề mà người đó trực tiếp thực
hiện việc quản lý nhà nước hoặc để vợ hoặc chồng, bố, mẹ, con kinh doanh trong phạm
vi ngành, nghề do người đó trực tiếp thực hiện việc quản lý nhà nước.
Người được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ nếu biết hoặc buộc phải biết nhiệm vụ, công
vụ được giao có xung đột lợi ích thì phải báo cáo người có thẩm quyền để xem xét, xử lý. Cơ
quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân khi phát hiện có xung đột lợi ích của người có chức vụ, quyền
hạn thì phải thơng tin, báo cáo cho người trực tiếp quản lý, sử dụng người đó để xem xét, xử
lý. Người trực tiếp quản lý, sử dụng người có chức vụ, quyền hạn khi phát hiện có xung đột
lợi ích và nếu thấy việc tiếp tục thực hiện nhiệm vụ, cơng vụ khơng bảo đảm tính đúng đắn,
khách quan, trung thực thì phải xem xét, áp dụng một trong các biện pháp: Giám sát việc
thực hiện nhiệm vụ, công vụ được giao của người có xung đột lợi ích; Đình chỉ, tạm đình chỉ
việc thực hiện nhiệm vụ, cơng vụ được giao của người có xung đột lợi ích; Tạm thời chuyển
người có xung đột lợi ích sang vị trí cơng tác khác.

Thứ tư, thực hiện chuyển đổi vị trí cơng tác. Theo đó, cơ quan, tổ chức, đơn vị theo
thẩm quyền có trách nhiệm định kỳ chuyển đổi vị trí cơng tác đối với cán bộ, cơng chức
khơng giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý và viên chức trong cơ quan, tổ chức, đơn vị mình
nhằm phịng ngừa tham nhũng.Việc chuyển đổi vị trí cơng tác phải bảo đảm khách quan,
hợp lý, phù hợp với chuyên môn, nghiệp vụ và khơng làm ảnh hưởng đến hoạt động bình

20

download by :

_____________________________________________________________________________________

thường của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Vị trí công tác và thời hạn phải định kỳ
chuyển đổi bao gồm: người có chức vụ, quyền hạn làm việc tại một số vị trí liên
quan đến cơng tác tổ chức cán bộ, quản lý tài chính cơng, tài sản cơng, đầu tư
công, trực tiếp tiếp xúc và giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá
nhân khác phải được chuyển đổi vị trí cơng tác.
Thứ năm, thực hiện cải cách hành chính, ứng dụng khoa học, cơng nghệ trong quản lý
và thực hiện thanh tốn khơng dùng tiền mặt để phòng ngừa tham nhũng. Luật PCTN
năm 2018 đã quy định cơ quan, tổ chức, đơn vị, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của
mình, có trách nhiệm cơng khai, hướng dẫn thủ tục hành chính, đơn giản hóa và cắt giảm
thủ tục trực tiếp tiếp xúc với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân khi giải quyết công việc;
Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ, việc quản lý, sử dụng
tài chính cơng, tài sản cơng; Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công
chức, viên chức; quy định về vị trí việc làm trong cơ quan, tổ chức, đơn vị mình. Cơ
quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm tăng cường đầu tư trang thiết bị, nâng cao năng
lực, đẩy mạnh sáng tạo và ứng dụng khoa học, công nghệ trong tổ chức và hoạt động
của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình. Thực hiện việc thanh tốn khơng dùng tiền mặt đối
với các khoản thu, chi có giá trị lớn tại địa bàn đáp ứng điều kiện về cơ sở hạ tầng để
thực hiện việc thanh tốn khơng dùng tiền mặt theo quy định của Chính phủ; các khoản
chi lương, thưởng và chi khác có tính chất thường xuyên.
Thứ sáu, tăng cường kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn
trong cơ quan, đơn vị, tổ chức. So với quy định của Luật PCTN năm 2005, Luật PCTN
năm 2018 có nhiều điểm mới, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về kiểm sốt tài
sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn. Luật đã mở rộng thêm đối tượng và bổ
sung thêm một số loại tài sản, thu nhập phải kê khai; quy định nhiệm vụ của cơ quan
kiểm soát tài sản, thu nhập và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên
quan trong kiểm soát tài sản, thu nhập. Luật cũng đã quy định cơ quan kiểm soát tài sản,
thu nhập xác minh tài sản, thu nhập khi có dấu hiệu rõ ràng về việc kê khai tài sản, thu

nhập không trung thực; có biến động tăng về tài sản, thu nhập từ 300.000.000 đồng trở
lên so với tài sản, thu nhập đã kê khai lần liền trước đó mà người có nghĩa vụ kê khai giải
trình khơng hợp lý về nguồn gốc; có tố cáo về việc kê khai tài sản, thu nhập không trung
thực và đủ điều kiện thụ lý theo quy định của Luật Tố cáo; thuộc trường hợp xác minh
theo kế hoạch xác minh tài sản, thu nhập hằng năm đối với người có nghĩa vụ kê khai
được lựa chọn ngẫu nhiên hoặc có yêu cầu hoặc kiến nghị của cơ quan, tổ chức, đơn vị,
cá nhân có thẩm quyền theo quy định .

4.1.2. Đối với công dân
Công dân có quyền phát hiện, phản ánh, tố cáo, tố giác, báo tin về hành vi tham nhũng
và được bảo vệ, khen thưởng theo quy định của pháp luật; có quyền kiến nghị với cơ

21

download by :


_____________________________________________________________________________________

quan nhà nước hồn thiện pháp luật về phịng, chống tham nhũng và giám sát việc
thực hiện pháp luật về phịng, chống tham nhũng. Cơng dân có nghĩa vụ hợp tác,
giúp đỡ cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong phòng, chống tham nhũng. 10

4.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả cơng tác phịng, chống tham nhũng ở
Việt Nam
Để nâng cao hiệu quả công tác PCTN trong thời gian tới, cần triển khai thực
hiện một số giải pháp sau:
Một là tuyên truyền, phổ biến, giáo dục về phịng, chống tham nhũng. Cơ quan
thơng tin, truyền thơng và cơ quan, tổ chức, đơn vị khác, trong phạm vi nhiệm vụ,
quyền hạn của mình, có trách nhiệm tun truyền, phổ biến, giáo dục về phòng,

chống tham nhũng nhằm nâng cao nhận thức cho cơng dân và người có chức vụ,
quyền hạn. Cơ sở giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng có trách nhiệm đưa nội dung giáo
dục nhân cách, đạo đức, lối sống nhằm phòng, chống tham nhũng vào chương
trình giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng đối với học sinh trung học phổ thông, sinh viên,
học viên và người có chức vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật.
Hai là, phát huy vai trị tích cực của báo chí, truyền thơng, kiểm sốt, quản lý tốt các
hoạt động báo chí, xuất bản, internet và mạng xã hội. Việc phát huy vai trò, trách nhiệm
của các cơ quan báo chí, truyền thơng trong đấu tranh với các luận điệu thù địch, sai trái,
phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Các cơ quan báo chí, truyền thơng phải
phản ánh trung thực, kịp thời, góp phần đưa chính sách pháp luật của Đảng và Nhà
nước vào cuộc sống và là kênh thông tin quan trọng phát hiện những mặt tiêu cực trong
xã hội, những biểu hiện suy thoái của cán bộ, đảng viên, cơng chức, viên chức. Bên cạnh
đó, báo chí, truyền thơng đóng vai trị giám sát và phản biện xã hội; nâng cao hiệu quả
tuyên truyền, nêu gương người tốt, việc tốt, lấy nhân tố tích cực để đẩy lùi tiêu cực, chú
trọng việc giáo dục đạo đức bằng cách nêu gương của cán bộ, đảng viên.

Ba là công khai, minh bạch về tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị.
Cơ quan, tổ chức, đơn vị phải công khai, minh bạch thông tin về tổ chức, hoạt động
của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình, trừ nội dung thuộc bí mật nhà nước, bí mật kinh
doanh và nội dung khác theo quy định của pháp luật. Việc cơng khai, minh bạch phải
bảo đảm chính xác, rõ ràng, đầy đủ, kịp thời theo trình tự, thủ tục do cơ quan, tổ
chức, đơn vị có thẩm quyền quy định và phù hợp với quy định của pháp luật.
Bốn là, các cấp ủy, tổ chức đảng cần chú trọng công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện
cam kết của cán bộ, đảng viên ở địa phương, cơ quan, đơn vị. Từng tổ chức cơ sở đảng cần
hoàn thiện và thực hiện nghiêm quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ,

10

Bộ Luật Phòng, Chống Tham nhũng 2018

22

download by :


_____________________________________________________________________________________

đảng viên, trước hết là của bí thư cấp ủy các cấp. Tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức,
nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; đề cao tinh thần tự phê bình và phê bình, khắc
phục tình trạng nể nang, né tránh, ngại đấu tranh với những biểu hiện vi phạm. Đồng
thời, có cơ chế bảo vệ, khuyến khích người dám đấu tranh, bảo đảm ngăn chặn kịp thời
mọi biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngay từ cơ sở. Công tác kiểm tra, giám sát
của Đảng cần tích cực, chủ động và kịp thời bổ sung những nội dung phù hợp; phối hợp
chặt chẽ với công tác bảo vệ chính trị nội bộ trong phát hiện, xử lý cán bộ, đảng viên vi
phạm. Từng cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp nắm rõ thực trạng và nguy cơ
của tình hình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngay trong tổ chức mình; kịp thời phát hiện
sớm và ngăn chặn hiệu quả mọi biểu hiện vi phạm. Tăng cường hơn nữa vai trò, hiệu
quả hoạt động của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, các cơ quan
nội chính, ủy ban kiểm tra các cấp cũng như các cơ quan pháp luật.

Sáu là, coi trọng giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng
viên. Có thấm nhuần đạo đức cách mạng, cán bộ, đảng viên mới giữ gìn được lối
sống trong sạch, kiên quyết đấu tranh với chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng
và mọi tệ nạn xã hội. Chính phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ,
đảng viên là sức “đề kháng” mạnh mẽ chống lại mọi suy thối, biến chất.
Bảy là, hồn thiện chính sách tiền lương và chế độ đãi ngộ để từng bước nâng cao
đời sống vật chất, tinh thần và lợi ích thiết thân của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Cần
phải bảo đảm thu nhập, tiền lương tương xứng với sự đóng góp, phù hợp với cơng
sức, trí tuệ của mỗi người đã cống hiến; thực hiện đẩy mạnh cải cách tiền lương, thu
nhập, chính sách nhà ở đảm bảo cuộc sống cho cán bộ, đảng viên, công chức để

góp phần PCTN. Ngồi sự nỗ lực vươn lên của bản thân mỗi cán bộ, đảng viên, công
chức, viên chức thì trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, người đứng đầu cơ
quan, đơn vị các cấp phải thật sự quan tâm đến điều kiện làm việc, thu nhập và cuộc
sống cho họ. Chống đặc quyền, đặc lợi, đồng thời có những chính sách, quy định chế
độ khen thưởng cả về vật chất và tinh thần, bảo đảm công khai, dân chủ, công bằng
giữa các cấp quản lý cán bộ và giữa cán bộ, công chức với nhân dân. 11

11

ThS Nguyễn Văn Hùng (Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh): “Thực
trạng và mộtsố giải pháp phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay”

23

download by :