SKKN một số đề xuất giúp nâng cao chất lượng dạy và học phân môn âm nhạc thường thức thcs (năm 2022)

MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ .....................................................................................2
I. Lý do chọn đề tài: ..........................................................................................2
II. Mục đích nghiên cứu: ...................................................................................3
III. Đối tượng nghiên cứu khảo sát, thực nghiệm: ............................................3
IV. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: ................................................................3
V. Phương pháp nghiên cứu: .............................................................................3
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ....................................................................4
I. Những nội dung lí luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu: ............................4
II. Thực trạng về những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện đề tài: ................4
1. Thuận lợi: ......................................................................................................4
2. Khó khăn: ......................................................................................................5
III. Các giải pháp thực hiện đề tài: ....................................................................6
1.Phương pháp sử dụng tranh ảnh: ....................................................................7
2.Phương pháp nghe nhạc: ................................................................................8
3.Phương pháp kể chuyện: ................................................................................9
4.Phương pháp thực hành - luyện tập: .............................................................10
5.Phương pháp sử dụng lời nói: ......................................................................10
6.Phối hợp chặt chẽ các phương pháp trong tiết dạy: .....................................11
IV. Kết quả: .....................................................................................................12
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...............................................14
1. Kết luận: ......................................................................................................14
2. Khuyến nghị: ...............................................................................................14
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................16
PHỤ LỤC ..........................................................................................................17
1. Số liệu khảo sát trước khi thực hiện đề tài: .................................................17
2. Kết quả sau khi tiến hành thực nghiệm đề tài: ............................................17


PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài:

“Nếu khơng có tài sản văn hóa – tri thức, văn hóa, nghệ thuật, âm nhạc cùng
với mọi hình thức cái đẹp biểu hiện ra, cuộc sống sẽ trở nên đơn điệu, ích kỉ, từ
đó đã mất đi hạnh phúc chân chính của con người.” Câu nói của Sukhomlinsky
- nhà giáo dục nhân văn người Ukraina đã cho chúng ta thấy vai trò quan trọng
của âm nhạc trong đời sống con người. Âm nhạc giúp cuộc sống thêm nhiều
màu sắc. Khi âm nhạc được khai thác hiệu quả, phần nào đó cịn giúp con người
sống có ích, có ý nghĩa và hạnh phúc hơn.
Để trở thành con người sống có ý nghĩa và có ích cho xã hội cần hội tụ nhiều
yếu tố, trong đó khơng thể thiếu Đức - Trí - Thể - Mĩ. Giáo dục âm nhạc là một
trong những phương tiện hiệu quả để thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, giáo
dục thẩm mĩ cho học sinh. Thơng qua những phương tiện của nghệ thuật âm
nhạc, có thể bồi dưỡng khả năng nhận thức, phát triển tư duy sáng tạo, góp phần
quan trọng trong việc hình thành nhân cách toàn diện của con người mới.
Giáo dục ở bậc Trung học cơ sở, trong đó có giáo dục Âm nhạc là một mắt
xích quan trọng trong sự nghiệp giáo dục chung của cả nước, góp phần đào tạo
nên những chủ nhân tương lai của đất nước. Âm nhạc, với vai trị là một mơn
học chính khóa ở trường THCS, có ý nghĩa khơng kém phần quan trọng trong sự
hình thành và phát triển nhân cách học sinh.
Trong bộ môn Âm nhạc, phân môn Âm nhạc thường thức là cầu nối giúp
nâng cao sự hiểu biết của học sinh đối với âm nhạc. Ở phân môn này các các em
được tự do cảm nhận âm nhạc, được lĩnh hội rất nhiều thông tin hay và thú vị
liên quan đến âm nhạc chứ không chỉ là thuộc một giai điệu hay nhận biết được
tên một vài nốt nhạc. Nhưng trên thực tế, học sinh thường chỉ thích học hát chứ
chưa có nhiều hứng thú với phân mơn Âm nhạc thường thức. Thêm vào đó, một
bộ phận giáo viên cịn lười tìm hiểu thơng tin và các phương pháp giáo dục phù
hợp với phân mơn này nên tiết học có phân môn Âm nhạc thường thức chưa đạt


hiệu quả cao, học sinh khơng u thích nội dung này, dẫn đến tình trạng tiết học
nhàm chán, học sinh không hiểu nắm được đầy đủ nội dung của bài học.

Vì vậy, để tạo hứng thú cho các em yêu thích phân mơn này và để các em
thấy được vai trị của phân mơn Âm nhạc thường thức là điều khơng hề dễ dàng.
Chính vì vậy, tơi xin mạnh dạn nêu một vài kinh nghiệm nhỏ trong đề tài: Một
số đề xuất giúp nâng cao chất lượng dạy và học phân mơn Âm nhạc thường
thức.
II. Mục đích nghiên cứu:
- Tìm hiểu các phương pháp dạy học tích cực.
- Nắm được mức độ tiếp thu kiến thức và khả năng nhận biết của học sinh.
- Ứng dụng đồ dùng dạy học, công nghệ thông tin trong giảng dạy bộ môn
Âm nhạc.
- Tìm hiểu một số biện pháp trong giảng dạy và đưa ra những đề xuất nhằm
nâng cao hiệu quả dạy, học mơn Âm nhạc nói chung và phân mơn Âm nhạc
thường thức nói riêng, giúp học sinh u thích mơn học.
III. Đối tượng nghiên cứu khảo sát, thực nghiệm:
- Học sinh trường THCS Nguyễn Lân - Quận Thanh Xuân – Hà Nội.
- Nội dung chương trình sách giáo khoa Âm nhạc hiện hành và các tài liệu
Âm nhạc.
IV. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
- Thời gian thực hiện kế hoạch: Năm học 2021 - 2022
- Phạm vi nghiên cứu: Ứng dụng trong các tiết học Âm nhạc có phân mơn
Âm nhạc thường thức
- Kế hoạch nghiên cứu: + Tìm kiếm, đọc và chọn lọc tài liệu
+ Tìm hiểu, thu thập thông tin thực tế
+ Viết đề cương
+ Triển khai và áp dụng nghiên cứu vào thực tế
+ Đánh giá kết quả nghiên cứu
V. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp lí luận.
- Phương pháp điều tra, khảo sát, thống kê
- Phương pháp quan sát, phỏng vấn, trao đổi, trò chuyện

- Phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm


PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Những nội dung lí luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu:
Theo quan điểm Triết học thì mọi hoạt động của con người đều bao gồm hai
phạm trù: mục đích và phương pháp. Sau khi đã có mục đích thì tất cả mọi con
đường, cách thức, phương tiện cần đến hoạt động để đạt được mục đích đều là
phương pháp hoạt động. Như thế với mọi hoạt động giáo dục ta hồn tồn có thể
coi cách thức lựa chọn nội dung giáo dục để đạt dược mục đích giáo dục nhất
định như là một phương pháp giáo dục. Thậm chí ngay cả việc lựa chọn một
trong các loại hình giáo dục hay lựa chọn đa dạng các loại hình trường lớp cũng
là phương pháp giáo dục, dạy học để đạt được mục đích giáo dục, dạy học.
Phương pháp dạy học chính là con đường, cách thức dạy học nhằm đạt được
mục đích dạy học. Đây là một quá trình gồm hai mặt của một hoạt động, hoạt
động của thầy và hoạt động của trò. Do đó phương pháp dạy học phản ánh mối
quan hệ tác động qua lại giữa hoạt động dạy và hoạt động học, trong đó hoạt
động dạy giữ vai trị chủ đạo và hoạt dộng học giữ vai trò chủ động, tự giác, tích
cực.
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm nhạc, tôi luôn ý thức được
tầm quan trọng của giáo dục Âm nhạc nói chung và phân mơn Âm nhạc thường
thức nói riêng, Tơi cũng hiểu được việc nâng cao chất lượng dạy, học bộ môn
Âm nhạc là rất cần thiết. Do đó tơi thấy rằng, để phát huy được tính tích cực chủ động - sáng tạo của học sinh và để phân môn Âm nhạc thường thức phát
huy hiệu quả giáo dục, đòi hỏi người giáo viên giảng dạy phải linh hoạt, sáng
tạo, chủ động, phối hợp hài hịa giữa các nhóm phương pháp giảng dạy để hoàn
thành bài giảng một cách hiệu quả nhất. Qua đó, người giáo viên cũng cần đổi
mới và áp dụng một số phương pháp dạy học tích cực tạo hứng thú cho học sinh.

Cụ thể như: ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, sử dụng thành thạo đồ
dung dạy học, tư liệu bài học sinh động, lôi cuốn giúp tạo sự say mê, hứng thú
cho học sinh vào môn học.
II. Thực trạng về những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện đề tài:
1. Thuận lợi:
Nhà trường và BGH luôn quan tâm thường xuyên đến việc dạy và học.
Thường xuyên tổ chức các hoạt động Văn nghệ lồng ghép trong các hoạt động


ngoại khóa của nhà trường và các tổ chức khác.
Trường có đội ngũ giáo viên được đào tạo chính quy về chuyên môn, giáo
viên được dạy đúng chuyên môn đã đào tạo và có phẩm chất đạo đức tốt, nhiều
giáo viên có trình độ chun mơn vững vàng, sẵn sàng hỗ trợ đồng nghiệp trong
công tác giảng dạy.
Học sinh phần lớn là ngoan hiền, thật thà lại cũng thích học môn Âm nhạc. Và
đây là một môn dễ đem lại cho các em những cung bậc tình cảm khác nhau, giúp
các em thêm yêu mến mái trường, thầy cô giáo, bạn bè và yêu quý cuộc sống,
giải toả tâm lý căng thẳng sau những giờ học các mơn khác có nhiều áp lực.
Nhà trường tạo điều kiện kết nối mạng Internet để giáo viên và học sinh có
điều kiện tìm tòi các tư liệu giáo dục nhằm phục vụ cho việc dạy và học.
2. Khó khăn:
Trường THCS Nguyễn Lân là ngơi trường mới thành lập nên cơ sở vật chất
cịn thiếu và chưa hồn thiện, chất lượng chun mơn của giáo viên cịn có sự
chênh lệch. Tồn trường chỉ có một giáo viên Âm nhạc nên còn hạn chế trong
việc trao đổi và học hỏi chuyên môn nghiệp vụ.
Thực tế hiện nay thì việc dạy học bộ mơn Âm nhạc ở các trường THCS cịn
gặp nhiều khó khăn bất cập vì từ trước đến nay nó vẫn được xem là mơn học
phụ có vai trị thứ yếu và mờ nhạt trong nhà trường. Việc giảng dạy thường diễn
ra một cách khơ khan, nặng nề, đơn điệu ít gây hứng thú cho học sinh. Do đó
chất lượng và hiệu quả giáo dục còn thấp chưa đem lại cho học sinh những điều

bổ ích rõ rệt.
Thực trạng trên đây cịn do nhiều nguyên nhân, trong đó có những nguyên
nhân chủ yếu sau:
- Nhận thức chưa đầy đủ của khơng ít cán bộ, giáo viên về tác dụng của môn
Âm nhạc trong nhà trường phổ thông, coi đây là môn học phụ nên dạy thế nào
cũng được, học thế nào cũng được, kết quả học tập của học sinh như thế nào
không quan trọng lắm vì vậy ảnh hưởng rất lớn đến ý thức học tập của các em.
Hơn nữa, phụ huynh học sinh cũng không quan tâm và chú ý động viên con em
tích cực học tập bộ mơn này.


- Nhiều học sinh cịn xem bộ mơn Âm nhạc là chỉ giành riêng cho những học
sinh có năng khiếu nên các em tham gia vào các giờ học Âm nhạc với tâm thế
như bị ép buộc và còn rụt rè, thiếu tự tin.
- Một nguyên nhân nữa là cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của bộ môn âm nhạc
được trang bị ở các trường THCS như hiện nay chưa đồng bộ, chỉ đủ đảm bảo
yêu cầu cần thiết khi dạy hai phân mơn: học hát, nhạc lí, tập đọc nhạc theo
phương pháp mới. Riêng phân môn Âm nhạc thường thức thì thiết bị phục vụ
cho phân mơn này cịn q ít, trong lúc đó để dạy tốt phân mơn này thì cần có
đầy đủ các thiết bị như loa đài, máy nghe nhìn, băng đĩa nhạc, tranh ảnh. . . Mặt
khác giáo viên muốn tìm thêm các thơng tin tư liệu ngồi sách giáo khoa bộ mơn
để giới thiệu cho các em thì tài liệu về Âm nhạc lại q ít. Vì vậy khi dạy phân
mơn này giáo viên thường phải dạy chay.
Ngoài những nguyên nhân chủ quan trên còn đặc biệt phải kể đến nguyên
nhân khách quan về tình hình dịch bệnh thời gian vừa qua. Đó là do ảnh hưởng
của đại dịch COVID-19 vẫn đang diễn ra trên phạm vi toàn cầu nên học sinh
phải chuyển từ học trực tiếp sang học trực tuyến một thời gian dài với nhiều khó
khăn như đường truyền khơng ổn định, ý thức của học sinh, khó quản lí học
sinh, khó xây dựng các hoạt động tập thể…nên chất lượng giảng dạy hiệu quả
chưa được như mong đợi.

Thông qua tình hình thực tế, tơi nhận thấy rằng việc tìm ra các biện pháp
giúp nâng cao hiệu quả các giờ Âm nhạc có phân mơn Âm nhạc thường thức là
cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục.
III. Các giải pháp thực hiện đề tài:
Các nhà lí luận giáo dục thường nói: “Phương pháp dạy học là một trong
những yếu tố quan trọng của quá trình dạy học”. Thực vậy, cùng một nội dung
nhưng học sinh học tập hứng thú, say mê, tích cực hoặc uể oải, chán nản là do
phương pháp dạy học. Có bài dạy để lại ấn tượng sâu sắc và khơi dậy ở học sinh
những sáng tạo, tiếp thu và ngược lại. Đó cũng là do phương pháp.
Với sự phong phú về nội dung, phân mơn Âm nhạc thường thức (hay cịn
gọi là Thường thức âm nhạc đối với sách giáo khoa Âm nhạc 6 mới năm học
2021-2022) có những yêu cầu nhất định với học sinh và giáo viên như sau:


- Đối với học sinh đòi hỏi phải nắm được tác giả, tác phẩm tiêu biểu; nghe và
cảm nhận một số tác phẩm; nhận biết được một số loại nhạc cụ dân tộc phổ biến;
nắm được một vài nhạc cụ Phương tây; vài nét về âm nhạc thiếu nhi; các thể loại
nhạc đàn, nhạc hát….
- Đối với giáo viên phải sử dụng đồ dùng dạy học sinh động; tìm tịi nhiều tư
liệu phong phú; sử dụng đàn thuần thục; sưu tầm nhiều trò chơi hay, hấp dẫn tạo
hứng thú cho tiết học
Nội dung dạy học âm nhạc cơ bản đã được quy định trong chương trình và
sách giáo khoa, cịn phương pháp dạy học lại phụ thuộc vào khả năng của thầy
cô và các điều kiện dạy học cụ thể.
Trong phương pháp dạy học âm nhạc nói chung và trong phương pháp dạy
phân mơn Âm nhạc thường thức nói riêng cũng vẫn còn nhiều vấn đề đang được
trao đổi. Bởi vậy, khi học tập nghiên cứu về phương pháp cần hết sức tránh xu
hướng “tuyệt đối hóa”.
Vậy để làm tốt vai trò truyền đạt, điều khiển trong dạy học người giáo viên
cần sử dụng phương pháp dạy học như thế nào để phát huy được tính tích cực,

chủ động sáng tạo của học sinh? Sau đây là một vài phương pháp mà tôi cho
rằng sẽ đem lại sự đổi mới cho môn học, đã được tôi vận dụng và bước đầu đã
có kết quả.
1.Phương pháp sử dụng tranh ảnh:
Khi bắt đầu dạy học phải xuất phát từ trực quan sinh động để đi đến trừu
tượng từ đó hình thành kiến thức.Vì vậy việc tạo màu sắc cho hình ảnh sẽ tạo
cho các em cảm giác thích thú, dần cuốn hút các em vào bài học ngay từ những
hình ảnh đầu tiên.
Nếu có thể làm được thì nên dùng tranh ảnh để kể về cuộc đời của các nhạc
Sĩ từ nhỏ đến khi trưởng thành; dùng tranh ảnh tường thuật lại hồn cảnh ra đời
các tác phẩm tiêu biểu….các hình ảnh nhạc cụ; các thể loại đàn; các hình ảnh
minh họa các thể loại âm nhạc…
Nói cách khác phương pháp này giúp học sinh hình thành mẫu tư duy qua đó
phát triển trí tuệ, đặc điểm nổi bật cơ bản của phương pháp này là thơng báo tái
hiện có tính chất diễn giải nội dung bài học và tính chất tái hiện sau khi lĩnh hội
của học sinh.


Trong giảng dạy mơn Âm nhạc ngồi phương pháp sử dụng tranh ảnh còn cần
rèn cho học sinh kĩ năng nghe và cảm thụ âm nhạc, đây cũng là phương pháp cơ
bản trong việc thực hiện mục tiêu bài học.
2.Phương pháp nghe nhạc:
Có thể khẳng định rằng trong mơn âm nhạc thì phương pháp nghe nhạc là một
phần tất yếu của tiết học, tùy từng hoàn cảnh, điều kiện cụ thể mà cho học sinh
nghe nhạc bằng nhiều hình thức khác nhau.
a. Nghe băng đĩa:
Trong hoạt động âm nhạc xúc cảm là điều cực kì quan trọng, yếu tố sơi động,
hào hứng và lý thú sẽ làm nên điều kì diệu. Sử dụng phương pháp này sẽ giúp
các em học sinh tiếp thu bài tốt, tiết học đạt kết quả cao. Bởi lời ca, tiếng hát kết
hợp với phần nhạc cụ phối khí sẽ giúp các em cảm nhận sâu sắc hơn về nội dung

bài hát, kích thích khả năng âm nhạc vốn có của học sinh.
b. Giáo viên hát:
Khơng ai có thể phủ nhận một điều đó là nghe và thấy trực tiếp bao giờ cũng
thú vị hơn là gián tiếp. Dù giọng hát của giáo viên hay hoặc có thể chưa được
hay nhưng điều này sẽ đem lại cho các em cảm giác gần gũi và yêu thích phân
mơn này. Nhưng đơi khi vì điều kiện sức khỏe khơng cho phép thì giáo viên có
thể sử dụng các hình thức nghe nhạc khác.
c. Học sinh hát:
Thực tế một số học sinh rất thích hát, các bạn trong lớp cũng rất muốn được
nghe bạn mình hát. Vì vậy giáo viên nên khuyến khích các em tự thể hiện những
ca khúc thiếu nhi của các nhạc sĩ, kết hợp các động tác múa phụ họa đơn giản.
Từ đó tạo hứng thú cho những học sinh nhút nhát, khiến các em cũng muốn
tham gia biểu diễn, với phương châm: khơng có học sinh nào đứng ngồi cuộc.
Tùy vào tính chất của từng bài mà có nhiều cách hát khác nhau: đơn ca, song ca,
tam ca, tốp ca….
d.Sử dụng nhạc cụ:
Giáo viên có thể dùng nhạc cụ để đàn cho học sinh nghe một số bài nhạc độc
tấu bằng tiếng loại nhạc cụ có sẵn trong đàn,bằng nhiều hình thức khác nhau
giáo viên giúp học sinh phân biệt được nhạc hát và nhạc đàn….Qua đó học sinh
có thể đưa ra được nhận xét về màu sắc âm thanh của từng loại nhạc cụ, biết


được sự thú vị và tầm quan trọng của nhạc hát và nhạc đàn trong nghệ thuật biểu
diễn.
Tóm lại đây là một trong những phương pháp cần được quán triệt trong suốt
q trình dạy học âm nhạc. Có thể chúng ta không phải là người sáng tác ra
được những tác phẩm ấy nhưng chúng ta có thể hiểu được cái hay, đẹp của nghệ
thuật tác phẩm giúp thính giác của các em trở nên nhạy bén và tinh tế hơn.
Phải hết sức quan tâm tới đối tượng mà ta sẽ truyền thụ, vì trí tuệ và khả năng
nhận thức của học sinh không đều nhau. Phải thừa nhận rằng ở mỗi em đều có

khả năng riêng và khả năng đó sẽ được phát triển khi áp dụng thích hợp (nguyên
tắc vừa sức). Cách dạy, cách học này khác với phương pháp thụ động trước kia
nên làm cho việc dạy học mơn âm nhạc có sinh khí hơn.
3.Phương pháp kể chuyện:
Lứa tuổi thiếu nhi là lứ tuổi rất thích nghe kể chuyện vì những câu chuyện dễ
nhớ, dễ đi sâu vào lòng người kể chuyện còn giúp phát triển tư duy, trí tưởng
tượng, bồi dưỡng tình cảm, đạo đức cho học sinh, dạy các em cách chăm chú
nghe mà không ngắt lời người khác.
Phương pháp kể chuyện âm nhạc cũng giống như kể chuyện ở môn Tiếng
Việt, chỉ khác ở chỗ là học sinh được nghe nhạc, nhằm minh họa cho câu chuyện
và phát triển thẩm mĩ âm nhạc. Tận dụng điều này giáo viên nên thu thập nhiều
thông tin, tư liệu về nhạc sĩ, hoàn cảnh ra đời tác phẩm, các loại nhạc cụ….
Trước khi bắt đầu câu chuyện có thể đưa ra các bức tranh trước, nhằm kích
thích trí tưởng tượng của học sinh. Nếu khơng có tranh ảnh, giáo viên cũng có
thể đặt vài câu hỏi trước khi kể chuyện.
Khi dùng phương pháp kể chuyện thì giáo viên phải nắm vững nội dung cần
kể, ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu, có cảm xúc, biết thêm bớt tình tiết để câu chuyện
trở nên sinh động, tự nhiên và hấp dẫn hơn, phải dùng ánh mắt và cử chỉ để diễn
đạt. Khi đang kể chuyện giáo viên có thể dừng lại và đặt câu hỏi cho các em
tham gia trả lời.
4.Phương pháp thực hành - luyện tập:
Quá trình dạy học khơng chỉ có lí thuyết mà quan trọng nhất là phải thực
hành, khơng phải ngẫu nhiên thích là cho học hát, ôn bài hát nhiều mà học âm
nhạc thường thức ít. Phải qua quá trình học, cảm thị các bài hát rồi các em lại


được tập trung tìm hiểu về nhiều điều thú vị qua phân môn âm nhạc thường
thức.Thực hiện phương pháp này cần thu hút được sự chú ý tập trung, gợi được
hứng thú của học sinh. Nghe xong cho các em thực hành lại và sau đó nêu cảm
nhận của mình về nội dung vừa thực hiện, từ đó các em có kĩ năng biểu diễn

trước đám đơng. Có kĩ năng biết sử dụng âm nhạc để vận động vào các hoạt
động khác như tổ chức trò chơi dùng âm nhạc để nồng nghép vào trong các hoạt
động của đội và hoạt động ngoại khoá khác trong nhà trường.
5.Phương pháp sử dụng lời nói:
Cho đến nay phương pháp thuyết trình, giảng giải vẫn luôn được sử dụng
rộng rãi trong giờ học. Tuy nhiên tùy từng nội dung của phân môn âm nhạc
thường thức mà có thể nói nhiều hoặc ít. Thường dùng lời khi dạy những bài có
nội dung sau:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
- Đặt câu hỏi gợi mở hoặc củng cố bài học.
- Cho học sinh nghe và cảm nhận tác phẩm.
- Ổn định tổ chức lớp, động viên nhắc nhở, khích lệ, đánh giá học sinh.
Với mơn âm nhạc không dùng lời nhiều như dạy môn Văn, mơn Sử, bởi nó
khơng phải là phương pháp cơ bản quan trọng nhất nhưng không thể thiếu.
Điều cần chú ý khi dùng lời nói trong giảng dạy phải ngắn gọn, mạch lạc, có
chuẩn bị để khi nói khơng thừa, khơng thiếu, từ ngữ chính xác, dễ hiểu. Khi giới
thiệu tác phẩm cần sinh động, hấp dẫn, gây được hứng thú, thu hút học sinh hào
hứng chuẩn bị tiếp thu tác phẩm sắp được thưởng thức.
Phương pháp sử dụng lời nói không tách biệt độc lập mà thường gắn liền với
các phương pháp khác. Chẳng hạn khi sử dụng phương pháp trực quan với các
phương tiện dạy học phải dùng lời nói để giải thích là điều cần thiết.
6.Phối hợp chặt chẽ các phương pháp trong tiết dạy:
Khơng có phương pháp nào là vạn năng trong dạy học, chúng chỉ mang tính
chất tương đối mà thơi, vì vậy việc lựa chọn phương pháp cho từng tiết dạy là
rất cần thiết, bởi khơng phải tiết dạy nào cũng có phần âm nhạc thường thức
giống nhau. Đồng ý là sử dụng nhiều phương pháp trong một bài dạy nhưng
bao giờ cũng có phương pháp chủ đạo, xuyên suốt và phương pháp khác chỉ là


hỗ trợ. Tùy từng nội dung, yêu cầu của tiết dạy mà áp dụng các phương pháp sao

cho phù hợp. Trong mơn âm nhạc ngồi học hát và tập đọc nhạc thì có 3 dạng
phân mơn âm nhạc thường thức chủ yếu:
- Giới thiệu tác giả và tác phẩm.
- Giới thiệu một số loại nhạc cụ.
- Giới thiệu một số thể loại âm nhạc.
a. Đối với phần giới thiệu tác giả và tác phẩm:
Đầu tiên giáo viên sẽ giới thiệu một số hình ảnh vể chân dung tác giả, nếu có
tư liệu hình ảnh về cuộc đời và sự nghiệp của tác giả từ lúc nhỏ đến lúc trưởng
thành càng tốt. Qua các giai đoạn xuất hiện các tác phẩm tiêu biểu thì giáo viên
sẽ giới thiệu cho học sinh về hoàn cảnh, xuất xứ của tác phẩm. Ngoài các tác
phẩm trong sách giáo khoa thì nên cho học sinh nghe một số tác phẩm nổi tiếng
khác của tác giả, cuối cùng là nghe băng đĩa tác phẩm mà bài học muốn giới
thiệu. Cho học sinh nêu cảm nhận của mình sau khi nghe xong tác phẩm từ đó
rút ra nội dung của tác phẩm muốn truyền đạt. Giáo dục các em liên hệ với thực
tế biết cảm nhận và chân trọng những giá trị của tác phẩm đó.
b.Đối với những bài giới thiệu nhạc cụ:
Ngồi những thơng tin trong sách giáo khoa, giáo viên nên tìm hiểu tư liệu
về các loại nhạc cụ để có thể kể cho học sinh nghe về nguồn gốc, xuất xứ của
những loại nhạc cụ đó. Nếu giáo viên có thể sử dụng được càng nhiều loại nhạc
cụ càng tốt, điều này sẽ làm cho tiết học trở nên sinh động và dễ dàng hơn. Sự
độc đáo của mỗi loại nhạc cụ sẽ tạo nên một thế giới âm nhạc đầy màu sắc nhẹ
nhàng đi sâu vào lòng người.
c. Đối với một số thể loại âm nhạc.
Căn cứ vào nội dung bài học, căn cứ vào hình thức biểu diễn hoặc đơi khi là
tác động của mơi trường, của hồn cảnh ứng dụng mà người ta chia ra làm nhiều
thể loại âm nhạc: Một số thể loại bài hát; Một vài nét về âm nhạc thiếu nhi Việt
Nam; Vài nét về dân ca một số dân tộc ít người; Một số ca khúc mang âm hưởng
dân ca; Ca khúc thiếu nhi phổ thơ…

Giáo viên phải giúp các em biết phân biệt từng thể loại âm nhạc vì chúng có
tính chất gần giống nhau. Học sinh phải nắm bắt được tính chất, nhịp điệu, âm
điệu cũng như hình thức biểu diễn của các thể loại âm nhạc, từ đó giúp các em
khắc sâu kiến thức nội dung bài học. Qua đó giúp học sinh nắm vững về một số
di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của nhân loại, có ý thức giữ gìn và phát huy
các truyền thống tốt đẹp của dân tộc mình.
Sử dụng tốt các phương pháp này sẽ giúp các em tiếp thu bài nhanh, đạt kết
quả cao. Đặc biệt là kĩ năng thực hành theo tổ, nhóm, mỗi thành viên trong lớp
đều phải tham gia bồi dưỡng kiến thức,hình thành tư duy. Bên cạnh đó giáo viên
phải tạo khơng khí vui tươi, sơi nổi, tạo hứng thú cho học sinh. Phải luôn đổi
mới phương pháp kiểm tra, đánh giá dựa trên chuẩn kiến thức kĩ năng.
IV. Kết quả:
Với sự áp dụng các phương pháp nói trên, tôi nhận thấy đa số học sinh ở
trường tôi dạy đều hứng thú học tập. Trong các đợt kiểm tra giữa kì và cuối kì
các lớp đều đạt kết quả cao, số học sinh đạt điểm trung bình trở lên có tăng rõ rệt
so với việc sử dụng phương pháp cũ. Tôi cũng phát hiện ra nhiều em rất hăng
hái phát biểu, xây dựng bài và thích thú đón nhận hơn.
Qua q trình giảng dạy. Tơi nhận thấy kết quả đạt được như trên là rất khả
quan. Số học sinh thực hiện được đạt được yêu cầu tăng gấp đôi, tình trạng học
sinh khơng học bài hay khơng chú ý, nhút nhát và không đạt yêu cầu đã khắc
phục được.
Bản thân tơi thấy tự tin và thích thú hơn trong các tiết dạy của mình. Kết
quả tiết dạy được nâng cao rõ rệt. Học sinh u thích mơn học hơn, các em cũng
hứng thú với phân môn Âm nhạc thường thức hơn, nhiều em say sưa quan sát,
lắng nghe và trao đổi cùng giáo viên và các bạn. Các em cịn tích cực tập luyện
các tiết mục văn nghệ chào mừng các ngày lễ lớn trong năm do trường phát
động như: chào mừng ngày nhà Giáo Việt Nam 20/11, chúc mừng ngày Quốc tế
phụ nữ 8/3, ngày thành lập Đoàn 26/3… bằng cách ghi hình và gửi video dự thi
trên các trang Web điện tử do nhà trường phụ trách, được Ban giám hiệu đánh
giá cao về chất lượng các tiết mục cũng như phù hợp với lứa tuổi của các em.

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Qua quá trình tìm hiểu và ứng dụng tơi nhận thấy việc sử dụng các phương
pháp dạy học tích cực vào giảng dạy phân môn âm nhạc thường thức ở trường
THCS hiện nay là rất cần thiết. Với việc trang bị đồ dùng dạy học phục vụ cho
việc cải cách giáo dục hiện nay sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong
việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy phân môn âm
nhạc thường thức. Tuy nhiên hiện nay còn rất nhiều giáo viên ngại sử dụng hoặc
sử dụng chưa được thành thạo đồ dùng dạy học vào việc giảng dạy mơn âm nhạc
nói chung và phân mơn âm nhạc thường thức nói riêng bởi vì cần rất nhiều thời
gian chuẩn bị và sưu tầm tài liệu.
Các phương pháp dạy học đều mang lại kết quả rõ rệt: Phương pháp sử dụng
tranh ảnh; Phương pháp kể chuyện; Phương pháp nghe nhạc; Phương pháp thực
hành - luyện tập; phương pháp dùng lời.
Thực tế khi giảng dạy giáo viên nên kết hợp nhiều phương pháp với nhau để
hiệu quả của việc dạy phân môn âm nhạc thường thức đạt kết quả cao. Tuy
nhiên muốn áp dụng thành công những phương pháp dạy học này thì điều cần
quan tâm trước hết là trình độ vận dụng của giáo viên cũng như khả năng
thích ứng của học sinh. Ngồi ra cịn phải xem phương tiện dạy và học có đáp
ứng được u cầu đổi mới hay khơng?. Đấy chính là những yếu tố quyết định
thành công hay thất bại của việc đổi mới phương pháp dạy và học. Tùy tình hình
thực tế của mỗi trường, mỗi lớp để áp dụng các phương pháp trên chứ không
nên áp dụng đồng loạt.
2. Khuyến nghị:
Để thực hiện được theo tinh thần chủ đạo: “ Lấy học sinh làm trung tâm của
quá trình dạy học” cần tăng cường phát huy sự chủ động, sáng tạo của học sinh
trong q trình dạy mơn âm nhạc nói chung và phân mơn âm nhạc thường thức
nói riêng ở mức độ cao nhất cần biến học sinh thành những người nghiên cứu,

có nhiệm vụ và nhu cầu dành lấy những kiến thức mới về bộ môn âm nhạc. Gíup
các em trở thành người phát triển tồn diện về: Đức-Trí-Thể-Mĩ.
Bản thân tơi là người giáo viên dạy mơn Âm nhạc muốn tiết học đạt kết quả
cao tơi có một vài kiến nghị sau:
- Về phía giáo viên:


+ Người giáo viên phải thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ,
tạo được hứng thu học tập cho học sinh ngày từ đầu tiết học. Biết vận dụng
những ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy.
+ Phải biết phân loại học sinh về năng lực,hồn cảnh, sở thích, tâm sinh ly
lứa tuổi để áp dụng phù hợp với học sinh. Phải thường xuyên khen thưởng khích
lệ kịp thời học sinh.
+ Phối hợp các hoạt động âm nhạc vời các hoạt động khác để làm phong
phú nội dung, hình thức để phát triển khă năng âm nhạc của các em học sinh.
- Về phía nhà trường:
+ Trang bị, mua sắm thêm một số trang thiết bị và tài liệu tham khảo để phục
vụ cho việc giảng dạy bộ môn
+ Đầu tư xây dựng phòng học dành riêng cho bộ mơn âm nhạc, để các em có
khơng gian hoạt động riêng.
+ BGH và nhà trường thường xuyên quan tâm,giúp đỡ giáo viên và học sinh
hơn nữa.
- Về phía phịng GD&ĐT:
+ Tạo điều kiện giao lưu, học hỏi giữa các trường bạn, giữa các giáo viên
cùng bộ môn.
+ Tổ chức nhiều đợt tập huấn, chuyên đề về bộ môn để giáo viên có điều
kiện học hỏi kinh nghiệm giảng dạy.
Trên đây là một số ý kiến về phương pháp giảng dạy Âm nhạc thường thức
trong trường THCS. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp của đồng nghiệp để
kinh nghiệm giảng dạy Âm nhạc nói chung và Âm nhạc thường thức nói riêng

ngày càng được phong phú hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn.
Hà Nội, ngày 25 tháng 03 năm 2022
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của bản thân tôi
được đúc kết trong q trình giảng dạy,
khơng sao chép nội dung của người khác.
Người viết

Trần Thị Ánh Hồng


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hoàng Long - Đỗ Thị Minh Chính (đồng Tổng chủ biên) Âm nhạc 6 - Nhà
xuất bản Giáo dục Việt Nam.
2. Hoàng Long (Tổng chủ biên) (2020), Âm nhạc và Mĩ thuật 7(Tái bản lần
thứ mười tám) - Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
3. Hoàng Long (Tổng chủ biên) (2020), Âm nhạc và Mĩ thuật 8(Tái bản lần
thứ mười tám) - Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
4. Hoàng Long (Tổng chủ biên) (2020), Âm nhạc và Mĩ thuật 9(Tái bản lần
thứ mười tám) - Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
5. Hoàng Long (chủ biên) (2007), sách giáo viên Âm nhạc 7(Tái bản lần thứ
năm)- Nhà xuất bản Giáo dục.
6. Hoàng Long (chủ biên) (2007), sách giáo viên Âm nhạc 8(Tái bản lần thứ
năm)- Nhà xuất bản Giáo dục.
7. Hoàng Long (chủ biên) (2007), sách giáo viên Âm nhạc 9(Tái bản lần thứ
năm)- Nhà xuất bản Giáo dục.
8. Hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng môn Âm nhạc - Bộ giáo dục.
9. Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc trường THCS
- Nhà xuất bản Giáo dục.

PHỤ LỤC
1. Số liệu khảo sát trước khi thực hiện đề tài:
Đầu năm học 2021 - 2022, qua các tiết học Âm nhạc và các hoạt động của
trường, tôi đã trao đổi, trò chuyện, phỏng vấn các em về sự u thích đối với phân
mơn Âm nhạc thường thức và đề nghị các em bình chọn qua ơ cửa chat của lớp
học trực tuyến. Kết quả thu được là :
Số HS

Thích

tham gia

học

387

121

%
31,27%

Bình

%

thường
179

46,25

%

Khơng
thích học
87

%
22,48
%

Từ kết quả khảo sát và điều tra cho thấy việc việc tiếp thu các kiến thức âm
nhạc và sự u thích phân mơn Âm nhạc thường thức của các em học sinh là chưa
cao.
2. Kết quả sau khi tiến hành thực nghiệm đề tài:
Kết quả bình chọn của học sinh thực hiện giữa học kì II:
Số HS

Thích

tham gia

học

387

302

%

Bình

%

thường
78,04%

82

Khơng

%

thích học
21,18
%

3

0,78%