Trình bày quan điểm Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền và sự vận dụng của Đảng vào xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

ĐẠI HỌC CƠNG NGHỆ GIAO THƠNG VẬN TẢI
KHOA CHÍNH TRỊ - QPAN - GDTC
*****

TIỂU LUẬN
HỌC PHẦN: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Câu hỏi tiểu luận: Trình bày quan điểm Hồ Chí Minh về nhà nước
pháp quyền và sự vận dụng của Đảng vào xây dựng, hoàn thiện nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Sinh viên thực hiện: Phạm Hồng Hải
Mã sinh viên: 71DCKX21129
Lớp: DCVT23
Khóa: 71
Giảng viên hướng dẫn: TS. Vũ Thị Kiều Ly

HÀ NÔI – 2022


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
NỘI DUNG........................................................................................................... 2
PHẦN I: LÝ THUYẾT ....................................................................................... 2
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền ........................................ 2
1.1. Nhà nước hợp hiến, hợp pháp .................................................................... 2
1.2. Nhà nước thượng tôn pháp luật .................................................................. 3
1.3. Nhà nước pháp quyền nhân nghĩa .............................................................. 4
2. Sự vận dụng của Đảng vào xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền
xã hội chủ nghĩa Việt Nam. ................................................................................ 5
2.1. Về xây dựng Đảng...................................................................................... 5
2.2. Về xây dựng Nhà nước .............................................................................. 6

2.2.1. Bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của nhân dân ............................ 6
2.2.2. Xây dựng Nhà nước thật sự trong sạch, vững mạnh ........................... 7
2.2.3. Đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước .......... 7
PHẦN II: LIÊN HỆ THỰC TIỄN VÀ BẢN THÂN ........................................ 8
1. Liên hệ thực tiễn nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam hiện nay. ..... 8
1.1. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam: .................................................. 8
1.2. Thực trạng xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam ................. 9
1.3. Phương hướng xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam hiện
nay ................................................................................................................... 10
2. Liên hệ trách nhiệm bản thân ...................................................................... 11
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 12
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 13


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang trong giai đoạn đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế với nhiều thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen.
Trong bối cảnh đó, yêu cầu, nhiệm vụ tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước
pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân được đặt ra rất cấp
bách. Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng nhấn mạnh: “Tiếp tục xây dựng,
hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ
trọng tâm của đổi mơi hệ thống chính trị…”. Hiểu được tầm quan trọng của xây
dựng Nhà nước pháp quyền XHCN em xin chọn đề tài: “Trình bày quan điểm
Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền và sự vận dụng của Đảng vào xây dựng,
hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam”. Đề tài cịn nhiều
hạn chế và thiếu sót, kính mong nhận được những lời nhận xét và chỉ dẫn của thầy
cô để có thể hồn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích của việc nghiên cứu đề tài là thấy được thực trạng xây dựng nhà

nước pháp quyền ở Việt Nam hiện nay đã đạt được những thành tựu và cịn hạn
chế gì để từ đó đưa ra những phương hướng cụ thể.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Nhà nước pháp quyền và vấn đề xây dựng nhà nước
pháp quyền ở Việt Nam hiện nay.
Phạm vi nghiên cứu: Việt Nam, giai đoạn hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận: quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
về vấn đề nhà nước pháp quyền, xây dựng nhà nước pháp quyền.
Phương pháp nghiên cứu: đề tài sử dụng phương pháp luận biện chứng duy
vật với các phương pháp như thống nhất logic và lịch sử, phân tích, tổng hợp, khái
quát hóa và hệ thống hóa.
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn đề tài
1


Ý nghĩa lý luận: trang bị nhận thức chính trị- xã hội và phương pháp luận
khoa học về sự ra đời và phát triển của nhà nước pháp quyền.
Ý nghĩa thực tiễn: tạo cơ sở khoa học để tiếp tục bổ sung, làm rõ con đường
xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam.
NỘI DUNG
PHẦN I: LÝ THUYẾT

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền
1.1. Nhà nước hợp hiến, hợp pháp
Hồ Chí Minh ln chú trọng vấn đề xây dựng nền tảng pháp lý cho Nhà
nước Việt Nam mới. Người đã sớm thấy rõ tầm quan trọng của Hiến pháp và pháp
luật trong đời sống chính trị - xã hội. Điều này thể hiện trong bản Yêu sách của
nhân dân An Nam do Người gửi đến Hội nghị Vécxây (Pháp) năm 1919. Bản Yêu
sách đó nêu ra yêu cầu “cải cách nền pháp lý ở Đông Dương bằng cách làm cho

người bản xứ cũng được quyền hưởng những bảo đảm về mặt pháp luật
như người Âu châu; xố bỏ hồn tồn các tồ án đặc biệt dùng làm công cụ để
khủng bố và áp bức bộ phận trung thực nhất trong nhân dân An Nam”.
Sau này, khi trở thành người đứng đầu Nhà nước Việt Nam mới, Hồ Chí Minh
càng quan tâm sâu sắc hơn việc bảo đảm cho Nhà nước được tổ chức và vận hành
phù hợp với Hiến pháp và pháp luật, đồng thời, căn cứ vào Hiến pháp và pháp
luật để điều hành xã hội, làm cho tinh thần pháp quyền thấm sâu và điều
chỉnh mọi quan hệ và hoạt động trong Nhà nước và xã hội.
Chính vì thế, chỉ một ngày sau khi đọc bản Tuyên ngôn độc lập, trong phiên
họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời (ngày 3-9-1945), Hồ Chí Minh đã đề nghị:
“Chúng ta phải có một hiến pháp dân chủ. Tơi đề nghị Chính phủ tổ chức càng
sớm càng hay cuộc TỔNG TUYỂN CỬ với chế độ phổ thông đầu phiếu” để lập
nên Quốc hội rồi từ đó lập ra Chính phủ và các cơ quan, bộ máy hợp hiến, thể
hiện quyền lực tối cao của nhân dân như vậy thì nước ta mới có cơ sở pháp lý
vững chắc để làm việc với quân Đồng Minh, mới có quan hệ quốc tế bình đẳng,
mới thiết lập được một cơ chế quyền lực hợp pháp theo đúng thông lệ.
2


Cuộc Tổng tuyển cử được tiến hành thắng lợi ngày 6-1-1946 với chế độ phổ
thông đầu phiếu, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Lần đầu tiên trong lịch sử hàng nghìn
năm của dân tộc Việt Nam cũng như lần đầu tiên ở Đông Nam châu Á, tất cả
mọi người dân từ 18 tuổi trở lên, không phân biệt nam nữ, giàu nghèo, dân tộc,
đảng phái, tôn giáo… đều đi bỏ phiếu bầu những đại biểu của mình tham gia Quốc
hội. Ngày 2-3-1946, Quốc hội khoá I nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đã họp
phiên đầu tiên, lập ra các tổ chức, bộ máy và các chức vụ chính thức của Nhà
nước. Hồ Chí Minh được bầu làm Chủ tịch Chính phủ liên hiệp đầu tiên. Đây
chính là Chính phủ có đầy đủ tư cách pháp lý để giải quyết một cách có hiệu quả
những vấn đề đối nội và đối ngoại ở nước ta.1
1.2. Nhà nước thượng tôn pháp luật

Trong
bối
cảnh
đất
nước

phải

vừa

kháng

chiến,

vừa kiến quốc vơ cùng cùng khó khăn, sự ra đời của hệ thống luật pháp như trên
thể hiện rất rõ nỗ lực của Hồ Chí Minh và Nhà nước Việt Nam trong công tác lập
pháp.
Cùng với công tác lập pháp, Hồ Chí Minh cũng rất chú trọng đưa pháp luật
vào trong cuộc sống, đảm bảo cho pháp luật được thi hành và có cơ chế giám
Hồ Chí Minh chỉ rõ sự cần thiết phải nâng cao trình độ hiểu biết và năng lực
sử dụng luật của người dân, giáo dục ý thức tôn trọng và tuân thủ pháp luật trong
nhân dân. Pháp luật là công cụ quyền lực của nhân dân, vì thế điều quan trọng là
phải “làm sao cho dân biết hưởng quyền dân chủ, biến dùng quyền dân chủ của
mình, dám nói, dám làm”. Người cho rằng, công tác giáo dục pháp luật cho mọi
người, đặc biệt cho thế hệ trẻ trở nên cực kỳ quan trọng trong việc xây dựng một.
Điều đó địi hỏi pháp luật phải đúng và phải đủ; tăng cường tuyền truyền, giáo
dục pháp luật cho mọi người dân; người thực thi pháp luật phải thật sự công tâm
và nghiêm minh, bảo đảm cho luật pháp trở thành cán cân công lý đối với tất cả
mọi người, khơng có một trường hợp ngoại lệ nào; bất kỳ ai vi phạm pháp luật
cũng

1

đều

bị

trừng

trị

nghiêm

Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, tr.118

3

khắc,

đúng

người,

đúng

tội.


Người phê phán những hiện tượng thể hiện tính thiếu nghiêm minh của pháp
luật, như: “thưởng có khi quá rộng, mà phạt thì khơng nghiêm”, lẫn lộn giữa

cơng

và

tội.

Có

cơng

thì

được

thưởng,

có

lỗi

thì

phải

phạt.

Hồ Chí Minh ln ln khuyến khích nhân dân phê bình, giám sát cơng
việc của Nhà nước, giám sát q trình Nhà nước thực thi pháp luật, đồng thời
không ngừng nhắc nhở cán bộ các cấp, các ngành phải gương mẫu trong việc tuân
thủ pháp luật, trước hết là các cán bộ thuộc ngành hành pháp và tư pháp.

Trong thư gửi Hội nghị tư pháp toàn quốc, Người viết: “Các bạn là những
người phụ trách thi hành pháp luật. Lẽ tất nhiên các bạn cần phải nêu cao cái
gương “phụng công, thủ pháp, chí cơng, vơ tư” cho nhân dân noi theo”. Bản thân
Hồ Chí Minh là một tấm gương sáng về sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp
luật. Người tự giác khép mình vào kỷ luật, vào việc gương mẫu chấp hành Hiến
pháp và pháp luật. Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật đã trở thành nền
nếp, thành thói quen, thành lối ứng xử tự nhiên của Hồ Chí Minh. 2
1.3. Nhà nước pháp quyền nhân nghĩa
Trước hết, đó là nhà nước tơn trọng, bảo đảm thực hiện đầy đủ các quyền
con người. Tiếp thu và vận dụng sáng tạo các lý thuyết hiện đại về quyền con
người, Hồ Chí Minh tiếp cận quyền con người một cách toàn diện. Người đề cập
đến các quyền tự nhiên của con người, trong đó quyền cao nhất là quyền sống;
đồng thời cũng đề cập đến cả các quyền chính trị - dân sự, quyền kinh tế, văn hóa,
xã hội của con người. Người chú trọng quyền của công dân nói chung, đồng thời
cũng chú trọng đến quyền của những nhóm người cụ thể như phụ nữ, trẻ em,
người dân tộc thiểu số,.. Sự nghiệp cách mạng chân chính cần đấu tranh cho quyền
con người, vì thế, mục tiêu giải phóng con người, làm cho mọi người có được
cuộc sống hạnh phúc, tự do xứng với phẩm giá con người, được hưởng dụng các
quyền con người một cách đầy đủ nhất đã hòa quyện một cách hữu cơ và trở thành
mục tiêu cao nhất của sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam. Nhà nước Việt
Nam ngay từ khi ra đời và luôn nhất quán quan điểm kiên quyết đấu tranh cho

2

Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, tr.119,120

4


quyền con người. Hiến pháp do Hồ Chí Minh làm Trưởng ban soạn thảo đã ghi

nhận một cách toàn diện quyền con người ở Việt Nam. Đó là nền tảng pháp lý để
bảo vệ và thực thi các quyền con người đó một cách triệt để.
Trong Nhà nước pháp quyền nhân nghĩa, pháp luật có tính nhân văn,
khuyến thiện. Cho nên, ngay khi thành lập, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa đã lập tức tuyên bố xố bỏ mọi luật pháp hà khắc của chính
quyền thực dân phản động. Tính nhân văn của hệ thống luật pháp thể hiện ở việc
ghi nhận đầy đủ và bảo vệ quyền con người; ở tính nghiêm minh nhưng khách
quan và công bằng, tuyệt đối chống đối xử với con người một cách dã man. Ngay
cả đối với những kẻ phản bội Tổ quốc, Hồ Chí Minh tuyên bố rõ: “Chính phủ Việt
Nam sẽ tha thứ hay trừng trị họ theo luật pháp tuỳ theo thái độ của họ hiện nay và
về sau. Nhưng sẽ khơng có ai bị tàn sát”. Đặc biệt, hệ thống luật pháp đó có tính
khuyến thiện, bảo vệ cái đúng, cái tốt, lấy mục đích giáo dục, cảm hóa, thức tỉnh
con người làm căn bản. Với Hồ Chí Minh, việc xây dựng và thi hành pháp luật
phải dựa trên nền tảng đạo đức của xã hội và các giá trị đạo đức thấm sâu vào
trong mọi quy định của pháp luật. Nói cách khác, pháp luật trong Nhà nước pháp
quyền nhân nghĩa phải là pháp luật vì con người.3

2. Sự vận dụng của Đảng vào xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
2.1. Về xây dựng Đảng
Xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam luôn luôn là nhiệm vụ then chốt, điều
này đúng cả về lý luận và thực tiễn. Để thực hiện có kết quả tốt nhiệm vụ này,
trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh, giai đoạn hiện nay, giai đoạn tồn cầu
hóa, hội nhập quốc tế, cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vận hành trong cơ
chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cần chú trọng:
Đề ra đường lối, chủ trương đúng đắn. Đường lối, chủ trương “sai một ly
thì đi một dặm”. Đường lối, chủ trương này nhất khoát phải dựa trên nền tảng lý

3

Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, tr.121

5


luận Mác-Lênin sáng tạo; phải phù hợp với hoàn cảnh của đất nước từng giai
đoạn, thời kỳ.
Phải tổ chức thực hiện thật tốt đường lối, chủ trương của Đảng. Phải thể
chế hóa và phải biến thành hành động tích cực nhất của tất cả các tổ chức của hệ
thống chính trị, trong đó đặc biệt quan trọng là thực thi và phát huy đầy đủ vai trò,
trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đối với đội ngũ cán bộ chiến
lược, đặc biệt quan trọng nữa là người đứng đầu.
Những sinh viên đang là đảng viên của Đảng cần chú trọng thực hiện thật
tốt đường lối, quan điểm, chủ trương, điều lệ Đảng, phải là công dân gương mẫu
và là sinh viên tốt. Những sinh viên chưa là đảng viên cần nghiên cứu, học tập
thật tốt tư tưởng Hồ Chí Minh, phấn đấu trở thành người đảng viên hoặc người
ủng hộ Đảng, góp phần đưa nước nhà sánh vai với các cường quốc năm châu, như
Hồ Chí Minh đã viết trong Thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tháng 9-1945.4
2.2. Về xây dựng Nhà nước
2.2.1. Bảo đảm và phát huy quyền làm chủ của nhân dân
Cần tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm tất cả quyền lực
nhà nước thuộc về nhân dân. Mọi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước phải xuất phát từ nguyện vọng, quyền và lợi ích chính
đáng của nhân dân, được nhân dân tham gia ý kiến. Dân chủ phải được thực hiện
đầy đủ, nghiêm túc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Bảo đảm để nhân
dân tham gia ở tất cả các khâu của quá trình đưa ra những quyết định liên quan
đến lợi ích, cuộc sống của nhân dân, từ nêu sáng kiến, tham gia thảo luận, tranh
luận đến giám sát quá trình thực hiện. Tập trung xây dựng những văn bản pháp
luật liên quan trực tiếp đến quyền làm chủ của nhân dân.

Cần đẩy mạnh thể chế hóa và nâng cao chất lượng các hình thức thực hiện
dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện. Thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa

4

Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, tr.132

6


vụ cơ bản của công dân, theo tinh thần của Hiến pháp năm 2013; gắn quyền với
trách nhiệm, nghĩa vụ, đề cao đạo đức xã hội.
Tiếp tục thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở. Phát huy dân chủ phải đi liền với
tăng cường pháp chế, đề cao trách nhiệm công dân, giữ vững kỷ luật, kỷ cương
và đề cao đạo đức xã hội. Kiên quyết phê phán những biểu hiện dân chủ cực đoan,
dân chủ hình thức. Xử lý nghiêm những hành vi lợi dụng dân chủ để làm mất an
ninh chính trị, trật tự, an tồn xã hội và những hành vi vi phạm quyền dân chủ và
quyền làm chủ của nhân dân.
2.2.2. Xây dựng Nhà nước thật sự trong sạch, vững mạnh
Cần đẩy mạnh việc hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật
nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của Nhà nước; bảo đảm pháp luật vừa là công
cụ để Nhà nước quản lý xã hội, vừa là công cụ để nhân dân làm chủ, kiểm tra,
giám sát quyền lực nhà nước. Quản lý đất nước theo pháp luật, đồng thời coi trọng
xây dựng nền tảng đạo đức xã hội.
Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ
quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân.
Phải xác định rõ cơ chế phân công, phối hợp thực thi quyền lực nhà nước,
nhất là cơ chế kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực
hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp trên cơ sở quyền lực nhà nước là
thống nhất; xác định rõ hơn quyền hạn và trách nhiệm của mỗi quyền. Đồng thời,

quy định rõ hơn cơ chế phối hợp trong việc thực hiện và kiểm soát các quyền ở
các cấp chính quyền. Tiếp tục phân định rõ thẩm quyền và trách nhiệm giữa các
cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa
phương.
2.2.3. Đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước
Tiếp tục nâng cao hiệu quả thực hiện và đổi mới mạnh mẽ phương thức
lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước. Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng các chủ
trương, chính sách lớn, lãnh đạo thể chế hóa các quan điểm, đường lối, chủ trương
của Đảng thành chính sách, pháp luật, lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ, công
chức đủ phẩm chất và năng lực, lãnh đạo tổ chức thực hiện có hiệu quả các chủ
7


trương, chính sách và hệ thống pháp luật; chú trọng lãnh đạo đổi mới, nâng cao
chất lượng lập pháp, cải cách hành chính và cải cách tư pháp; các tổ chức của
Đảng và đảng viên phải gương mẫu tuân thủ Hiến pháp và pháp luật. Bản chất,
tính chất của Nhà nước gắn liền với vai trò, trách nhiệm của Đảng cầm quyền, do
đó, đến lượt Đảng, một tiền đề tất yếu được đặt ra là sự trong sạch, vững mạnh
của Đảng là yếu tố quyết định cho sự thành công của việc xây dựng Nhà nước
theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

PHẦN II: LIÊN HỆ THỰC TIỄN VÀ BẢN THÂN
1. Liên hệ thực tiễn nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam hiện
nay.
1.1. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam:
Nhà nước XHCN Việt Nam: Đảng Cộng sản Việt Nam và chủ tịch Hồ Chí
Minh đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam tiến hành CMT8 thắng lợi, lập ra nhà
nước Việt Nam dân chủ cộng hịa- nhà nước cơng nơng đầu tiên ở Đông Nam
Châu Á. Sau khi cả nước thống nhất, nhà nước dân chủ nhân dân ở Việt Nam
đã chuyển sang làm nhiệm vụ cách mạng xã hội chủ nghĩa.

Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam là nhà nước mà ở trong đó mọi
cơng dân đều được giáo dục pháp luật và phải hiểu biết về pháp luật, tuân thủ
pháp luật, pháp luật phải đảm bảo tính nghiêm minh; trong đó hoạt động của các
cơ quan nhà nước phải có sự kiểm sốt lẫn nhau, tất cả vì mục tiêu phục vụ nhân
dân.
Đặc trưng của nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam:
Một là, nhà nước do nhân dân làm chủ, là nhà nước của dân, do dân, vì dân,
mọi quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
Hai là, là nhà nước được tổ chức và hoạt động dựa trên cơ sở hiến pháp và
pháp luật; trong mọi hoạt động xã hội, pháp luật ln được đặt ở vị trí tối cao.
Ba là, có quyền lực thống nhất, với sự phân công và phối hợp giữa các
nhánh lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Bốn là, do Đảng Cộng sản lãnh đạo và nhân dân giám sát.
8


Năm là, tôn trọng nhân quyền, coi con người là trung tâm của sự phát triển,
thực hành dân chủ.
Sáu là, tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, bảo đảm
sự thống nhất quyền lực.
1.2. Thực trạng xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
Hơn 30 năm tiến hành công cuộc đổi mới việc xây dựng và hoàn thiện Nhà
nước pháp quyền XHCN đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Quốc hội đã nỗ
lực đổi mới, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động. Hệ thống pháp luật tiếp
tục được hoàn thiện, các vấn đề, chính sách, những khó khăn của người dân được
Chính phủ ngày càng quan tâm và chú trọng giải quyết. Nhiều chủ trương, đường
lối của Đảng về cải cách tư pháp được triển khai nghiêm túc, tạo ra những kết quả
quan trọng. Chính vì vậy, kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục chuyển biến tích cực.
Về kinh tế, nền kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, thu ngân sách
tăng, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội,

quốc phịng an ninh, đối ngoại cũng có nhiều tiến bộ từ đó góp phần củng cố niềm
tin của nhân dân, các doanh nghiệp, các nhà đầu tư trong nước và nước ngồi.
Tuy nhiên, trên thực tiễn vẫn cịn tồn tại nhiều hạn chế, bất cập trong quá
trình xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN như bộ máy nhà nước ta chưa trong
sạch tệ quan niêu, tham nhũng, kỷ cương xã hội bng lỏng, hiệu lực quản lý chưa
nghiêm. Ngồi ra cịn chưa bảo đảm được tính độc lập tương đối giữa các quyền
hành pháp, luật pháp, tư pháp; mối quan hệ phân cấp giữa trung ương và địa
phương còn một số mặt chưa cụ thể. Quản lý xã hội bằng pháp luật của Nhà nước
cịn bộc lộ khơng ít khuyết điểm; chưa ngang tầm với nhiệm vụ của thời kỳ đổi
mới và chưa đáp ứng yêu cầu hiện tại. Sự lỏng lẻo trong việc xây dựng và thực
thi pháp luật đã tạo ra nhiều kẽ hở gây ra nhiều hoạt động phạm pháp làm giảm
hiệu quả quản lý nhà nước. Bên cạnh đó cịn tồn tại nhược điểm của nền kinh tế
thị trường, gây ra nhiều tệ nạn xã hội. Cơ chế thị trường đề cao giá trị đồng tiền
tác động mạnh đến các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, đạo đức xã hội. Ở đây con
người ta có lối tư duy thực dụng, bất chấp tính phi đạo lý, sai lệch về chuẩn mực
đạo đức, vi phạm pháp luật chỉ để nâng cao lợi ích cho bản thân mình. Ví dụ điển
9


hình như tại Kỳ thi THPT quốc gia năm 2018 đã xảy ra sự việc hàng loạt thí sinh
chạy điểm, dẫn đến sự việc bê bối trong ngành giáo dục nước nhà, gây ra bức xúc
và nỗi lo sợ cho các bậc phụ huynhvà cả các thí sinh về sau. Nổi bật là trong thời
gian vừa qua, các quốc gia trongđó có Việt Nam đang phải đấu tranh, phịng ngừa
tối đa sự lây lan của dịch Sars-Cov-2 đây là thời kỳ mà mọi thứ trở nên khan hiếm
và đắt đỏ, đặc biệt là khẩu trang y tế, nhân cơ hội này nhiều nhà máy sản xuất hay
các hiệu thuốc đã có những hành vi sai trái nhằm chuộc lợi cho bản thân như tăng
giá bán vượt mức cho phép, một số nhà máy sản xuất hàng kém chất lượng, không
đảm bảo an toàn cho sức khỏe người dân nhưng vẫn cho ra thị trường tiêu thụ. Đó
là những hành vi đáng khiển trách và cần có hình thức xử lý thích đáng.
Vậy để xây dựng và hồn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Đảng và Nhà

nước cần có những phương hướng, biện pháp cụ thể nhằm hạn chế, khắc phục
những khó khăn cịn tồn tại, đẩy mạnh phát huy những thành tựu Đảng, Nhà nước
và nhân dân ta đã đạt được.
1.3. Phương hướng xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam hiện
nay
Để tiếp tục xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
trong xu thế hội nhập và phát triển, cần tập trung vào các giải pháp sau5:
Thứ nhất, tăng cường pháp chế XHCN trên cả ba lĩnh vực: xây dựng pháp
luật, chấp hành pháp luật và bảo vệ pháp luật.
Thứ hai, chủ động xây dựng và tạo các điều kiện thuận lợi để các giá trị của
nhà nước pháp quyền XHCN có thể hình thành và phát triển mạnh mẽ.
Thứ ba, luôn đứng vững trên lập trường quan điểm của chủ nghĩa
MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, tiếp thu có chọn lọc những giá trị phổ biến về
xây dựng nhà nước pháp quyền trên thế giới.
Thứ tư, Đảng cầm quyền lãnh đạo xây dựng Nhà nước bằng các chính sách
pháp luật. Đồng thời, để tiến nhanh cùng với xu thế phát triển của xã hội hiện đại,
sự cầm quyền của Đảng trong quan hệ với xây dựng nhà nước pháp quyền cần

“ Xây dựng Nhà nước pháp quyềnXHCN Việt Nam trong xu thế
hội nhập và phát triển”, tạp chí tổ chức Nhà nước
5

10


khơng ngừng được đổi mới: quyền lực chính trị của Đảng gắn liền với quyền lực
nhà nước và quyền lực của nhân dân.

2. Liên hệ trách nhiệm bản thân
Trước hết ta xem xét một vụ việc thực tế và nổi bật thời gian trước là vụ

việc xảy ra tại xã Đồng Tâm đầu tháng 1 năm 2020. Đây là một vụ việc gây ra
nhiều bức xúc, nỗi xót xa trong dư luận. Được biết sự việc ở Đồng Tâm diễn ra
gay gắt từ năm 2017 đến năm 2020 là vụ việc tranh chấp đất đai giữa người dân
và chính phủ Việt Nam. Vụ việc gồm hai sự kiện lớn là bắt giữ con tin( gồm công
an, nhà báo, các cán bộ chính quyền) năm 2017 và vụ trấn áp bạo lực năm 2020.
Hành vi của một số đối tượng chống thi hành cơng vụ và sử dụng vũ khí tấn công
lực lượng chức năng, bắt giữ người trái phép là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm
trọng. Trước tình hình đó, nhà nước ta đã xử lý gần 30 cán bộ có hành vi vi phạm,
trong đó có một số cán bộ bị xử lý hình sự; thực hiện đối thoại giải đáp các thắc
mắc cho người dân Đồng Tâm. Tuy nhiên để xảy ra vụ việc như vậy không thể
chối bỏ trách nhiệm của các nhà cầm quyền khi mà các cán bộ địa phương lập lờ
báo cáo về hai mảnh đất. Hơn nữa nhà nước ta cũng chưa thực sự xử lý thích đáng,
người dân Đồng Tâm đã bị xử phạt nhưng những người hại dân thì vẫn quanh
quẩn ngồi vịng pháp luật. Rạng sáng ngày 9/1/2020 người của chính quyền trong
trang phục của cảnh sát cơ động với vũ khí xơng vào nhà người dân và nhà ông
Lê Đình Kình.6 Hậu quả làm 3 chiến sỹ hy sinh và 1 người chết là ơng Kình. Tại
sao lại có cuộc tấn cơng bất ngờ trong trời đêm với quy mơ lực lượng mạnh mẽ
và có sự chuẩn bị kỹ nưỡng như vậy? Chỉ có thể làm được điều đó nếu có sự cho
phép và chỉ đạo của quan chức cấp trên.
Qua đó mới thấy Bộ máy nhà nước cịn nhiều lỗ hổng. Việc cho thực hiện
tấn cơng bất ngờ trong đêm, tiến hành trấn áp bằng vũ lực như vậy là khơng đúng,
có sự hiểu lầm trong phân chia đất đai thì nên có những câu trả lời thích đáng, có
bằng chứng xác thực tránh gây hoang mang người dân, nên lắng nghe ý kiến dân
thay vì chỉ lắng nghe ý kiến của các lãnh đạo cầm quyền, hồi đáp giải quyết kịp
6

“Tranh chấp đất đai tại Đồng Tâm”, Wikipedia Tiếng Việt

11

thời những kiến nghị của dân. Chính vì những sai lầm khơng đáng có trên mà để
lại bao hậu quả, đánh mất đi niềm tin của dân vào chính sách của Đảng và Nhà
nước, mất đi bản chất của nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đó là nhà nước
của dân, do dân, vì dân. Đỏi hỏi chính quyền nhà nước Việt Nam cần xem xét lại
quá trình quản lý của mình, tránh gây mâu thuẫn giữa người dân và chính quyền,
giải quyết kịp thời báo cáo, khiếu nại của dân Đảng và Nhà nước. Trong sự việc
trên cần giải quyết một cách cơng khai minh bạch, đúng theo trình tự pháp luật
quy định, phải khởi tố lực lượng vũ trang đi đàn áp dân, những kẻ đồng lõa với
các nhóm lợi ích trong tranh chấp dân sự. Có vậy mới lấy lại được độ tin cậy của
người dân vào chủ trương chính sách lãnh đạo của Nhà nước.
Qua các thực trạng và những câu chuyện thực tế, bản thân em cũng đã đúc
rút cho mình những bài học, thấy mình cần có trách nhiệm cao hơn nữa trong việc
góp phần xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam như
tích cực học tập, tuyên truyền, vận động mọi người thực hiện đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước, thực hiện đúng quy định của pháp luật; tích cực tham
gia vào các hoạt động xã hội xây dựng củng cố bảo vệ chính quyền, giữ gìn trật
tự an tồn xã hội; phê phán, đấu tranh chống lại các hành vi vi phạm pháp luật;
nêu cao tinh thần cảnh giác trước các thế lực âm mưa xấu của thù địch; làm tròn
nghĩa vụ và quyền hạn của một công dân Việt Nam, tham gia bầu cử để xây dựng
một Bộ máy nhà nước hoàn chỉnh và ngày càng vững mạnh, đưa đất nước ngày
càng phát triển trên tất cả các lĩnh vực.

KẾT LUẬN
Để thích ứng với xã hội hiện đại, việc xây dựng nhà nước pháp quyền
XHCN VN là một tất yếu lịch sử, một nhu cầu cấp thiết, khách quan đảm bảo sự
thành công của cơng cuộc cách mạng hóa, hiện đại hóa đất nước. Xác định trách
nhiệm lớn lao của mình, ĐCS VN đã nhanh chóng triển khai việc nghiên cứu lý
luận, tổ chức từng bước xây dựng nhà nước pháp quyền bằng những việc là cụ thể
như cải cách bộ máy hành chính nhà nước, nâng cao năng lực hoạt động của Quốc

hội, giám sát chặt chẽ hoạt động tư pháp, tăng cường, mở rộng các hình thức hoạt
12


động dân chủ, tạo điều kiện pháp lý cho việc hình thành xã hội dân sự, đẩy mạnh
sự nghiệp giáo dục nhằm nâng cao dân trí, tiến hành giáo dục pháp luật.
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn cô Vũ Thị Kiều Ly trong quá trình
học đã truyền đạt những kiến thức cần thiết và hướng dẫn chi tiết để em có thể
hồn thành bài tiểu luận một cách tốt nhất. Tuy nhiên trong q trình làm khơng
tránh khỏi sai sót, mong thầy xem xét và có sự góp ý để em có thể rút kinh nghiệm
cho những bài tập sau này.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu Tiếng Việt
1. Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh
Tài liệu trực tuyến
2. Lưu Hà Chi (2018), “Khái niệm và đặc trưng của nhà nước pháp quyền
XHCN”, LuanVanViet, , truy cập lúc 3:23 PM, 4-5-2022.
3. ( 2018), “ Xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong xu thế
hội nhập và phát triển”, tạp chí tổ chức Nhà nước,
/>hoi_chu_nghia_Viet_Nam_trong_xu_the_hoi_nhap_va_phat_trienall.html
truy cập 6:35PM, 4-5-2022
4. “Tranh chấp đất đai tại Đồng Tâm”, Wikipedia Tiếng Việt,
/>BA%A5t_%C4%91ai_t%E1%BA%A1i_%C4%90%E1%BB%93ng_T%
C3%A2m , truy cập 8:07PM ,5-5-2020.

13