Tài liệu Báo cáo "Cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng " pptx

đặc san về góp ý dự thảo bLTTDS
38
Tạp chí luật học




ThS. Bùi Thị Huyền *
quan tin hnh t tng, ngi tin
hnh t tng l nhng ch th ch yu
ca quan h phỏp lut t tng dõn s. Qua
nghiờn cu D tho B lut t tng dõn s
chỳng tụi cú mt s ý kin trao i v c
quan tin hnh t tng v ngi tin hnh t
tng nh sau:
1. V c quan tin hnh t tng dõn s
Chng IV ca D tho B lut t tng
dõn s ch quy nh v Ngi tin hnh t
tng v vic thay i ngi tin hnh t
tng. Trong khi ú, khon 1 iu 147 D
tho B lut t tng dõn s quy nh: Vic
cp, tng t hoc thụng bỏo do ngi
tin hnh t tng dõn s hoc ngi ca c
quan tin hnh t tng dõn s c giao
nhim v thc hin Nhng c quan tin
hnh t tng dõn s l nhng c quan no li
khụng c quy nh c th. Theo iu 1
D tho B lut t tng dõn s thỡ B lut
t tng dõn s quy nh nhng nguyờn tc c

bn trong t tng dõn s; trỡnh t th tc
khi kin ,trỡnh t, th tc gii quyt v vic
dõn s; th tc thi hnh ỏn. iu 145 D
tho B lut t tng dõn s quy nh: Tũa
ỏn, vin kim sỏt, c quan thi hnh ỏn cú
ngha v cp, tng t hoc thụng bỏo vn
bn t tng cho ng s. õy, cng
nh to ỏn v vin kim sỏt, c quan thi
hnh ỏn l c quan thc hin quyn lc nh
nc, cú quyn thc hin nhng hnh vi t
tng v ra nhng quyt nh buc cỏc ch
th khỏc phi thc hin. Nh vy, t nhng
quy nh trờn cho thy c quan tin hnh t
tng dõn s bao gm tũa ỏn, vin kim sỏt,
c quan thi hnh ỏn. Theo phỏp lut t tng
dõn s hin hnh, c quan tin hnh t tng
dõn s bao gm to ỏn, vin kim sỏt. Vn
c quan thi hnh ỏn cú phi l c quan
tin hnh t tng dõn s hay khụng cũn cú
nhng quan im khỏc nhau. Nhng nu coi
thi hnh ỏn l mt giai on ca quỏ trỡnh t
tng dõn s thỡ c quan thi hnh ỏn chớnh l
c quan tin hnh t tng dõn s v ngc
li. Chỳng tụi ng tỡnh vi quan im ca
D tho B lut t tng dõn s coi thi hnh
ỏn l mt giai on ca quỏ trỡnh t tng dõn
s hay c quan thi hnh ỏn l c quan tin
hnh t tng dõn s, bi cỏc lớ do:
- Quyn v li ớch ca cỏc ng s ch
thc s c bo v khi thi hnh ỏn xong;

- Gia giai on xột x v thi hnh ỏn cú
mi quan h mt thit vi nhau. Bn ỏn,
quyt nh ca to ỏn khi ó v ang thi
hnh ỏn vn cú th b xột x li theo th tc
giỏm c thm, tỏi thm nu cú khỏng ngh
ca ngi cú thm quyn. Ngc li, ang
trong quỏ trỡnh xột x hoc bn ỏn, quyt
nh ca to ỏn khi cha cú hiu lc phỏp
lut thỡ bn ỏn, quyt nh ú vn cú th
c a ra thi hnh ỏn, vớ d: Quyt nh
ỏp dng cỏc bin phỏp khn cp tm thi,
quyt nh v cp dng, bi thng thit
C
* Ging viờn Khoa lut dõn s
Trng i hc lut H Ni


đặc san về góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học

39

hi v tớnh mng, sc kho
V ng nhiờn nu coi c quan thi hnh
ỏn l c quan tin hnh t tng dõn s thỡ
chp hnh viờn l ngi c Nh nc giao
trỏch nhim thi hnh cỏc bn ỏn dõn s s l
ngi cú thm quyn ca c quan tin hnh
t tng dõn s. Tham kho nhng quy nh
v vn ny trong B lut t tng hỡnh s

nm 2003 cho thy, ti Chng II quy nh
v c quan tin hnh t tng, ngi tin
hnh t tng v vic thay i ngi tin
hnh t tng v khon 1 iu 27 B lut t
tng hỡnh s quy nh rừ c quan tin hnh
t tng bao gm c quan iu tra, vin kim
sỏt, tũa ỏn. Theo chỳng tụi, trỏnh vic quy
nh trựng lp thỡ chc nng, nhim v,
quyn hn ca cỏc c quan tin hnh t tng
dõn s s c quy nh trong Lut t chc
tũa ỏn, Lut t chc vin kim sỏt, Phỏp lnh
thi hnh ỏn dõn s nhng B lut t tng dõn
s cn lit kờ rừ nhng c quan tin hnh t
tng dõn s. Ngoi ra, nhng quy nh v
vic thay i ngi tin hnh t tng chớnh
l mt phn ca ch nh ngi tin hnh t
tng. Vỡ vy, tiờu Chng IV sa li l
C quan tin hnh t tng, ngi tin hnh
t tng v b sung thờm iu lut quy nh
c quan tin hnh t tng dõn s, bao gm
tũa ỏn, vin kim sỏt, c quan thi hnh ỏn.
ng thi, b sung thờm ngi tin hnh t
tng l chp hnh viờn vo iu 39 ca D
tho B lut t tng dõn s.
2. V ngi tin hnh t tng
a. C cu cỏc iu lut quy nh v
ngi tin hnh t tng
Nhim v, quyn hn ca nhng ngi
tin hnh t tng c quy nh trong cỏc
iu t iu 39 n iu 44 ca D tho B

lut t tng dõn s nhng nhim v, quyn
hn l hai phm trự phỏp lớ khỏc nhau.
Nhim v c hiu l cụng vic phi lm
vỡ mt mc ớch v trong mt thi gian nht
nh.
(1)
Cũn quyn hn c hiu l
quyn c xỏc nh v mt ni dung, phm
vi, mc .
(2)
Theo cỏch gii thớch ny thỡ
nhim v ca nhng ngi tin hnh t tng
c hiu l nhng cụng vic m h phi
thc hin trong thi hn nht nh nhm m
bo cho vic gii quyt v ỏn c nhanh
chúng, chớnh xỏc, khỏch quan. Cũn quyn
hn l phm vi nhng cụng vic m nhng
ngi tin hnh t tng c quyn quyt
nh, thc hin trong quỏ trỡnh thc hin
nhim v ca mỡnh. Vỡ vy, v mt k thut
cho quy nh c rừ rng cn tỏch cỏc
iu lut quy nh v nhim v v quyn hn
ca tng ngi tin hnh t tng thnh hai
iu lut khỏc nhau.
b. Trỏch nhim ca nhng ngi tin
hnh t tng
Quyn hn v trỏch nhim l hai phm
trự khụng th tỏch ri. Xột x l hot ng
mang tớnh quyt nh, mi phỏn quyt u
nh hng trc tip ti quyn li ca ng

s. Do vy, vic xỏc nh trỏch nhim ca
nhng ngi tin hnh t tng trong t tng
dõn s l cn thit. Nhng ngi tin hnh t
tng (tr hi thm nhõn dõn) u l nhng
cụng chc nh nc nờn ngoi nhng trỏch
nhim i vi Nh nc nh cỏc cụng chc
khỏc, h cũn cú nhng trỏch nhim riờng bit
gn lin vi nhim v, quyn hn ca mỡnh
trong t tng dõn s.
Theo cỏch gii thớch ny, trỏch nhim ca


đặc san về góp ý dự thảo bLTTDS
40
Tạp chí luật học

nhng ngi tin hnh t tng trong t tng
dõn s c hiu di 2 gúc :
- Trỏch nhim phi bo m hon thnh
nhim v khi tham gia gii quyt v vic dõn
s (trỏch nhim trong t tng dõn s);
- Trỏch nhim i vi nhng hnh vi vi
phm phỏp lut trong quỏ trỡnh thc hin
nhim v, quyn hn ca mỡnh (trỏch nhim
phỏp lớ).
V trỏch nhim phỏp lớ (trỏch nhim hỡnh
s, hnh chớnh, dõn s) ó c quy nh c
th ti iu 295, 296, 300 ca B lut hỡnh
s, iu 624 B lut dõn s, iu 9 Phỏp
lnh cụng chc v iu 8, 30, 41 Phỏp lnh

thm phỏn v hi thm nhõn dõn. Nh vy,
ngoi nhng trỏch nhim c quy nh ti
iu 44 D tho B lut t tng dõn s cn
quy nh c th thờm nhng trỏch nhim ca
h trong t tng dõn s. Theo chỳng tụi
nhng trỏch nhim ú cú th l:
- Trỏch nhim bo m vic gii quyt v
vic c thc hin theo ỳng quy nh ca
phỏp lut;
- Trỏch nhim thu thp thờm chng c khi
cn thit, bo m cho vic gii quyt v vic
dõn s c chớnh xỏc, khỏch quan;
- Trỏch nhim gii quyt v vic ỳng
thi hn theo quy nh ca phỏp lut ca t
tng dõn s;
- Trỏch nhim ho gii gia cỏc bờn
ng s.
c. Quyn hn ca thm phỏn
Vic xỏc nh c th quyn hn ca thm
phỏn s to iu kin cho thm phỏn cú th
ch ng gii quyt cỏc v ỏn dõn s mt
cỏch nhanh chúng, ỳng phỏp lut. Quyn
hn ca thm phỏn ó c quy nh ti iu
40 ca D tho B lut t tng dõn s. Tuy
nhiờn, theo chỳng tụi cn xỏc nh c th
thờm nhng quyn hn sau ca thm phỏn:
- Quyn quyt nh vic th lớ hoc tr li
n khi kin
Do phỏp lut t tng dõn s hin hnh ch
quy nh chung l: Tũa ỏn th lớ v ỏn nờn

trong thc tin vic th lớ v vic dõn s, tr
li n khi kin khụng thng nht. Cú tũa ỏn
giao cho cỏn b tng hp thc hin, cú tũa ỏn
li do lónh o tũa ỏn thc hin, cú to ỏn
thm phỏn thc hin.
V mt phỏp lớ nhng cỏn b tũa ỏn m
khụng phi l thm phỏn thỡ khụng cú quyn
hn v trong nhiu trng hp khụng cú kh
nng xem xột c vic th lớ hay tr li n
khi kin. Vic th lớ l cụng vic u tiờn
ca quỏ trỡnh gii quyt v vic dõn s, l c
s phỏp lớ lm phỏt sinh quan h phỏp lut t
tng dõn s nờn rt quan trng. Nu vic th
lớ v vic dõn s hay tr li n khi kin
khụng ỳng s dn n hai kh nng:
+ V vic thuc thm quyn nhng tũa ỏn
khụng th lớ thỡ khụng bo v c quyn dõn
s ca cụng dõn b xõm phm;
+ V vic khụng thuc thm quyn
nhng tũa ỏn li th lớ dn n vic gii quyt
sai v vic hoc sau khi th lớ phi quyt nh
ỡnh ch hoc chuyn v vic.
Vic xem xột th lớ v vic cng khụng
cn thit xỏc nh thuc quyn lónh o tũa
ỏn, bi chỏnh ỏn, chỏnh to l cỏc chc danh
hnh chớnh thc hin nhim v, quyn hn
c quy nh ti iu 25, 31, 33 Lut t
chc tũa ỏn nm 2002. Hn na, qua kho sỏt
ti mt s tũa ỏn qun, huyn v tũa ỏn tnh,
thnh ph cho thy s lng ỏn hng nm m

đặc san về góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học

41

mi tũa ỏn phi th lớ gii quyt tng i ln
so vi s thm phỏn hin cú. Vi s lng ỏn
ln cng vi chc nng qun lớ hnh chớnh v
cỏc nhim v khỏc, theo chỳng tụi chỏnh ỏn
tũa ỏn khụng th bao quỏt v cú thi gian
xem xột th lớ i vi tt c cỏc v vic
dõn s. T cỏc lớ do trờn, chỳng tụi cho rng
phỏp lut cn quy nh c th vic giao cho
thm phỏn m nhim vic th lớ cỏc v vic
dõn s, sau ú tu theo mc phc tp ca
v vic v nng lc ca mi thm phỏn m
lónh o tũa ỏn s phõn cụng thm phỏn ph
trỏch vic gii quyt v vic. Quy nh nh
vy s xỏc nh trỏch nhim ca thm phỏn
trong vic th lớ, tr li n ng thi to c
s phỏp lớ bo v quyn t tng chớnh ỏng
ca ng s khi h cho rng vic tr li n
khi kin l khụng tho ỏng v l c s phỏp
lớ chỏnh ỏn gii quyt khiu ni ca ngi
khi kin.
- Quyn ra quyt nh nhp, tỏch v vic
dõn s
Vic nhp hay tỏch v vic dõn s c

quy nh ti iu 37 D tho B lut t tng
dõn s nhng quyn ra quyt nh ú thuc
v ch th no thỡ khụng c quy nh c
th. Thc tin xột x ca cỏc tũa ỏn cho thy,
trong mt v vic dõn s cú khi cú nhiu
quan h phỏp lut phi gii quyt, cỏc quan h
ú li c lp vi nhau hoc yờu cu ca cỏc
ng s tuy cú liờn quan vi nhau nhng
vic gii quyt phi theo trỡnh t nht nh
hoc khi lp h s v vic mi xỏc nh c
khụng th gii quyt cỏc yờu cu ú trong
cựng mt v vic (vớ d: Triu tp ngi cú
quyn li, ngha v liờn quan cú yờu cu c
lp trong v vic li hụn nhng h khụng
n). Ngc li, cú trng hp yờu cu ca
cỏc ng s trong cỏc v vic khỏc nhau li
cú mi quan h mt thit vi nhau hoc thuc
v mt quan h phỏp lut hoc mt nhúm
quan h phỏp lut nht nh. Nu gii quyt
cỏc yờu cu ca cỏc ch th trong cựng mt
v vic, quyn, li ớch ca ch th s c
bo v kp thi, vic thi hnh ỏn s thun li.
Tham kho phỏp lut t tng dõn s nc
ngoi cho thy, trong trng hp ny phỏp
lut trao cho thm phỏn quyn ch ng ra
cỏc quyt nh nhp hoc tỏch v vic dõn s
khi cn thit. Chng hn, B lut t tng dõn
s nc Cng ho liờn bang Nga quy nh:
Thm phỏn cú quyn tỏch mt hoc mt s
yờu cu m cú liờn quan vi nhau thnh mt

phiờn to khỏc nu nh thy vic xem xột
chỳng riờng r cú li hn. Thm phỏn cng
xem xột vic gp mt s v vic m cỏc bờn
tham gia l mt hoc mt s vic ca mt
nguyờn n i vi cỏc b n khỏc nhau
hoc ca nhng nguyờn n khỏc nhau i
vi mt b n .
(3)

Hoc iu 34 B lut t tng dõn s
Cng ho dõn ch c (c) quy nh:
Thm phỏn cú th:
1. Nhp v ỏn xột x v quyt nh.
2. Tỏch riờng cỏc yờu cu c ghi trong
cựng mt n khi kin xột x trong
nhng phiờn to riờng bit nu vic tỏch ny
khụng trỏi vi quy nh khon 1 iu 31.
Mt khỏc, vic xỏc nh nhng tỡnh
hung trờn, thng xy ra trong quỏ trỡnh th
lớ hoc lp h s v vic cho nờn thm phỏn
xem xột th lớ hoc c phõn cụng gii
quyt v vic s l ngi cú kh nng v
iu kin tt nht ỏnh giỏ s cn thit


đặc san về góp ý dự thảo bLTTDS
42
Tạp chí luật học

ú. Vỡ vy, theo chỳng tụi cn xỏc nh

quyn hn ra quyt nh nhp, tỏch v ỏn
dõn s thuc v thm phỏn. Nu ng s cú
yờu cu khiu ni, vin kim sỏt kin ngh v
nhng quyt nh ny s do chỏnh ỏn tũa ỏn
xem xột quyt nh trong thi hn phỏp lut
t tng quy nh. Quy nh nh vy s bo
m cho thm phỏn ch ng gii quyt v
vic c nhanh chúng, thun li, bo v kp
thi quyn v li ớch hp phỏp ca ng s
ng thi nõng cao trỏch nhim ca thm
phỏn trong vic ra cỏc quyt nh ny.
- Quyn ca thm phỏn trong vic gii
quyt v vic dõn s trong trng hp khụng
cú cn c thay i, tr trng hp cú lớ do
chớnh ỏng nh tai nn, m au khụng th
tip tc thc hin nhim v.
Theo iu 11 Phỏp lnh thm phỏn v
hi thm nhõn dõn thỡ thm phỏn lm nhim
v xột x theo s phõn cụng ca chỏnh ỏn.
Nh vy, xột x cỏc v ỏn thuc thm quyn
ca tũa ỏn l nhim v ca thm phỏn tũa ỏn
nhõn dõn cỏc cp, trong ú vic phõn cụng
ca chỏnh ỏn m phỏp lut quy nh ch l
th tc hnh chớnh iu hnh trong c quan
t phỏp. Trong t tng dõn s, khi c phõn
cụng gii quyt mt v vic dõn s, thm
phỏn cú cỏc quyn hn c quy nh ti
iu 41 D tho B lut t tng dõn s.
Theo nguyờn tc "thm phỏn v hi thm
nhõn dõn c lp v ch tuõn theo phỏp lut",

trong quỏ trỡnh gii quyt v vic dõn s,
thm phỏn c hon ton c lp tin hnh
cỏc hnh vi t tng, xõy dng h s, nghiờn
cu, ỏnh giỏ chng c v ra cỏc quyt nh
t tng cn thit khụng c quan, t chc,
cỏ nhõn no, k c chỏnh ỏn to ỏn cú quyn
can thip, cn tr hot ng t tng ca thm
phỏn hoc buc thm phỏn khụng c thc
hin nhim v xột x. Tuy nhiờn, hot ng
t tng l hot ng nhm xỏc nh s tht
khỏch quan ca v vic, ũi hi s vụ t,
khỏch quan ca nhng ngi tin hnh t
tng nờn khi thm phỏn c giao gii quyt
v vic m cú cỏc cn c c quy nh ti
iu 46 D tho B lut t tng dõn s hoc
trong trng hp h cú lớ do chớnh ỏng nh
tai nn, m au khụng th tip tc thc hin
nhim v xột x thỡ h cng cú quyn t
chi tham gia t tng. T nhng phõn tớch
trờn chỳng tụi kin ngh sa khon 2 iu
173 D tho B lut t tng dõn s theo
hng: "Trong quỏ trỡnh gii quyt v vic
nu thm phỏn c phõn cụng khụng tip
tc tin hnh c nhim v do cú cn c
theo iu 46 ca B lut ny hoc cú lớ do
chớnh ỏng nh tai nn, m au thỡ chỏnh
ỏn tũa ỏn phõn cụng mt thm phỏn khỏc
tip tc nhim v. ng thi b sung vo
iu 41 D tho B lut t tng dõn s
quyn ca thm phỏn trong vic gii quyt

v vic dõn s trong trng hp khụng cú
cn c thay i, tr trng hp cú lớ do
chớnh ỏng nh tai nn, m au khụng th
tip tc thc hin nhim v v quyn t
chi gii quyt v vic nu cú cn c quy
nh ti iu 46 ca B lut ny./.

(1), (2).Xem: "T in ting Vit", Vin ngụn ng
hc, Nxb. Nng nm 2001, tr.718, 815, 1.020.
(3).Xem: Bựi Th Nhn "Tng thut B lut t tng
dõn s Cng ho Liờn bang Nga", Vin khoa hc xột
x Tũa ỏn nhõn dõn ti cao, nm 1997, tr.10.