Tài liệu Báo cáo " Vai trò của tổ chức công đoàn trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động khi tham gia xây dựng chính sách cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước " pptx

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 4/2008
9





ThS. Đỗ Thị Dung *
1. Quyn v trỏch nhim ca cụng on
Vit Nam c quy nh ti iu 10 Hin
phỏp nm 1992 v khon 1 iu 4 Lut cụng
on. Theo ú, Ch tch Tng liờn on lao
ng Vit Nam cú quyn i din tham gia
vi Chớnh ph xõy dng v thc hin
chng trỡnh phỏt trin kinh t - xó hi,
chớnh sỏch, c ch qun lớ kinh t, ch
trng, chớnh sỏch liờn quan n quyn,
ngha v v li ớch ca ngi lao ng.
thc hin cú hiu qu nhng quyn
ú, trờn c s nhn thc rừ tm quan trng
ca vic bo v quyn li ca ngi lao
ng trong nh nc phỏp quyn - sng v
lm vic theo Hin phỏp v phỏp lut thỡ gii
phỏp tt nht ca cụng on chớnh l bo v
ngi lao ng bng phỏp lut - ngay trong
quỏ trỡnh xõy dng cỏc vn bn phỏp lut. Vỡ
vy, trong chớnh sỏch v c phn hoỏ doanh
nghip nh nc, Tng liờn on lao ng

Vit Nam ó tham gia vi trỏch nhim cao
nht trong quỏ trỡnh xõy dng cng nh sa
i, b sung cỏc vn bn phỏp lut.
Vi phng chõm bo v quyn v li
ớch ngi lao ng trong s phự hp vi
nhng thay i v phỏt trin kinh t - xó
hi, Tng liờn on lao ng ó cụng phu t
chc nhiu cuc hi tho ly ý kin tham
gia ca cỏc cp cụng on v ngi lao
ng. Do vy, cỏc quyn li v ch i
vi ngi lao ng trong quỏ trỡnh c phn
hoỏ luụn c m bo. Nhng quy nh cú
li cho ngi lao ng v phự hp vi thc
t c k tha v phỏt trin. Nhng quy
nh bt hp lớ v khụng m bo quyn li
ngi lao ng thỡ ct b v b sung bng
cỏc quy nh mi u vit hn nhm to s
yờn tõm cho ngi lao ng khi c phn
hoỏ l h c m bo cuc sng, thu
nhp v cỏc vn khỏc.
2. Trong cỏc ni dung c phn hoỏ,
(1)

cụng on quan tõm c bit n cỏc vn
liờn quan n ngi lao ng, c th:
Mt l, chớnh sỏch v vic lm v m
bo vic lm ca ngi lao ng. Thc t,
trong nhng nm u thc hin c phn hoỏ
doanh nghip nh nc, ngi lao ng rt
lo lng, bn khon, s b mt vic lm khi

thc hin chuyn i t doanh nghip 100%
vn nh nc sang cụng ti c phn hot
ng theo Lut doanh nghip. õy cng l lớ
do nh hng ti tc ca quỏ trỡnh c
phn hoỏ trong doanh nghip nh nc.
Thu hiu c iu ny, trong quỏ trỡnh xõy
dng, sa i, b sung chớnh sỏch, Tng liờn
on lao ng ó rt chỳ trng n vn
bo v vic lm cho ngi lao ng. Th
* Ging viờn chớnh Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
10 tạp chí luật học số 4/2008

hin l trong tt c cỏc ngh nh ca Chớnh
ph v c phn hoỏ doanh nghip nh nc
u cú nhng quy nh v vn ny v ó
tr thnh mt nguyờn tc quan trng ca
cụng ti c phn ó c chuyn i t doanh
nghip 100% vn nh nc. ú l Doanh
nghip c phn hoỏ cú trỏch nhim sp xp,
s dng ti a s lao ng ti thi im
quyt nh c phn hoỏ v gii quyt ch
cho ngi lao ng ngh vic, thụi vic theo
quy nh hin hnh. Cụng ti c phn cú
ngha v k tha mi trỏch nhim i vi
ngi lao ng t doanh nghip c phn hoỏ
chuyn sang, cú quyn tuyn chn, b trớ s

dng lao ng v phi hp vi cỏc c quan
liờn quan gii quyt ch cho ngi lao
ng theo quy nh ca phỏp lut.
(2)

Hai l, chớnh sỏch c phn u ói dnh
cho ngi lao ng. Mt trong nhng mc
tiờu ca vic c phn hoỏ doanh nghip nh
nc l to iu kin ngi lao ng
phỏt huy vai trũ lm ch thụng qua vic
mua c phn u t gúp vn vo cụng ti. Vỡ
th, õy cng l ni dung m cụng on rt
quan tõm khi tham gia xõy dng chớnh sỏch
v ó t c hiu qu cao. C th, nhng
ngi ang lm vic ti doanh nghip c
phn hoỏ c hng chớnh sỏch u ói v
mua c phn. So vi quy nh trong cỏc vn
bn trc õy
(3)
thỡ theo quy nh hin
hnh
(4)
ngi lao ng c mua s lng
c phn nhiu hn
(5)
ng thi khụng b
khng ch tng giỏ tr c phn u ói nh
trc õy.
(6)
Ngoi ra, phỏp lut hin hnh

ó k tha quy nh t chc cụng on c
s ti doanh nghip c phn hoỏ c s
dng ngun qu hp phỏp ca cụng on ti
doanh nghip c phn hoỏ mua c phn.
iu ú ó to iu kin cho t chc cụng
on núi riờng, ngi lao ng núi chung cú
c phn c quyn tham gia qun lớ cụng
ti thụng qua vic tham gia hp i hi c
ụng, cú quyn ng c vo hi ng qun
tr, ban kim soỏt, c biu quyt quyt
nh v thụng qua nhng vn quan trng
trong cụng ti c phn.
Ba l, chớnh sỏch i vi qu khen
thng, qu phỳc li. Theo quy nh hin
hnh v phõn phi li nhun sau thu i vi
cụng ti nh nc, hng nm cỏc cụng ti nh
nc c trớch qu khen thng v qu
phỳc li bng 2 hoc 3 thỏng lng tu theo
loi hỡnh cụng ti. Theo quy nh, qu phỳc
li c dựng u t sn xut hoc sa
cha, xõy dng cỏc cụng trỡnh phỳc li cụng
ti, chi cho cỏc hot ng phỳc li cụng cng
ca tp th cụng nhõn viờn trong cụng ti,
phỳc li xó hi, gúp mt phn vn u t
xõy dng cỏc cụng trỡnh phỳc li chung
trong ngnh hoc vi cỏc n v khỏc theo
hp ng. Ngoi ra, qu phỳc li cũn tr
cp khú khn t xut cho ngi lao ng
hoc lm cụng tỏc t thin. Qu khen thng
c dựng thng cui nm hoc thng

thng kỡ cho ngi lao ng.
(7)

Qua nhiu ln sa i, b sung, n nay
chớnh sỏch i vi 2 qu ny cng ngy cng
c hon thin theo hng tt c ti sn
c hỡnh thnh t 2 qu ny u thuc v
ngi lao ng v phi c chia cho ngi
lao ng hoc c dựng phc v ngi
lao ng. C th, nhng cụng trỡnh phỳc li
nh nh tr, nh mu giỏo, bnh xỏ, cỏc ti
sn phỳc li khỏc u t bng ngun ca 2


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 4/2008 11

loi qu ny thỡ chuyn giao cho cụng ti c
phn qun lớ, s dng phc v tp th lao
ng trong cụng ti c phn.
(8)
S d bng
tin ca qu khen thng v qu phỳc li
c chia cho ngi lao ng ang lm vic
doanh nghip ti thi im xỏc nh giỏ tr
doanh nghip theo s nm lm vic ti doanh
nghip c phn hoỏ.
(9)

Bn l, chớnh sỏch i vi ngi lao

ng dụi d. Khi thc hin c phn hoỏ
doanh nghip nh nc, dự mun hay khụng,
vic sp xp li lao ng l yờu cu tt yu
nhm giỳp doanh nghip c phn hoỏ tuyn
chn v s dng c lc lng lao ng
phự hp, ỏp ng mc tiờu c phn hoỏ m
ng v Nh nc ó ra.
Trờn tinh thn ny, Tng liờn on lao
ng ó rt tớch cc phi hp cựng cỏc c
quan nh nc, cỏc b, ban, ngnh xõy dng,
sa i, b sung, hon thin chớnh sỏch i
vi ngi lao ng, c bit i vi ngi
lao ng dụi d nhm m bo hp lớ quyn
li v nhiu mt cho h khi vỡ thc hin ch
trng ca ng v Nh nc m b mt
vic lm hoc thay i vic lm. T ú hng
lot cỏc chớnh sỏch, ch i vi lao ng
dụi d do t chc cụng on tham gia xõy
dng ó c tip thu v c th ch hoỏ
bng cỏc ngh nh v c c th qua cỏc
vn bn hng dn.
(10)

Theo quy nh hin hnh,
(11)
nhng
ngi lao ng dụi d ang thc hin hp
ng lao ng khụng xỏc nh thi hn
c hng ch hu trớ trc ti a 5
nm (tui i) so vi quy nh trong Lut

bo him xó hi. i vi trng hp cũn
thiu thi gian úng bo him xó hi ti a
6 thỏng c hng ch hu trớ thỡ
c Nh nc úng mt ln cho s thỏng
cũn thiu. Ngoi ra, h cũn c hng
cỏc ch tr cp vi mc rt u ói quy
nh ti khon 2 iu 3 Ngh nh s
110/2007/N-CP. i vi cỏc i tng
cũn li thỡ thc hin chm dt hp ng
lao ng v h c hng cỏc ch tr
cp, cỏc khon h tr thờm tỡm kim
vic lm v c hc ngh nu cú nguyn
vng. i vi nhng ngi lao ng dụi
d m ang thc hin hp ng lao ng
cú xỏc nh thi hn t 12 thỏng n 36
thỏng thỡ c chm dt hp ng lao
ng v c hng tr cp cho nhng
nm thc t lm vic trong khu vc nh
nc v cho nhng thỏng cũn li cha thc
hin ht hp ng lao ng.
So vi cỏc quyn li m ngi lao ng
c hng khi thụi vic quy nh ti iu
17, iu 31 B lut lao ng thỡ cỏc ch
ny thc s l u ói. iu ú khụng ch to
s yờn tõm v cỏc iu kin vt cht m cũn
cú tỏc ng tớch cc v tinh thn cho ngi
lao ng, gúp phn cựng vi ng v Nh
nc y nhanh tin c phn hoỏ doanh
nghip nh nc.
Nhỡn chung, trong cỏc ni dung liờn

quan n ngi lao ng m Tng liờn on
ó tham gia, phn ln u c cỏc c quan
hu quan ỏnh giỏ cao, tip thu v th ch
trong cỏc vn bn phỏp lut. Song vn cũn
mt s ni dung m cụng on ó cú ý kin
nhng cha c c quan chc nng th ch
hoỏ. Cũn mt s ni dung khỏc thỡ ý kin
ca cụng on ó c quy nh trong cỏc
vn bn trc õy nhng n nay b ct b.


nghiên cứu - trao đổi
12 tạp chí luật học số 4/2008

iu ú lm nh hng khụng ớt ti quyn
li ca ngi lao ng khi c phn hoỏ
doanh nghip nh nc.
3. tip tc thc hin Ngh quyt trung
ng 9 khoỏ IX v y mnh tin v m
rng din cỏc doanh nghip c phn hoỏ
cựng vi nhim v ca cỏc b, ban, ngnh,
cỏc c quan hu quan v cỏc doanh nghip
nh nc, t chc cụng on cn phi nõng
cao hn na vai trũ ca mỡnh trong vic bo
v quyn li cho ngi lao ng thụng qua
vic nõng cao cht lng v hiu qu ca
vic tham gia xõy dng chớnh sỏch c phn
hoỏ doanh nghip nh nc.
Th nht, kiờn nh bo v quyn v li
ớch ca ngi lao ng, v cỏc ni dung:

- Bo v chớnh sỏch u ói i vi ngi
lao ng nghốo. Chớnh sỏch u ói i vi
ngi lao ng nghốo trong quỏ trỡnh c
phn hoỏ doanh nghip nh nc luụn c
ng v Nh nc quan tõm. Nh cú chớnh
sỏch u ói ny m nhiu ngi lao ng
nghốo cú c phn v tr thnh c ụng ca
cụng ti c phn. T ú, ó giỳp h phỏt huy
quyn lm ch trong cụng ti c phn ng
thi giỳp h cú thờm thu nhp t c tc, vỡ
th cuc sng ca h m bo hn v gn bú
hn vi cụng ti. Trong quy nh hin hnh
khụng cp vn ny. Vỡ vy, k tha
tớnh u vit ca quy nh ny trong cỏc vn
bn trc õy v vic bo v ngi lao ng,
t chc cụng on cn thuyt phc c quan
chc nng khụi phc chớnh sỏch u ói i
vi ngi lao ng nghốo.
- Cú c ch ngi lao ng gi c
c phn. Trong thc t, cú mt b phn
ngi lao ng khi c mua c phn u ói
nhng do cn tin chi dựng trc mt hoc
do khụng tin tng vo s phỏt trin ca
cụng ti hoc do c tc thp nờn h mun u
t vo lnh vc khỏc cú li tc cao hn
nờn ó bỏn s c phn u ói ny (thng
gi l bỏn lỳa non). Tỡnh trng ny dn n
quyn lm ch ca ngi lao ng l c
ụng b suy gim, mt khỏc li to iu kin
cho mt s cỏ nhõn mua gom c phn vi

mc ớch thõu túm cụng ti, bin c phn hoỏ
thnh t nhõn hoỏ, trỏi vi mc tiờu v ch
trng ca ng. khc phc, Ngh quyt
Trung ng 3 khoỏ IX ó khng nh: Cn
phi cú quy nh ngi lao ng gi c
c phn u ói. V Ngh nh ca Chớnh
ph s 64/2002/N-CP quy nh: Ngi
lao ng mua c phn u ói khụng c
chuyn nhng trong 3 nm u k t khi
mua. Nh vy m ngi lao ng gi c
c phn v thc hin tt hn quyn lm ch
ca mỡnh, tham gia qun lớ cụng ti, gn bú
quyn li v trỏch nhim ca mỡnh vi cụng
ti. Nhng n nay, quy nh ny khụng c
tip tc ghi nhn trong Ngh nh ca Chớnh
ph s 109/2007/N-CP. Xut phỏt t
nhng u vit ca quy nh ny, trờn c s
ch trng ca ng, t chc cụng on
cng phi bo lu ý kin ny ca mỡnh
kin ngh sa i, b sung chớnh sỏch cho
phự hp vi nguyn vng v li ớch ca
ụng o nhng ngi lao ng.
- Cú chớnh sỏch t chc cụng on i
din cho ngi lao ng tham gia hi ng
qun tr, ban kim soỏt cụng ti c phn. L t
chc i din ln nht ca ngi lao ng,
cú vai trũ quan trng i vi s phỏt trin
ca cụng ti, cụng on ngh Chớnh ph v

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 4/2008 13

c quan hu quan cn b sung quy nh
cụng on ng nhiờn c quyn tham gia
hi ng qun tr hoc ban kim soỏt ca
cụng ti, nu ú Nh nc cú c phn. Vỡ
nh vy, cụng on mi cú iu kin thun
li thc hin tt vai trũ, chc nng, nhim
v ca mỡnh nhm bo v cú hiu qu cao
hn quyn li ngi lao ng.
- Tip tc thc hin chớnh sỏch i vi
ngi lao ng dụi d sau c phn hoỏ. Sau
c phn hoỏ, cụng ti vn tip tc tin hnh
thay i c cu, cụng ngh v thc hin vic
sp xp li lao ng cho phự hp vi tỡnh
hỡnh sn xut, kinh doanh theo quy nh ca
Lut doanh nghip. Nhiu ngi lao ng
khụng b trớ c vic lm do khụng cú
trỡnh . Vic gii quyt chớnh sỏch, ch
i vi nhng lao ng dụi d vo thi im
ny l rt khú khn vỡ cụng ti phi t chi tr
t doanh thu ca mỡnh. Trong khi ú, sau c
phn hoỏ, khụng phi cụng ti no cng ho
nhp c ngay vi mụi trng kinh doanh
mi. Vỡ th, trong thc t ó cú nhiu cụng ti
khụng kinh phớ gii quyt tr cp mt
vic lm cho ngi lao ng. Ngc li,
mt s cụng ti kinh doanh cú hiu qu, cú
kinh phớ gii quyt ch tr cp mt

vic lm theo quy nh ti iu 17 B lut
lao ng thỡ ngi lao ng li khụng mun
thụi vic vỡ mc tr cp v cỏc quyn li
khỏc thp hn rt nhiu so vi ch i vi
ngi lao ng dụi d trong khi c phn hoỏ
theo quy nh ti Ngh nh ca Chớnh ph
s 110/2007/N-CP. Vỡ th, vic tip tc
thc hin chớnh sỏch i vi ngi lao ng
b mt vic lm trong 12 thỏng sau c phn
hoỏ l rt cn thit. T chc cụng on cn
cú ý kin b sung chớnh sỏch i vi lao
ng dụi d sau c phn hoỏ v ngun chi
tr cng trong khon tin thu t c phn hoỏ,
giỳp ngi lao ng n nh cuc sng,
tỡm kim vic lm mi ng thi cng s
khuyn khớch cỏc doanh nghip tin hnh c
phn hoỏ nhanh hn.
- B sung quy nh v o to, o to
li ngi lao ng b trớ vic lm mi
trong cụng ti c phn. Ngay t khi lp
phng ỏn c phn hoỏ doanh nghip nh
nc, trong quỏ trỡnh lp phng ỏn s dng
lao ng cn thit phi lp phng ỏn o
to, o to li ngi lao ng b trớ vic
lm mi cho ngi lao ng ti cụng ti c
phn. Ngun chi cho phng ỏn ny c
trớch t qu h tr sp xp doanh nghip.
Quy nh nh vy s gim bt khú khn cho
cụng ti c phn. Vỡ thay i c cu cụng
ngh nờn cụng ti rt khú to c vic lm

mi cho nhng ngi lao ng khụng cú
trỡnh chuyờn mụn, kh nng ngh nghip.
- B sung chớnh sỏch khuyn khớch cỏc
cụng ti c phn thu hỳt lao ng vo lm
vic trong cụng ti.
Th hai, nõng cao trỡnh , nng lc v
mi mt cho cỏn b cụng on lm cụng tỏc
xõy dng chớnh sỏch. tham gia xõy dng
chớnh sỏch cú hiu qu, nht l trong bi
cnh hi nhp hin nay, cn thit phi nõng
cao trỡnh , nng lc ca cỏn b cụng
on, nht l nhng cỏn b cụng on tham
gia xõy dng chớnh sỏch bng cỏc bin phỏp
nh bi dng thng xuyờn nhng kin
thc phỏp lut liờn quan n c phn hoỏ,


nghiên cứu - trao đổi
14 tạp chí luật học số 4/2008

n quyn li ngi lao ng, bi dng
nghip v cụng on, rốn luyn k nng
son tho vn bn v cỏc k nng thuyt
phc, bo v ý kin, thng xuyờn i thc
t nm bt kp thi nhng bc xỳc ny
sinh v nhng phỏt sinh trong quỏ trỡnh c
phn hoỏ doanh nghip nh nc Cú nh
vy mi cú th tham mu, giỳp on Ch
tch Tng liờn on lao ng Vit Nam
trong vic úng gúp xõy dng chớnh sỏch,

phỏp lut cú hiu qu nhm bo v tt hn
quyn li ca ngi lao ng khi c phn
hoỏ doanh nghip nh nc.
Th ba, nõng cao hiu qu trong vic t
chc ly ý kin cụng on cỏc cp. Trong
quỏ trỡnh xõy dng, sa i, b sung chớnh
sỏch v c phn hoỏ doanh nghip nh nc,
cụng on cn thit phi nõng cao hiu qu
trong vic t chc ly ý kin cụng on cỏc
cp nhm huy ng trớ tu tp th trong vic
tham gia úng gúp ý kin, ý tng hay nhm
phự hp hn thc t ca cỏc doanh nghip v
bo v c quyn, li ớch hp phỏp, chớnh
ỏng ca ngi lao ng./.

(1).Xem: Cỏc ni dung: Xõy dng phng ỏn c phn
hoỏ, kim kờ ti sn v x lớ nhng vn ti chớnh
doanh nghip, xỏc nh giỏ tr cụng ti, lp v hon
thin phng ỏn c phn hoỏ, t chc bỏn c phn,
hon tt vic chuyn doanh nghip thnh cụng ti c
phn, cỏc ch i vi doanh nghip v ngi lao
ng sau c phn hoỏ. Xem: Ngh nh ca Chớnh ph
s 109/2007/N-CP ngy 26/6/2007 v chuyn doanh
nghip 100% vn nh nc thnh cụng ti c phn.
Thụng t s 20/2007/TT-BLTBXH ngy 4/10/2007
hng dn thc hin chớnh sỏch i vi ngi lao
ng dụi d do sp xp li cụng ti nh nc.
(2).Xem: Khon 1 iu 10 Ngh nh s 109/2007/N-CP
ngy 26/6/2007.

(3).Xem: Ngh nh s 28/CP ngy 17/5/1996, Ngh
nh s 44/1998/N-CP ngy 29/6/1998, Ngh nh
s 64/2002/N-CP u quy nh c phn u ói cho
ngi lao ng ti a 10 c phn/nm lm vic trong
khu vc nh nc.
(4).Xem: Khon 1 iu 51 Ngh nh s 109/2007/N-CP.
(5). Ngi lao ng c mua 100 c phn cho mi nm
thc t lm vic ti khu vc nh nc vi giỏ u ói
bng 60% giỏ u thnh cụng bỡnh quõn. i vi doanh
nghip c bit khú khn vựng sõu, vựng xa giỏ bỏn
c phn u ói cho ngi lao ng cú th thp hn.
(6). Trc õy trong Ngh nh s 28/CP ngy
17/5/1996 v Ngh nh s 44/1998/N-CP ngy
29/6/1998 khng ch tng giỏ tr c phn u ói
khụng quỏ 20%- 30% giỏ tr phn vn nh nc.
(7).Xem: iu 27, iu 28 Quy ch qun lớ ti chớnh
ca cụng ti nh nc v qun lớ vn nh nc u t
vo doanh nghip khỏc ban hnh kốm theo Ngh nh
ca Chớnh ph s 199/2004/N-CP ngy 03/12/2004.
(8).Xem: Khon 3 iu 14 Ngh nh s 109/2007/N-CP.
(9).Xem: iu 19 Ngh nh s 109/2007/N-CP.
(10).Xem: Ngh nh ca Chớnh ph s 41/2002/N-
CP ngy 11/4/2002 v chớnh sỏch i vi lao ng dụi
d do sp xp li doanh nghip nh nc; Thụng t
ca B lao ng, thng binh v xó hi s 11/2002/TT-
BLTBXH ngy 12/6/2002 hng dn thc hin mt s
iu ca Ngh nh s 41/2002/N-CP; Thụng t s
11/2003/TT-BLTBXH ngy 22/5/2003 hng dn
sa i, b sung Thụng t s 11/2002/TT-BLTBXH
ngy 12/6/2002; Ngh nh ca Chớnh ph s 155/2004/N-

CP ngy 10/8/2004 sa i, b sung mt s iu ca
Ngh nh s 41/2002/N-CP ngy 11/4/2002; Thụng t
s 19/2004/TT-BLTBXH ngy 22/11/2004 hng dn
thi hnh mt s iu ca Ngh nh s 41/2002/N-CP
v chớnh sỏch i vi lao ng dụi d do sp xp li
doanh nghip nh nc ó c sa i, b sung ti
Ngh nh s 155/2004/N-CP ngy 10/8/2004.
(11).Xem: Ngh nh ca Chớnh ph s 110/2007/N-CP
ngy 26/6/2007 v chớnh sỏch i vi ngi lao ng dụi
d do sp xp li cụng ti nh nc; Thụng t ca B lao
ng, thng binh v xó hi s 18/2007/TT-BLTBXH
ngy 10/9/2007 hng dn thi hnh mt s iu ca Ngh
nh s 110/2007/N-CP ngy 26/6/2007.