khảo sát một số đặc điểm di truyền của cá bình tích

TRNG I HC CN TH
KHOA THU SN
PHM TRNG NGHA
KHO SÁT MT SC M DI TRUYN
A CÁ BÌNH TÍCH (Poecilidae latipinna)
LUN VN TT NGHIP I HC
NGÀNH NUÔI TRNG THY SN
2009
TRNG I HC CN TH
KHOA THU SN
PHM TRNG NGHA
KHO SÁT MT SC M DI TRUYN
A CÁ BÌNH TÍCH (Poecilidae latipinna)
LUN VN TT NGHIP I HC
NGÀNH NUÔI TRNG THY SN
CÁN B HNG DN
Ts. BÙI MINH TÂM
2009
i
I CM N
Sau mt hc k thc hin  tài, ngoài s n lc ca bn thân, tôi còn
nhn c rt nhiu s quan tâm giúp  ca quý Thy, Cô, bn bè, nay  tài
ã hoàn tt.
Tôi xin gi li cm n chân thành n thy Bùi Minh Tâm ã hng dn
t tn tình và to u kin giúp tôi hoàn tt  tài này.
Chân thành cm n quý Thy, Cô B môn Nc ngt – khoa Thy Sn ã
truyn t kin thc, nhng kinh nghim thc t tht b ích, to u kin thun
i cho tôi hoàn thành chng trình i hc và ng dng thc t trong công vic.
m n tp th lp Nuôi trng Thy Sn K31, các bn sinh viên khoa
Thy Sn và tt c các bn sinh viên cùng khóa 31 ã quan tâm giúp  tôi rt
nhiu trong sut quá trình thc hin  tài.

Kính chúc quý Thy, Cô, tt c các bn c nhiu sc khe và luôn
thành công trong cuc sng.
t ln na xin chân thành cm n!
Trân trng kính chào!
n Th, Ngày 08 tháng 07 nm 2009
Sinh viên thc hin
Phm Trng Ngha
ii
TÓM TT
Cá bình tích là loài cá p, r tin, phù hp vi hu ht nhng ngi chi
cá cnh. Tuy nhiên do giá tr kinh t không cao nên  Vit Nam cha có nghiên
u nào thc s nghiên cu sâu v chúng. Chính vì vy nghiên cu c tin
hành  có c nhng hiu bit ban u v nhng c m di truyn ca
chúng.
a theo tham kho nhng nghiên cu trc ây v mt sc m di
truyn ca cá bình tích và mt s loài thuc h Poeciliidae  tài tin hành
nghiên cu c m di truyn v tính trng màu sc và kiu hình vây uôi ca cá
bình tích.
t qu thu nhn c kt hp vi nhng nghiên cu trc ây ã chng
thc c m di truyn sc ten ca cá bình tích là do hai cp gen quy nh và
di truyn theo kiu tng tác cng gp. Quy nh mt s kiu hình và kiu gen
nh sau:
- Kiu hình en hoàn toàn (khi trng thành) có kiu gen: NNMM,
NNMm, NnMM.
- Kiu hình lm m nhiu có kiu gen: NNmm, NnMm, nnMM.
- Kiu hình lm m ít có kiu gen: Nnmm, nnMm.
- Kiu hình hoàn toàn không có sc ten có kiu gen: nnmm.
- Kiu hình khi còn nh có bng trng, nhng khi trng thành thì hoàn
toàn en có kiu gen: NNMm, NnMM.
c m di truyn ca tính trng hình dng vây uôi là do mt cp gen

quy dnh ng thi có s tác ng ca cp gen quy nh sc ten dn n làm
xut hin kiu hình t vân. Và trong các kiu gen quy nh tính trng hình dng
vây uôi không xut hin kiu gen ng hp t tri. Quy nh mt s kiu hình
và kiu gen nh sau:
- Kiu hình t vân (uôi dng àn lia, vây hu môn kéo dài) có kiu gen:
MMLyly
- Kiu hình uôi én (uôi dng àn lia, vây hu môn không kéo dài) có
kiu gen: MmLyly, mmLyly.
- Kiu hình vây uôi bình thng có kiu gen: MMlyly, Mmlyly,
mmlyly
iii
C C
I CM N i
TÓM TT ii
C C iii
DANH SÁCH BNG iv
DANH SÁCH HÌNH v
CHNG I T VN  1
1. Gii thiu 1
2. c tiêu  tài 2
3. i dung  tài 2
CHNG II TNG QUAN TÀI LIU 3
1. Tên khoa hc 3
2. Môi trng sng: 3
3. c m chung 4
4. Chm sóc sc khe 7
5. Di truyn tính trng sc ten trong nhóm cá molly 9
6. Di truyn tính trng vây uôi và vây lng 11
CHNG III 14
T LIU VÀ PHNG PHÁP THÍ NGHIM 14

1. t liu nghiên cu 14
2. Phng pháp b trí thí nghim 14
a.  trí thí nghim 14
b. Qu n lý chm s óc 19
3. Các ch t iêu theo dõi 19
4. Các ch tiêu nghiên cu 19
CHNG IV KT QU THO LUN 20
1. Thí nghim 1: cho lai to các kiu hình ca tính trng màu sc. 20
a. Nghim thc 1: 20
b. Nghim thc 2: 21
c. Nghim thc 3: 21
d. Nghim thc 4: 23
e. Nghim thc 5: 24
f. Nghim thc 6: 25
2. Thí nghim 2: cho lai to gia các kiu hình ca tính trng hình dng vây uôi.32
a. Nghim thc 1 32
b. Nghim thc 2 32
c. Nghim thc 3 34
d. Nghim thc 4 34
e. Nghim thc 5 34
f. Nghim thc 6 35
g. Nghim thc 7 36
h. Nghim thc 8: 39
i. Nghim thc 9 40
CHNG V KT LUN VÀ  XUT 47
1. t lun: 47
2.  xut 47
TÀ I LI U THA M KHO 48
iv
DANH SÁCH BNG

ng 1: kt qu nghim thc 1 ca thí nghim 1 20
ng 2: kt qu nghim thc 2 ca thí nghim 1 21
ng 3: kt qu nghim thc 3 ca thí nghim 1 22
ng 4: kt qu nghim thc 4 ca thí nghim 1 23
ng 5: kt qu nghim thc 5 ca thí nghim 1 24
ng 6: kt qu nghim thc 6 ca thí nghim 1 25
ng 7: kt qu nghim thc 2 ca thí nghim 2 33
ng 8: kt qu nghim thc 5 ca thí nghim 2 34
ng 9: kt qu nghim thc 6 ca thí nghim 2 35
ng 10: kt qu nghim thc 6 ca thí nghim 2 36
ng 11: kt qu nghim thc 7 ca thí nghim 2 37
ng 12: kt qu nghim thc 7 ca thí nghim 2 38
ng 13: kt qu nghim thc 8 ca thí nghim 2 39
ng 14: kt qu nghim thc 8 ca thí nghim 2 40
ng 15: kt qu nghim thc 9 ca thí nghim 2 40
v
DANH SÁCH HÌNH
Hình 1: Cá c 5
Hình 2: cá cái 5
Hình 3: kt qu lai to ca cá nhóm IV 10
Hình 4:kt qu lai to ca cá nhóm IIIb (NnMm) ln nhau 11
Hình 5: kt qu lai to ca cá t vân hoàn toàn en và cá có vây uôi bình thng hoàn
toàn không en 12
Hình 6: kiu hình en hoàn toàn 14
Hình 7: kiu hình trng lm m nhiu 15
Hình 8: Kiu hình trng hoàn toàn 15
Hình 9: Kiu hình vàng lm m ít 15
Hình 10: kiu hình vàng hoàn toàn 16
Hình 11: kiu hình trng lm m ít 16
Hình 12: kiu hình t vân, en hoàn toàn 17

Hình 13: kiu hình vây uôi bình thng, chm lm m nhiu 17
Hình 14: kiu hình vây uôi bình thng, en hoàn toàn 17
Hình 15: kiu hình uôi én, vàng hoàn toàn 18
Hình 16: kiu hình uôi én, trng hoàn toàn 18
Hình 17: kiu hình uôi én, chm lm m nhiu 18
1
CHNG I
T VN 
1. Gii thiu
Cá cnh c phát trin t rt sm bt u t Trung Quc vi mc ích
n thun là làm cá cnh. Ngoài ra trong mt s nhà còn dùng h cá trong vic
trình bày phong thy. không ch là thú vui, nhiu ngi còn tin rng nuôi cá cnh
trong nhà sem li nhiu u may mn và s an lành, thnh vng cho gia ch
u thun theo phong thy. Tc là sp xp th nào  cho trong nhà có nhiu ánh
sáng, khí tri, màu xanh cây ci, có c nc, la và làm sao  khong cách di
chuyn thoi mái, ca ra vào thông thoáng, mi ngi tip xúc vi nhau  tránh
va chm, lan truyn bnh tt…Theo ó có rt nhiu cá vi nhiu màu sc tng
trng cho nhng th khác nhau. Ví d nh: màu en tng trng cho an lành,
màu vàng tng trng cho may mn… hay chn gin là là trong mt b cá
nh thì nên có nhiu màu sc hài hòa, khung cnh p s cùng ni b trí thích
p s khin cho ngôi nhà thêm phn hài hòa.
Theo s liu cha y , nm qua, xut khu cá cnh t khong 3 triu
USD (trong ó mt phn là cá cnh bin) sang châu Âu, M, Nht và các nc
trong khu vc châu Á  tái xut i các th trng khác. So vi các nc trong
khu vc nh Hong Kong, Singapore, ài Loan, Philippines, Thái Lan,
Indonesia… (ch riêng Singapore cá cnh xut khu t hang trm triu USD) thì
nh vc xut khu cá cnh ca Vit Nam còn rt nh.
 con ging: các ging cá cnh quý hin có  VN phn ln trong tay các
ngh nhân nuôi cá cnh  Tp. HCM nh : Cá da (Simphysodon Discus) gm có
các loi Blue Turquoise, green turqoise, pigeon blood, bluediamond, green

diamond, Snake skin, mt vài loài có trên th gii hin nay không còn thy xut
hin nh cá da vàng (Brown Discus), cá da ma (Ghost discus). Cá ông tiên
(Pterophyllum scalare) ph bin là loi cá ông tiên vàng, cá ông tiên bc , cá ông
tiên cm thch rt n u mt s ging trc kia nay ã mai mt: Cá ông tiên
ma, cá ông tiên trng en, cá ông tiên en tuyn (có 3 loi cho mi màu: uôi
nh, uôi to và uôi phng). Cá thuc h TETRA: ch còn mt s ít không nhiu
nh trc kia, gm các loài: Hng nhung, Neon Tetra, zebra, còn các loi:
Rasbora, Tetra, Diamond tetra không còn thy xut hin nh trc. Các loi
Platy ch còn vài màu rt n u (so vi hàng trm màu hin có trên th gii).
2
Các loi cá chép Nht (KOI CARP) cá ging  tiêu chun nuôi làm cnh rt
him. Các loi cá Xiêm, Phn (Betta splenden) ch có mt s ít màu sc thua
kém rt xa so vi các nc trong khu vc. Molly en, cá kim (sword tail) các
loi khác nh Phng hoàng (Ramines) các loi thuc h cá sc (Gourami),by
màu (Guppy) là loi rt ph bin hin nay cng không còn nhiu. Tóm li v
ging: ngoi tr cá da là có tng i y  có th nhân ra nhiu. Các loi
khác u không c nhp khu làm ging s thua xa các nc trong khu vc.
Thi gian qua các nhà buôn cá cnh chem vào VN các loi cá theo th hiu ca
ngi VN ch không nhp vào VN ging  xut cho khách hàng châu Âu, M
ó dn n Vit Nam ln qun vài chc loi cá ã li thi không còn áp ng
th hiu hin nay. Cá bình tích là mt loài cá cnh có giá tin hp lý, phù hp vi
u ht nhng ngi chi cá cnh. Có th th chung vi nhiu loài cá khác. ng
thi vi b ngoài d thng và nhiu màu sc sc s, d nuôi, là la chn tt khi
chn cá  nuôi. Chính vì vy  nhm góp phn to c các ging loài mi,
thêm phn a dng cho ngun ging ca ngh nuôi cá cnh  Vit Nam (c bit
 dòng cá bình tích),  tài c tin hành.
2. c tiêu  tài
 tài thc hin vic lai to gia các dòng cá bình tích. Thông qua vic
thu thp kt qu sau khi hoàn thành thí nghim, ta có th thit lp c s lai
a chúng. Qua ó ta có th doán c th h cá con thong qua kiu hình ca

cá b m. Tó làm c s cho vic lai to ra các dòng cá bình tích vi các màu
mong mun.
3. i dung  tài
Thit lp s lai ca các dòng cá bình tích:
- Màu sc: (en hoàn toàn, trng hoàn toàn, vàng hoàn toàn, trng m
ít, vàng m ít, trng m nhiu, vàng m nhiu)
- Vây uôi: (dng vây t vân, dng uôi én, dng vây bình thng)
3
CHNG II
NG QUAN TÀI LIU
1. Tên khoa hc
Ngành Chordata
p Actinopterygii
Dòng Cyprinodontiformes
 Poeciliidae
Ging Poecilia
/>2. Môi trng sng:
pH : 7.5 - 8.5
Nhit  : 21°C - 28°C
 cng : 10° to 25° dH,
 pH ( phèn) là mt trong nhng ch tiêu quan trng i vi môi
trng sng ca cá cnh. Mi loài cá cnh, tùy thuc c tính sinh hc, vùng
phân b, sinh sng, giai n tui, thi tit, khí hu, s thích ng vi  pH khác
nhau. Khi nuôi,  tng giai n: trng thành, sinh sn, lên màu, to dáng…s
thích ng vi mt ngng pH phù hp.  pH còn nh hng n s hô hp ca
cá. Nu nc b chua nhiu s tác ng lên cht nhn ca cá và da cá, ngn cn
 hô hp có th làm cá cht, ngc li nu nc có  kim cao thì cht kim
ng phá hy mang và da cá. Khi pH gim xung, kh nng vn chuyn oxy ca
hemoglobin gim. Mang cá tit ra nhiu cht nhy, da và phn bên ngoài c th
tit ra nhiu nht, cá s cht dn cho n ht by. Khi pH tng cao, cá tng cng

trao i cht, tiêu hao nhiu nng lng, làm cá chm ln, hao ht nhiu.(Lý
nh Phc, 2009)
Ch s pH liên quan n  cng và  km ca nc. Khi  cng và 
m n nh,  pH ít thay i.  pH nh hng rt nhiu n s phát trin ca
cá cnh, n bnh tt, n vic to màu sc… i vi nhng loài cá cnh, trong
giai n sinh sn, s thay i pH, dù  mc  nh, s làm tn thng rt ln
n quá trình sinh sn. Trc tip tác ng n các sn phm sinh sn nh trng
 b thoái hóa, kéo dài thi gian to noãn hoàng ca các noãn bào, chm quá
trình chuyn giai n ca trng . Các t bào sinh dc ln lt b hy dit, làm
cho vic sinh sn không thành công. n nh  pH, trc tiên cn n nh 
ng và  km ca nc. Bin pháp hin nay là dùng vôi nông nghip (CaCO3)
hoc vôi en Dolomite (CaMgCO3) xung h nuôi vi liu lng 10-20g/m3.
4
Khi bón hai loi vôi trên, pH trong h nuôi sc ci thin áng k, c nâng
lên cho phù hp vi các loài cá cnh. Gim  pH xung có th dùng acid
phosphoric hoc dùng ng cát bón xung ao, tng cng s hot ng ca h
vi sinh vt có li  phân hu mùn bã hu c, sn sinh ra khí CO2, kéo  pH
gim xung. Lng acid phosphoric dùng 2.5ml/100 lít nc, s h pH xung 1
. i vi ng n dùng 1-2 g/m3 nc. Mt s ngh nhân sn xut, nuôi cá
nh hin nay, ã bit ng dng k thut nâng, h pH theo hng chng, 
kích thích cá cnh trong sinh sn. K thut này rt hiu qu, tuy nhiên, vic la
chn thi m tin hành òi hi ngi thc hin phi có kinh nghim. Trong
giai n sinh sn các loài cá cnh, vic n nh pH s góp phn tng hiu qu
sinh sn, n nh quá trình sinh sn, nâng cao cht lng sn phm sinh sn. Các
u t môi trng nói chung,  pH nói riêng, khi thay i, có nh hng trc
tip n sinh sn. Do vy, nên chng u tit  pH, tránh có nhng tác ng
u i vi các loài cá cnh. (Lý Vnh Phc,2009)
3. c m chung
Nhóm này có hn 19 loài phân b trong các thy vc t nhiên.
Poecilia amazonica Garman, 1895.

Poecilia boesemani Poeser, 2003.
Pacific molly, Poecilia butleri Jordan, 1889.
Catemaco molly, Poecilia catemaconis Miller, 1975.
Cauca molly, Poecilia caucana (Steindachner, 1880).
Poecilia caudofasciata (Regan, 1913).
Dwarf molly, Poecilia chica Miller, 1975.
Poecilia dauli Meyer & Radda, 2000.
Elegant molly, Poecilia elegans (Trewavas, 1948).
Amazon molly, Poecilia formosa (Girard, 1859).
Poecilia gillii (Kner, 1863).
Hispaniola molly, Poecilia hispaniolana Rivas, 1978.
Poecilia koperi Poeser, 2003.
Poecilia kykesis Poeser, 2002.
Sailfin molly, Poecilia latipinna (Lesueur, 1821).
Broadspotted molly, Poecilia latipunctata Meek, 1904.
Poecilia marcellinoi Poeser, 1995.
Balsas molly, Poecilia maylandi Meyer, 1983.
Poecilia mechthildae Bork, Etzel & Meyer, 2002.
Shortfin molly, Poecilia mexicana Steindachner, 1863.
5
Poecilia nicholsi (Myers, 1931).
Mangrove molly, Poecilia orri Fowler, 1943.
Peten molly, Poecilia petenensis Günther, 1866.
Guppy, Poecilia reticulata Peters, 1859.
Poecilia rositae Meyer, Radda, Schartl, Schneider & Wilde, 2004.[3]
Poecilia salvatoris Regan, 1907.
Molly, black molly Poecilia sphenops Valenciennes , 1846.
Sulphur molly, Poecilia sulphuraria (Alvarez, 1948).
Mountain molly, Poecilia teresae Greenfield, 1990.
Poecilia vandepolli Van Lidth de Jeude, 1887.

Yucatan molly, Poecilia velifera (Regan, 1914).
Poecilia vivipara Bloch & Schneider, 1801.
Poecilia wandae Poeser, 2003.
Endler's livebearer, Poecilia wingei Isbrücker, Kempkes & Poeser, 2005
Mollies thuc loài cá  con. Th tinh trong, phôi phát trin và n trong
ng dn trng. Con c có gai giao cu c hình thành t vây hu môn.
Hình 1: hình dng cá bình tích c
Hình 2: hình dng cá bình tích cái
6
Khi tinh có c tính rt c bit: mt vài tinh trùng s tan ra và th tinh
cho bt k trng nào trong ng dn trng. khi còn li sông li, dính vào trong
thành ca ng dn trng và th tinh cho la trng chín k tip. Trong nhng loài
cá  con, phôi phi tri qua s phát trin trong khi trng nh túi thai. Chúng
tip xúc trc tip vi c th m và cu to ca phôi nh túi tim có tác dng trao
i cht dinh dng (Bùi Minh Tâm, 2008)
Mollies có kh nng sn li cá con.  ngn chn u này, khi nuôi nên
 dng mt b riêng  nuôi cá con. Mt các tt là  nhiu rong hay thc vt
thy sinh  cá con cò chn np.
v Poecilliinae (nhóm cá n mui)
Hin nay Poeciliinae gm có hn 19 loài c tìm thy. Vì vy khi nói v
chúng thì chúng ta chia chúng ra: cá bn a và cá c du nhp. Loài này c
tìm thy  khp th gii ngoi tr châu Nam Cc. Nh tên gi ca nó cho bit,
loài này ã c s dng  kim soát mui và s lây lan ca bnh st rét.
Nhng vn  là loài này khá hung hãn, nó s cn các vây ca cá khác, cho n
khi mà chúng b thng dn n nhim trùng và cui cùng cht. Vì vy, kh nng
kim soát mui ca loài này có th là áng k, nhng vic s dng chúng phi có
kim soát, không c  các loài cá bn a bnh hng. Chúng c s dng
ng ri trong vic kim soát mui trong các a bàn ca con ngi, nh trong
trng hp ca Mexico s dng ca các Saifin Molly (Poeciliopsis latipinna).
(John Dawes, 1991)

v Poeciliidae
 Poeciliidae hin nay bao gm ba phân h; các viviparous Poeciliinae
(vi mt ngoi l, Tomeurus gracilis), noãn sinh Fluviphylacinae và
Aplocheilichthyinae (mt èn). Parenti và Rauchenberger da trên phân loi, v
các mi quan h trong nhóm. Mt trong nhng kt qu ca vic áp dng phng
pháp tip cn này là hai loi chính viviparity c tìm thy trong Poeciliines phi
c công nhn. Vì vy, Tomeurus gracilis phi c tách ra khi trong h.
Poeciliinae coi nh là mt phân h, nó có th phân loi theo hai cách, mt 
theo Tomeurus và còn li dành cho các loài và ging. Nhng nhng thi m
này li có nhng vn  mi ny sinh. Ví d, trong chính nhóm Poeciliines, phân
nhóm khác nhau có thc xác nh, chng hn nh mt trong nhng kt hp
các Mollies, Limias và Guppy, mt s khác gm nhng c m tng t nh
Gambusias, các loài Brachyraphis là gn nht,. Thc t ch là Mollies, Limias,
các Guppy và nhng loài gn nht, c xem nh là mt phân nhóm có ngha là
7
phân nhóm chính nó có thc chia vào ít nht ba nhóm ca loài. Cùng mt i
 có thc áp dng cho hu nh tt c các Poeciliinae. (John Dawes, 1991)
v Poecilia sphenops
Các mollies phát trin tt khi c cung cp nc hi mn. Trong khi
nuôi nên b sung thêm mt chút mui s tt hn.Nu ch mt lng nh mui có
thc s dng nc phi c làm cho tng thêm  cng bng cách b sung
canxi barbonat. Cát san hô hoc v sò cng có th làm cho nc cng, có li cho
các molly. Màu sc cho các bin th có mc dù chúng thng c lai ging gia
molly ging và khác. (www.e-aquarium.com.au/black_mollies.htm)
4. Chm sóc sc khe
Khi u kin b nuôi tt và cá c cung cp vi mt cht dinh dng,
các chn ung cân bng, chúng s rt khe mnh. Hin nay, trên thc t, hu
t các bnh tt sc phòng mt cách d dàng bng vic qun lý môi trng
nuôi tht tt. Ngc li, ít u kin, chn ung không thích hp hoc s
qun lý không tt s gây ra stress, và tt c các vn  liên quan, có th gây tn

i nhiu nht là phát sinh bnh cho cá.
Có rt nhiu loài trong nhóm cá  con có th chng li các u kin khc
nghit. Tuy nhiên phòng bnh hn cha bnh. Nhng không phi 100% là khi
qun lý u kin nuôi t thì cá s tránh c bnh Vì vy, chc chn không
m thì mun, s ny sinh vn  v sc khe. Trong u kin nuôi chung, cá có
th b bnh ng lot hoc b riêng l.
v nh m trng:
 th ca cá phy nhng nt nh màu trng mc khp mình cá và lan
truyn ra c vây. S nhim bnh theo chu k. Ký sinh vt Ichthyophthirius
multifilius s ri c th cá to màng  làm thành nang nht ri xung áy ca
. Trong nang này, ký sinh vt tim sinh vn phân chia và to ra nhiu cá th
con. n lúc màng ngoài ca nang nt ra, các cá th con thoát ra, bi li t do i
tìm mt vt ch khác. Có th dit chúng vào giai n này bng phng pháp
thích hp. Vì bnh có th lây cho cá khác trong b, do ó phi u tr toàn b
nuôi. Ngi ta ã tìm c thuc cha bnh này. Cng có thu tr bng cánh
nâng nhit  nc lên 32-35  C trong 4-6 ngày. Pha vào trong nc thuc tím
theo t l 1g cho 1 lít nc. ( />?g=posts&m=210).
8
v nh nm mc nc:
nh này gây ra bi các loài nm thy mi hay mc nc Saprolegnia, mt
loi phát ban dng túm nh là bông xut hin trên c th ca cá, có khi c ph
t màng mng nm dng si hay bt. Cách u tr có hiu qu là ngâm cá
trong mt chu nc tm mn. Ngi ta hòa tan mui t nhiên trong nc ngt.
ng  cho mt ln ngâm nh vy vi thi gian ngn (t 15-30 phút) là 15-30g
trong mt lít. Mun u tr dài ngày, cn dùng 7g/lít. Có mt s phép cha c
bit khác. ( />v m thân, nm ming:
m ming không liên quan n nm thân, do mt loi vi khun là
Chondrococcus gây ra. Bnh xy ra ti vùng ming gây ra nhng vt sùi. Không
dùng thuc tr nm c mà phi dùng thuc kháng sinh, có th tìm  các thy
thuc thú y. ( />v nh phù:

 th ca cá phù lên  mt m kéo theo s xù lên ca các vy. Nguyên
nhân là do s tích t ca cht lng trong khoang bng nhng cha rõ úng là do
cái gì gây nên. Phn ông các nhà nuôi cá gi mt cách không chc chn là bnh
phù thng. Khó có thuc u trc hiu, nhng cng có th tin hành rút nc
tha trong c th cá bng mt ng tiêm di da. Nhng bnh này có th lây, nên
t nht là bt riêng cá bnh cho ti khi có du hiu khi bnh mi cho cá vào b
nuôi. ( />v nh thi vây, uôi:
 thoái hóa ca các mô nm gia các tia ca vây do s nhim khun
thng xy ra d dàng hn nu phm cht ca nc xu. Vây cá cng có th b
thit hi do nhng khi bt cá bng tay không khéo léo hoc do các cá khác cn
vây, khin cho s nhim khun có ch phát sinh trên nhng phn b thng. 
u tr, phi làm sao cho nc c hoàn toàn trong sch, luôn luôn xem xét n
các u kin bo qun và vn hành ca b. Nu bnh phá hoi  phn uôi ca
cá, s tr bnh rt tn kém. Có th dùng các cách u tr trên c s ca
Acriflavin và ca Phenoxethol thay cho các phng pháp phu thut.
( />9
v nh giun hay Gyrodactylite:
Ngi ta thy có khi các cá b bnh gãi mình vào á và cây c, triu chng
này thng kèm theo s th gp ca cá. Các mang há ra và có th thy b sng.
Các cá này b các loi giun nh Dactylogyrus hay Gyrodactylus ký sinh; chúng
bám và xâm nhp vào da và tp trung  các màng mm ca mi cá. Gyrodactylus
làm cá yu i và làm bin màu cá. Chúng thng nm phía ngoài b mt ca cá.
Có khi chúng xâm nhp vào mang ca cá to ra bnh giun  mang. Ngi ta có
th loi tr các loài giun này bng cách cho cá tm trong các dung dch lng ca
xanh methylen, formol (pha loãng và tin hành thn trng vì là mt cht c) và
aciflavin.
Xanh methylen pha loãng 1%. Ngâm lâu cá trong dung dch 0,4-0,8cc mi
lít.
Acriflavin pha loãng 10/mg/lít. Ngâm lâu, dùng 2,2cc mi lít.
Formol. m c formaldehyd 47%. Ngâm ngn (45-50 phút) 0,25cc mi

lít, hoc ngâm lâu 0,066cc mi lít.
n chú ý là m c ca các sn phm thích hp thay i tùy theo
ng ni, tng khu vc khác nhau.
Các loài ký sinh không th sng nu không có vt ch. Nu ta ly ht cá
nh ra u tr mt thi gian bng xanh metylen, thì các loài ký sinh t nó
ng b hu dit nu không còn có vt ch.
ng có trng hp cá php phng bi  mt nc không hn là cá ã
nhim bnh ký sinh. Có th chúng i tìm oxy  th trong trng hp b nuôi d
tha cacbonic. Trong trng hp này, ta tng cng không khí  có  oxy cho
cá hô hp, nhng cách gii quyt tt nht là phi t chc tt b nuôi.
( />5. Di truyn tính trng sc ten trong nhóm cá molly
Nhng cá molly en c tìm thy nh mt s bin dng c bit, chúng
en toàn thân k c vây. Ngoài kiu hình en này cng có nhng con nhum màu
xám (Poecilia sphenops). ây là mt s bin i, và trong t nhiên ngi ta cng
tìm thy molly có chm en. Molly có ba màu khác nhau có th lai chéo cho
nahu mà không xy ra bt k vn  nào. Bng cách này chúng ta có th phân
tích s di truyn tính trng en ca chúng. Kt qu ca nhn ln lai to nh vy
cho thêm hai kiu hình mi: cá có nhiu m và cá có ít m. nm màu này c
ký hiu là I, II, IIIa, IIIb, IV. Nhóm I là nhng con cá không có chút màu en
nào. Nhóm IV là nhng con toàn b màu en. Nhóm II là nhng con cá có ít
m, nhóm III là nhng con có nhiu m. IIIa là nhng con cá có m c
10
sinh ra bi b m cùng màu, còn IIIb thì ngc li. Tuy nhiên cng thy s bin
i màu  nhóm IV. Cá b m tt cu màu den nhng khi sinh con thì có th
toàn thân màu en hay ch có mt phn en (xut hin sau vài tun u tiên).
Nhng molly tng then có thng hp t (trong trng hp này cho tt c cá
con u màu en), hay d hp t. nu chúng ta cho lai gia các cá en d hp t
n nhau thì cho th h con là 75% cá con hoàn toàn en và 25% nhóm IIIa.
(Johannes Horst Shroder, 1976)
Hình 3: kt qu lai to ca cá nhóm IV

Ký hiu cho nhng cp gien quy nh tính trng en là NN MM. Vì th
nhng con cá có tng then hoàn toàn có thc to ra, 2 cp gien tri ca
nhng gien mà tính cng hp ca chúng quyt nh sc ten. Có ngha là mi
nhân t di truyn riêng l phi quyt nh n tính trng màu rõ ràng (màu hay
m m). Nhng con cá ch có 3 nhân t di truyn tri (NnMM hay NNMm)
khi sinh ra thì có vùng bng trng hay có mt màu en nh nhng khi trng
thành s có màu en hoàn toàn. Nhng con cá thuc nhóm III ch có 2 gien màu
tri (NNmm hay nnMM, màu ca nhóm IIIa) ng hp t hoc (NnMm, màu
11
a nhóm IIIb) d hp. nhng con không có gien tri nào (nnmm) khi trng
thành vn không có chút sc ten nào.(Johannes Horst Shroder, 1976)
Chúng ta bt u bng vic lai to gia con cái (NNmm) vi con c
chm lm m ca nhóm IIIa (NNmm). Mi con cháu thuc v nhóm II, lm
m ít. Tuy nhiên, nu chúng ta bây gi chéo qua nhng con cá có v ging nh
ng hp t này vi nhau, trong th h th ba, t l phân ly kiu hình gm phân
loi IIIa, II, và I xut hin li t l 1:2:1. Tip theo chúng ta gây ging mt con
c en ng hp t và molly cái không sc ten. Toàn b s phát sinh mi
thuc v nhóm IIIb, lm m nhiu. Tuy nhiên cái này ch áp dng, nu mi con
cá cha m là màu en ng hp t cái vi mt con c không sc t den, chng
n, con cái có m nhiu (IIIb) và ít m (II)ti mt t l 1:1. Nu chúng ta
bây gi lai con cá IIIb (NnMm) ln nhau, thì th h th 3 xut hin c 5 lp vi
 l phân ly kiu hình IV:III:II:I=5:6:4:1(Johannes Horst Shroder, 1976)
Hình 4:kt qu lai to ca cá nhóm IIIb (NnMm) ln nhau
6. Di truyn tính trng vây uôi và vây lng
Trong loài Poecilidae có nhng ging có 8 - 11 tia vi trong vây lng.
ng cách này, chúng ta có th d dàng phân bit t cá cánh bum (vây lng dài)
trong ó có 12 n 14 tia trong các vây lng. S khác bit này là quan trng khi
chúng tôi cng nhn c t nhng cá then ca cá cánh bum. Nu chúng tôi
lai mt cá cánh bum, ngoài ra còn phi có vây kéo dài và mt vây uôi dng
lia, vi mt ph nng dng xám ca P.sphenops, các cá thi con hi m có

12
màu sc ca lp II, nhng mt na có các vây kéo dài, trong khi phn còn li là
bình thng. u này có th chc sn xut bng th tinh nhân to. Chúng tôi
có th ginh có ch có mt cp gen quy nh màu sc en ca P.latipinna chi
phi.  phân bit nó ra các M màu gene ca P.shenops, chúng tôi s dng các
vit tt lat khi gii thiu n gene này. (Johannes Horst Shroder, 1976)
Hình 5: kt qu lai to ca cá t vân hoàn toàn en và cá có vây uôi bình
thng hoàn toàn không en.
Theo s bao quát ca di truyn mà nói,  có c bt kng hp t cá
là vic hoàn toàn có th xy ra. Tuy nhiên vic lai to lp li không cho kt qu
nh mong mun, ch thy d hp t th h con. Vn  tng t nh các yu t
lyre trong Poecilia latipinna ã  cp, các c m ca cá uôi kim,
Xiphophorus helleri, và liên kt gii tính gen v màu sc Fu (t ting Latin
fuligonosus = en), Xiphohorus maculatus. (Johannes Horst Shroder, 1976)
Các gene vây Ly (yu t lyre; ting Latinh: lyra = lyre àn lia) và Da
(trong trong ting Latinh: pinna dorsalis alta = vây lng cao) gây ra s kéo dài
a các vây, không tng s tia vây nhng làm cho chúng phát trin dài hn và r
nhánh nhiu hn so vi các loi bình thng hoang dã(Johannes Horst Shroder,
1976)
13
Cá mang nhân t di truyn uôi dng lia và dng mng, ch có vây lng,
và thnh thong là vây hu môn c kéo dài. S kéo dài ca vây hu môn ca cá
c làm cho chúng không phù hp cho vic chuyn tinh trùng vào c quan sinh
c ca cá cái. u ó làm cho không th xut hin vic sinh sn t nhiên ca cá
c có vi hu môn kéo dài. Nu mun thc hin vic sinh sn vi s tham gia
a cá c có vi hu môn kéo dài thì ch còn cách là ly tinh dch ca cá c và
cho thc hin sinh sn nhân to. (Johannes Horst Shroder, 1976)
Nhng ti sao li không tn ti cá có ng hp t Da; Fu và Ly? Hình
nh, s th tinh ca trng có cha nhng yu tc bit át ch tinh trùng cha
gene ging vi nó không tn ti.Trong nhiu gi thuyt khác, trng Fu có th

không c th tinh ca tinh trùng Fu, trng Da không c th tinh bi tinh
trùng Da và trng Ly không c th tinh bi tinh trùng Ly. Không có bng
chng khoa hc cho thy lý do ti sao li nh vy, và chúng tôi ch có thoán.
Có l mt s hormon kích thích các tinh trùng hot ng  tìm ra các qu trng
chín có thc hoc không c sn xut  tt c hoc thiu sót v m s s
ng hoc cht lng nào ó. Trong nhng trng hp nh vy chúng tôi gi là
"s không tng ng ca phôi" (Johannes Horst Shroder, 1976)
14
CHNG III
T LIU VÀ PHNG PHÁP THÍ NGHIM
1. t liu nghiên cu
Cá bình tích c mua t các tim cá cnh
ng c vt t:
- Xô nha (40 li1t), s lng 20
-  xi mng (1m3), s lng 2
- Thc n viên
- Trùn ch
- Trng nc
- t
- Máy bm
-  king (60x40x40cm), s lng 10
2. Phng pháp b trí thí nghim
a.  trí thí nghim
v Tính trng màu sc:
 trí trong xô nha (th tích 40 lít) và các b king (6x4x4dm)các
nghim thc khác nhau. Mi nghim thc 3 ln lp li:
- Nghim thc 1: en x en
- Nghim thc 2: vàng x vàng
- Nghim thc 3: trng x trng
- Nghim thc 4: vàng-m x vàng-m

- Nghim thc 5: trng-m x trng m
Hình 6: kiu hình en hoàn toàn
15
Hình 7: kiu hình trng lm m nhiu
Hình 8: Kiu hình trng hoàn toàn
Hình 9: Kiu hình vàng lm m ít
16
Hình 10: kiu hình vàng hoàn toàn
Hình 11: kiu hình trng lm m ít
v Tính trng vây uôi:
 trí trong xô nha (th tích 40 lít) và các b king (6x4x4dm)các
nghim thc khác nhau. Mi nghim thc 3 ln lp li:
- Nghim thc 1:  vân x  vân
- Nghim thc 2:  vân x uôi én
- Nghim thc 3: uôi én x  vân
- Nghim thc 4: bình thng x  vân
- Nghim thc 5:  vân x bình thng
- Nghim thc 6: uôi én x uôi én
- Nghim thc 7: uôi én x bình thng
- Nghim thc 8: bình thng x uôi én
- Nghim thc 9: bình thng x bình thng
17
Hình 12: kiu hình t vân, en hoàn toàn
Hình 13: kiu hình vây uôi bình thng, chm lm m nhiu
Hình 14: kiu hình vây uôi bình thng, en hoàn toàn
18
Hình 15: kiu hình uôi én, vàng hoàn toàn
Hình 16: kiu hình uôi én, trng hoàn toàn
Hình 17: kiu hình uôi én, chm lm m nhiu.